مجلس شورای ملی
| آیین‌نامه‌های مصوب مجلس شورای ملی | تصمیم‌های مجلس | اساسنامه‌های مصوب مجلس شورای ملی |
مجلس شورای ملی - مجلس شورای ملی دستاورد انقلاب مشروطه ایرانیان بود. نخستین نشست مجلس دوره اول در ۱۴ مهرماه ۱۲۸۵ در کاخ گلستان برگزار شد. [۱] نخستین نظام نامه یا آیین نامه مجلس شورای ملی در روز ۲۵ مهر ماه ۱۲۸۵ خورشیدی به تصویب مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری نخست رسید.[۲] پس از گشایش مجلس شورای ملی و مجلس سنا در نشست نخست بر پایه آیین نامه مجلس، رییس، دو نایب رییس، چهار منشی برگزیده می شوند که در آن سه چهارم نمایندگان باید باشند.
مجلس شورای ملی در آیین ویژه‌ای در آغاز هر دوره از سوی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر گشوده می‌شود. شاهنشاه در سخنرانی رسایی دوره نوین مجلس شورای ملی و سنا را می‌گشایند.
برای هنبازی (شرکت) در آیین گشایش دوره نوین مجلس شورای ملی و مجلس سنا از سوی اداره کل بازرسی و مطبوعات سنا کارت‌های فراخوان برای وزیران، معاونین پارلمانی؛ ژنرال‌های نیروهای مسلح شاهنشاهی؛ رییس‌های شعبه‌های دیوان کشور و قاضی‌های دادگستری؛ رییس دانشکده‌ها و استادان دانشگاه؛ رییس نمایندگی‌های سیاسی خارجی در دربار شاهنشاهی؛ وزیران و سفیرها و استانداران پیشین؛ روزنامه نگاران، رییس اداره‌های وزارتخانه ها؛ بانک‌ها و اتاق بازرگانی و اتاق صنایع و معادن ایران فرستاده می‌شود.
پس از گشایش دوره نوین مجلس، نشست‌های علنی هر یک از مجلس‌های سنا و شورای ملی برای انتخابات نوین هیات رییسه تشکیل می‌شود. در مجلس شورای ملی نشست علنی از سوی نایب رییس اداره می‌شود تا برای برگزیدن رییس مجلس رای گرفته شود. بر پایه آیین نامه مجلس شورای ملی [۳]، گزینش رییس با اکثریت تام و رای پنهان خواهد بود و اگر در گزینش رییس بار نخست اکثریت تام به دست نیاید، بار دوم اکثریت نسبی بسنده خواهد کرد.
پس از برگزیدن رییس، نایب رییس یا جانشین رییس اداره نشست را به رییس برگزیده شده می‌دهد و آنگاه برای گزینش جانشینان رییس رای گیری می‌شود که گزینش آنان جمعی و با رای پنهانی ولی با اکثریت نسبی خواهد بود. سپس سه کارپرداز و شش منشی برگزیده می‌شوند. به دنبال این گزینش‌ها، گماردن هیات رییسه مجلس و هموندان کمیسیون‌های مجلس و هیات رییس آن یک یا دو هفته به درازا می‌انجامد.
کمیسیون‌های همیشگی و ششگانه مجلس به شمار وزارتخانه‌ها به همراه کمیسیون‌های: عرایض؛ بودجه و برنامه؛ محاسبات مجلس؛ امور استخدام و سازمان‌های اداری؛ رسیدگی به پرسش‌ها و کمیسیون همکاری دو مجلس شورای ملی و سنا خواهد بود. برای هر یک از کمیسیون‌ها در آغاز هر دوره نمایندگی نمایندگان با قرعه کشی برای چهار سال تعیین می‌شوند.
در آغاز هر دوره، رییس مجلس با به شمار آوردن اطلاعات و پیشینه و گرایش نمایندگان، آن شمار اعضایی را که هر یک از شعبه‌ها برای هر کمیسیون نیاز دارد می‌گمارد. هر یک از شعبه‌های ششگانه بر پایه اطلاعات و پیشینه و گرایش نمایندگان هموندان هر کمیسیون را با رای پنهانی و با ورقه و اکثریت نسبی برمی‌گزیند. هر نماینده می‌باید حداقل هموندی یکی از کمیسیون‌های همیشگی را بپذیرد. هر یک از کمیسیون‌ها پس از انجام گزینش‌های گفته شده، بی درنگ به ریاست مسن‌ترین هموند و با بودن حداقل دو سوم از هموندان خود تشکیل می‌شود و به برگزیدن رییس، جانشین رییس، یک مخبر (گزارش نویس) و دو منشی می‌پردازد.
در پی گزینش هموندان هیات رییسه کمیسیون‌های پارلمانی، هیات رییسه مجلس سنا و مجلس شورای ملی به پیشگاه شاهنشاه بار می‌یابند و آمادگی دو مجلس را برای آغاز قانونگزاری به آگاهی همایونی می‌رسانند.