لایحه مجلس شورای ملی برای رفع اختلاف با محمدعلی شاه ۲۶ خرداد ۱۲۸۶
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری نخست | تصمیم‌های مجلس | ۲۲ بهمن |
لایحه مجلس شورای ملی برای رفع اختلاف با محمدعلی شاه ۲۶ خرداد ۱۲۸۶
سواد لایحه که از طرف مجلس مقدس بمصحوب هیئتی از وکلاء محترم تقدیم حضور مبارک اعلیحضرت همایونی گردید.[۱]
۱۵ جمادی الاولی:
بشرف سده سنیه اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی خلد الله ملکه و سلطانه میرساند:
- در جایی که از دولت چند هزار ساله ایران نمانده بود مگر اسمی بلامسمی و قوای حبوتیه آن با تسلط خارجه و جهل و بی قیدی داخله به اسفل مراتب سقوط رسیده سلاسل امنیت واستقلال آن منتهی بود بموئی موسوم به اراده ملوکانه که آنهم در مقابل تندباد اغراض اجانب سفیل و سرگردان رو به مخاطرات عظیمه سیر مراتب مضره می‌نمود چون مشیت خداوندی منشور اضمحلال آن را امضاء نفرموده بود ندای غیبی اسلامیت و ایرانیت افراد اهالی را از خواب غفلت بیدار و براهی هدایت فرمود که هادی عقل و تجربه در طی مراحل تاریخ اختیار نموده لهذا یکباره خاص و عام مملکت با وجود اختلاف مدارک پی بمخاطرات و مهالک برده بیک حرکت غیورانه از فضاحت و بی حسی خود را دور ساخته تنبیه باین دو اصل اصیل استقلال ملیت و استحکام قومیت شدند که قوای مملکت ناشی از ملت است و سلطنت ودیعه ایست که بموهبت الهی از طرف ملت بشخص پادشاه مفوض شده است لاجرم خواستار تغییر مسلک سلطننت شدند و اعلیحضرت شاهنشاه مبرور انارالله برهانه بامضای فرمان مشروطیت واعطای سعادت حریت منتی بزرگ بر ملت نهاده نام خود را برحمت ابدی زینت تاریخ ایران ساختند ولی تکمیل این عطیت و تتمیم این موهبت را روزگار برای تقدیس و تکریم نام نامی اعلیحضرت همایونی ذخیره کرده بود این استکه مساعدت بخت بلند و طالع ارجمند همایونی در اواخر ولایت عهد و اول جلوس میمنت مأنوس رضای شاهانه را به تصدیق مشروطیت جالب شده در ۲۷ ذی حجه ۱۳۲۴ حسن نیت شاهانه را با آروزی ملت که بصورت هیجان عمومی ظاهر گشته بود توفیق داده به اکمال نواقص قانون اساسی فرمان دادند در صورتی که جهانیان منتظر بودند که از این تجاذب حقیقی که بین پادشاه و رعیت حاصل و با این سرمایه سعادت که بتوفیقات خداوندی کامل گردید آثار ترقی و تمدن بسرعت و سهولتی که شایسته نجابت ملی و فطانت جبلی ایرانیان است ظاهر و موجبات امن و آسایش عمومی فراهم گردد روزبروز اغتشاش ولایات و ناامنی طرق و شوارع انقلابات سرحدات زیادتر و در خود پایتخت که در تحت نظر مستقیم اعلیضحرت شاهنشاهی و هیئت دولت و مجلس شورای ملی است وقایعی بس ناگوار اتفاق افتاد که اگر در صور و علل آنها شور دقیق و غور عمیق بعمل آید هر یک از آنها لکه مبرمی است که از انتساب آن باذنی مقربین دربار هر چند قلم ایرانی را شرم آید تاریخ که در محور حقایق امور متحرک لایزال است بدبختانه در ثبت و ضبط آن شرم و ترحم نخواهد داشت تعداد آن قبایح وتذکار آن فضایح را چه حاجت که اجتماعات حضرت عبدالعظیم و واقعه میدان توپخانه و غیره وغیره هنوز در السنه و افواه مثل سال طاعوت و وباء در عداد تواریخ بدبختی ایران مملکت مذکور و مرکوز اذهان است از اثرات آن اتفاقات فضیحه هنوز دلهای رمیده رعیت آرام نیافته و جراحت‌های وارده بر قلوب ملت کاملا التیام نپذیرفته بودکه باز مفسدین بی ایمان امان نداده برای اخلال روابط پادشاه و رعیت وقایع چند روز قبل را حاضر وزاحوال ماه ذیقعده را بوجهی شدیدتر و در ظرف دو روز از حاصل زحمات دو ساله قیمت کلی را بهدر داده از جمله اصل نهم و دهم و دوازدهم و چهاردهم و بیست و سوم را که روح قوانین اساسی است نقض نموده مجدداً نونهال امید را که بهزاران آه و تدبیر و خون دل در قلوب رعایا میروید از بیخ و بن برانداخته بجای آن یأس و حیرت و یأس و شدت نشانده‌اند مخصوصا در موقعی که سرحدات مملکت دچار مخاطرات عظیمه است نفاق خانه برانداز خانگی را باین شدت حادث نمودند که خاطر مقدس همایونی را مثل مساعی وکلای ملت و وزرای دولت و قوای مادی و معنوی مملکت که ناشی از اطاعت رعیت است مشغول همدیگر سازند و بر مقاصد سوء خود پردازند بدیهی است که دوام این حال ملازم است با اضمحلال دولت قویم و قدیم ایران و ایرانی مسلمان که بمدلول فرمان قضا جریان اسناد ازل از آب حیات حب الوطن من الایمان آب خورده با بیداری حواس بطور خاص تشنه حفظ حقوق خویش است متحمل نخواهد شد که ایران و اسلام خود را با هر چه در او هست آلت بازیچه چند نفر مفسد درباری ببندد دستخط همایونی که روز جمعه بر تفرقه معدودی رعایا که بطور صلح و سلم جبر کسور واقعه بر قوانین اساسی و اعاده حقوق رفته خویش را متظلماً استدعا می‌کردند بهر تدبیر و اصرار بود از طرف مجلس شورای ملی که در طی تمامی طرق چاره ساعی است بموقع اجرا گذارده شد ولی این اقدام وامثال آن از قبیل سرشک از رخ پاک کردن است در حالتیکه خون دلها در فوران و کلیه ایران در هیجان است نقض قوانین اساسی از شمال تا جنوب و از مشرق تا مغرب ایران را با ناله و افغان پر کرده که اگر این ناله و فریادها یکجا جمع شود خدای نخواسته چه آهنگ مخالفی از آن ظهور تواندکرد بالجمله تکلیف بر وکلای ملت خیلی سخت شده انتظار مردم طهران و فشار ولایات در اعاده احترام قوانین و اصلاح کلی امور آن به آن در تزاید و فرصت و مجال را از دست می‌برد آنچه بطور قطع بر عقلای مملکت ثابت شده است علت واقعی این همه خرابیها و تکرار اتفاقات ناگوار که شأن عهود و شیشه دلها را یک جا می‌شکند و حرمت قانون با نوامیس سوگند اسلامی را یکسره برطرف می‌کند دو چیز است اولا شبهات مغرضین تاکنون مانع شده است که در قلب شاهانه این اعتقاد راسخ شود که در سلطنت مشروطه تمامی امور در تمامی اوقات باید در مجاری قانونی سیر نماید تا اصول ذیل قانونی اساسی از لفظ بمعنی رسد.
- اصل چهل و چهارم: شخص پادشاه از مسئولیت مبراست وزرای دولت در هر گونه امور مسئول مجلس هستند.
- اصل ۴۵- کلیه قوانین و دستخطهای پادشاه در امور مملکتی وقتی اجرا می‌شود که بامضای وزیر مسئول رسیده باشد و مسئول صحت مدلول فرمان ودستخط همان وزیر است.
- اصل ۵۷- اختیارات و اقتدارات سلطنتی همان است که در قوانین مشروطیت حاضره تصریح شده است.
- اصل ۶۴- وزراء نمی‌توانند احکام شفاهی یا کتبی پادشاه را مستمسک قرار داده سلب مسئولیت از خودشان نمایند در صورتیکه کلیه اور از جزئی و کلی در مجرای وزارت خانه‌ها فیص پذیرفت مسئولیت نیک و بد آن از شخص همایون شاهنشاهی مرتفع و بر عهده وزراء تحقق می‌یابد و قدس مقام منیع سلطنت تمامه محفوظ می‌ماند والا در صورت بی اطلاعی وزیر از فلان امر کلی یا جزئی ایراد مسئولیت بر آن وزیر بدیهی است از طریق عدل و عقل خارج است و در اساسی که بتجارب هزار ساله عقلا و حکمای جهان مرتب شده است البته تصور چنین امر بی رویه و عجیب نمی‌گنجد که فعل عمر و را زید مسؤل باشد.
- ثانیاً آنچه بیقین پیوسته است اغراض مفسدین چند که دشمن ملت و دولت و خائن شخص شخصی همایونی هستند در میان نیت پاک و فطرت تابناک همایونی که از مزایای سلاطن عظیم الشأن است و حقوق رعایای صدقت شعار حائل وحاجبند و هر ساعت خاطر مقدس ملوکانه را بر صرافتهایی جلب می‌کند که با خیر و صلاح عامه فرسنگها مسافت دارد و هر دقیقه بالقای شهبات مغرضانه قلب شاهانه را از معانی اصول مشروطیت و قوانین اساسی منصرف ساخته باقتضای خود خواهی و استبداد ذاتی خودشان یا در راه خدمت بمصلحت غیر متابعت قوانین مملکتی را گویا در حضور مبارک مغایر شئون سلطنتی جلوه داده بقدر امکان و بهر فرصتی می‌یابند خاطر مقدس را بر ابقای الفاظ و انهدام معانی اصول قانون وامیدارند لهذا مادامی که کسور واقعه بر قوانین اساسی جبران نشده واعاده احترام قانون بعمل نیامده است و در آینده کلیه امورات در مجاری قانونی حل و فصل نشود و نمایندگان ملت را اطمینان کامل حاصل نگردد که بر حفظ تمامی حقوقی ملت قادر خواهند بودو بمثل آنچه تاحال واقع شده بار دیگر نقض عهد و قانون نخواهد شد مجبوریت تامه وارد خواهد بود که وکلای ملت باقضاء وظایفی که دیانتاً و وجواناً با شهادت خداوند و توسط قرآن مجید بر عهده گرفته‌اند عدم امکان تحمل خود را بفشار فوق العاده مسئولیت یک ملت بموکلین خود اعلام نمایند والسلام علی من التبع الهدی.
- محل مهر ممتازالدوله
نام هیات رفع اختلاف
اسامی هیئتی که مقرر شد با لایحه شرفیاب حضور همایونی شوند از قرار ذیل است:[۲]
- آقای حاجی امام جمعه،
- حاجی شیخعلی نوری،
- حاجی میرزا علی آقا،
- حسام الاسلام،
- آقامیرزا طاهر،
- حسینقلی خان نواب.
منبع