قانون موافقتنامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به همکاری اقتصادی و فنی
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و یکم | تصمیم‌های مجلس | قوانین رفاه اجتماعی مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری بیست و یکم |
قانون موافقتنامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به همکاری اقتصادی و فنی - مصوب ۲۹ اسفند ۱۳۴۳ مجلس شورای ملی و ۲۵ فروردین ۱۳۴۴ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۴۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
ماده واحده - موافقتنامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به همکاری اقتصادی و فنی که در تهران به‌تاریخ ۱۵ مرداد ماه ۱۳۴۲ بین نمایندگان مختار طرفین به امضاء رسیده و مشتمل بر یک مقدمه و چهارده ماده می‌باشد تصویب و به دولت اجازه مبادله‌اسناد مصوب آن داده می‌شود.
قانون بالا که مشتمل بر یک ماده و متن موافقتنامه ضمیمه‌است در جلسه روز یکشنبه نوزدهم مهر ماه یک هزار و سیصد و چهل و سه به تصویب‌مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی
قانون فوق در جلسه روز چهارشنبه ۱۳۴۴٫۱۲٫۲۵ به تصویب مجلس سنا رسیده‌است
[z]موافقتنامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به همکاری اقتصادی و فنی
دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نظر به تمایل طرفین برای توسعه روابط بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی‌سوسیالیستی با روح دوستی و حسن همجواری و با در نظر گرفتن تمایل متقابل برای بسط و توسعه همکاری اقتصادی و فنی بر اساس اصول تساوی‌حقوق - عدم مداخله در امور داخلی و احترام کامل برای حق حاکمیت ملی هر دو کشور و به منظور مساعدت به ایران در توسعه اقتصاد ملی آن‌تصمیم گرفتند این موافقتنامه را به شرح زیر منعقد سازند:
ماده ۱ - ایران و اتحاد جماهیر شوروی در کارهای زیر همکاری خواهند کرد:
در ساختمان سدی به ارتفاع در حدود ۳۵ الی ۴۰ متر برای ایجاد مخزن آب به حجم انتفاعی در حدود ۶۰۰ الی ۸۰۰ میلیون متر مکعب آب و کارخانه‌هیدروالکتریک به ظرفیت ۴۰ الی ۶۰ هزار کیلو وات در ناحیه نخجوان و سد انحرافی به ارتفاع قریب ۱۰ متر در ناحیه قرادیز در رودخانه ارس که رودمرزی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی می‌باشد.
در ساختمان کارخانه پرورش ماهی استورژن به ظرفیت سالیانه سه میلیون و پانصد هزار بچه‌ماهی در ایران.
در انجام کارهای لاروبی در مرداب پهلوی بحر خزر.
در تنظیم گزارش اقتصادی و فنی راجع به تجدید ذخایر ماهی مورد صید در آبهای ایران در بحر خزر.
در ساختمان ۱۱ انبار غله به ظرفیت کل تا ۸۰ هزار تن.
ماده ۲ - طرفین موافقت نمودند که سازمانهای شوروی با شرکت سازمانهای ایران کارهای مربوط به مطالعات مقدماتی و تهیه پروژه و ساختمان‌تأسیسات هیدروانرژی بر روی رود ارس (سد و کارخانه برق در ناحیه نخجوان و سد در ناحیه فرادیز).
موضوع ماده یک این موافقتنامه را انجام دهند ساختمان تأسیسات مذکور در مدت حداکثر ۶ الی هفت سال از تاریخ امضاء این موافقتنامه اجرا خواهدشد.
ضمناً گزارش اقتصادی و فنی با در نظر گرفتن موضوع‌های مشترک استفاده از آب و برق برای طرفین ظرف یک سال از تاریخ امضاء قرارداد بین‌سازمانهای طرفین تهیه خواهد شد.
مسایل تفصیلی انجام ساختمان از جمله تعیین قطعات زمین به وسیله طرفین فهرست و ابعاد تأسیسات - محل آنها در خاک طرفین - ترتیب استخراج واستفاده از منابع ریگ و خاک و ماسه و سایر مواد غیر فعال واقع در زمینهای تعیین شده برای ساختمان یا در مسافت کم از این زمینها انواع و حجم‌خدمات سازمانهای ایران و کارشناسان و کارگران ایرانی ضمن اجرای ساختمان و نیز سایر مسایل ممکنه مورد توافق سازمانهای صلاحیتدار طرفین قرارخواهد گرفت.
ماده ۳ - تأدیه مخارج و مطالعه و تهیه پروژه ساختمان تأسیسات هیدرو انرژی موضوع ماده ۱ این موافقتنامه از طرف دولت شاهنشاهی ایران و دولت‌اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بر اساس شرایط متساوی خواهد بود یعنی هر طرف ۵۰ درصد مخارج مربوط به انجام کارهای فوق را کارسازی‌خواهد کرد.
دولت اتحاد جماهیر شوری سوسیالیستی به منظور پرداخت ۵۰ درصد مخارج کارهای مطالعاتی و تهیه پروژه و رساندن ماشین آلات و مصالح ازشوروی و نیز به منظور پرداخت خدمات کارشناسان و کارگران شوروی مربوط به ساختمان تأسیسات هیدروانرژی در رودخانه ارس اعتباری تا مبلغ ۳۵میلیون روبل (یک روبل محتوی ۰٫۹۸۷۴۱۲ گرم طلای خالص می‌باشد) به دولت شاهنشاهی ایران خواهد داد.
در نظر است که بعد از این که سازمانهای صلاحیتدار طرفین پروژه فنی را برای ساختمان تأسیسات تهیه و تصویب نمایند طرفین مبلغ اعتباری را که طبق‌این ماده به ایران داده می‌شود قطعی بنمایند.
ماده ۴ - نظر به حق متساوی هر یک از طرفین برای تمام منابع آب و انرژی قسمت‌های مرزی رودخانه ارس:
۱ - طرفین شرایط و ترتیب اداره و بهره‌برداری از تأسیسات هیدروانرژی موضوع ماده یک این موافقتنامه را بعداً مورد توافق قرار می‌دهند.
۲ - مقارن اتمام ساختمان تأسیسات طرفین ترتیب استفاده از منابع آب و انرژی رودخانه ارس مربوط به وجود تأسیسات هیدروانرژی فوق‌الذکر را موردتوافق قرار خواهند داد.
۳ - نمایندگان دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوری سوسیالیستی بعد از تنظیم گزارش اقتصادی و فنی درباره ساختمان تأسیسات‌هیدروانرژی بر روی رود ارس (موضوع ماده دوم این موافقتنامه) و بررسی آن به وسیله سازمانهای صلاحیتدار طرفین در خصوص برنامه و مدت‌ساختمان تأسیسات مراحل بعدی توافق حاصل می‌نمایند.
ماده ۵ - (۱) - هر یک از طرفین برای مدت مطالعات و ساختمان و تأسیسات هیدروانرژی بر روی رود ارس به اتباع طرف دیگر که مشغول ساختمان‌هستند حق ورود و اقامت بلامانع در قطعات خاک خود مربوط به انجام ساختمان مذکور خواهد داد.
طرفین ترتیب انجام این حق را مورد توافق قرار خواهند داد.
۲ - طرفین موافقت می‌نمایند ترتیب فوق را در مورد اشخاصی که مربوط به اداره بهره‌برداری از تأسیسات هیدروانرژی باشند نیز اجرا نمایند. در نظراست که در موقع تعیین شرایط و ترتیب اداره بهره‌برداری از تأسیسات طبق بند ۱ ماده چهار این موافقتنامه این ترتیب نیز به تفصیل تعیین شود.
ماده ۶ - به منظور انجام همکاری در ساختمان کارخانه پرورش بچه‌ماهی و اجرای کارهای لاروبی مرداب پهلوی و ساختمان انبارهای غله موضوع ماده‌یک این موافقتنامه.
۱ - سازمانهای شوروی:
کارهای لازمه مربوط به مطالعات مقدماتی و تهیه پروژه را انجام خواهند داد.
ماشین آلات و تجهیزات و مصالح ساختمانی را که در ایران وجود ندارند تحویل خواهند داد.
تعداد تا ده هزار بچه‌ماهی به نام آمور سفید تحویل خواهند داد.
متخصصین شوروی را برای جمع‌آوری مدارک اولیه - انجام کارهای مطالعاتی نظارت پروژه و مشاوره در موقع ساختمان تأسیسات - تعلیم فنی‌کارگران و کارشناسان ایرانی - مساعدت در نصب کردن و میزان کردن و به کار انداختن دستگاهها به ایران اعزام خواهند کرد.
کارگران و متخصصین ایرانی را برای تعلیم فنی در کارخانه‌های شوروی به منظور استفاده بعدی از آنها در تأسیساتی که در این ماده ذکر می‌شود قبول‌خواهند کرد.
گزارش فنی و اقتصادی مربوط به تجدید ذخایر ماهی مورد صید در آبهای ایران بحر خزر را با شرکت متخصصین ایرانی ظرف حداکثر یک سال از تاریخ‌امضاء قرارداد تنظیم خواهند کرد.
اسناد و مدارک فنی که برای تأمین بهره‌برداری عادی تأسیسات موضوع این ماده لازم می‌باشد در اختیار سازمانهای ایرانی خواهند گذاشت.
در امر تنظیم جریان و تولید و بهره‌برداری از تأسیساتی که طبق این ماده ساخته شده مساعدت فنی خواهند نمود.
۲ - سازمانهای ایران:
آن قسمت از مدارک اولیه را که برای تهیه پروژه لازم است و در ایران موجود می‌باشد به سازمانهای شوروی می‌دهند و در تهیه بقیه مدارک لازم باسازمان‌های شوروی همکاری می‌کنند.
پروژه‌های فنی را ظرف شش هفته بعد از دریافت این پروژه‌ها از سازمانهای شوروی مورد رسیدگی و تصویب قرار خواهند داد.
ساختمان تأسیسات و انجام کارها را طبق پروژه‌ها با مساعدت فنی سازمانهای شوروی به عمل خواهند آورد.
ساختمان تأسیسات و انجام کارها از لحاظ نیروی کار و برق و آب و وسایل حمل و نقل و مصالح لازم که در ایران موجود است و ایجاد راه‌ها وتأسیسات فرعی و خطوط مواصلات خارج از محل ساختمان را تأمین خواهند کرد.
پرداخت مخارج مربوط به ساختمان تأسیسات و انجام سایر کارها و همچنین منازل و سرویس پزشکی و سرویسهای عمومی و اجتماعی لازمه ووسایل نقلیه برای مسافرتهای اداری در داخله ایران را به طور مجانی برای متخصصین شوروی که برای بذل مساعدت فنی طبق این موافقتنامه به ایران‌اعزام می‌شوند تأمین خواهند کرد.
ماده ۷ - دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی با تمایل برای کمک به ایران در تربیت کادرهای ملی برای صنایع شیلات موافقت می‌نماید گروهی‌از اتباع ایرانی را به تعداد و شرایطی که مورد توافق سازمانهای صلاحیتدار طرفین خواهد بود برای تحصیل در مدارس متوسطه و عالی اتحاد شوروی‌قبول کند.
ماده ۸ - اعتبار پیش‌بینی شده طبق ماده سوم این موافقتنامه از قرار ۳٫۶ درصد بهره در سال به دولت شاهنشاهی ایران داده می‌شود.
دولت شاهنشاهی ایران هر قسمت استفاده شده از این اعتبار را ظرف دوازده سال به اقساط متساوی سالیانه از تاریخ اول ژانویه سال بعد از سال استفاده‌از آن قسمت استهلاک خواهد کرد.
بهره اعتبار از تاریخ استفاده قسمت مربوطه اعتبار حساب خواهد شد و ظرف سه ماهه اول سال بعد از سالی که بابت آن این بهره حساب شده تأدیه‌خواهد گردید. آخرین پرداخت بهره همزمان با آخرین پرداخت قسمت اصلی اعتبار به عمل خواهد آمد. تاریخ استفاده از اعتبار برای پرداخت بهای لوازم‌و مصالح تاریخ مهر ایستگاه مقصد روی بارنامه راه‌آهن و در خصوص سایر انواع کارها تاریخ صورتحساب منظور خواهد شد.
پرداختها برای استهلاک اعتبار و تأدیه بهره آن وسیله طرف ایران از طریق حواله کردن ریال ایرانی (یک ریال ایرانی محتوی ۰٫۰۱۱۷۳۱۶ گرم طلای‌خالص می‌باشد) به حساب مخصوصی که در بانک مرکزی ایران به نام بانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (یا طبق تقاضای آن به نام بانک‌بازرگانی خارجی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی) باز خواهد شد به عمل خواهد آمد.
تسعیر روبل به ریال بر اساس محتوی طلایی روبل و ریال در روز پرداخت به عمل خواهد آمد و وجوه رسیده به حساب مذکور برای خرید کالا تحت‌شرایط موافقتنامه بازرگانی موجوده ایران و شوروی و نیز برای سایر پرداختهای مؤسسات شوروی در ایران استفاده خواهد شد و همچنین طبق‌درخواست بانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (یا بنا به تقاضای آن طبق درخواست بانک بازرگانی خارجی اتحاد شوروی) ممکن است‌به ارز قابل تبدیل تسعیر شود. تسعیر ریال به ارز قابل تبدیل بر اساس محتوی طلای ریال ایرانی و ارز قابل تبدیل مربوطه در روز پرداخت به عمل‌خواهد آمد.
ماده ۹ - در صورت تغییر محتوی طلایی روبل موضوع ماده سه این موافقتنامه بانک مرکزی ایران و بانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی(یا بنا به تقاضای آن بانک بازرگانی خارجی اتحاد شوروی) در روز تغییر محتوی طلایی روبل باقی مانده وجوه موجوده در حسابهای مربوط به اعتبار راکه مطابق ماده ۱۰ این موافقتنامه باز شده با رعایت تناسب مربوطه تجدید نظر می‌نماید به همین ترتیب مبلغ اعتبار استفاده نشده نیز تجدید حساب‌خواهد شد.
در صورت تغییر محتوی طلایی ریال ایرانی بانک مرکزی ایران و بانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (یا بنا به تقاضای آن بانک بازرگانی‌خارجی اتحاد شوروی) باقی مانده وجوه را طبق حساب علیحده موضوع ماده ۸ این موافقتنامه در روز تغییر محتوی طلایی ریال ایرانی تجدید حساب‌می‌نمایند.
ماده ۱۰ - به منظور کنترل استفاده و استهلاک اعتبار - حساب کردن و پرداخت بهره بابت اعتبار که طبق این موافقتنامه داده شده بانک مرکزی ایران وبانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (و یا بنا به تقاضای آن بانک بازرگانی خارجی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی) برای یکدیگرحسابهای مخصوصی مربوط به اعتبار به روبل باز می‌کنند و متفقاً ترتیب تصفیه حساب را مطابق اعتبار برقرار می‌نمایند.
ماده ۱۱ - دولت شاهنشاهی ایران مخارج سازمانهای شوروی ناشی از انجام مساعدت فنی در ساختمان تأسیسات و اجرای کارهای موضوع ماده شش‌این موافقتنامه را از طریق ماهی - خاویار - فرآورده‌های ماهی - سنگ معدن - فلزات رنگین پنبه - پشم و سایر کالاهای ایرانی تحت شرایط‌موافقت‌نامه موجوده ایران و شوروی به اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی پرداخت خواهد کرد.
ماده ۱۲ - انجام ساختمان تأسیسات هیدروانرژی بر روی رود ارس و همچنین بذل مساعدت فنی در ساختمان تأسیسات و اجرای کارهای پیش‌بینی شده در این موافقتنامه بر اساس قراردادهای مورد انعقاد بین سازمانهای صلاحیتدار ایران و شوروی که دارای اختیارات این کار به ترتیب از طرف دولت‌شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی می‌باشند به عمل خواهد آمد. قراردادهای مذکور حداکثر ظرف دو ماه از تاریخ تسلیم آنهابه وسیله سازمانهای شوروی باید به وسیله طرفین مطالعه و امضاء شود.
قراردادها برای تنظیم گزارش اقتصادی و فنی تأسیسات هیدورانرژی بر روی رود ارس و گزارش اقتصادی و فنی راجع به تجدید ذخائر ماهی مورد صیددر آبهای ایران در بحر خزر و همچنین برای انجام کارهای مطالعات و تنظیم پروژه کارخانه پرورش ماهی استورژن و انجام کارهای لاروبی در مرداب‌پهلوی بحر خزر و ساختمان انبارهای غله که در نوبت اول منعقد خواهد شد در مدت ۲ الی ۳ ماه از تاریخ امضای این موافقتنامه از طرف سازمانهای‌شوروی تنظیم و تسلیم خواهند شد.
در این قراردادها حجم و مدت و قیمت و سایر شرایط تفصیلی انجام ساختمان و تأسیسات هیدروانرژی و بذل مساعدت فنی موضوع این موافقتنامه به‌سازمان‌های ایرانی تعیین خواهد شد ضمناً قیمتهای لوازم و مصالحی که برای ساختمان تأسیسات هیدروانرژی و سایر تأسیسات به وسیله سازمانهای‌شوروی طبق این موافقتنامه تحویل خواهد شد با توافق طرفین بر اساس قیمتهای بازار جهانی تعیین خواهد گردید.
به علاوه تعهدات سازمانهای ایرانی در جمع‌آوری مدارک اولیه - تهیه زمینها برای ساختمان تأمین منازل مسکونی دارای وسایل لازمه زندگی وسرویس پزشکی و وسایل نقلیه برای مسافرتهای اداری جهت متخصصین شوروی - مطالعه و به تصویب رساندن پروژه فنی - اختصاص دادن نیروی‌کار و سایر تعهدات و همچنین مواعد صریح انجام این کارها نیز در قراردادها تعیین خواهد شد.
ماده ۱۳ - بنا به پیشنهاد یکی از طرفین و به منظور رسیدگی به جریان اجرایی این موافقتنامه و نیز به منظور تهیه توصیه‌های مربوطه - چنانچه این‌توصیه‌ها لازم شناخته شد، نمایندگان طرفین سالی لااقل یک مرتبه ملاقات خواهند نمود این توصیه‌ها برای مطالعه دولتهای طرفین متعاهدین تسلیم‌خواهد شد.
این ملاقاتها به نوبت در تهران و مسکو به عمل خواهد آمد.
ماده ۱۴ - این موافقتنامه باید بر طبق ترتیب مقرره در هر یک از دو کشور به تصویب برسد. موافقتنامه مذکور در تاریخ امضاء آن موقتاً قوت و اعتباریافته و در تاریخ مبادله اسناد تصویب که در شهر مسکو انجام خواهد گرفت قوت و اعتبار قطعی پیدا خواهد کرد.
در شهر تهران به تاریخ پنجم مرداد ماه سال ۱۳۴۲ مطابق با ۲۷ ژوئیه سال ۱۹۶۲ در دو نسخه اصلی هر یک به زبانهای فارسی و روسی که هر دو متن‌دارای اعتبار یکسان می‌باشند امضاء شد.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران از طرف دولت جماهیر شوروی سوسیالیستی (مهندس صفی اصفیا) (و-آ. سرگیف) مدیر عامل سازمان برنامه معاون وزارت روابط اقتصادی با کشورهای خارجی موافقتنامه فوق مشتمل بر یک مقدمه و چهارده ماده ضمیمه ماده واحده موافقتنامه دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی‌سوسیالیستی راجع به همکاری اقتصادی و فنی می‌باشد.
رییس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی