قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری یازدهم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری یازدهم |
قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض - مصوب ۲۵ آبان ماه ۱۳۱۶
فصل اول - ارث
ماده ۱ - هر گاه در نتیجه فوت شخصی اعم از فوت حقیقی یا فوت فرضی اموالی ارثاً به کسی برسد طبق مقررات ذیل مالیات گرفته خواهد شد:
ماده ۲ - اموال مشمول مالیات ارث عبارت است از کلیه ماترک متوفی اعم از منقول یا غیر منقول و مطالبات وصولی پس از وضع بدهی‌های محققه‌متوفی و هزینه‌هایی که در حدود عرف و عادت برای کفن و دفن متوفی و نظایر آن لازم است.
تبصره ۱ - مقصود از بدهی‌های محققه بدهی‌هایی است که طبق مدارک قانونی قابل پرداخت باشد.
تبصره ۲ - اگر متوفی تاجر باشد در صورتی می‌توانند بدهی‌های او را از ماترک کسر کنند که بدهی‌های مزبور در دفاتر تجارتی متوفی ثبت شده‌باشد.
تبصره ۳ - بدهی که متوفی به وارث خود دارد ولو آنکه مستند به مدارک قانونی هم باشد برای تعیین مالیات از ماترک کسر نخواهد شد. به استثنای‌نفقه ایام معدوده و مهریه زوجه در صورتی که پرداخت نشده باشد.
ماده ۳ - مکلفین پرداخت مالیات نامبرده در ماده اول وارث متوفی هستند. وارث از نظر این قانون به سه طبقه تقسیم می‌شوند:
۱ - وارث طبقه اول.
۲ - وراث طبقه دوم.
۳ - وراث طبقه سوم و بالاتر.
ماده ۴ - وراث طبقه اول عبارتند از پدر و مادر و فرزندان و نواده و شوهر و زن وراث طبقه دوم عبارتند از اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها. وراث‌طبقه سوم عبارتند از عمو و عمه و دایی و خاله و اولاد آنها و بالاتر.
ماده ۵ - اشخاصی که خود را وارث متوفی می‌دانند باید در ظرف دو ماه از تاریخ اطلاع از فوت مورث خود اظهارنامه که حاوی صورت کلیه دارایی‌متوفی و مطالبات و بدهی‌های او باشد با مدارک لازمه برای اثبات آنها به اداره مالیه صلاحیتدار تسلیم نماید و ضمناً قیمت تخمینی ماترک را در آن‌بنویسد.
تبصره - قیمت اثاثیه خانه مسکونی متوفی اعم از اینکه خانه ملکی یا اجاری باشد مقطوعاً از قرار ۱۵ درصد قیمت خانه تعیین خواهد شد.
ماده ۶ - اداره مالیه اظهارنامه را از نظر تعیین صحت اقلام دارایی و یا مطالبات و یا بدهی‌ها و یا ارزش اموال مورد رسیدگی قرار داده و هر گاه تمام یاقسمتی از آن را صحیح نداند نظر خود را با ذکر دلایل کتباً به مؤدی اخطار و ابلاغ می‌نماید که اگر واخواهی دارد در ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ‌واخواهی خود را با ذکر ادله مستقیماً یا به وسیله پست سفارشی و یا تلگراف به اداره مالیه تسلیم نماید و در صورت تسلیم صریح مؤدی به تشخیص‌مالیه یا ندادن واخواهی در ظرف مدت مقرر نظر مالیه قطعی شده و طبق آن مالیات قانونی وصول خواهد شد مگر آنکه معلوم شود در محاسبه اشتباه‌شده‌است.
ماده ۷ - چنانچه مؤدی به تشخیص مالیه تسلیم نشود و در ظرف مدت مقرر واخواهی دهد و پس از دادن واخواهی موافقتی بین مؤدی و مالیه‌حاصل نگردد واخواهی به کمیسیون تشخیص مالیات بر درآمد ارجاع خواهد شد کمیسیون پس از تحقیقات لازمه رسیدگی کرده رأی خواهد داد. رأی کمیسیون پس از ابلاغ به طرفین قطعی و لازم‌الاجرا است مگر در مواردی که مابه‌الاختلاف بین مالیات تشخیص شده از طرف کمیسیون و مبلغی که‌مورد تصدیق مؤدی یا مطالبه مالیه‌است بیش از پنج هزار ریال باشد که در این صورت طرفین می‌توانند در ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رأی کمیسیون به‌محکمه تجدید نظر دیوان محاکمات مالیه مراجعه نمایند. هر گاه مراجعه به محاکمات مزبور از طرف مؤدی به عمل آید مشارالیه باید قبلاً وجه مابه‌الاختلاف را در صندوق وزارت مالیه بسپارد و یا ضامن معتبربدهد.
ماده ۸ - اگر وراث در ظرف مدت مقرر در ماده ۵ از دادن اظهارنامه خودداری نمایند مالیات رأساً از طرف مالیه طبق تحقیقاتی که به عمل خواهد آمدتعیین و به مؤدی ابلاغ می‌شود. اگر مؤدی در ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ به تشخیص مالیه واخواهی نداد مالیات تشخیص شده قطعی و وصول خواهد شد. در صورت دادن واخواهی طبق ماده (۷) عمل می‌شود.
ماده ۹ - مالیات نسبت به سهم‌الارث هر یک از وراث گرفته خواهد شد. اگر سهم‌الارث هر یک از وراث ۲۵ هزار ریال کمتر باشد از پرداخت مالیات‌معاف و در صورت تجاوز از این مبلغ طبق نرخهای ذیل مالیات اخذ خواهد شد:
الف - طبقه اول - از ۲۵ هزار و یک ریال تا ۷۵۰۰۰ ریال یک درصد نسبت به مازاد بیست و پنج هزار ریال.
از ۷۵۰۰۱ تا ۱۵۰۰۰۰ ریال دو درصد نسبت به مازاد هفتاد و پنج هزار ریال.
از ۱۵۰۰۰۱ تا ۳۰۰۰۰۰ ریال سه درصد نسبت به مازاد صد و پنجاه هزار ریال.
از ۳۰۰۰۰۱ تا ۵۰۰۰۰۰ ریال چهار درصد نسبت به مازاد سیصد هزار ریال.
از پانصد هزار ریال به بالا پنج درصد نسبت به مازاد پانصد هزار ریال.
ب - طبقه دوم - از ۲۵ هزار و یک ریال تا ۷۵۰۰۰ ریال دو درصد نسبت به مازاد بیست و پنج هزار ریال.
از ۷۵۰۰۱ تا ۱۵۰۰۰۰ ریال چهار درصد نسبت به مازاد هفتاد و پنج هزار ریال.
از ۱۵۰۰۰۱ تا ۳۰۰۰۰۰ ریال شش درصد نسبت به مازاد صد و پنجاه هزار ریال.
از ۳۰۰۰۰۱ تا ۵۰۰۰۰۰ ریال هشت درصد نسبت به مازاد سیصد هزار ریال.
از پانصد هزار ریال به بالا ده درصد نسبت به مازاد پانصد هزار ریال.
ج - طبقه سوم و بالاتر - از ۲۵ هزار و یک ریال تا ۷۵۰۰۰ ریال سه درصد نسبت به مازاد بیست و پنج هزار ریال.
از ۷۵۰۰۱ تا ۱۵۰۰۰۰ ریال شش درصد نسبت به مازاد هفتاد و پنج هزار ریال.
از ۱۵۰۰۰۱ تا ۳۰۰۰۰۰ ریال نه درصد نسبت به مازاد صد و پنجاه هزار ریال.
از ۳۰۰۰۰۱ تا ۵۰۰۰۰۰ ریال دوازده درصد نسبت به مازاد سیصد هزار ریال.
از پانصد هزار ریال به بالا پانزده درصد نسبت به مازاد پانصد هزار ریال.
ماده ۱۰ - اداره مالیه صلاحیتدار برای اخذ مالیات ارث مالیه‌ای است که اقامتگاه قانونی متوفی در حوزه آن باشد و اگر متوفی در ایران مقیم نباشداداره مالیه صلاحیتدار مالیه‌ای است که قسمت اعظم دارایی غیر منقول متوفی در حوزه آن واقع شده اگر متوفی در ایران مقیم نبوده و اموال غیر منقول‌در ایران نداشته باشد مالیات در تهران پرداخت خواهد شد.
ماده ۱۱ - هر کس که در ایران اقامتگاه قانونی دارد و ارثی به او برسد اعم از اینکه ماترک در داخله یا خارجه باشد و هر کس که از ماترکی در ایران‌است ارث ببرد اعم از اینکه ساکن ایران یا ساکن خارجه باشد مطابق این قانون مالیات‌بده‌است.
ماده ۱۲ - کلیه مأمورین دولتی و شهرداری که امور مربوط به اموات را عهده‌دار هستند در ظرف یک هفته پس از فوت وراث در ظرف پانزده روزپس از اطلاع از فوت موظفند هویت کامل متوفی را به مالیه محل وقوع فوت اطلاع دهند.
ماده ۱۳ - ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیر منقولی را از اسم مورث به اسم وارث ثبت می‌نمایند و همچنین کلیه دفاتر اسناد رسمی درموقعی که می‌خواهند تقسیم‌نامه راجع به ماترک را ثبت کنند باید مطالبه گواهینامه اداره مالیه صلاحیتدار را راجع به اینکه وارث اظهارنامه داده‌است ودر اظهارنامه مال مورد تقاضای ثبت یا مذکور در تقسیم‌نامه را ذکر کرده بنمایند و قبل از ارائه این گواهی مجاز به ثبت نیستند.
تبصره - اداره مالیه مکلف است در ظرف ده روز پس از تسلیم اظهارنامه از طرف مؤدی گواهینامه متضمن رونوشت مصدق صورت ریز ماترکی راکه در اظهارنامه نوشته شده به مؤدی بدهد.
ماده ۱۴ - کلیه بانکها و مؤسسات و اشخاص دیگر که مالی از متوفی در نزد خود دارند در صورتی می‌توانند مال مزبور را به وراث بدهند و همچنین‌کلیه شرکتها و مؤسسات موقع ثبت اوراق بهادار اسمی از هر قبیل که باشد از اسم مورث به اسم وارث در صورتی مجاز به این امر هستند که گواهینامه‌اداره مالیه صلاحیتدار راجع به اینکه وارث اظهارنامه داده و در اظهارنامه مال مورد بحث را ذکر کرده ارائه شود در صورت تخلف علاوه بر جرایم مقررمتضامناً با خود وارث مسئول مالیات متعلقه می‌باشند.
ماده ۱۵ - کلیه محاکم عدلیه که قانوناً به تقاضاهای انحصار وراثت رسیدگی می‌نمایند در صورت مبادرت به تسلیم گواهینامه انحصار وراثت‌خواهند کرد که گواهینامه مذکور در ماده ۱۳ از طرف وراث یا یکی از آنها به محکمه تقدیم شود رونوشت گواهینامه یا حکمی که راجع به انحصاروراثت صادر می‌شود از طرف دفتر محکمه به اداره مالیه محل فرستاده خواهد شد.
تبصره - در مواردی که طبق کتاب پنجم جلد دوم قانون مدنی حکم فوت فرضی صادر می‌شود نیز دفتر محکمه باید رونوشت حکم را به اداره مالیه‌محل بفرستد.
فصل دوم - در نقل و انتقالات بلاعوض
ماده ۱۶ - اگر مالی اعم از منقول یا غیر منقول بلاعوض به شخصی داده شود بدون رعایت حداقل معافیت طبق نرخ بند ج از ماده (۹) این قانون‌مالیات تعلق می‌گیرد. دهنده و گیرنده متضامناً مسئول پرداخت مالیات متعلقه هستند. جهیزیه و وجوه و اموالی که برای امور خیریه و یا عام‌المنفعه از قبیل بیمارستان و کودکستان و پرورشگاه یتیمان و نظایر آن داده می‌شود از پرداخت‌مالیات معاف خواهد بود.
تبصره - صلح محاباتی با شرط خیار فسخ برای مصالح از نظر این قانون در حکم صلح قطعی است.
ماده ۱۷ - هر مالی که مورد وقف یا نذر یا حبس یا وصیت واقع شود مشمول مالیات است به استثنای مواردی که برای امور عام‌المنفعه نامبرده درماده قبل باشد. نرخ مالیات در این قبیل موارد طبق نرخ بند ج ماده ۹ این قانون خواهد بود.
تبصره - مال مورد وصیت در موقعی مشمول مالیات خواهد بود که با فوت موصی وصیت قطعی شده باشد.
ماده ۱۸ - در مورد صلح طرفین معامله متضامناً و در مورد وقف واقف و در مورد وصیت وصی و در مورد حبس و نذر حبس و نذرکننده مسئول‌پرداخت مالیات هستند. در مورد صلح و وقف و حبس و نذر در ظرف دو ماه از تاریخ وقوع و در مورد وصیت در ظرف دو ماه پس از اطلاع از فوت موصی مکلفین بایداظهارنامه که حاوی کلیه اطلاعات لازمه برای وصول مالیات باشد به اداره مالیه تسلیم نمایند. اگر در ظرف مدت مقرر اظهارنامه داده نشود مالیات رأساً از طرف مالیه طبق تحقیقاتی که به عمل خواهد آمد تعیین و به مؤدی ابلاغ می‌شود. اگر مؤدی در ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ به تشخیص مالیه واخواهی نداد مالیات تشخیص شده قطعی و وصول خواهد شد. در صورت دادن واخواهی‌طبق ماده ۷ عمل می‌شود. تبصره - اگر واقف به وظیفه خود عمل ننماید متولی در ظرف دو ماه پس از اطلاع مسئول پرداخت مالیات مقرره و انجام تکالیفی که به عهده واقف‌محول است می‌باشد.
ماده ۱۹ - مقررات مواد ۶ و ۷ و ۱۱ و ۱۳ در مورد مکلفین ماده ۱۸ نیز قابل اجراء است.
ماده ۲۰ - شاهنشاه و ملکه و اعقاب بلافصل شاهنشاه از پرداخت مالیاتهای نامبرده در این قانون معاف‌اند.
فصل سوم - مقررات عمومی
ماده ۲۱ - مالیات باید در مورد ارث در ظرف ۶ ماه پس از تاریخ تسلیم اظهارنامه و در مورد فصل دوم این قانون در موقع تسلیم اظهارنامه پرداخت‌شود مگر در مواردی که مؤدی عذر موجه داشته و با اقامه ادله کافیه و در موارد لزوم ارائه اسناد عذر خود را ثابت نماید در این صورت وزارت مالیه‌می‌تواند مدت پرداخت مالیات را تمدید کند.
ماده ۲۲ - وزارت مالیه مجاز است برای تشخیص و بازرسی و وصول مالیات در حدود این قانون نظامنامه‌هایی وضع نماید.
ماده ۲۳ - متخلفین از مقررات این قانون ملزم به پرداخت جرائمی خواهند بود که حداکثر آن هزار ریال یا دو برابر مالیات پرداخت نشده خواهد بود. نظامنامه جرائم به تصویب کمیسیون قوانین مالیه مجلس شورای ملی خواهد رسید. *
- >>پاورقی: نظامنامه مذکور در ماده ۲۳ به شرح ذیل به تصویب کمیسیون قوانین مالیه
مجلس شورای ملی رسیده‌است:
«نظامنامه جرائم متخلفین از مقررات قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض» مصوب کمیسیون قوانین مالیه - مورخ ۲۵ آذر ماه ۱۳۱۶
ماده اول - هر گاه هر یک از مکلفین مذکوره در مواد ۵ و ۱۸ و ۲۴ قانون اظهارنامه مقرره در مواد ۵ و ۱۸ و ۲۴ را در ظرف مدت قانونی تسلیم ننمایندموظف به پرداخت جریمه معادل یک برابر مالیاتی که به هر یک از آنها تعلق می‌گیرد خواهند بود مگر آنکه در ظرف یک ماه پس از دریافت اخطار مالیه‌به تشخیصی که داده شده تسلیم و یا آنکه با مالیه موافقت نمایند که در این صورت جریمه فقط نصف مالیات متعلقه به هر یک خواهد بود.
ماده دوم - هر گاه هر یک از مکلفین مذکوره در مواد ۵ و ۱۸ و ۲۴ قانون اظهارنامه ناقص یا خلاف حقیقت تسلیم نمایند و در ظرف یک ماه از تاریخ‌اخطار مالیه حاضر برای تصحیح اظهارنامه و توافق با مالیه نشوند و همچنین در صورتی که اشخاص مذکور بدون عذر موجه و ثبوت آن در ظرف مدت‌مقرره در ماده ۲۱ قانون مالیات خود را تأدیه نکنند موظف به پرداخت جریمه معادل نصف مالیات متعلقه می‌باشند.
ماده سوم - در صورتی که وراث در مدت مقرر در ماده ۱۲ تاریخ فوت و هویت کامل متوفی را کتباً به اداره مالیه محل وقوع فوت اطلاع ندهند هر یک‌مکلف به پرداخت پانصد ریال جریمه خواهند بود مگر آنکه در ظرف مدت مقرره مطلع نشده یا یکی از آنها اطلاع داده یا آنکه مسلم شود سهم‌الارث هریک از آنها از ماترک متوفی مشمول مالیات نبوده‌است.
ماده چهارم - بانکها و مؤسسات (و اشخاص*) مذکوره در ماده ۱۴ قانون در صورتی که بدون ارائه گواهینامه اداره مالیه صلاحیتدار مالی را که از متوفی‌نزد خود دارند به وارث بدهند و یا آنکه اوراق بهادار اسمی را از نام مورث به نام وارث ثبت نمایند علاوه بر آنکه قانوناً با خود وارث متضامناً مسئول‌تأدیه مالیات متعلقه می‌باشند نسبت به تعداد هر یک از وراث که اموال را به آنها مسترد نموده‌اند و یا اوراق بهادار را به نام آنها ثبت کرده‌اند مکلف به‌پرداخت یک هزار ریال جریمه خواهند بود.
ماده پنجم - در صورتی که متوفی تاجر باشد و اداره مالیه برای تعیین ماترک و یا اثبات صحت اظهارنامه مراجعه به دفاتر تجارتی او را لازم بداند واستنکاف از ارائه دفاتر بشود مستنکف مکلف به پرداخت یک هزار ریال جریمه می‌باشد.
ماده ششم - کلیه مأمورین کشوری و شهرداری که طبق قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض وظایفی به عهده آنها محول است چنانچه‌برخلاف وظایف قانونی خود عمل کنند تعقیب اداری خواهند شد.
ماده هفتم - وصول جرائم مقرره در این نظامنامه به عهده ادارات مالیه‌است.
ماده هشتم - وزارت مالیه مجاز است در مواردی که لازم بداند جرائم مقرره در این نظامنامه را کلاً یا بعضاً تخفیف دهد.
این نظامنامه که مشتمل بر هشت ماده‌است و در تاریخ ۲۵ آذر ماه ۱۳۱۶ به تصویب کمیسیون قوانین مالیه مجلس شورای ملی رسیده‌است. به موجب‌ماده ۲۳ قانون مصوب ۲۵ آبان ۱۳۱۶ قابل اجرا است.
رییس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری<<
- >>پاورقی: کلمه و (اشخاص) به موجب ماده اصلاحیه مصوب کمیسیون قوانین مالیه مورخ
۱۲ تیر ماه ۱۳۱۷ بعداً علاوه شده‌است.<<
ماده ۲۴ - هر گاه اشخاصی که طبق این قانون مکلف به دادن اظهارنامه یا مالیات هستند صغیر یا محجور باشند ولی یا قیم قانونی آنها و اگر شخص‌حقوقی باشد مدیر یا مدیران مؤسسه مسئول هستند.
ماده ۲۵ - در مواردی که مشمولین این قانون در تأدیه مالیات خود و یا مالیاتی که مسئولیت پرداخت آن طبق این قانون به عهده آنها است تأخیرنمایند نسبت به هر ماه تأخیر ملزم به پرداخت خسارتی معادل یک درصد مالیات متعلقه خواهند بود.
ماده ۲۶ - اعضاء و مستخدمین وزارت مالیه و اعضاء کمیسیونهای تشخیص و همچنین سایر اشخاصی که مأمور اجرای این قانون هستند مکلفنداطلاعاتی را که از دارایی اشخاص در نتیجه مأموریت تحصیل کرده‌اند به کلی محرمانه نگاهدارند مگر در مواردی که وظیفه شغلی آنها دادن اطلاعات‌نامبرده را ایجاب نماید.
متخلف مطابق ماده ۲۲۰ قانون مجازات عمومی مجازات خواهد شد.
ماده ۲۷ - این قانون بلافاصله پس از تصویب اجراء خواهد شد . این قانون که مشتمل بر بیست و هفت ماده‌است در جلسه بیست و پنجم آبان ماه یک هزار و سیصد و شانزده به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی - حسن اسفندیاری