تفاوت میان نسخه‌های «قانون صدور چک ۱۳۴۴»

از مشروطه
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(+ ابرابزار)
خط ۱: خط ۱:
== ماده ۱ ==
+
قانون صدور چک - مصوب ۱۱ فروردین ۱۳۴۴ مجلس شورای ملی و ۶ اردیبهشت ۱۳۴۴ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۴۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
انواع چک عبارت است از:
 
  
'''۱-''' چک عادی، چکی است که اشخاص عهده بانک‌ها به حساب جاری خود صادر و دارنده‌ی آن تضمینی جز اعتبار صادرکننده آن ندارد.
+
ماده ۱ - چکهای صادر به عهده بانکهایی که طبق قوانین دایر شده یا می‌شوند در حکم
 +
اسناد لازم‌الاجراء بوده و دارنده چک در صورت مراجعه به‌بانک و عدم پرداخت وجه آن
 +
به علت نبودن محل و یا به هر علت دیگری که منتهی به برگشت و عدم پرداخت چک گردد
 +
می‌تواند با رعایت قوانین وآیین‌نامه‌های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چکًً را از
 +
صادرکننده وصول نماید.
  
'''۲-''' چک تأیید شده، چکی است که اشخاص عهده بانک‌ها به حساب جاری خود صادر و توسط بانک محال‌علیه پرداخت وجه آن تأیید می‌شود.
+
برای صدور اجرائیه دارنده چکًً باید عین چکًً و گواهینامه بانک دائر به علت عدم
 +
پرداخت وجه چکًً که در ماده ۲ مذکور است به اداره اجرای ثبت‌اسناد محل تسلیم نماید.
 +
در گواهی مربوط به علت عدم پرداخت چک بانک باید با تعیین نشانی صادرکننده که در
 +
بانک است مطابقت یا عدم مطابقت امضای صادرکننده را بانمونه امضای موجود در بانک
 +
در حدود عرف بانکداری تصدیق نماید اداره اجراء در صورتی که مطابقت امضای چک با
 +
امضای صادرکننده از طرف‌بانک گواهی شده باشد دستور اجرا صادر خواهد نمود.
  
'''۳-''' چک تضمین شده، چکی است که توسط بانک به عهده همان بانک به درخواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می‌شود.
+
دارنده چک اعم است از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت‌نویسی
 +
شده یا حامل چک (‌در مورد در وجه حامل).
  
'''۴-''' چک مسافرتی، چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت می‌گردد.
+
ماده ۲ - بانکها مکلفند در صورت تقاضای دارنده چکًً در مورد عدم پرداخت وجه چک علت
 +
یا علل آن را صریحاً در برگ مخصوصی که‌مشخصات کامل چک و نام و نام خانوادگی و نشانی
 +
کامل صادرکننده چک در آن ذکر شده باشد قید و آن را امضاء و مهر نموده به دارنده چک
 +
تسلیم‌نمایند و باید نسخه دوم این برگ را برای صاحب حساب ارسال دارند.
  
== ماده ۲ ==
+
ماده ۳ - صادرکننده چک وقتی حق صدور چک دارد که معادل مبلغ آن در بانک محال علیه
چک‌های صادر عهده بانک‌هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می‌شوند همچنین شعب آن‌ها در خارج از کشور در حکم اسناد لازم‌الاجرا است و دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن به علت نبودن محل و یا به هر علت دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد می‌تواند طبق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقیمانده آن را از صادرکننده وصول نماید. برای صدور اجراییه دارنده چک باید عین چک و گواهینامه مذکور در ماده ۳ و یا گواهینامه مندرج در ماده ۴ را به اجرای ثبت اسناد محل تسلیم نماید. اجرا ثبت در صورتی دستور اجرا صادر می‌کند که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادرکننده در بانک از طرف بانک گواهی شده باشد. دارنده چک اعم است از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت‌نویسی شده یا حامل چک (در مورد چکهای در وجه حامل) یا قائم مقام قانونی آنان.
+
محل (‌نقد یا اعتبار) داشته باشد و نباید تمام یا قسمتی‌از وجهی را که به اعتبار
 +
آن چک صادر کرده به صورتی از بانک خارج نماید یا دستور عدم پرداخت وجه چکی را که
 +
صادر کرده به بانک بدهد و نیز نبایدچک را به صورتی تنظیم نماید که بانک به عللی
 +
از قبیل عدم مطابقت امضاء یا قلم‌خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک و
 +
امثال آن ازپرداخت وجه چک خودداری نماید هر گاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر
 +
شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.
  
'''تبصره:''' دارنده چک می تواند محکومیت صادرکننده را نسبت به پرداخت کلیه خسارات و هزینه‌های واردشده که مستقیماً و بطور متعارف در جهت وصول طلب خود از ناحیه وی متحمل شده است، اعم از آن که قبل از صدور حکم یا پس از آن باشد، از دادگاه تقاضا نماید، در صورتی که دارنده چک جبران خسارت و هزینه‌های مزبور را پس از صدور حکم درخواست کند، باید درخواست خود را به همان دادگاه صادرکننده حکم، تقدیر نماید.
+
هر گاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد
 +
داد.
  
== ماده ۳ ==
+
در صورتی که چک گم یا سرقت شود و یا به نحوی از مجعول بودن آن اطلاع حاصل شود
صادرکننده چک باید در تاریخ صدور معادل مبلغ چک در بانک محال‌علیه محل (نقد یا اعتبار قابل استفاده) داشته باشد و نباید تمام یا قسمتی از وجهی را که به اعتبار آن چک صادر کرده به صورتی از بانک خارج نماید یا دستور عدم پرداخت وجه چک را بدهد و نیز نباید چک را به صورتی تنظیم نماید که بانک به عللی از قبیل عدم مطابقت امضا یا قلم خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک و امثال آن از پرداخت وجه چک خودداری نماید. هرگاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.
+
بانک به تقاضای صادرکننده یا دارنده چک بر حسب مورد ازپرداخت وجه خودداری می‌کند.
 +
ماده ۴ - در صورتی که تخلف از ماده ۳ موجب عدم پرداخت از طرف بانک گردد صادرکننده
 +
چک به حبس تأدیبی از شش ماه تا دو سال و جریمه‌نقدی معادل یک چهارم وجه چکی که محل
 +
ندارد یا یک چهارم مابه‌التفاوت چکی که مبلغ آن بیشتر از محل موجود در بانک (‌نقد
 +
یا اعتبار) باشدمحکوم خواهد شد.
  
== ماده ۴ ==
+
ماده ۵ - در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد به
هرگاه وجه چک به علتی از علل مندرج در ماده ۲ پرداخت نگردد، بانک مکلف است در برگ مخصوصی که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده در آن ذکر شده باشد علت یا علل عدم پرداخت را صریحاً قید و آن را امضا و مهر نموده و به دارنده چک تسلیم نماید. در برگ مزبور باید مطابقت امضا صادرکننده با نمونه امضا موجود در بانک (در حدود عرف بانکداری) و یا عدم مطابقت آن از طرف بانک تصدیق شود. بانک مکلف است به منظور اطلاع صادرکننده چک فوراً نسخه دوم این برگ را به آخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است ارسال دارد. در برگ مزبور باید نام و نام خانوادگی و نشانی کامل دارنده چک نیز قید گردد.
+
تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجوددر حساب را به دارنده چک بپردازد و
 +
دارنده چک با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک و تسلیم آن به بانک گواهینامه‌ای
 +
مشتمل بر مشخصات چک ومبلغی که از محل آن به دارنده چک پرداخت نگردیده از بانک
 +
دریافت می‌نماید. چک صادره نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده بلامحل محسوب‌می‌شود و
 +
گواهینامه بانک در این مورد برای دارنده چک جانشین اصل چک خواهد بود.
  
== ماده ۵ ==
+
ماده ۶ - در کلیه موارد مذکور در مواد بالا هر گاه صادرکننده چک حسن نیت خود را
در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد به تقاضای دارنده چک، بانک مکلف است مبلغ موجودی در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده چک با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک و تسلیم آن به بانک گواهی‌نامه مشتمل بر مشخصات چک و مبلغی که پرداخت شد از بانک دریافت می‌نماید. چک مزبور نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده بی‌محل محسوب و گواهینامه بانک در این مورد برای دارنده چک جانشین اصل چک خواهد بود. در مورد این ماده نیز بانک مکلف است اعلامیه مذکور در ماده قبل را برای صاحب حساب ارسال نماید.
+
به اثبات برساند تعقیب موقوف می‌گردد.
  
== ماده ۶ ==
+
حسن نیت وقتی ثابت می‌شود که صادرکننده چک ظرف ده روز از تاریخ اطلاع از شکایت
بانک‌ها مکلفند در روی هر برگ چک، نام و نام خانوادگی صاحب حساب را قید نمایند.
+
کیفری وجه آن را نقداً به دارنده چک بپردازد یا به منظورپرداخت به دارنده چک در
 +
صندوق دادگستری تودیع نماید و یا موجبات قابل پرداخت بودن آن را در بانک محال علیه
 +
فراهم ساخته و گواهی بانک را درهمان مدت به مرجع رسیدگی تسلیم نماید.
 +
برای این که صادرکننده چک از شکایت کیفری مطلع شود مرجع رسیدگی طی اخطاریه‌ای که
 +
به آخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است‌ارسال خواهد داشت مفاد شکایت و
 +
شماره و تاریخ و مبلغ چک را به اطلاع او رسانیده او را برای رسیدگی دعوت
 +
می‌نمایند.
  
== ماده ۷ ==
+
از تاریخ ابلاغ قانونی اخطاریه مزبور صادرکننده چک مطلع از شکایت محسوب می‌شود.
هر کس مرتکب تخلف مندرج در ماده ۳ گردد به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال و حسب مورد به پرداخت جزای نقدی معادل یک چهارم تمام وجه چک یا یک چهارم کسر موجودی هنگام ارائه چک به بانک محروم خواهد شد.
+
بانکی که گواهی مذکور در ماده ۲ را صادر کرده‌است باید وجه چک را در حساب مسدودی
 +
نگاهداری نماید و به محض مراجعه دارنده چک و تسلیم آن‌نسبت به پرداخت آن اقدام
 +
کند.
  
== ماده ۸ ==
+
ماده ۷ - بزه‌های مذکور در مواد قبل بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و گذشت
چک‌هایی که در ایران عهده بانک‌های واقع در خارج کشور صادر شده و منتهی به گواهی عدم پرداخت شده باشند از لحاظ کیفری مشمول مقررات این قانون خواهند بود.
+
شاکی در هر مرحله موجب موقوف شدن تعقیب خواهدبود و هر گاه شاکی بعد از صدور حکم
 +
قطعی گذشت نماید اجرای حکم موقوف می‌گردد و محکوم‌علیه فقط ملزم به پرداخت یک پنجم
 +
مبلغ جریمه‌نقدی مقرر در حکم به نفع صندوق دادگستری خواهد بود.
  
== ماده ۹ ==
+
مقررات این ماده در مورد کسانی که قبل از تصویب این قانون به اتهام صدور چک
در صورتی که صادرکننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفری وجه چک را نقداً به دارنده آن پرداخته یا با موافقت شاکی خصوصی ترتیبی برای پرداخت آن داده باشد، یا موجبات پرداخت آن را در بانک محل علیه فراهم نماید قابل تعقیب کیفری نیست. در مورد اخیر بانک مذکور مکلف است تا میزان وجه چک حساب صادرکننده را مسدود نماید و به محض مراجعه دارنده و تسلیم چک وجه آن را بپردازد.
+
بی‌محل تحت تعقیب واقع شده باشند قابل اجرا است ولو آن که حکم‌محکومیت آنها صادر و
 +
یا در مرحله اجرایی باشد.
  
== ماده ۱۰ ==
+
ماده ۸ - در صورتی که بانک طبق قسمت آخر ماده ۳ از پرداخت وجه چک خودداری نماید و
هر کس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید، عمل وی در حکم صدور چک بی‌محل خواهد بود و به حداکثر مجازات مندرج در ماده ۷ محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیر قابل تعلیق است.
+
ادعایی که موجب عدم پرداخت شده ثابت نشودمدعی علاوه بر مجازات‌های مقرر قانونی به
 +
تأدیه خسارت معنوی دارنده چک معادل یک چهارم وجه چکًً و خسارت تأخیر تأدیه که به
 +
قرار صدی‌دوازده از تاریخ ارائه چکًً به بانک محسوب می‌شود و نیز محکوم خواهد شد.
 +
ماده ۹ - در صورتی که برای جلوگیری از پرداخت وجه چک به مقامات قضایی رجوع شود
 +
تقاضاکننده باید معادل وجه چک را به صورت نقد یاضمانت بانکی تا تعیین تکلیف نهایی
 +
کار تودیع نماید و در این صورت وقتی دستور جلوگیری از پرداخت وجه چک صادر خواهد شد
 +
که تقاضا مبتنی بردلایل موجه باشد.
 +
در مورد این ماده هر گاه تقاضا به علت ادعای مجعول بودن یا گم شدن یا سرقت چک
 +
باشد و مرجع قضایی دعوی را مبتنی بر دلائل موجه تشخیص‌دهد می‌تواند متقاضی را از
 +
تودیع معادل مبلغ چک معاف نماید.
 +
ماده ۱۰ - در صورتی که وجه چک به طرق قانونی تأمین نشده باشد بازپرس مکلف است
 +
وجه‌الضمان نقدی یا ضمانتنامه بانکی که تا تعیین تکلیف‌نهایی کار معتبر باشد معادل
 +
وجه چک یا قسمتی از آن که مورد شکایت واقع شده از متهم اخذ نماید.
 +
ماده ۱۱ - رسیدگی به کلیه دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به چک در دادسرا و دادگاه
 +
فوری و خارج از نوبت به عمل می‌آید و رسیدگی خارج ازنوبت تا خاتمه دادرسی ادامه
 +
می‌یابد.
 +
ماده ۱۲ - در صورتی دارنده چک تا شش ماه از تاریخ مندرج در متن چک برای وصول آن
 +
به بانک مراجعه نکند حق شکایت کیفری نخواهد داشت.
 +
ماده ۱۳ - مسئولیت پشت‌نویسان چک طبق مقررات و قوانین مربوط کماکان به قوت خود
 +
باقی است.
 +
ماده ۱۴ - در مورد شرکتها و کلیه اشخاص حقوقی امضاکننده یا امضاکنندگان چک مشمول
 +
مقررات این قانون خواهند بود دعوی عدم دخالت و یاسلب بعدی سمت و اختیارات از آنها
 +
در صورتی که عدم پرداخت وجه چک مستند به عمل آنها باشد مانع از تعقیب امضاکننده یا
 +
امضاکنندگان چک نخواهد بود.
 +
ماده ۱۵ - در صورتی که چک به وکالت و نمایندگی از طرف صاحب حساب صادر شده باشد
 +
صادرکننده چک و صاحب حساب متضامناً مسئول‌پرداخت وجه چک بوده و اجرائیه بر اساس
 +
تضامن علیه هر دو صادر می‌شود به علاوه امضاکننده چک طبق مقررات این قانون مسئولیت
 +
کیفری خواهدداشت مگر این که ثابت نماید که عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب است
 +
که در این صورت صاحب از نظر کیفری مسئول خواهد بود.
 +
ماده ۱۶ - بانکها مکلفند حساب جاری اشخاص را که سه بار چک بی محل صادر کرده و طبق
 +
ماده ۶ این قانون حسن نیت خود را به اثبات نرسانده‌باشند و عمل آنها موجب شکایت
 +
کیفری شده باشد بسته و به نام آنها حساب جاری دیگری باز ننمایند و موضوع صدور چک
 +
بلامحل و همچنین بستن‌حساب را به اطلاع بانکهای دیگر برسانند دادسراها در مورد
 +
شکایت کیفری نسبت به چکهای بی‌محل با رعایت قسمت اخیر ماده ۳ ماده ۶ این
 +
قانون‌اطلاعیه‌ای برای بانک مربوط می‌فرستند.
 +
ماده ۱۷ - در مورد پرونده‌هایی که متهم آن مجهول‌المکان باشد و شاکی برای ابراز
 +
نشانی صحیح متهم یا تودیع هزینه درج آگهی در روزنامه حاضرنشود و یا از ابراز
 +
نشانی یا تودیع هزینه درج آگهی اظهار عجز نماید در صورتی که اخطاریه مندرج در قسمت
 +
اخیر ماده ۶ این قانون به نشانی بانکی متهم‌ابلاغ شده باشد رسیدگی بدون لزوم احضار
 +
متهم به وسیله مطبوعات ادامه پیدا می‌کند.
 +
ماده ۱۸ - ماده ۲۳۸ مکرر قانون مجازات عمومی و قانون چک بی‌محل مصوب سال ۱۳۳۷ نسخ
 +
می‌شود.
 +
ماده ۱۹ - دولت مأمور اجرای این قانون است.
  
== ماده ۱۱ ==
+
قانون بالا که مشتمل بر ۱۹ ماده در تاریخ روز دوشنبه ششم اردیبهشت ماه ۱۳۴۴ به
جرائم مذکور در این قانون بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و در صورتی که دارنده چک تا شش ماه از تاریخ صدور چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند یا ظرف شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت شکایت ننماید دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت. منظور از دارنده چک در این ماده شخصی است که برای اولین بار چک را به بانک ارائه داده است. برای تشخیص این که چه کسی اولین بار برای وصول وجه چک به بانک مراجعه کرده است بانک‌ها مکلفند به محض مراجعه‌ی دارنده چک هویت کامل و دقیق او را در پشت چک با ذکر تاریخ قید نمایند. کسی که چک پس از برگشت از بانک به وی منتقل گردیده حق شکایت کیفری نخواهد داشت مگر آنکه انتقال قهری باشد. در صورتی که دارنده چک را به وسیله شخص دیگری به نمایندگی از طرف خود وصول کند و حق شکایت کیفری او در صورت بی‌محل بودن چک محفوظ باشد، باید هویت و نشانی خود را با تصریح نمایندگی شخص مذکور در ظهر چک قید نماید و در این صورت بانک اعلامیه مذکور در ماده ۳ و ۴ را به نام صاحب چک صادر می‌کند و حق شکایت کیفری او محفوظ خواهد بود.
+
تصویب مجلس سنا و در جلسه روز سه‌شنبه چهارم خرداد ماه یک‌هزار و سیصد و چهل و
 +
چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
  
'''تبصره:''' هرگاه بعد از شکایت کیفری شاکی چک را به دیگری انتقال دهد یا حقوق خود را نسبت به چک به هر نحو به دیگری واگذار نماید تعقیب کیفری موقوف خواهد شد.
+
رییس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی
 
 
== ماده ۱۲ ==
 
هرگاه قبل از صدور حکم قطعی، شاکی گذشت نماید و یا این که متهم وجه چک و خسارات تأخیر تأدیه را نقداً به دارنده آن پرداخت کند، یا موجبات پرداخت وجه چک و خسارات مذکور ( از قرار صدی دوازده در سال از تاریخ ارائه چک به بانک) را فراهم کند یا در صندوق دادگستری یا اجرا ثبت تودیع نماید، مرجع رسیدگی قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد کرد. صدور قرار موقوفی تعقیب در دادگاه کیفری مانع از آن نیست که آن دادگاه نسبت به سایر خسارات مورد مطالبه رسیدگی و حکم صادر کند. هرگاه پس از صدور حکم قطعی شاکی گذشت کند و یا این که محکوم علیه به ترتیب فوق موجبات پرداخت وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه و سایر خسارات مندرج در حکم را فراهم نماید، اجرای حکم موقوف می شود و محکوم علیه فقط ملزم به پرداخت مبلغی معادل یک سوم جزای نقدی مقرر در حکم خواهد بود که به دستور دادستان به نفع دولت وصول خواهد شد.
 
 
 
== ماده ۱۳ ==
 
صدور چک به عنوان تضمین یا تأمین اعتبار یا مشروط، وعده‌دار یا سفید امضا ممنوع است. صادرکننده در صورت شکایت ذی‌نفع و عدم پرداخت به مجازات حبس از شش ماه تا ۲ سال و یا جزای نقدی از یکصد هزار تا ده میلیون ریال محکوم خواهد شد.
 
 
 
== ماده ۱۴ ==
 
صادرکننده چک یا ذی‌نفع یا قائم‌مقام قانونی آن‌ها با تصریح به این که چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرائم دیگری تحصیل گردیده می‌تواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد. بانک پس از احراز هویت دستوردهنده از پرداخت وجه آن خودداری خواهد کرد و در صورت ارائه چک، بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده صادر و تسلیم می‌نماید. دارنده چک می‌تواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت داده شکایت کند و هر گاه خلاف ادعایی که موجب عدم پرداخت شده ثابت گردد دستوردهنده علاوه بر مجازات مقرر در ماده ۷ این قانون به پرداخت کلیه خسارات وارده به دارنده چک محکوم خواهد شد.
 
 
 
'''تبصره ۱:''' ذی‌نفع در مورد این ماده کسی است که چک به نام او صادر یا ظهرنویسی شده یا چک به او واگذار گردیده باشد (یا چک در وجه حامل به او واگذار گردیده) در موردی که دستور عدم پرداخت مطابق این ماده صادر می‌شود، بانک مکلف است وجه چک را تا تعیین تکلیف آن در مرجع رسیدگی یا انصراف دستوردهنده در حساب مسدودی نگهداری نماید.
 
 
 
'''تبصره ۲:''' دستوردهنده مکلف است پس از اعلام به بانک شکایت خود را به مراجع قضایی تسلیم و حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم نماید. در غیر این صورت پس از انقضا مدت مذکور بانک از محل موجودی به تقاضای دارنده چک وجه آن را پرداخت کند.
 
 
 
'''تبصره ۳:''' پرداخت چک‌های تضمین شده و مسافرتی را نمی‌توان متوقف نمود مگر آنکه بانک صادرکننده نسبت به آن ادعای جعل نماید. در این مورد نیز حق دارنده چک راجع به شکایت به مراجع قضایی طبق مفاد قسمت اخیر ماده (۱۴) محفوظ خواهد بود.
 
 
 
== ماده ۱۵ ==
 
دارنده چک می‌تواند وجه چک و ضرر و زیان خود را در دادگاه کیفری مرجع  رسیدگی مطالبه نماید.
 
 
 
== ماده ۱۶ ==
 
رسیدگی به کلیه شکایات و دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به چک در دادسرا و دادگاه تا خاتمه دادرسی، فوری و خارج از نوبت به عمل خواهد آمد.
 
 
 
== ماده ۱۷ ==
 
وجود چک در دست صادرکننده دلیل پرداخت وجه آن و انصراف شاکی از شکایت است مگر این که خلاف این امر ثابت گردد.
 
 
 
== ماده ۱۸ ==
 
در صورتی که وجه چک در بانک تأمین نشده باشد، مرجع رسیدگی مکلف است وجه‌الضمان نقدی یا ضمانتنامه بانکی (که تا تعیین تکلیف نهایی معتبر باشد) معادل وجه چک یا قسمتی از آن که مورد شکایت واقع شده از متهم اخذ نماید. هر گاه صادرکننده چک متعدد باشند مرجع تعقیب می‌تواند مبلغ وجه‌الضمان یا ضمانت‌نامه بانکی را به میزان مسئولیت هر یک از آنان و در صورت معلوم نبودن میزان مسئولیت به طور مساوی تقسیم نماید. در صورتی که یکی از متهمین معادل تمام مبلغ چک وجه‌الضمان یا ضمانت نامه بانکی داده باشد از بقیه متهمین تأمین متناسب اخذ خواهد شد. در موارد مذکور در ماده ۱۴ نیز حسب مورد در صورتی که وجه چک در بانک تأمین نشده باشد تا زمانی که دلایل و قرائن موجهی بر صحت ادعای صادرکننده چک یا ذی‌نفع به دست نیامده مرجع رسیدگی تأمین فوق را اخذ خواهد کرد. همچنین در صورتی که متهم برای پرداخت وجه چک درخواست مهلت نماید مرجع رسیدگی در صورت اقتضا می‌تواند با اخذ تأمین مناسب دیگر تا یک ماه به او مهلت دهد. در این صورت اگر متهم ظرف مهلت مقرر وجه چک را نپردازد تأمین مزبور به وجه‌الضمان تبدیل خواهد شد.
 
 
 
'''تبصره:''' در صورتی که وجه‌الضمان یا ضمانتنامه مذکور در این ماده تودیع شده باشد تأمین خواسته از اموال متهم جایز نیست. در این صورت ضرر و زیان مدعی خصوصی از محل وجه‌الضمان یا ضمانتنامه باید پرداخت گردد.
 
 
 
== ماده ۱۹ ==
 
در صورتی که چک به وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب اعم از شخصی حقیقی یا حقوقی صادر شده باشد، صادرکننده چک و صاحب حساب متضامناً مسئول پرداخت وجه چک بوده و اجراییه و حکم ضرر و زیان بر اساس تضامن علیه هر دو صادر می‌شود. به علاوه، امضاکننده‌ی چک طبق مقررات این قانون مسئولیت کیفری خواهد داشت مگر اینکه ثابت نماید که عدم پرداخت، مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده‌ی بعدی او است که در این صورت کسی که موجب عدم پرداخت شده از نظر کیفری مسئول خواهد بود.
 
 
 
== ماده ۲۰ ==
 
مسئولیت مدنی پشت‌نویسان چک، طبق قوانین و مقررات مربوط کماکان به قوت خود باقی است.
 
 
 
== ماده ۲۱ ==
 
بانک‌ها مکلفند کلیه حساب‌های جاری اشخاصی را که بیش از یک بار چک بی‌محل صادر کرده و تعقیب آن‌ها منتهی به صدور کیفرخواست شده باشد بسته و تا سه سال به نام آن‌ها حساب جاری دیگری باز ننمایند. مسئولین شعب هر بانکی که به تکلیف فوق عمل ننمایند حسب مورد با توجه به شرایط و امکانات و دفعات و مراتب جرم به یکی از مجازات‌های مقرر در ماده ۹ قانون رسیدگی به تخلفات اداری توسط هیأت رسیدگی به تخلفات اداری محکوم خواهند شد.
 
 
 
'''تبصره ۱:''' بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است سوابق مربوط به اشخاصی را که مبادرت به صدور چک بلامحل نموده‌اند به صورت مرتب و منظم ضبط و نگهداری نماید و فهرست اسامی این اشخاص را در اجرای مقررات این قانون در اختیار کلیه بانک‌های کشور قرار دهد.
 
 
 
'''تبصره ۲:''' ضوابط و مقررات مربوط به محرومیت اشخاص از افتتاح حساب جاری و نحوه پاسخ به استعلامات بانک‌ها به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که ظرف مدت سه ماه توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تنظیم و به تصویب هیأت دولت می‌رسد.
 
 
 
== ماده ۲۲ ==
 
در صورتی که به متهم دسترسی حاصل نشود آخرین نشانی متهم در بانک محال‌علیه اقامتگاه قانونی او محسوب است و هر گونه ابلاغی به نشانی مزبور به عمل می‌آید مگر آن که متهم به ترتیب مقرر در تبصره ماده ۱۲ قانون آیین نامه دادرسی کیفری، نشانی دیگری تعیین کرده باشد. هرگاه متهم حسب مورد به نشانی بانکی یا نشانی تعیین‌شده شناخته نشود یا چنین محلی وجود نداشته باشد، گواهی مأمور به منزله‌ی ابلاغ اوراق تلقی می‌شود و رسیدگی بدون لزوم احضار متهم به وسیله مطبوعات ادامه خواهد یافت.
 
 
 
== ماده ۲۳ ==
 
قانون صدور چک مصوب خرداد ماه ۱۳۴۴ نسخ می شود.
 

نسخهٔ ‏۲۳ ژانویهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۲۰:۱۸

قانون صدور چک - مصوب ۱۱ فروردین ۱۳۴۴ مجلس شورای ملی و ۶ اردیبهشت ۱۳۴۴ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۴۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.

ماده ۱ - چکهای صادر به عهده بانکهایی که طبق قوانین دایر شده یا می‌شوند در حکم اسناد لازم‌الاجراء بوده و دارنده چک در صورت مراجعه به‌بانک و عدم پرداخت وجه آن به علت نبودن محل و یا به هر علت دیگری که منتهی به برگشت و عدم پرداخت چک گردد می‌تواند با رعایت قوانین وآیین‌نامه‌های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چکًً را از صادرکننده وصول نماید.

برای صدور اجرائیه دارنده چکًً باید عین چکًً و گواهینامه بانک دائر به علت عدم پرداخت وجه چکًً که در ماده ۲ مذکور است به اداره اجرای ثبت‌اسناد محل تسلیم نماید. در گواهی مربوط به علت عدم پرداخت چک بانک باید با تعیین نشانی صادرکننده که در بانک است مطابقت یا عدم مطابقت امضای صادرکننده را بانمونه امضای موجود در بانک در حدود عرف بانکداری تصدیق نماید اداره اجراء در صورتی که مطابقت امضای چک با امضای صادرکننده از طرف‌بانک گواهی شده باشد دستور اجرا صادر خواهد نمود.

دارنده چک اعم است از کسی که چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت‌نویسی شده یا حامل چک (‌در مورد در وجه حامل).

ماده ۲ - بانکها مکلفند در صورت تقاضای دارنده چکًً در مورد عدم پرداخت وجه چک علت یا علل آن را صریحاً در برگ مخصوصی که‌مشخصات کامل چک و نام و نام خانوادگی و نشانی کامل صادرکننده چک در آن ذکر شده باشد قید و آن را امضاء و مهر نموده به دارنده چک تسلیم‌نمایند و باید نسخه دوم این برگ را برای صاحب حساب ارسال دارند.

ماده ۳ - صادرکننده چک وقتی حق صدور چک دارد که معادل مبلغ آن در بانک محال علیه محل (‌نقد یا اعتبار) داشته باشد و نباید تمام یا قسمتی‌از وجهی را که به اعتبار آن چک صادر کرده به صورتی از بانک خارج نماید یا دستور عدم پرداخت وجه چکی را که صادر کرده به بانک بدهد و نیز نبایدچک را به صورتی تنظیم نماید که بانک به عللی از قبیل عدم مطابقت امضاء یا قلم‌خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات چک و امثال آن ازپرداخت وجه چک خودداری نماید هر گاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.

هر گاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.

در صورتی که چک گم یا سرقت شود و یا به نحوی از مجعول بودن آن اطلاع حاصل شود بانک به تقاضای صادرکننده یا دارنده چک بر حسب مورد ازپرداخت وجه خودداری می‌کند. ماده ۴ - در صورتی که تخلف از ماده ۳ موجب عدم پرداخت از طرف بانک گردد صادرکننده چک به حبس تأدیبی از شش ماه تا دو سال و جریمه‌نقدی معادل یک چهارم وجه چکی که محل ندارد یا یک چهارم مابه‌التفاوت چکی که مبلغ آن بیشتر از محل موجود در بانک (‌نقد یا اعتبار) باشدمحکوم خواهد شد.

ماده ۵ - در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد به تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجوددر حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده چک با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک و تسلیم آن به بانک گواهینامه‌ای مشتمل بر مشخصات چک ومبلغی که از محل آن به دارنده چک پرداخت نگردیده از بانک دریافت می‌نماید. چک صادره نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده بلامحل محسوب‌می‌شود و گواهینامه بانک در این مورد برای دارنده چک جانشین اصل چک خواهد بود.

ماده ۶ - در کلیه موارد مذکور در مواد بالا هر گاه صادرکننده چک حسن نیت خود را به اثبات برساند تعقیب موقوف می‌گردد.

حسن نیت وقتی ثابت می‌شود که صادرکننده چک ظرف ده روز از تاریخ اطلاع از شکایت کیفری وجه آن را نقداً به دارنده چک بپردازد یا به منظورپرداخت به دارنده چک در صندوق دادگستری تودیع نماید و یا موجبات قابل پرداخت بودن آن را در بانک محال علیه فراهم ساخته و گواهی بانک را درهمان مدت به مرجع رسیدگی تسلیم نماید. برای این که صادرکننده چک از شکایت کیفری مطلع شود مرجع رسیدگی طی اخطاریه‌ای که به آخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است‌ارسال خواهد داشت مفاد شکایت و شماره و تاریخ و مبلغ چک را به اطلاع او رسانیده او را برای رسیدگی دعوت می‌نمایند.

از تاریخ ابلاغ قانونی اخطاریه مزبور صادرکننده چک مطلع از شکایت محسوب می‌شود. بانکی که گواهی مذکور در ماده ۲ را صادر کرده‌است باید وجه چک را در حساب مسدودی نگاهداری نماید و به محض مراجعه دارنده چک و تسلیم آن‌نسبت به پرداخت آن اقدام کند.

ماده ۷ - بزه‌های مذکور در مواد قبل بدون شکایت دارنده چک قابل تعقیب نیست و گذشت شاکی در هر مرحله موجب موقوف شدن تعقیب خواهدبود و هر گاه شاکی بعد از صدور حکم قطعی گذشت نماید اجرای حکم موقوف می‌گردد و محکوم‌علیه فقط ملزم به پرداخت یک پنجم مبلغ جریمه‌نقدی مقرر در حکم به نفع صندوق دادگستری خواهد بود.

مقررات این ماده در مورد کسانی که قبل از تصویب این قانون به اتهام صدور چک بی‌محل تحت تعقیب واقع شده باشند قابل اجرا است ولو آن که حکم‌محکومیت آنها صادر و یا در مرحله اجرایی باشد.

ماده ۸ - در صورتی که بانک طبق قسمت آخر ماده ۳ از پرداخت وجه چک خودداری نماید و ادعایی که موجب عدم پرداخت شده ثابت نشودمدعی علاوه بر مجازات‌های مقرر قانونی به تأدیه خسارت معنوی دارنده چک معادل یک چهارم وجه چکًً و خسارت تأخیر تأدیه که به قرار صدی‌دوازده از تاریخ ارائه چکًً به بانک محسوب می‌شود و نیز محکوم خواهد شد. ماده ۹ - در صورتی که برای جلوگیری از پرداخت وجه چک به مقامات قضایی رجوع شود تقاضاکننده باید معادل وجه چک را به صورت نقد یاضمانت بانکی تا تعیین تکلیف نهایی کار تودیع نماید و در این صورت وقتی دستور جلوگیری از پرداخت وجه چک صادر خواهد شد که تقاضا مبتنی بردلایل موجه باشد. در مورد این ماده هر گاه تقاضا به علت ادعای مجعول بودن یا گم شدن یا سرقت چک باشد و مرجع قضایی دعوی را مبتنی بر دلائل موجه تشخیص‌دهد می‌تواند متقاضی را از تودیع معادل مبلغ چک معاف نماید. ماده ۱۰ - در صورتی که وجه چک به طرق قانونی تأمین نشده باشد بازپرس مکلف است وجه‌الضمان نقدی یا ضمانتنامه بانکی که تا تعیین تکلیف‌نهایی کار معتبر باشد معادل وجه چک یا قسمتی از آن که مورد شکایت واقع شده از متهم اخذ نماید. ماده ۱۱ - رسیدگی به کلیه دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به چک در دادسرا و دادگاه فوری و خارج از نوبت به عمل می‌آید و رسیدگی خارج ازنوبت تا خاتمه دادرسی ادامه می‌یابد. ماده ۱۲ - در صورتی دارنده چک تا شش ماه از تاریخ مندرج در متن چک برای وصول آن به بانک مراجعه نکند حق شکایت کیفری نخواهد داشت. ماده ۱۳ - مسئولیت پشت‌نویسان چک طبق مقررات و قوانین مربوط کماکان به قوت خود باقی است. ماده ۱۴ - در مورد شرکتها و کلیه اشخاص حقوقی امضاکننده یا امضاکنندگان چک مشمول مقررات این قانون خواهند بود دعوی عدم دخالت و یاسلب بعدی سمت و اختیارات از آنها در صورتی که عدم پرداخت وجه چک مستند به عمل آنها باشد مانع از تعقیب امضاکننده یا امضاکنندگان چک نخواهد بود. ماده ۱۵ - در صورتی که چک به وکالت و نمایندگی از طرف صاحب حساب صادر شده باشد صادرکننده چک و صاحب حساب متضامناً مسئول‌پرداخت وجه چک بوده و اجرائیه بر اساس تضامن علیه هر دو صادر می‌شود به علاوه امضاکننده چک طبق مقررات این قانون مسئولیت کیفری خواهدداشت مگر این که ثابت نماید که عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب است که در این صورت صاحب از نظر کیفری مسئول خواهد بود. ماده ۱۶ - بانکها مکلفند حساب جاری اشخاص را که سه بار چک بی محل صادر کرده و طبق ماده ۶ این قانون حسن نیت خود را به اثبات نرسانده‌باشند و عمل آنها موجب شکایت کیفری شده باشد بسته و به نام آنها حساب جاری دیگری باز ننمایند و موضوع صدور چک بلامحل و همچنین بستن‌حساب را به اطلاع بانکهای دیگر برسانند دادسراها در مورد شکایت کیفری نسبت به چکهای بی‌محل با رعایت قسمت اخیر ماده ۳ ماده ۶ این قانون‌اطلاعیه‌ای برای بانک مربوط می‌فرستند. ماده ۱۷ - در مورد پرونده‌هایی که متهم آن مجهول‌المکان باشد و شاکی برای ابراز نشانی صحیح متهم یا تودیع هزینه درج آگهی در روزنامه حاضرنشود و یا از ابراز نشانی یا تودیع هزینه درج آگهی اظهار عجز نماید در صورتی که اخطاریه مندرج در قسمت اخیر ماده ۶ این قانون به نشانی بانکی متهم‌ابلاغ شده باشد رسیدگی بدون لزوم احضار متهم به وسیله مطبوعات ادامه پیدا می‌کند. ماده ۱۸ - ماده ۲۳۸ مکرر قانون مجازات عمومی و قانون چک بی‌محل مصوب سال ۱۳۳۷ نسخ می‌شود. ماده ۱۹ - دولت مأمور اجرای این قانون است.

قانون بالا که مشتمل بر ۱۹ ماده در تاریخ روز دوشنبه ششم اردیبهشت ماه ۱۳۴۴ به تصویب مجلس سنا و در جلسه روز سه‌شنبه چهارم خرداد ماه یک‌هزار و سیصد و چهل و چهار شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

رییس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی