قانون اساسنامه بانک ملی ایران ۱۳۴۶
| مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیست و دوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور مصوب مجلس شورای ملی |
قانون اساسنامه بانک ملی ایران - مصوب ۱۳۴۶٫۱۲٫۱۹
فصل اول - کلیات و سرمایه
ماده ۱ - بانک ملی ایران که به موجب قانون ۱۴ اردیبهشت ماه ۱۳۰۶ تأسیس گردیده طبق مقررات این اساسنامه اداره می‌شود و نسبت به مواردی‌که در اساسنامه پیش‌بینی نشده تابع قانون تجارت است قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به ادارات دولتی و مؤسساتی که با سرمایه دولت تشکیل شده یا‌می‌شوند در صورتی شامل بانک ملی ایران است که صراحتاً این بانک مشمول شناخته شده یا بشود.
ماده ۲ - مرکز اصلی بانک ملی ایران تهران است و می‌تواند هر جا لازم بداند شعبه یا نمایندگی دائر کند. بانک می‌تواند در صورت اقتضای مصالح‌عالیه کشور به موجب تصویبنامه هیأت وزیران مرکز خود را به محل دیگری منتقل نماید.
ماده ۳ - سرمایه بانک ملی ایران دو میلیارد ریال است که تماماً از طرف دولت پرداخت شده است افزایش سرمایه با تصویب مجمع عمومی بانک‌خواهد بود. فصل دوم - ارکان بانک
ماده ۴ - بانک دارای ارکان ذیل است:
الف - مجمع عمومی.
ب - شورای عالی.
پ - هیأت عامل.
ت - هیأت نظار.
الف - مجمع عمومی:
ماده ۵ - مجمع عمومی تشکیل می‌شود از وزیر دارایی و دو نفر دیگر از وزراء به انتخاب هیأت وزیران و این سه نفر نمایندگان سهام خواهند بود‌وزیر دارایی سمت ریاست مجمع را خواهد داشت. تبصره - اعضاء شورای عالی - هیأت عامل - هیأت نظار در مذاکرات مجمع عمومی شرکت خواهند داشت ولی حق رأی ندارند.
ماده ۶ - مجمع عمومی بانک لااقل سالی یک بار تشکیل می‌شود و علاوه بر آن به تقاضای وزیر دارایی یا مدیر کل بانک یا رییس شورای عالی یا‌رییس هیأت نظار به دعوت مدیر کل بانک تشکیل خواهد شد و دارای وظایف و اختیارات زیر است:
الف - تصویب بودجه بانک.
ب - رسیدگی و اظهار نظر نسبت به گزارش سالانه مدیر کل بانک و تصویب ترازنامه و حساب سود و زیان و اندوخته پس از استماع گزارش هیأت‌نظار.
پ - انتخاب اعضای شورای عالی.
ت - انتخاب اعضای هیأت نظار.
ث - اتخاذ تصمیم نسبت به هر گونه مسائل دیگر مربوط به عملیات بانک که از طرف مدیر کل یا کسی که به تقاضای او مجمع تشکیل شده است‌مطرح می‌شود.
آگهی دعوت مجمع عمومی باید حداکثر بیست روز و حداقل پنج روز قبل از انعقاد مجمع در روزنامه رسمی کشور منتشر گردد.
ماده ۷ - تصمیمات مجمع عمومی به اکثریت آراء نمایندگان صاحب سهام گرفته می‌شود و صورتمجلس مذاکرات به امضای رییس مجمع رسیده در‌مرکز بانک نگاهداری خواهد شد. پ - شورای عالی.
ماده ۸ - شورای عالی از ۷ نفر تشکیل می‌شود که مجمع عمومی از بین اشخاص صلاحیتدار برای سه سال انتخاب می‌کند و تجدید انتخاب هر یک‌از آنان بلامانع است جلسات شورای عالی بانک با حضور مدیر کل بانک تشکیل می‌شود. ماده ۹ -
۱ - جلسات شورای عالی بر حسب دعوت رییس شورا یا مدیر کل بانک حداقل ماهی یک بار تشکیل می‌شود.
۲ - جلسات شورای عالی وقتی رسمیت خواهد داشت که لااقل پنج نفر از اعضای آن در جلسه حضور داشته باشند و تصمیمات به اکثریت آراء‌اعضای حاضر گرفته می‌شود.
۳ - شورای عالی از بین اعضای خود یک نفر رییس و یک نفر نایب رییس برای مدت یک سال انتخاب می‌کند.
ماده ۱۰ -
۱ - وظایف شورای عالی به قرار زیر است:
الف - تصویب آیین‌نامه استخدامی و سایر آیین‌نامه‌های مربوط به امور بانک که به وسیله مدیر کل بانک پیشنهاد می‌شود.
ب - اظهار نظر نسبت به بودجه بانک.
پ - اتخاذ تصمیم نسبت به دادن اعتبار به بانک‌های خارجی و گرفتن اعتبار از آنها.
ت - اتخاذ تصمیم درباره مسائلی که در حدود عملیات بانک به شورا مراجعه می‌شود.
ث - اتخاذ تصمیم راجع به بستانکاری‌های مشکوک‌الوصول یا لاوصول.
۲ - شورای عالی حق دارد کلیه اطلاعات راجع به امور بانک را که در اجرای وظایف خود لازم می‌داند از مدیر کل بخواهد.
پ - هیأت عامل: ماده ۱۱ -
۱ - هیأت عامل تشکیل می‌شود از مدیر کل بانک و یک نفر قائم مقام و سه نفر معاون که برای مدت سه سال منصوب می‌شوند و انتصاب مجدد‌آنان بلامانع است.
۲ - مدیر کل بانک به پیشنهاد وزیر دارایی و تصویب هیأت وزیران به فرمان ملوکانه و سایر اعضای هیأت عامل به پیشنهاد مدیر کل و موافقت وزیر‌دارایی به موجب تصویبنامه هیأت وزیران منصوب می‌شوند.
ماده ۱۲ - مدیر کل بانک رییس هیأت عامل و بالاترین مرجع امور بانک بوده علاوه بر اختیار استخدام و تعلیق و اخراج کارمندان و مستخدمین و‌تعیین شغل و حقوق و ترفیع آنان به طور کلی انجام تمام امور داخلی و اداری در حدود بودجه مصوب و آیین‌نامه‌ها و مقررات مربوط دارای وظایف و‌اختیارات ذیل می‌باشد:
الف - اجرای مصوبات شورای عالی.
ب - نظارت بر اجرای اساسنامه و آیین‌نامه‌های بانک.
پ - نمایندگی بانک در کلیه مراجع قضایی و غیر قضایی با حق توکیل.
ت - اتخاذ تصمیم نسبت به کلیه امور جاری بانک که این قانون صراحتاً جزو وظایف و اختیارات سایر ارکان بانک قرار نداده است.
ث - تفویض قسمتی از اختیارات خود و حق امضاء به قائم مقام و معاونان و کارمندان دیگر بانک.
ج - تسلیم گزارش از وضع بانک به مجمع عمومی.
چ - آگاه ساختن هیأت نظار از کلیه تصمیمات شورای عالی.
ماده ۱۳ - مدیر کل بانک وظایف قائم مقام و معاونان را تعیین می‌نماید و در غیاب مدیر کل کلیه اختیارات و وظایف قانونی او به عهده قائم مقام‌است. ت - هیأت نظار:
ماده ۱۴ - هیأت نظار دارای پنج نفر عضو خواهد بود که چهار نفر از آنها توسط مجمع عمومی و یک نفر دیگر از طرف وزیر دارایی برای مدت یک‌سال از بین اشخاص صلاحیتدار انتخاب می‌شوند. عضو ناظری که از طرف وزیر دارایی تعیین می‌شود با حق اظهار نظر مشورتی در جلسات شورای عالی حضور خواهد یافت. هیأت مزبور در اولین جلسه از بین خود یک نفر رییس و یک نفر نایب رییس انتخاب می‌نماید.
ماده ۱۵ - جلسات هیأت نظار لااقل ماهی یک بار تشکیل می‌شود به علاوه هر موقع رییس هیأت نظار یا رییس شورای عالی یا مدیر کل بانک لازم‌بدانند هیأت را دعوت خواهند نمود. تصمیمات هیأت نظار به اکثریت آراء هیأت معتبر خواهد بود. ماده ۱۶ - وظایف هیأت نظار به قرار زیر است:
الف - نظارت در امور بانک طبق قوانین مربوط و مقررات این اساسنامه. ب - رسیدگی به دفاتر و حساب‌های بانک و گواهی خلاصه حساب‌هایی که بانک باید طبق قانون هر ماه به شورای پول و اعتبار بفرستد. پ - رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان و تهیه گزارش از چگونگی عملیات بانک و نظریات خود برای مجمع عمومی.
تبصره ۱ - هیأت نظارت می‌تواند اطلاعاتی را که لازم داشته باشد مستقیماً یا به وسیله نماینده‌ای که از اعضای خود یا از خارج انتخاب می‌کند از‌بانک بخواهد هم چنین به دفاتر و اوراق و نامه‌های بانک رسیدگی نماید.
تبصره ۲ - هیأت نظار حق مداخله مستقیم در امور بانک ندارد و نظریات خود را کتباً به مدیر کل بانک اطلاع می‌دهد.
فصل سوم - عملیات بانک
ماده ۱۷ - بانک عملیات زیر را انجام می‌دهد:
الف - افتتاح حساب جاری و قبول سپرده اعم از دیداری یا مدت‌دار.
ب - تنزیل اوراق تجارتی از قبیل برات - سفته و به طور کلی هر سند که حاکی از طلب بوده و دارای امضای معتبر باشد.
پ - اعطای وام در مقابل فلزات گرانبها - ارزهای قابل انتقال - ضمانتنامه رسید انبارهای عمومی - اسناد طلب - اوراق بهادار یا اموال غیر منقول‌ثبت شده.
ت - خرید و فروش یا عرضه اوراق قرضه و سهام به حساب مشتریان.
ث - خرید و فروش اوراق قرضه صادره یا تضمین شده از طرف دولت ایران یا دولت‌های خارجی یا مؤسسات معتبر مالی.
ج - گشایش اعتبارات اسنادی و صدور ضمانتنامه.
چ - انجام معاملات ارزی در حدود مقررات مربوط.
ح - قبول اسناد بهادار به عنوان امانت و انجام هر گونه عملیات مربوط به آنها.
خ - گرفتن اعتبار از بانک‌های خارجی و یاددادن اعتبار به بانک‌های خارجی برای امور بانکی با تصویب شورای عالی.
د - افتتاح حساب جاری نزد بانک‌های خارجی یا داخلی.
ذ - نگاهداری و اداره صندوق‌های امانت.
ر - اداره کردن صندوق پس‌انداز و بانک کارگشایی طبق آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی.
ز - انجام هر گونه عملیات دیگر بانکی که به موجب قانون بانکی و پولی کشور منع نشده باشد.
تبصره ۱ - بانک می‌تواند نمایندگی مؤسسات پولی یا بانکی را که به موجب قانون تشکیل شده‌اند قبول نماید.
تبصره ۲ - بانک می‌تواند از پذیرفتن سپرده‌ها و باز کردن حساب جاری و نزول اوراق و هر نوع پیشنهاد معامله دیگر بدون ذکر دلیل خودداری‌نماید.
فصل چهارم - ترازنامه و تقسیم سود
ماده ۱۸ - سال مالی در پایان اسفند هر سال خاتمه می‌یابد و حساب‌های بانک به تاریخ مزبور بسته می‌شود. تبصره - ترازنامه بانک باید لااقل ۳۰ روز قبل از تشکیل مجمع عمومی به هیأت نظار تسلیم شود.
ماده ۱۹ - ارزیابی ارقام دارایی بانک در ترازنامه به طریق زیر خواهد بود:
الف - شمش و مسکوک طلا به قیمت قانونی.
ب - شمش یا مسکوک نقره که جریان قانونی ندارد به نرخ بازار بین‌المللی که ورود و خروج نقره در آن جا آزاد است.
پ - سهام و اوراق بهادار به بهای خریداری یا قیمت روز هر یک پایین‌تر باشد.
ت - اموال منقول و غیر منقول به بهای خرید یا بهای تمام شده پس از وضع استهلاک.
ث - سود سالانه بانک که عبارت است از درآمد بانک پس از وضع هزینه و استهلاک
ماده ۲۰ - سود هر سال پس از وضع مالیات‌ها به علاوه مبلغ نقل شده از سال قبل با تصویب مجمع عمومی به شرح زیر تقسیم می‌شود:
الف - قسمتی از آن طبق قانون بانکی و پولی کشور به عنوان اندوخته قانونی.
ب - قسمتی به عنوان اندوخته برای تأمین مطالبات مشکوک‌الوصول.
پ - قسمتی برای نقل به حساب سال بعد که میزان آن بر حسب پیشنهاد مدیر کل و تصویب مجمع عمومی تعیین می‌گردد.
ت - مابقی سود ویژه متعلق به دولت است.
فصل پنجم - مقررات مختلف
ماده ۲۱ - اعضای شورای عالی و هیأت عامل و هیأت نظار باید قبل از شروع به کار در حضور اعضای مجمع عمومی سوگندنامه‌ای به شرح زیر‌قرائت و امضاء نمایند:
امضاکننده ذیل خداوند متعال را به شهادت می‌طلبم و به شرافت خود سوگند یاد می‌کنم که به شاهنشاه متبوع و مفخم خود صدیق و راستگو بوده و‌هیچ منظوری نداشته باشم جزء فوائد و مصالح کشور و ملت ایران و تکالیفی را که به موجب اساسنامه بانک ملی ایران برای اینجانب تعیین شده است‌با کمال راستی و درستی انجام داده و اسرار بانک ملی را چه در مدت تصدی این مقام و چه بعد از آن حفظ نمایم.
ماده ۲۲ - اعضای شورای عالی و هیأت عامل و هیأت نظار در مدت تصدی خود نمی‌توانند به شغل بازرگانی اشتغال داشته باشند. تبصره - اعضای شورای عالی و هیأت نظار نمی‌توانند از بانک وام یا اعتبار دریافت دارند لیکن هیأت عامل بانک می‌تواند در حدود آیین‌نامه‌مصوب از وام کارمندی استفاده نمایند.
ماده ۲۳ - چنانچه مشتریان بانک بدهی خود را به موقع به بانک نپردازند یا ترتیب رضایت بخشی برای واریز آن ندهند بانک می‌تواند کلیه مطالبات‌خود را از هر گونه موجودی و حساب آنها برداشت نماید.
ماده ۲۴ - نامه‌ها و اسنادی که در برابر اشخاص ثالث برای بانک تعهدی ایجاد می‌نماید باید لااقل دارای دو امضای مجاز باشد.
ماده ۲۵ - این قانون از تاریخ تصویب جانشین قانون اساسنامه بانک ملی مصوب هفتم خرداد ماه ۱۳۳۹ می‌باشد لیکن اقدامات و عملیاتی را که‌بانک طبق اساسنامه قبلی شروع نموده بر اساس همان قانون به پایان خواهد رسانید. سایر مقررات و آیین‌نامه‌های فعلی بانک نیز مادام که تغییر نکرده به قوت خود باقی است. قانون بالا مشتمل بر بیست و پنج ماده و هفت تبصره که در جلسه روز یکشنبه ششم اسفند ماه یک هزار و سیصد و چهل و شش به تصویب مجلس‌شورای ملی رسیده بود در جلسه روز شنبه نوزدهم اسفند ماه یک هزار و سیصد و چهل و شش شمسی به تصویب مجلس سنا رسید.
رییس مجلس سنا - مهندس شریف امامی