شرکت ملی گاز ایران
| ذوب آهن آریامهر | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی | رضا شاه بزرگ - راه‌آهن سراسری ایران |
گاز سرچشمه کلان دیگری از ثروت ملی و طبیعی ایران است. به جز آنچه که در ژرفای خاک غنی ایران از این ماده وجود دارد با هر بشکه نفت خام که از زیرزمین بیرون کشیده می‌شود، نزدیک به ۶۰۰ پای مکعب گاز به دست می‌آید. حجم گاز به دست آمده از حجم نفت را در واژگان مهندسی نفت " گور یا GOR " می‌نامند. در مورد نفت‌های ایران این نسبت نیز دگرگون می‌شود. معنای این رقم این است که با برون‌آوری هر بشکه نفت ۴۸۰ تا ۱۰۰۰ پای مکعب گاز بیرون می‌آید. هر گان میانگین "گور" را ۶۵۰ پای مکعب بپنداریم، میزان گاز فرآورده و بهای آن از آغاز بیرون کشی نفت در ایران بدست می‌آید. نفت بیرون کشیده شده از سال ۱۹۰۸ تا روز نخست ژانویه ۱۹۶۷ از سرزمین‌های نفت خیز جنوب ایران یک میلیارد و ۱۹ میلیون و ۲۵۰ هزار تن متریک (۱٬۰۱۹٬۲۵۰٬۰۰۰) بود. اگر وزن نفت خام را ۸٪ بگیریم، نفت بیرون کشیده شده به ازای متر مکعب برابر خواهد بود با یک میلیارد و دویست و هفتاد و چهار میلیون و شصت و دو هزار مکعب (۱٬۲۷۴٬۰۶۲٬۰۰۰ مکعب) که برابر است با (۵٬۱۷۵٬۸۷۶٬۵۰۰٬۰۰۰ پای مکعب) ، چنانچه بهای هر هزار پای مکعب را ۱۵ سنت امریکا بپنداریم، بهای کل گاز بیرون آمده به همراه نفت نزیدک به هفتسد و هفتاد و شش میلیون و سیسد و هشتاد ویک هزار دلار امریکا می‌شود. اگر نرخ دلار را ۷۵ ریال بگیریم، بهای گاز سوزانده شده تا پایان ساخت شاه لوله گاز ایران - شوروی بیش از ۸۵ میلیارد و ۴۲۸ میلیون و ۶۱۰ هزار تومان خواهد بود. در این محاسبه‌ها نفت گازهای شاه و کرمانشاه و البرز و دیگر منابع وابسته وجود ندارد.
این گازها تا زمانی که شرکت ملی گاز ایران و صنایع پتروشیمی بنیاد نشده بودند سوزانده می‌شدند. به باور کارشناسان بزرگترین ذخیره پایای گاز طبیعی جهان در ایران است و ذخیره نفت ایران هم یکی از بزرگترین ذخیره‌های نفت گیتی است. برای روشن شدن کلان بودن ذخیره گاز ایران، برای نمونه میدان نفتی "آغاجاری" را ارزیابی می‌کنیم، پس لز آنکه نفت آغاجاری بیرون کشیده شد، با اینکه گاز طبیعی به هنگام بهره‌برداری نفت برون آورده شده باشد. نزدیک به 27٬۰۰۰ میلیارد پای مکعب گاز طبیعی می‌ماند. این بدین معنا است پس از خالی شدن میدان آغاجاری از نفت می‌توان روزانه یک هزار میلیون پای مکعب گاز برای هفتاد سال دیگر بهره برداری کرد. در دیگر میدان‌های نفتی ایران همانند گچساران، پا زنان اهواز، بی بی حکیمه، فارس، کرنج و رگ سفید نیز به همین روش می‌توان سالیان سال بهره‌برداری کرد.
میزان گازی که تا پیش از مهار آن در صنایع پتروشیمی نوین ایران و ساختن شاه لوله گاز سراسری ایران برای صادرات گاز به دیگر کشورها روزانه نزدیک به یک هزار میلیون پای مکعب بود که از دیدگاه ارزش گرمایی برابر روزانه 160 هزار بشکه نفت نفت بود و بیش از گازی بود که رویهم رفته در کشور ایالات متحده امریکا برای تولید فرآورده‌های پتروشیمی به کار می‌رفت. ایجاد صنایع پتروشیمی و ساختن شاه لوله گاز سراسری ایران و فروش آن به اتحاد جماهیر شوروی در ازای خرید کارخانه ذوب آهن ایران و کارخانه ماشین سازی از بزرگترین گام‌هایی بود که در اقتصاد و سیاست از سوی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران برداشته شد.
در پرتو سیاست داخلی و خارجی خردمندانه شاهنشاه ایران شرکت ملی نفت ایران گرداننده صنعت نفت ایران دارنده دو صنعت پتروشیمی و گازرسانی شد. دو صنعت سنگین که از مادر "گاز ایران" زاده و بنیاد شدند. صنعت پتروشیمی که دربرگیرنده کارخانه‌های شیمیایی بندرشاهپور، آبادان، خارک و فارس بود. صنعت دیگر گازرسانی که با ساختن شاه لوله سراسری به درازای 1114 کیلومتر از آغاجاری تا آستارا بود. صنعت گازرسانی در برابر ساختن کارخانه ذوب آهن آریامهر و اجرای پروژه‌های صنعتی دیگر که شاخه‌های این درخت تناور است چون کارخانه لوله سازی اهواز و پروژه‌های گازرسانی به شهرها و آبادی‌های دو سوی این شاه لوله که ساختن آن از شاهکارهای مهندسی شناخته شده است.