سفر محمدرضا شاه پهلوی به سوئد بلژیک و اتریش ۱۴ اردیبهشت ۱۳۳۹ - ۸ خرداد ۱۳۳۹
| دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران | تصمیم‌های مجلس | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
۱۴ اردیبهشت ۱۳۳۹ شاهنشاه برای یک دیدار رسمی از کشورهای سوئد، بلژیک و اتریش از تهران رهسپار اروپا شدند. معظم‌له در سر راه خود درنگ کوتاهی در استانبول کردند و مورد پیش‌باز حضرت جلال بایار پرزیدنت ترکیه قرارگرفتند و پس از گفتگو درباره مسایل بین‌المللی و خوردن ناهار از استانبول به سوی ژنو پرواز کردند.
سوئد
۱۵ اردیبهشت ۱۳۳۹ شاهنشاه از ژنو به استکهلم پایتخت سوئد وارد شدند و مورد پیش‌باز اعلیحضرت گوستاو آدلف[۱]پادشاه سوئد قرارگرفتند. سفیران و وزیرهای مختار کشورهای خارجی در سوئد به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند و سپس در مهمانی باشکوه شامی که از سوی اعلیحضرت گوستاو ششم پادشاه سوئد در کاخ سلطنتی استکهلم برگزار شده بود شرکت جستند. در این مهمانی شاهنشاه در پاسخ به خوش‌آمدگویی و سخنان پادشاه سوئد فرمودند:
مملکت ایران همانطور که اعلیحضرت تذکر دادند اکنون با تمام دوران جدید حیات معنوی و مادی خویش را آغاز کرده‌است و در این راه کوشش شرافتمندانه برای بالابردن سطح زندگانی خویش، مسلما از همکاری و همراهی ملل شرافتمند دیگری که صمیمانه خواستار سعادت آن هستند برخوردار خواهد شد.
۱۶ اردیبهشت ۱۳۳۹ شاهنشاه به همراهی اعلیحضرت پادشاه سوئد از مرکز نیروی هوایی پادشاهی سوئد در استکهلم دیدن فرمودند. در این بازدید شاهنشاه یک هواپیمای جت را که شتاب آن دو برابر شتاب صوت بود خود هدایت کردند و پادشاه سوئد مهارت معظم‌له در پرواز را ستودند. سپس شاهنشاه با فشاردادن تکمه‌ای سوت خطر را به صدا درآوردند و بی‌درنگ هشت جت شکاری که در آشیانه‌های خود در زیر صخره‌ها قرارداشتند مانور هوایی را آغاز کردند. در این روز از سوی شاهنشاه مهمانی شامی به افتخار پادشاه و ملکه سوئد در تالار باشکوه گراند هتل استکهلم برگزار شد. اعلیحضرت گوستاو والاترین نشان کشور سوئد را به شاهنشاه ایران پیشکش کرد. شاهنشاه نیز دو تخته قالی و هفت کاسه سفالین باستانی که به زمان ۳۸۰۰ سال پیش از میلاد وابسته بودند را همراه یک نشان پهلوی و یک نشان هفت پیکر به پادشاه و ملکه لوئیز پیشکش کردند.
۱۷ اردیبهشت ۱۳۳۹ در گفتگویی با خبرنگاران سوئد در پیشگاه شاهنشاه، معظم‌له به پرسش‌های روزنامه‌نکاران سوئدی درباره رابطه ایران و شوروی، تنبیه کمونیست‌ها در ایران، دیدگاه ایران درباره دشواری الجزایر، برنامه‌های اقتصادی کشور و آینده پیوندهای ایران و سوئد پاسخ دادند. در این روز هم‌چنین پناهگاه ضد بمباران اتمی سوئد مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت. سپس معظم‌له در مهمانی ناهار نخست‌وزیر سوئد شرکت فرمودند.
اعلیحضرت پادشاه سوئد در گفتگویی با خبرنگاران گفتند که:
پیشرفت‌هایی که در سال‌های گذشته در زمینه بهبود زندگی کشاورزان ایران و تقسیم اراضی بین آنان رویداده بسیار شایان توجه‌است و این کار شاهنشاه بهترین رفورم اجتماعی است که در جهان انجام یافته‌است.
۱۸ اردیبهشت ۱۳۳۹ دانشگاه اوپسالا در سوئد مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت. در این بازید یک کتاب دست‌نوشته از سوی رییس دانشگاه به شاهنشاه پیشکش شد. معظم‌له نیز شصت کتاب به دانشگاه اوپسالا پیشکش کردند. در این روز از سوی وزیر امور خارجه سوئد یک میهمانی رسمی شام به افتخار شاهنشاه در کاخ وزارت امور خارجه آن کشور برگزار شد. در سر میز شام نخست‌وزیر سوئد در سخنان خود ابراز داشت که: "شخصیت شاهنشاه چنان نفوذی در دل‌های مردم سوئد کرده‌است که تاکنون کمتر دیده شده از رهبر کشوری این چنین پیش‌باز پرشوری بشود."
۲۰ اردیبهشت ۱۳۳۹ دانشجویان و ایرانیانی که در استکهلم زندگی می‌کردند به پیشگاه شاهنشاه باریافتند. در این روز شاهنشاه در مهمانی نخست‌وزیر سوئد که به افتخار معظم‌له داده شده بود در سخنانی فرمودند:
آشنایی ما با اصول آزادی و دموکراسی که لازمه پیشرفت اجتماعی واقعی است تازه نیست. ما از بیست و پنج قرن پیش با این اصول آشنایی داریم، زیرا شاهنشاهی ما که در عصر خود بزرگترین امپراتوری جهان بود، بر همین اساس آزادمنشی و اخترام به معتقدات به حقوق افراد و ملل بنیاد شده‌است.
بلژیک
۲۱ اردیبهشت ۱۳۳۹ شاهنشاه پس از شش روز دیدار رسمی از سوئد، برای دیدار رسمی دیگری به فراخوان (دعوت) پادشاه بلژیک اعلیحضرت بودوئن[۲]وارد آن کشور شدند و مورد پیش‌باز پادشاه بلژیک قرارگرفتند. سپس رییس‌های هیات نمایندگی سیاسی خارجی در بروکسل در کاخ سلطنتی بلژیک به پیشگاه شاهنشاه باریافتند. در پارلمان بلژیک رییس مجلس شورای ملی در سخنان خود در نشست پارلمان آن کشور شخصیت بارز شاهنشاه را ستود و از کوشش‌های معظم‌له برای پیشرفت ملت ایران ستایش کرد و آن را ارج نهاد. در این شب شاهنشاه در مهمانی باشکوه شام پادشاه بلژیک شرکت فرمودند.
۲۲ اردیبهشت ۱۳۳۹ شاهنشاه و اعلیحضرت بودوئن پادشاه بلژیک از مرکز کارخانه الکتریکی شهر آرتسلا و کمپانی تلفن‌سازی "بل" در شهر آنورس دیدن کردند. در این بازدید یک دستگاه تلفن که نخستنی تلفن ساخته شده در سال ۱۸۷۶ بود، هم‌چنین یک دستگاه نمونه از تلفن‌های آخرین مدل و یک تابلوی ارزنده از شهر آنورس به پیشگاه شاهنشاه پیشکش شد. پس از آن شاهنشاه و پادشاه بلژیک به شهرداری آنورس تشریف‌فرما شدند و شهردار آنورش در سخنانی ابراز داشت که: "به حقیقت می‌توان گفت که رهبر ملت ایران نماد دلاوری و تدبیر و ملت دوستی است و ما افتخار می‌کنیم که چنین شخصیتی گام بر خاک کشور ما گذاشته‌است."
شاهنشاه در این روز از موزه‌ها و مرکز پژوهش‌های اتمی شهر آنورس بازدید فرمودند و پس از آن در مهمانی شام نخست‌وزیر بلژیک شرکت کردند و یک نشان پهلوی به پادشاه بلژیک پیشکش کردند.
۲۳ اردیبهشت ۱۳۳۹ شاهنشاه از کارخانه اسلحه‌سازی و کامیون‌سازی شهر لی‌یژ بازدید کردند. در این بازدید هنگام پیشکش دو تقنگ اتوماتیک به شاهنشاه، دختر خردسالی پاکت کوچکی به شاهنشاه داد که در آن هفت هزار فرانک برابر با صد و ده هزار ریال بود که این دختر کوچک آن پول را از هم‌کلاسان خود برای کمک به زلزله‌زدگان لار گردآوری کرده بود. شاهنشاه و اعلیحضرت بودوئن از جایگاه‌های پدافندی بلژیک در شمال آن کشور و هم‌چنین از پایگاه‌های موشک بلژیک دیدن فرمودند. در این روز شاهنشاه از بروکسل پایتخت بلژیک رهسپار شهر شالروآ شدند و در میان راه از یک کارخانه قند سازی و سپس میدان کارزار "واترلو" دیدن کردند. در شهر شارلروآ پس از بازدید از دستگاه‌های الکترونیکی شهر به بروکسل بازگشتند.
در این روز موافقت‌نامه توسعه همکاری و مبادلات علمی و فرهنگی میان ایران و بلژیک در بروکسل به امضا رسید. هم‌بندان (اعضا) کمیته دوستداران ایران و بلژیک و دانشجویان و ایرانیانی که در آن کشور زندگی می‌کردند به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند. شاهنشاه به دانشجویان فرمودند:
ایران به مهندس، تکنسین و کارگران متحصص اختیاج دارد و ما باید دانشجویان ایرانی را بیش از پیش به بلژیک بفرستیم
۲۵ اردیبهشت ۱۳۳۹ تاسیسات بندری شهر "استاند" در شمال بلژیک مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت.
اتریش
۲۶ اردیبهشت ۱۳۳۹ بازدید شاهنشاه از بلژیک پایان یافت و معظم‌له برای یک دیدار رسمی از اتریش وارد وین پایتخت آن کشور شدند و مورد پیش‌باز رسمی پرزیدنت آدولف شرف[۳] و صدراعظم یولیوس رآب[۴] آن کشور قرارگرفتند. در مهمانی رسمی شام که از سوی پرزیدنت اتریش به افتخار شاهنشاه برگزار شده بود، معظم‌له در پاسخ خوش‌آمدگویی پرزیدنت اتریش فرمودند:
هیچ حکومتی جز بر پایه تفاهم و همکاری و مساوات قابل دوام نیست و این اصلی بود که کشور ما بیست و پنج قرن پیش بدان پی‌برد.
پس از شام پرزیدنت اتریش والاترین نشان آن کشور را به شاهنشاه پیشکش کردند و شاهنشاه نیز یک نشان پهلوی به پرزیدنت اتریش دادند.
۲۷ اردیبهشت ۱۳۳۹ شاهنشاه و پرزیدنت اتریش از مدرسه سوارکاران اسپانیول و بخش‌های گوناگون آن بازدید کردند. بر پایه قرارداد دوستی ایران و اتریش که به تصویب شورای وزیران اتریش رسید، شهروندان ایرانی می‌توانند در اتریش بمانند و کار کنند و هم‌چنین اتریشی‌ها نیز می‌توانند در ایران زندگی و کار کنند.
۲۸ اردیبهشت ۱۳۳۹ شاهنشاه به همراه پرزیدنت اتریش از چند کارخانه صنعتی در وین بازدید کردند. سپس معظم‌له از موزه نظامی شهر وین دیدن کردند و شهردار وین پیکره زیبای اسب سواری را به پیشگاه پیشکش کرد.
۲۹ اردیبهشت ۱۳۳۹ شاهنشاه از وین رهسپار شهرهای سالزبورگ و تیرول شدند و از کارخانه فولادسازی آنجا بازدید کردند. به سبب سفر شاهنشاه به اتریش دو دولت ایران و اتریش برآن شدند که نمایندگی سیاسی خود را در دو کشور به سفارت کبرا بالابَرَند.
۳۰ اردیبهشت ۱۳۳۹ کاخ فستیوال و سد بزرگ هیدروالکتریک در "کاپرون" مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت.
۳۱ اردیبهشت ۱۳۳۹ کارخانه‌های ساختن وسیله‌ها و ابزار الکتریکی و ماشین‌آلات و لکوموتیو دیزل مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت. در این روز دانشجویان ایرانی در شهر اینسبورگ به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند و شاهنشاه به آنان گفتند:
شما هستید که می‌توانید مملکت را به اوج ترقی برسانید و باز هم شما هستید که می‌توانید باعث عدم پیشرفت باشید. بهر حال آینده مملکت در دست شماست و شما هستید که جای نسل فعلی را خواهید گرفت و سرنوشت کشورتان را تعیین خواهید کرد.
دیدار رسمی شاهنشاه در این روز از جمهوری اتریش پایان یافت و معظم‌له سه روز دیگر در اتریش ماندند.
۱ خرداد ۱۳۳۹ شاهنشاه هفتصد تن از ایرانیان و دانشجویان ایرانی در وین را در باغ سفارت شاهنشاهی ایران پذیرفتند و به آنان فرمودند:
... بدانید که در کشور شما پیشرفت و ترقی برای همه افراد امکان دارد. مملکت شما متعلق به چند نفر یا چند خانواده نیست. به طور مثال افرادی که هم اکنون روی کار هستند هیچ کدام شغل خودشان را به ارث نبرده‌اند، هر کس که نالایق باشد بلافاصله او را روانه خانه‌اش می‌کنیم....
۲ خرداد ۱۳۳۹ در این روز شاهنشاه از موزه شهر وین بازدید کردند. روز پسین شاهنشاه از تاسیسات آکادمی نظامی اتریش دیدن کردند و سپس معظم‌له از اتریش رهسپار مونیخ در آلمان غربی شدند. لئوپولد پادشاه پیشین بلژیک از شاهنشاه درخواست کردند که به کاخ وی در مرز اتریش تشریف‌فرما شوند و مهمانی به افتخار شاهنشاه برگزار کردند. ۴ خرداد شاهنشاه پس از آن که دو روز در یک منطقه کوهستانی نزدیک شهر مونیخ مهمان پادشاه پیشین بلژیک و همسرشان بودند از مونیخ به ژنو پرواز کردند.
۵ خرداد ۱۳۳۹ کنفرانس دیپلمات‌های ایرانی در پیشگاه شاهنشاه در ژنو برگزار شد. در این کنفرانس که وزیر امورخارجه و رییس‌های نمایندگی‌های سیاسی ایران در کشورهای اروپا و خاورمیانه و ممالک عربی شرکت داشتند. موقعیت سیاسی ایران در خاورمیانه و روابط سیاسی ایران با سایر کشورهای جهان مورد بررسی قرارگرفت.
۷ خرداد ۱۳۳۹ شاهنشاه در گفتگویی با روزنامه‌نگار یونایتدپرس فرمودند:
... ایران پایدارترین و با ثبات‌ترین کشور خاورمیانه‌است. درباره ولیعهد آینده ایران باید بگویم که هم ملکه و هم من با هیجان در انتظار تولد نخستین فرزند خود در اواخر اکتبر و یا اوایل نوامبر هستیم...
۸ خرداد ۱۳۳۹ شاهنشاه از ژنو به سوی تهران پرواز کردند و در میان راه یک ساعت درنگ در استانبول داشتند. شاهنشاه در پیامی که در بازگشت به کشور از فرودگاه مهرآباد به ملت ایران فرستادند فرمودند:
... چیزی که بیشتر از همه موجب خشنودی ما است این است که ما به طور محکم و اطمینان بخشی به سمت آینده قدم برمی داریم چرا؟ زیرا همانطور که کرارا گفتیم رژیمی که ما در مملکت داریم هم رژیمی است طبیعی و هم رژیمی است که نه خفقان‌آور بوده و نه آزادی فردی را تهدید می‌کند، مگر همانطور که بارها گفته‌ام آزادی در خیانت را...
پانویس