سفر محمدرضا شاه پهلوی به خاور دور و ایالات متحده امریکا و اروپا و ترکیه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۳۷ - ۲۶ تیر ۱۳۳۷
| دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران | سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی
بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۷ |
درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر |
به دعوت اعلیحضرت هیروهیتو امپراتور ژاپن و مارشال چیانگ کای‌چک رییس جمهور چین ملی، شاهنشاه روز ۲۲ اردیبهشت ۱۳۳۷ برای دیدار رسمی از این دو کشور از تهران رهسپار خاوردور شدند.
شاهنشاه در سر راه خود نخست وارد فرودگاه کراچی شدند و از سوی رییس جمهور پاکستان مورد پیشباز قرارگرفتند.
۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۷ شاهنشاه وارد تایپه پایتخت چین ملی شدند و مورد پیشباز باشکوهی از سوی مارشال چیانگ کای‌چک رییس جمهوری چین ملی و دیگر سران رسمی آن کشور قرار گرفتند.
۲۵ اردیبهشت ۱۳۳۷ در مهمانی رسمی شام که حضرت مارشال چیانگ کای‌چک رییس جمهور چین ملی به افتخار شاهنشاه برگزار کرد معظم‌له فرمودند: " در طول بیش از دو هزار سال بین مردم ایران و چین روابط بازرگانی و اقتصادی و مناسبات فرهنگی و هنری برقراربوده‌است و وارد شدن کلمات متعدد چینی به زبان فارسی یادگاری از این رابطه دیرینه مادی و معنوی است."
۲۶ اردیبهشت ۱۳۳۷ شاهنشاه به همراه مارشال چیانگ کای‌چک رییس جمهوری چین ملی در شهر "هوکو" در شصت کیلومتری تایپه از یک مانور هوایی دیدن کردند.
۲۷ اردیبهشت ۱۳۳۷ شاهنشاه از کارخانه آلومینیم‌سازی و پالایشگاه چین ملی بازدید کردند.
۲۸ اردیبهشت ۱۳۳۷ سفر رسمی شاهنشاه به چین ملی به پایان رسید و اعلامیه مشترک درباره گسترش پیوندهای دو کشور به چاپ رسید. روزنامه آساهی پرفروش‌ترین روزنامه ژاپن درباره ارزشمندی سفر شاهنشاه ایران به ژاپن نوشت: مناسبات نوین ایران و ژاپن پس از پایان جنگ جهانی دوم، از هشت سال پیش بار دیگر نو شد، ولی میان این دو کشور تاریخی، از قرن‌های پیشین پیوندهای دوستانه وجود داشت که اکنون با سفر شاهنشاه ایران وارد رده نوین دیگری می‌شود و دو کشور از دست‌آوردهای نیکوی آن بهره‌مند خواهند شد. در این روز دستگاه تله فتو (فرتور رادیویی) ایران به ژاپن نزد نخست‌وزیر آغاز بکار کرد.
۲۹ اردیبهشت ۱۳۳۷ شاهنشاه از تایپه وارد توکیو شدند و مورد پیشباز امپراتور ژاپن و خاندان سلطنت، نخست‌وزیر و سران برجسته کشور ژاپن قرارگرفتند.
۳۰ اردیبهشت ۱۳۳۷ اعلیحضرت هیروهیتو امپراتور ژاپن نشان گل داودی را که والاترین نشان کشور ژاپن است در آیینی ویژه و با شکوه به شاهنشاه پیشکش کردند. در میهمانی رسمی شام که امپراتور ژاپن به افتخار شاهنشاه برپاکرده بودند، شاهنشاه در بیاناتی فرمودند: " دو کشور ما وارث دو تمدن باستانی و رژیم چند هزار ساله سلطنتی در قاره آسیا هستند و اکنون نیز بر اثر همبستگی‌های معنوی روز به روز از لحاظ اقتصادی و فرهنگی و سایر جهات به یکدیگر نزدیکتر می‌شوند."
روزنامه "مینی شی" چاپ توکیو سفر شاهنشاه به ژاپن را ستود و آن را موسمی نوین و پربار در تاریخ دو کشور دانست. در دنباله نوشت از سرزمینی که هزاران سال پیش از میلاد مسیح تمدن درخشان و بزرگی داشته‌است شاهنشاهی جوان و آزادیخواه به کشور ما آمده‌اند، این سفر بی‌گمان ارزش تاریخی دارد.
۳۱ اردیبهشت ۱۳۳۷ نمایشگاه کارهای هنری ایران در پیشگاه شاهنشاه و امیراتور ژاپن گشایش یافت.
۱ خرداد ۱۳۳۷ شصت تن از دانشجویان ایرانی رشته کشاورزی در دانشگاه‌های ژاپن به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند و چگونگی زندگی و فراگیری کشاورزی در ژاپن را به آگاهی معظم‌له رساندند.
۲ خرداد ۱۳۳۷ کارخانه تلویزیون و رادیوسازی و کارخانه دوربین‌سازی کانن مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت.
۳ خرداد ۱۳۳۷ در پیشگاه شاهنشاه و امپراتور ژاپن سومین دوره مسابقات آسیایی در ورزشگاه هفتاد هزار نفری "می جی" گشوده شد.
۴ خرداد ۱۳۳۷ شاهنشاه به بازدید از توکیو و پیرامون آن پایان دادند و از توکیو برای یک هفته راهی دیگر شهرهای ژاپن شدند.
۵ خرداد ۱۳۳۷ شاهنشاه از سد بسیار بزرگ ساکوما بازدید کردند. روز پسین شاهنشاه از کارخانه‌های سازنده هواپیما، خودرو و دوربین در ژاپن دیدن کردند.
۸ خرداد ۱۳۳۷ شاهنشاه از به نام‌ترین موزه ژاپن بازدید کردند. در این گنجینه شمار بسیاری از کوزه‌های سفالین کهن و دیگر کارهای هنری ایران به نمایش گذاشته شده بود.
۹ خرداد ۱۳۳۷ کارخانه پارچه‌بافی ژاپن در نزدیکی توکیو مورد بازدید شاهنشاه قرارگرفت. در این روز از سوی نخست‌وزیر ژاپن مهمانی شامی به افتخار شاهنشاه برپا شده بود که در آن نخست‌وزیر ژاپن در سخنانش گفت: سفر شاهنشاه به ژاپن پیوند دوستانه دو کشور را بیش از پیش استوار ساخته‌است. روز پسین شاهنشاه، نخست‌وزیر ژاپن را به پیشگاه خود پذیرفتند و درباره گسترش همکاری هر چه بیشتر ایران و ژاپن و چالش‌های مورد دلبستگی دو کشور با وی به گفتگو پرداختند.
۱۱ خرداد ۱۳۳۷ اخپراتور و ملکه ژاپن جشن با شکوهی به افتخار سفر شاهنشاه ایران به ژاپن در کاخ سلطنتی برگزار کردند. در این جشن امپراتور ژاپن پیشکش‌های بسیار ارزنده‌ای به شاهنشاه دادند. در پایان از سوی وزارت امور خارجه ژاپن اعلامیه‌ای به سبب پایان سفر رسمی شاهنشاه به چاپ رسید. دیدار دو هفته‌ای شاهنشاه از ژاپن به پایان رسید و معظم‌له از توکیو به ایالات متحده امریکا پرواز کردند.
در این روز نیز دومین دوره مسابقه‌های آسیایی در ژاپن به پایان رسید و تیم ایران دویست و چهار امتیاز بدست آورد و به مقام پنجم رسید.
۱۲ خرداد ۱۳۳۷ شاهنشاه وارد هونولولو در جزیره‌های هاوایی شدند و مورد پیشباز سران رسمی هاوایی قرارگرفتند.
۱۸ خرداد ۱۳۳۷ شاهنشاه شماری از خبرنگاران رادیو و تلویزیون و روزنامه‌نگاران را در هتل رویال هاوایی پذیرفتند. در شرفیابی شاهنشاه در پاسخ پرسش‌های خبرنگاران امریکایی درباره وضع ایران فرمودند: " اگر بگویم که کشور من اکنون از نظر سیاسی یکی از با ثبات‌ترین کشورهای جهان است گزاف نگفته‌ام. برنامه‌های آبادانی در ایران یکی پس از دیگری اجرا می‌شود و من اکنون از چگونگی وضع ایران بسیار خرسندم."
ایالات متحده امریکا
۲۹ خرداد ۱۳۳۷ در پیشگاه شاهنشاه رژه نیروی نظامی امریکا در هاوایی در پایگاه نظامی "کانه شوهه" در نزدیکی هونولولو برگزار شد. سپس فرماندهان نیروهای سه‌گانه امریکا در پایگاه هاوایی در پیشگاه شاهنشاه ناهار خوردند. روز پسین شاهنشاه به سفر خود به جزیره‌های هاوایی پایان دادند و به سوی سانفراسیسکو پرواز کردند.
۱ تیر ۱۳۳۷ شاهنشاه وارد سانفرانسیسکو شدند و مورد پیشباز والاحضرت شاهدخت فاطمه پهلوی، شهردار سانفرانسیسکو، سفیر ایران در امریکا و شماری از سران کشور امریکا و ایرانیانی که در آن ایالت زندگی می‌کردند قرارگرفتند. روز پسین دانشجویان ایرانی به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شدند و معظم‌له به آنان فرمودند: " وطن ما دارای اراضی وسیع و زرخیز است و شما باید برای آبادانی این اراضی فعالیت دامنه‌داری را آغاز کنید. سرزمین پدران شما اینک چشم به راه شما است." شاهنشاه در مهمانی که به افتخار معظم‌له در سانفرانسیسکو برگزار شده بود به شصت تن از بزرگترین رهبران اقتصادی امریکا فرمودند: " سرمایه‌گذاری از جانب شرکت‌های امریکایی در برنامه‌های عمرانی ایران، هم به نفع ملت ایران و هم به سود شرکت‌های امریکایی است."
۳ تیر ۱۳۳۷ روزنامه‌های سانفرانسیسکو در نوشتاری که درباره سفر شاهنشاه ایران به امریکا چاپ کرد، نوشت که رهبر ایران را یکی از برجسته‌ترین رهبران و سیاستمداران جهان که به اوضاع بین‌المللی بصیرت کامل دارند معرفی نمودند. روز پسین شاهنشاه در گفتگو با روزنامه‌نگاران امریکایی در سانفرانسیسکو درباره برنامه‌های آبادانی ایران سخنانی فرمودند و ابراز امیدواری کردند که ایران با سیاست مثبت و جای جغرافیایی ویژه آن، بتواند به خاورمیانه ناآرام، امنیت بخشد.
۶ تیر ۱۳۳۷ شاهنشاه از سانفرانسیسکو وارد مینیاپولیس شدند و از بزرگترین کارخانه صنعتی و کشاورزی آن شهر دیدن کردند. سپس شاهنشاه در گفتگو با خبرنگاران درباره املاک سلطنتی فرمودند: " منظور نهایی من از اجرای این برنامه آن است که روستاییان صاحب زمین شوند و با روش‌های نوین کشاورزی آشنا شوند، اجرای این برنامه تاکنون نتایج بسیار خوبی داشته‌است." در این روز شاهنشاه ده هزار دلار برای گسترش و پیشرفت کار انجمن دانشجویان ایرانی در امریکا دادند. کنگره دانشجویان ایرانی در امریکا از سوی شاهنشاه گشایش یافت و معظم‌له در این آیین فرمودند: "اجرای برنامه هفت ساله دوم در آبادانی کشور اثرات خوبی داشته‌است، تا دو سال دیگر صد میلیون تومان سرمایه خارجی در ایران بکار می‌افتد و تا ده سال دیگر ایران از قراردادهای نفت سالانه یک میلیارد دلار سود خواهد برد."
۸ تیر ۱۳۳۷ شاهنشاه از پایگاه هوایی ماساچوست و تاسیسات آن دیدن کردند و پس از بازدید پایگاه با یک هواپیمای بمب‌افکن غول پیکر ب - ۵۲ ساعتی بر فراز آسمان امریکا پرواز کردند. در پایان این پرواز خلبان هواپیما گفت: شاهنشاه ایران نخستین زمامداری هستند که با بزرگترین هواپیمای بمب‌افکن پرواز کردند و به خوبی نشان دادند که در شمار ورزیده‌ترین خلبانان گیتی به شمار می‌روند.
۹ تیر ۱۳۳۷ شاهنشاه برای یک بازدید غیر رسمی سه روزه وارد واشنگتن شدند و مورد پیشباز ریچارد نیکسون معاون رییس جمهور امریکا و دالس وزیر امور خارجه و شماری از سران کشور امریکا قرار گرفتند. در این روز شاهنشاه سه ساعت در کاخ سفید با پرزیدنت آیزنهاور درباره مسایل مورد گرایش دو کشور گفتگو کردند.
۱۰ تیر ۱۳۳۷ شاهنشاه با پرزیدنت آیزنهاور رییس جمهور امریکا برای بار دوم در کاخ سفید دیدار و گفتگو کردند. روز پسین در مهمانی که انجمن ملی روزنامه‌نکاران واشنگتن به افتخار شاهنشاه برپاکردند، معظم‌له در روشنگری پیشرفت‌های ایران فرمودند: " ما برای پیشرفت کشور خود ناسیونالیزم مثبت را برگزیده‌ایم."
۱۲ تیر ۱۳۳۷ شاهنشاه از واشنگتن رهسپار نیویورک شدند و وزارت خارجه امریکا به آگاهی رسانید که ایالات متحده امریکا چهل میلیون دلار وام برای پیاده کردن روژه‌های راهسازی، ساختمان فرودگاه‌ها، خرید ماشین‌های کشاورزی، اسفالت خیابان‌ها و گسترش دیگر پروژه‌های آبادانی به ایران خواهد داد. این وام در درازای دوازده سال با سود ۳،۵٪ پرداخت می‌شود.
۱۷ تیر ۱۳۳۷ نه فروند دیگر از هواپیماهای جت، کمک‌های نظامی امریکا به ارتش ایران، وارد تهران شد.
۲۰ تیر ۱۳۳۷ شاهنشاه از امریکا وارد بندر ناپل شدند و از آنجا رهسپار بندر ژن و کان در جنوب فرانسه شدند.
۲۳ تیر ۱۳۳۷ شاهنشاه از فرانسه به آنکارا تشریف‌فرما شدند و در فرودگاه آنکارا حضرت جلال بایار رییس جمهور، نخست‌وزیر و شماری از وزیران ترکیه به پیشباز شاهنشاه رفتند. حضرت اسکندر میرزا رییس حمهوری پاکستان و بیگم اسکندر میرزا در سر راه خود به استانبول وارد تهران شدند و در فرودگاه مهرآباد مورد پیشباز سران کشور ایران قرار گرفتند و پس از کوتاهی درنگ از تهران رهسپار استانبول شدند.
۲۴ تیر ۱۳۳۷ کنفرانس سران کشورهای هم‌بند (عضو) پیمان بغداد در آنکارا برگزار شد. در این کنفرانس از سوی دولت عراق به سبب کودتایی که در آن کشور انجام شده بود، نماینده‌ای فرستاده نشد. شاهنشاه، جلال بایار رییس جمهور ترکیه، اسکندر میرزا رییس جمهور پاکستان، نخست‌وزیران ایران و ترکیه و وزیران امور خارجه ترکیه و معاون وزارت امور خارجه پاکستان در این کنفرانس شرکت جستند. سران سه کشور هم‌بند پیمان بغداد درباره وضع خاورمیانه، به ویژه رویدادهای لبنان و عراق و دیگر مسایل سه کشور به گفتمان نشستند. روز پسین شاهنشاه و جلال بایار و اسکندر میرزا به سبب وضع ناگوار خاورمیانه بار دیگر همه مسایل را مورد بررسی قراردادند و به کنفرانس پایان دادند و آگاهی‌نامه (اعلامیه) پایان کنفرانس به چاپ رسید که در آن یادآور شده بود که سران کشورهای هم‌بند "پیمان بغداد" درباره وضع خاورمیانه به ویژه درباره رخدادهای لبنان و عراق با گفتمان در چاره‌جویی برای از میان بردن دشواری‌های منطقه هستند. سپس در پیامی که شاهنشاه و سران پاکستان و ترکیه برای پرزیدنت آیزنهاور فرستادند گرامی‌داشت خود را از اینکه دولت امریکا برای پایان دادن به رخدادهای هولناک لبنان در آن کشور نیروی نظامی فرستاده‌است ابراز داشتند.
۲۶ تیر ۱۳۳۷ شاهنشاه پس از سفر دو ماهه به کشورهای آسیا و امریکا و اروپا و شرکت در کنفرانس سران کشورهای هم‌بند پیمان بغداد از ترکیه به تهران بازگشتند.