سفر محمدرضا شاه پهلوی به ایالات متحده امریکا و اروپا ۱۴ آذر ۱۳۳۳ - ۲۱ اسفند ۱۳۳۳
| اشغال ایران به وسیله ارتش بریتانیا و شوروی | سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
سفر محمدرضا شاه پهلوی به ایالات متحده امریکا و اروپا ۱۴ آذر ۱۳۳۳ - ۲۱ اسفند ۱۳۳۳
۱۳ آذر ۱۳۳۳ شورای عالی پیشگاه همایونی تشکیل شد و شاهنشاه اوامر برای انجام کارهای جاری کشور را دادند. در مجلس شورای ملی سفر شاهنشاه به آگاهی نمایندگان رسید.[۱] رئیس مجلس چنین گفت
سه روز است اعلیحضرت شاهنشاه برای مدت کوتاهی از میهن عزیز دور شدند ذات شاهانه به واسطه صفات حسنه و صفای ضمیر و قلب رئوفی که دارند در میان بیست میلیون نفوس ملت که خود به مثابه روح و جان در کالبد و جسم هستند (صحیح است) تحمل دوری روح از بدن برای هم صعب است (صحیح است) امیدوارم این مسافرت به خیر و خوشی پایان پذیرد (انشاءالله) و بزودی بر زیارت ذات مبارکشان نائل بشویم (انشاءالله) و کسب سعادت بکنیم (انشاءالله) تردیدی نیست که در غیبت ذات همایونی آقایان نمایندگان محترم بیش از پیش در وظایفی که دارند اهتمام خواهند فرمود.
۱۴ آذر ۱۳۳۳ سفر شاهنشاه به ایالات متحده امریکا آغاز شد و معظم‌له پیامی به ملت ایران فرستادند. هواپیمای شاهنشاه در بیروت بر زمین نشست و حضرت کامیل شمعون رئیس جمهور لبنان و نخست‌وزیر آن کشور به پیشباز شاهنشاه آمدند. شاهنشاه ناهار را با حضرت کامیل شمعون در کاخ رئیس جمهوری خوردند و پس از دو ساعت از لبنان به سوی آمستردام پرواز کردند. ساعت یازده و نیم شب هواپیمای شاهنشاه در فرودگاه آمستردام فرود آمد و پس از دوساعت به سوی نیویورک پرواز کردند.
۱۵ آذر ۱۳۳۳ هواپیمای شاهنشاه در فرودگاه نیویورک بر زمین نشست و شمار زیادی از سران ایالات متخده امریکا و ایرانیانی که در امریکا زندگی می کردند به پیشباز معظم‌له آمده بودند. شاهنشاه در گفتگوی کوتاهی با خبرنگاران رادیو و تلویزیون‌های امریکا فرمودندک
ملت من از کمک‌‌های موثری که امریکا در سخت‌ترین دوران تاریخ ایران به این کشور کرده سپاسگراز است و امیدوارم این مسافرت در تحکیم روابط دو کشور موثر افتد.
۱۶ آذر ۱۳۳۳ هفت میلیون و هشتصد هزار دلار آخرین پرداخت کمک بلاعوض امریکا به ایران پرداخت شد.
۲۰ آذر ۱۳۳۳ شماری از عوامل کمونیست برای اعتراض به سفر شاهنشاه به ایالات متحده امریکا و نزدیک شدن روابط سیاسی ایران با دنیای غرب به سفارت ایران در دمشق وارد شده و دست به تظاهرات زدند. این جریان بی‌درنگ به وسیله سفیر ایران در دمشق به آگاهی پلیس رسید و ماموران پلیس آنها را دستگیر و بازداشت نمودند. وزارت امور خارجه سوریه از سفارت ایران پوزش رسمی خواست.
۲۱ آذر ۱۳۳۳ شاهنشاه از کارخانه اتومبیل‌سازی کرایسلر در امریکا بازدید فرمودند.
۲۲ آذر ۱۳۳۳ شاهنشاه در فرودگاه واشنگتن از هواپیما پیاده شدند و در مراسمی مورد پیشباز رسمی نیکسون معاون رئیس جمهور امریکا و شماری از سران آن کشور قرارگرفتند. شاهنشاه در این مراسم فرمودند: "امیدوارم روابط ایران و امریکا و پیوندهای دو ملت مستحکم‌تر گردد و این امر به پیشرفت اوضاع خاورمیانه کمک به سزایی نماید."
شاهنشاه در میهمانی ناهار که به افتخار معظم‌له از سوی پرزیدنت آیزنهاور و بانو در کاخ سفید داده شده بود شرکت فرمودند و پس از ناهار به گفتگوهایی درباره وضع خاورمیانه و مسایل گیتی پرداختند. سپس شامگاه، شاهنشاه در مهمانی شام که از سوی دالس وزیر امور خارجه امریکا داده شده بود شرکت و فرمودند "کشور من که در مجاورت شوروی قرار دارد با تمام جدیت برای رستگاری و ترقی و تعالی خویش می‌کوشد."
۲۳ آذر ۱۳۳۳ شاهنشاه به مهمانی ناهاری که از سوی باشگاه روزنامه‌نگاران و رادیو تلویزیون واشنگتن به افتخار معظم‌له داده شده بود شرکت فرمودند و سخنرانی شایانی درباره اوضاع سیاسی و اقتصادی ایران ایراد فرمودند و یادآور شدند که ایران سعی خواهد کرد بر قدرت اقتصادی و دفاعی خود بیافزاید و اجازه نخواهد داد که از قافله پیشرو تمدن جهان عقب بماند. در همین روز، وزارت دفاع و ساختمان کنگره امریکا مورد بازید شاهنشاه قرارگرفت.
۲۴ آذر ۱۳۳۳ پرزیدنت آیزنهاور رئیس جمهور امریکا در یک کنفرانس با روزنامه‌نگاران درباره سفر شاهنشاه به امریکا گفت که این مسافرت موجب خوشوقتی بسیار ما است و بسیار شادمان هستیم که وضع ایران با گذشته تفاوت بسیار کرده و آرامش و امنیت در سراسر ایران پدیدآمده است.
۲۵ آذر ۱۳۳۳ شاهنشاه دانشجویان ایرانی در امریکا را پذیرفتند و به آنان فرمودند:
با امیدواری که نسبت به آینده مملکت وجود دارد انتظار دارم که شما بیش از پیش سعی کنید در دوران تحصیل حداکثر معلومات و تجربیات را کسب کنید و کارهای عملی و تجربی را به نحو کامل بیاموزید و آنگاه برای خدمت به ایران به میهن خود برگردید.
شاهنشاه سپس رهسپار سانفرانسیسکو شدند.
۲۶ آذر ۱۳۳۳ دانشجویان ایرانی در سانفرانسیسکو به پیشگاه شاهنشاه پذیرفته شدند و معظم‌له در بیاناتی به دانشجویان فرمودند :"البته کسی مخالف عقیده فردی و شخصی افراد نیست و عقیده هر کس محترم است، ولی هیچگاه نیاید عقیده شخصی توام با عبودیت نسبت به یک کشور خارجی بشود، زیرا به چنین کاری می‌گویند خیانت."
۲۸ آذر ۱۳۳۳ شاهنشاه در یک کنفرانس در انجمن روزنامه‌نگاران سانفرانسیسکو بیانات شایانی درباره پیوندهای ایران و امریکا و وضع همگانی ایران ایراد فرمودند.
۴ دی ۱۳۳۳ شاهنشاه با ترن از سانفرانسیسکو وارد لس‌آنجلس شدند و مورد پیشباز سران امریکا قرارگرفتند.
۵ دی ۱۳۳۳ شاهنشاه دانشجویان ایرانی در سانفرانسیسکو را پذیرفتند و درباره وضع کشور فرمودند:"هر فرد ایرانی باید مانند سربازی در مقابل تجاوز قوای خارجی مقاومت و فداکاری کند، والا به میهن خود خیانت کرده است."
۱۱ دی ۱۳۳۳ شاهنشاه در یک آیین رسمی در جشن گل‌سرخ امریکا که هر سال روز نخست ژانویه برگزار می‌شود شرکت فرمودند.
۱۵ دی ۱۳۳۳ کمیسیون مشترک ایران و امریکا در تهران تشکیل شد.
۱۸ دی ۱۳۳۳ موزه هنرهای زیبای متروپولیتن در نیویورک شمار بسیاری از آثار نفیس هنری را که نمونه برجسته و ارزنده‌ای از کارهای هنری ایران به شمار می‌روند برای نخستین بار به نمایش گداشت.
۲۱ دی ۱۳۳۳ دولت ایران به تندی به دولت سوریه درباره تظاهراتی که در آن روز از سوی کمونیست‌های سوریه و دیگر عوامل افراطی و مشکوک در برابر سفارت ایران در دمشق شد اعتراض کرد.
۲۵ دی ۱۳۳۳ شاهنشاه وارد شهر میامی در فلوریدا شدند و شهردار میامی در آیینی کلید طلایی شهر را به شاهنشاه پیشکش کرد.
۲۸ دی ۱۳۳۳ شاهنشاه در گفتگویی با روزنامه‌نگاران و رادیو تلویزیون میامی فرمودند: "ایران مشکلات اقتصادی خود را حل کرده و با ثبات و آرامشی که اکنون در ایران وجود دارد من به آینده کشور خود و پیشرفت آن امید فراوان دارم."
۱ بهمن ۱۳۳۳ شاهنشاه دعوت دانشگاه کلمبیا را برای دریافت درجه دکترای افتخاری در حقوق را پذیرفتند.
فراداشت درجه دکترای دانشگاه کلمبیا به شاهنشاه ایران
۳ بهمن ۱۳۳۳ شاهنشاه دانشجویان ایرانی در فلوریدا را پذیرفتند و در بیانات خود به آنان فرمودند:"در نتیجه بی‌خردی یک مشت افراد گمراه و خطاکار نزدیک بود استقلال ما از دست برود، ولی اکنون ما از نعمت آرامش برخورداریم و امیدواریم که بتوانیم راه پیشرفت و ترقی را ادامه دهیم و گذشته‌ها را جبران نماییم." شامگاه شاهنشاه در میهمانی باشکوهی که از سوی رایتسمن مدیر یکی از کمپانی‌های نفتی و شماری از بزرگان پالم‌بیچ داده شده بود شرکت فرمودند.
۵ بهمن ۱۳۳۳ شاهنشاه از پالم‌بیچ به میامی بازگشتند تا از صنایع آن ایالت بازدید کنند.
۷ بهمن ۱۳۳۳ آگاهی‌نامه‌ای درباره سفر شاهنشاه به کشور انگلستان در تهران و لندن به چاپ رسید.
۱۰ بهمن ۱۳۳۳ شاهنشاه به بازدید از میامی پایان دادند و رهسپار نیویورک شدند و به هنگام ورود شمار بسیاری از سران امریکایی به پیشباز معظم‌له آمده بودند.
۱۵ بهمن ۱۳۳۳ دانشگاه کلمبیا درجه دکترای حقوق را به پیشگاه شاهنشاه پیشکش کرد. این دومین بار بود که شاهنشاه ایران از دانشگاه کلمبیا درجه دکترا دریافت می‌نمودند. شاهنشاه به هنگام دریافت درجه دکترا در بیانات خود فرمودند:"مزایای اخلاقی و معنوی و تعمیم عدالت اجتماعی و ترمیم اوضاع اقتصادی و اصلاحات کشاورزی هدف اساسی ما را تشکیل می‌دهند."
۱۶ بهمن ۱۳۳۳ به افتخار شاهنشاه مهمانی باشکوهی از سوی هاریمن فرماندار نیویورک برپا گردید.
۱۷ بهمن ۱۳۳۳ شاهنشاه ششصد نفر از دانشجویان ایرانی در نیویورک را پذیرفتند و در این شرفیابی معظم‌له فرمودند :"ایران با قدرت شایان تحسینی مقاومت خود را در برابر کمونیسم نشان داد و خود را در شمار ممالک آزاد جهان درآورد."
۱۸ بهمن ۱۳۳۳ شاهنشاه در میهمانی که برای بیست و پنجمین سالگرد بنیان بنگاه خاور نزدیک برپا شده بود فرمودند:"دولت ایران تصمیم قاطع دارد که در راه بهبود زندگی مردم و برقراری امنیت تلاش نموده و برای همیشه عدم ثبات اقتصادی و سیاسی کشور را از میان بردارد."
۱۹ بهمن ۱۳۳۳ رابرت واگنر شهردار نیویورک در آیین ویژه‌ای نشان عالی شهر نیویورک را به پیشگاه شاهنشاه پیشکش کرد و گفت: "تقسیم املاک سلطنتی و بنیان بانک عمران برای کمک به خرده مالکان و طرح‌های آموزشی و بهداشتی که به فرمان شاهنشاه ایران صورت گرفته آوازه شهرت شاهنشاه را جهانگیر ساخته است."
۲۰ بهمن ۱۳۳۳ به افتخار شاهنشاه از سوی مدیر و دارنده روزنامه به نام نیویورک تایمز مهمانی باشکوهی داده شد که در آن برجسته‌ترین سران نیویورک بودند و در این جشن نقش شاهنشاه در یایداری و آرامش خاورمیانه را راج نهادند. شاهنشاه هم‌چنین در جشنی که در باشگاه امپایر استیت برپا شده بود شرکت کردند. معظم‌له در بیانات خود به موقعیت کلیدی ایران اشاره کردند و فرمودند:"ایران دروازه جهان آزاد و کلید امنیت آن کشورهاست."
۲۱ بهمن ۱۳۳۳ شاهنشاه از صدای امریکا پیامی برای ملت ایران فرستادند و فرمودند: " هر جا که مقتضی و مقدور بود من موقعیت ایران و مقاصد و آمال ملی خودمان را شرح دادم و خاطر نشان ساختم که مصمم هستیم مساعی خود را برای اصلاخات اجتماعی و تامین رفاه و سعادت مردم مبذول داریم."
انگلستان
شاهنشاه به سفر خود در امریکا پایان دادند و به وسیله کشتی کویین مری از بندر نیویورک رهسپار انگلستان شدند. شاهنشاه به هنگام ترک این بندر شاهنشاه از مهربانی و میهمان‌نوازی گرم و یکرنگ دولت و ملت امریکا سپاسگزاری کردند و فرمودند : " ما ایرانی‌ها امریکا را دوست امتحان شده و قابل اعتماد خود می دانیم و معتقدیم که امریکا حافظ و نگهبان آزادی است."
۲۷ بهمن ۱۳۳۳ شاهنشاه و ملکه ثریا وارد انگلستان شدند و از سوی والاحضرت دوک اف کلوستر عموی ملکه الیزابت و معاون وزارت امور خارجه و دیگر سران برجسته انگلستان مورد پیشباز قرار گرفتند.
۲۹ بهمن ۱۳۳۳ الیزابت دوم ملکه انگلستان به افتخار شاهنشاه میهمانی ناهاری در کاخ بوکینگهام ترتیب داد. در این میهمانی سر وینستن چرچیل و سر آنتونی ایدن و شماری از سران انگلستان نیز بودند.
۳۰ بهمن ۱۳۳۳ شاهنشاه در پیامی به ملت انگلستان از پیوندهای دوستانه دو ملت ایران و انگلستان از چهرصد سال پیش تاکنون یادکردند و یادآور شدند که بستگی دوستانه دو کشور کمک ارزنده‌ای به نگهداری سلح و امنیت در جهان خواهد کرد.
۱ اسفند ۱۳۳۳ ایرانیان در انگلستان به پیشگاه شاهنشاه بار یافتند. بیشتر آنان دانشجویانی بودند که با هزینه دولت در دانشگاه‌های انگلستان تحصیل می‌کردند.
۲ اسفند ۱۳۳۳ شاهنشاه در مهمانی ناهاری که از سوی سر وینستون چرچیل و بانو به افتخارشان برپا شده بود شرکت کردند. در این مهمانی سران برجسته انگلستان نیز بودند.
۴ اسفند ۱۳۳۳ شاهنشاه به سفر خود پایان دادند و با ملکه ثریا به سوی هامبورگ در آلمان غربی پرواز کردند.
آلمان غربی
۶ اسفند ۱۳۳۳ شاهنشاه در آیین ویژه‌ای به تالار شهرداری شهر هامبورگ تشریف‌فرما شدند و شهردار پیشکش اهالی هامبورگ را به پیشگاه شاهنشاه تقدیم کرد.
۷ اسفند ۱۳۳۳ شاهنشاه با ملکه ثریا با ترن وارد بن پایتخت آلمان غربی شدند و پرزیدنت، صدراعظم، کابینه دولت آلمان غربی و ایرانیانی که در شهر بن زندگی می کردند به پیشباز شاهنشاه و ملکه آمدند.
۸ اسفند ۱۳۳۳ حضرت تئودور هویس [۲] پرزیدنت آلمان غربی جشنی به افتخار شاهنشاه و ملکه برپا کرد که در آن آدنائر [۳] صدراعظم آلمان و وزیران دولت فدرال شرکت داشتند. در این جشن شاهنشاه در پاسخ سخنان پرزیدنت آلمان فرمودند: "کشور من پس از لطمات شدیدی که بعد از جنگ اخیر تحمل کرد مدتی است کوشش می‌کند که خرابی‌های گدشته را ترمیم نماید. ما امیدواریم با کمک دولت‌های دوست به پیشرفت‌های سریع و عظیمی در راه عمران کشور و استفاده از ذخائر زیرزمینی نایل شویم و در عین حال به صلح و امنیت بین‌المللی کمک کنیم."
۹ اسفند ۱۳۳۳ شاهنشاه در گفتگویی با خبرنگاران به پرسش‌های آنان پاسخ دادند و ابراز امیدواری کردند که روابط بازرگانی ایران و آلمان غربی بی‌کرانه گسترش یابد.
۱۰ اسفند ۱۳۳۳ مهندس میکده مدیر عامل سازمان لوله‌کشی آب در بن به پیشگاه شاهنشاه شرفیاب شد و قانون لوله‌کشی آب و فاضلاب تهران را که از تصویب مجلس شورای ملی و مجلس سنا گذشته بود را تقدیم داشت و شاهنشاه قانون را خواندند و توشیح فرمودند.[۴] در همین روز شاهنشاه با ترن ویژه ارز بن رهسپار شهر دوسلدورف شدند.
۱۴ اسفند ۱۳۳۳ شاهنشاه دانشجویان ایرانی در آلمان را پذیرفتند و در بیاناتی به ایشان فرمودند: "امیدوارم شما دانشجویان برای خود نام نیک و برای مملکت افتخار و سربلندی و برای ملت آسایش فراهم کنید و بازوی شما یک اهرم نیرومند باشد که پرچم ایران را با آن در اهتزاز درآورید."
پیام پرزیدنت آیزنهاور به شاهنشاه که در آن از آینده ایران با امید و ستایش یاد شده است از سوی کاخ سفید به چاپ رسید. شاهنشاه در پاسخ پرزیدنت آیزنهاور پیام سپاس‌آمیزی به آمریکا فرستادند.
۱۶ اسفند ۱۳۳۳ شاهنشاه در سالن هتل پترسبورگ شمار زیادی از باستان‌شناسان و خاورشناسان و نویسندگان پرآوازه اروپا را پذیرفتند. در این شرفیابی یکی از خاورشناسان از شاهنشاه به زبان پارسی ارج نهاد و گفت: "جشن هزاره فیلسوف عالیقدر ایران ابوعلی سینا که امسال در تهران و همدان انجام یافت و من در آن شرکت داشتم خاطرات فراموش‌نشدنی و احترام عمیق نسبت به تمدن و فرهنگ ایرانی در من و همه همکارانم به جای نهاد."
۲۰ اسفند ۱۳۳۳ شاهنشاه پس از دو هفته از آلمان غربی به سوی بغداد پرواز کردند و اعلیحضرت ملک فیصل دوم، پادشاه عراق و نخست‌وزیر و هیات وزیران به پیشباز شاهنشاه آمدند. در این روز شاهنشاه دبیران، آموزگاران، دانش‌آموزان دبستان و دبیرستان شرافت ایران در بغداد را در باغ سفارت کبرای ایران پذیرفتند و آنها را مورد مهربانی خویش قراردادند.
۲۱ اسفند ۱۳۳۳ شاهنشاه پس از سفر به امریکا واروپا در میان فریاد شادی و شور مردم پایتخت وازد تهران شدند. شاهنشاه پیامی برای ملت ایران فرستادند و فرمودند : "آنچه برای ما از این سفر یادگاری گرانبها به شمار می آید علاقه شدیدی است که در طول این سفر به میهن و هم‌میهنان خود احساس می‌کردم، خوشبختانه امروز مشاهده کردیم که در خاطر ملت ایران حق‌شناس ما نیز همین شور و عواطف نسبت به ما حکمفرماست."
سخنرانی‌ها، بیانات، مصاحبه‌ها و پیام‌های همایونی در این سفر
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران به ملت امریکا در فرودگاه نیویورک جلوی دوربین‌های تلویزیون ۲۲ آذر ماه ۱۳۳۳
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در میهمانی وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا ۲۲ آذر ماه ۱۳۳۳
- مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران با روزنامه‌نگاران در واشنگتن ۲۴ آذر ماه ۱۳۳۳
- مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران با رسانه‌های همگانی در سانفرانسیسکو ۲۵ آذر ماه ۱۳۳۳
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در سانفرانسیسکو هنگام باریابی دانشجویان ایرانی ۲۷ آذر ماه ۱۳۳۳
- مصاحبه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران با خبرنگاران امریکایی در میامی ۲۹ دی ماه ۱۳۳۳
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در میهمانی کمپانی‌های فیلمبرداری امریکا ۲ بهمن ماه ۱۳۳۳
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در دانشگاه کلمبیا هنگام دریافت دکترای افتخاری حقوق ۱۵ بهمن ماه ۱۳۳۳
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در میهمانی بنگاه خاور نزدیک ۱۸ بهمن ماه ۱۳۳۳
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام باریابی دانشجویان ایرانی در نیویورک ۱۸ بهمن ماه ۱۳۳۳
- پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران یه ملت ایران از سدای امریکا ۲۲ بهمن ماه ۱۳۳۳
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در فرودگاه نیویورک هنگام پرواز به انگلستان ۲۳ بهمن ماه ۱۳۳۳
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام ورود به انگلستان ۲۴ بهمن ماه ۱۳۳۳
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در میهمانی شام در پاسخ بیانات پرزیدنت آلمان غربی بُن ۵ اسفند ماه ۱۳۳۳
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در پاسخ بیانات شهردار شهر بُن هنگام توشیح کتاب طلایی شهر ۶ اسفند ماه ۱۳۳۳
- سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در پاسخ بیانات نخست‌وزیر نورد راین وستفالن در میهمانی رسمی شام ۸ اسفند ماه ۱۳۳۳
- بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام باریابی ایرانیان در آلمان غربی ۱۴ اسفند ماه ۱۳۳۳
- پبام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران به ملت ایران در بازگشت از سفر امریکا و اروپا اسفند ماه ۱۳۳۳
منبع