سفر رسمی پنج روزه امیرعباس هویدا نخست وزیر به فرانسه برای گفتگو با پرزیدنت و نخست وزیر فرانسه ۸-۳ خرداد ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی
امیرعباس هویدا صبح امروز تهران را برای یک بازدید ۵ روزه از فرانسه و گفتگو با ژیسکاردستن رئیس جمهوری و ژاک شیراک نخست‌وزیر فرانسه ترک کرد.
گفتگوهای هویدا- شیراک عصر امروز آغاز می‌شود و فردا ناهار، هویدا میهمان رئیس جمهوری فرانسه است. مذاکرات هویدا و شیراک عصر امروز نخست خصوصی خواهد بود و سپس گفتگوها با بودن کارشناسان دو کشور ادامه خواهد یافت. مهمترین مسائل مورد بحث اقتصادی و بخصوص در زمینه انرژی اتمی و واگذاری نفت در مقابل مشارکت فرانسویان در طرح‌های صنعتی و کشاورزی ایران می‌باشد. در باره انرژی اتمی قرار است فرانسه ۲ نیروگاه اتمی ۹۰۰ مگاواتی در اختیار ایران بگذارد. اما ایران خواهان همکاری همه‌جانبه ازجمله انتقال تکنولوژی و بارور کردن مجدد سوخت این نیروگاه است. در این زمینه کنترل آژانس بین‌المللی وین را پذیرا است. در حقیقت این مسئله در پاریس مورد بحث نخست‌وزیران دو کشور قرار خواهد گرفت. هوشنگ انصاری وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران هفته پیش در پاریس مذاکرات روشنی در زمینه اقتصادی دو کشور بعمل آورد که به موجب آن در سال جاری حجم معاملات بین دو کشور از ۸/۱ میلیارد دلار به ۲/۲ میلیارد دلار افزایش می‌یابد. ظاهراً ایران آماده است که اگر فرانسه با سرعت اقدام کند، حجم معاملات و همکاری‌ها و مشارکت‌های دو کشور را به مبالغ هنگفتی بالا ببرد. بین ایران و فرانسه سابقه همکاری مثبتی وجود دارد که آغاز آن در ایام بحران اقتصادی و رشد شدید تورم جهانی بوده است. ایران در آن روزها به کمک فرانسه شتافت و انتظار دارد که فرانسه با همان شتاب در برآورد نیازهای صنعتی و کشاورزی و حمل و نقل در کنار ایران قرار گیرد. برای فرانسه نیز در این همکاری سود مالی بسیار وجود دارد که صرف نظر کردن از آن مقدور نیست. به همین جهت انتظار می‌رود مذاکرات هویدا و شیراک به نتایج چشم‌گیری برسد. نخست‌وزیر را صبح امروز در فرودگاه مهرآباد عده‌ای از وزراء و مقامات مملکتی بدرقه کردند. در این سفر آقایان صفی اصفیاء وزیر مشاور و نایب نخست‌وزیر در امور عمرانی و اقتصادی و اکبر اعتماد معاون نخست‌وزیر و رئیس سازمان انرژی اتمی و پرویز راجی سفیر شاهنشاه آریامهر و مشاور سیاسی نخست‌وزیر و یک هیئت مطبوعاتی آقای هویدا را همراهی می‌کنند.
تجلیل «شیراک» از پیشرفت‌های ایران
ژاک شیراک نخست‌وزیر فرانسه در مقاله‌ای در مجله «اوریزون فرانکو-ایرانین» از پیشرفت‌های ایران به رهبری خردمندانه شاهنشاه آریامهر با اعجاب و تحسین یاد کرده و بیلان همکاری‌های ایران و فرانسه را در زمینه‌های گوناگون بسیار رضایت‌بخش و مثبت خواند. روز ۱ خرداد ماه در پاریس مجله اوریزون فرانکو – ایرانین شماره مخصوص با چاپ تمثال شاهنشاه آریامهر روی جلد خود به مناسبت آغاز پنجاهمین سال شاهنشاهی شکوهمند پهلوی انتشار داد. در این شماره مجله یاد شده نوشتار رسایی به قلم امیر عباس هویدا نخست‌وزیر با نام «سال پهلوی» نیز به چاپ رسیده است. شماره مخصوص مجله «اوریزون فرانکو- ایرانین» حاوی مقالات جامع و مستندی از نویسندگان فرانسوی در شرح خدمات اعلیحضرت رضا شاه کبیر در پی‌ریزی ایران نو و بزرگداشت اثرات پربار اصول ۱۷ گانه انقلاب شاه و ملت در آسایش و بهزیستی ملت ایران است. انتشار شماره مخصوص «اوریزون فرانکو- ایرانین» درباره ایران نموداری از تجلیل فرانسه از خاندان پهلوی است.
ژاک شیراک نخست‌وزیر فرانسه گفت: ایران برای فرانسه اهمیت خاص دارد
در میهمانی که آقای ژاک شیراک به افتخار هویدا داد، در سخنانی گفت:
- دولت فرانسه برای گسترش و عمق دادن به مناسبات خود با کشور شما اهمیتی ویژه قائل است. من خود در کشور شما شاهد یکی از عمیق‌ترین و جالب‌ترین دگرگونی‌ها در تاریخ معاصر بوده‌ام. ایران که از یک غنای استثنایی در تجربه تاریخی برخوردار است و کشوری است که ریشه‌های آن به بیش از ۲۵ قرن پیش بازمی‌گردد، هم اکنون از یک موقعیت اقتصادی روز بروز مهم‌تر برخوردار است. نخست‌وزیر فرانسه از سفر شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو در سال ۱۹۷۴ یاد کرد و نتایج آن را پایه‌های اساسی همکاری میان فرانسه و ایران عنوان نمود و اضافه کرد: دولت فرانسه برای سفر نخست‌وزیر ایران به پاریس اهمیتی ویژه قائل است. سپس از خود هویدا به عنوان یکی از آگاهان به فرهنگ فرانسه و آشنا به زبان فرانسه و مطلع از زندگی اجتماعی فرانسه تجلیل نمود. ژاک شیراک در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: امروز کشور شما مقامی بسیار مهم در خانواده ملت‌ها دارد. به راستی هشیاری و قاطعیتی که ایران برای حفظ منافع ملی خود نشان می‌دهد کشور شما را به سوی جدایی از بقیه نمی‌برد برعکس، شما در موقعیت‌های بسیار و با وضوح از اراده ایران برای شرکت در ایجاد جهانی که بیشتر همبستگی دارد و در آن همکاری جای درگیری را گرفته است سخن گفته‌اید. سپس ژاک شیراک به همکاری ملی دو کشور اشاره کرد و گفت: این همکاری چنان متنوع است که از همه نمی‌توان یاد کرد و ایجاد شبکه راه‌آهن زیرزمینی تهران یکی از طرح‌های عمده است که بوسیله دو کشور انجام خواهد شد. وی تأکید کرد که فرانسه مایل است واردات خود را از ایران افزایش دهد. هم اکنون ایران دومین صادر کننده نفت به فرانسه است.
آقای هویدا در پاسخ شیراک ابتدا از سخنان ستایش‌آمیز وی از شاهنشاه ایران تشکر کرد و همچنین از استقبال بی‌سابقه‌ای که در فرانسه از وی بعمل آمد سپاسگزاری نمود و سپس گفت:
- بستگی روزافزون بین همه کشورهای کره مسئله تازه‌ای را آشکار می‌سازد و آن شکاف بزرگی است که بین دو سوم بشریت درگیر با دشورای‌های گوناگون و یک سوم بشریت برخوردار از موقعیت ممتاز بوجود آورده است. در این زمنیه ایجاد یک نظام تازه بین‌المللی بر اساس عدالت و انصاف یک ضرورت فوری است. هویدا سپس به نظرات مشابه شاهنشاه ایران و رئیس جمهوری فرانسه اشاره کرد و آخرین مورد آن را پیشنهاد شاهنشاه در مورد تأسیس صندوق کمک اوپک و پیشنهاد رئیس جمهوری فرانسه برای آفریقا ذکر نمود. نخست‌وزیر در جای دیگر سخنان خود گفت: همه ما به اتفاق درگیر حرکت سریع تاریخ هستیم. نمی‌بایست در این زمان که افق‌های آینده در برابر چشمان‌مان روشن می‌شود، دل‌های‌مان را متوجه گذشته سازیم. به عنوان نیروهای پیشرو می‌بایست چوب زیربغل‌های مسلکی و الگوهای پیش ساخته فکری معاصر را کنار بگذاریم تا بتوانیم در فرایندی نوگرا میان‌بُرهای واقعی بین قاره‌ها و قرن‌ها بزنیم و از این دیدگاه است که همکاری ایران و فرانسه بیانگر دگرگونی‌هایی است که در جهان ما رخ داده و نمونه سرمشق آموزنده‌ای نیز بشمار می‌رود.
هویدا ایوار ۳ خرداد ماه پس از ورود به پاریس که با گرمی از سوی ژاک شیراک و پایوران عالی دولتی فرانسه مورد پیشباز قرار گرفت، بی درنگ گفتگوهای خود را با نخست‌وزیر فرانسه در هتل ماتینیون محل اقامت وی آغاز کرد. این گفتگوها یک ساعت و نیم به درازا انجامید و در پایان آن هویدا در جمعیت خبرنگاران که از ساعت‌ها پیش منتظر پایان مذاکرات بودند قرار گفت و به سئوالات آن‌ها پاسخ داد. هویدا در مورد مذاکرات خود با شیراک گفت:
ما درباره مسائل بین‌المللی و روابط دوجانبه ایران و فرانسه به بحث و تبادل نظر پرداخته‌ایم. نظرات دو کشور درباره مسائل متعدد بین‌المللی مشابه است. در مذاکرات امروز توسعه همکاری‌های دو کشور و مبادلات بازرگانی ایران و فرانسه که حجم آن دو برابر شده است نیز مورد تبادل نظر قرار گرفت و فردا هم مذاکرات و تبادل نظر خود را در این زمینه دنبال خواهیم کرد. درباره نیروگاه‌های اتمی ایران سئوال شد، نخست‌وزیر گفت: درباره همکاری اتمی قراردادی با فرانسه داریم و در چهارچوب این قرارداد سفارش نیروگاه اتمی به فرانسه داده‌ایم. ایران درباره کنکورد با گروه انگلیسی درحال گفتگو است و در هر صورت سفارش ایران هنوز به قوت خود باقی است ولی موضع استهلاک و اینکه از لحاظ اقتصادی به صرف است یا خیر، بایستی بررسی شود. هویدا در پاسخ یکی از خبرنگاران که درباره پیشنهاد رئیس جمهوری فرانسه مبنی بر اعزام نیروهای این کشور به لبنان برای حفظ صلح سئوال کرده بود گفتند: من این موضع را تازه در روزنامه‌ها خوانده‌ام. خبرنگار مذکور مجدداً پرسید که نظر شما اصولاً در این مورد چیست. آقای نخست‌وزیر اظهار داشت: من فکر می‌کنم که همه باید خواهان استقرار صلح در آن کشور باشند. یک لبنانی مستقل به نفع لبنانی‌ها و به نفع منطقه است و امیدوارم لبنانی‌ها بتوانند مشکلات داخلی خود را حل کنند. از نخست‌وزیر سئوال شد که آیا فرانسه می‌تواند نقش تازه‌ای در این راه ایفا کند و ایشان در پاسخ گفتند: امیدوارم همه کشورها در این زمنیه نقش سازنده داشته باشند و کمک کنند که این کشور بتواند روی پای خود بایستد.
یکی دیگر از خبرنگاران گفت که بین ایران و فرانسه قراردادهای بسیار مهمی وجود داشته که به مرحله اجرا نرسیده است. نخست‌وزیر پاسخ داد: من نمی‌دانم منظور شما چه قراردادهایی است ولی من هم اکنون به شما گفتم که مبادلات تجاری ما دو برابر شده است. به هنگام سفر آقای ژاک شیراک به تهران توافق‌هایی بعمل آمد و قراردادهایی امضاء شد که تقریباً کلیه آن‌ها عملی شده یا در حال اجرا است.
یکی از خبرنگاران پرسید، ایران به علت گرفتاری‌های مالی بعضی از طرح‌های عمرانی خود را کنار گذاشته است. نخست‌وزیر پاسخ داد: در حقیقت کسر بودجه مختصری وجود دارد ولی در کشوری مانند ایران که درحال پیشرفت سریع است چنین کسر بودجه‌ای نمی‌تواند مشکلی بوجود بیاورد اما در هر صورت طی سال مالی با کسب درآمدهای بیشتر یا اخذ وام و صرفه‌جویی در هزینه طرح‌ها کسر بودجه مذکور تأمین می‌شود.
آقای نخست‌وزیر در پاسخ یکی دیگر از خبرنگاران که در مورد افزایش قیمت نفت سئوال کرده بود تأکید کرد که این تصمیم مربوط به اوپک است و وزیران کشورهای اوپک بزودی در بالی تشکیل جلسه می‌دهد و تصمیمات لازم را اتخاذ خواهند کرد ولی در هر صورت نباید فراموش کرد که بین تورم کشورهای صنعتی و افزایش قیمت کالاهای صادراتی آن‌ها و قیمت نفت باید رابطه‌ای وجود داشته باشد. از نخست‌وزیر مجدداً سئوال شد که فکر می‌کنید افزایش قیمت نفت در چه حدودی خواهد بود و ایشان گفتند این بسته به تصمیم اوپک است.
در مورد محل نصب نیروگاه‌های اتمی که موضوع سئوال یکی از خبرنگاران بود نخست‌وزیر گفت: برای بعضی از نیروگاه‌هایی که از خارج خریداری می‌کنیم محل نصب مشخص شده است تهیه جا کار آسانی نیست و در این زمنیه مشغول مطالعه هستیم. سئوال شد که آیا محصل نصب یکی از آن‌ها در کنار کارون است؟ نخست‌وزیر گفت بله این محل بررسی شده است. در پاسخ یکی دیگر از خبرنگاران که مجدداً درباره عدم پیشرفت طرح‌های مشترک ایران و فرانسه سئوال کرده بود پاسخ داد، همانطور که قبلاً اشاره کردم همه قراردادهایی که امضاء کرده‌ایم عملی شده است.
یکی از خبرنگاران به نخست‌وزیر گفت که در مطبوعات فرانسه نوشته شده است که این قراردادها عملی نشده است. نخست‌وزیر جواب داد: در پاره‌ای مطبوعات چنین چیزی نوشته شده است ولی صحیح نیست. وقتی آقای نخست‌وزیر یکایک طرح‌های مشترک ایران و فرانسه را که عملی شده‌اند یا در حال اجرا هستند نام می‌بردند یکی از خبرنگاران گفت پس تعدادش کم نیست.
۴ خرداد ماه ۲۵۳۵ نخست‌وزیر از دو طرح عمرانی و شهری پاریس دیدن کرد. نخست از محله «لادفانس» که یک محله نوسازی و مدرن به سبک آمریکایی است بازدید نمود. این محله که در کنار پاریس فعلاً برای سازمان‌های اداری ساخته می‌شود دارای آسمانخراش و اتوبان‌های فوق مدرن و مصالح ساختمانی تازه است. فرانسوی‌ها این محله که خیلی مرفه بنظر می‌رسد محله آمریکایی می‌دانند. هویدا از طرح‌ها و نحوه پیشرفت کار آن دیدن کرد، سپس از شبکه راه‌آهن زیرزمینی حومه پاریس بازدید بعمل آورد. این قسمت از شبکه راه‌آهن زیرزمینی حومه را به قلب پاریس متصل می‌کند و هر روز قریب ۵ میلیون نفر از آن عبور می‌کنند. در حقیقت مرکز پاریس در سال آینده به شعاع ۱۰۰ کیلومتر به اطراف خود مرتبط خواهد شد. در حقیقت با استفاده از این شبکه مسافر می‌تواند با سرعت از شرق به غرب پاریس برود. شبانگاه از سوی آقای امیر عباس هویدا نخست‌وزیر میهمانی شام به افتخار آقای ژاک شیراک نخست‌وزیر فرانسه و بانو در هتل کریون اقامتگاه اختصاصی نخست‌وزیر برپا گردید. در این میهمانی شخصیت‌های فرانسوی و گروهی از ایرانیان مقیم پاریس و همراهان آقای نخست‌وزیر شرکت داشتند. هویدا در این میهمانی از فرانسه تجلیل بسیار بعمل آورد و شیراک در پاسخ گفت: آگاهی شما از اوضاع و احوال کشور ما و تسلطی که بر زبان، فرهنگ، جامعه شناسی و روان‌شناسی ملی فرانسه دارید شما را در مقامی ممتاز قرار می‌دهد. در گفتگوهایی که با شما داشتیم همواره محیط پر از تفاهم و دوستی عمیق وجود داشته است. روزگاری بود که می‌گفتند ایران فرانسه آسیا است. اکنون باید با سربلندی بگویم که فرانسه را می‌توان ایران اروپا نام برد. آقای شیراک افزودند: ایران تحت فرماندهی شاهنشاه آریامهر دیگر کشوری نیست که دست‌آوردهایش تنها در چهارچوب مرزهایش قابل اطلاق باشد. تجربه ایران الهام بخش و امیدبخش برای بسیاری از کشورهای دیگر نیز هست. سفر رسمی نخست‌وزیر به پاریس فردا پایان می‌یابد و قرار است که آقای هویدا فردا شب به تهران باز گردد.
۵ خرداد ماه ۲۵۳۵ یک مدرسه عالی مدیریت با مشارکت اتاق بازرگانی پاریس و ایران در تهران بنیاد می‌شود که دوره آن چهار سال خواهد بود و دانشجویان این مدرسه یک سال از دوران تحصیل خود را در فرانسه خواهند گذراند. رئیس اتاق بازرگانی پاریس در میهمانی ناهاری که روز پنجم خرداد ماه به افتخار آقای هویدا داد اعلام کرد و ابراز امیدواری کرد این مدرسه خواهد توانست در استوار ساختن بنیاد روابط اقتصادی و مالی و بازرگانی دو کشور فعال و سودمندی ایفا کند. در این میهمانی نزدیک به ۱۵۰ تن از برجسته‌ترین صاحبان صنایع و بازرگانان فرانسه و چند تن از وزیران کابینه فرانسه و همراهان نخست‌وزیر و سناتور طاهر ضیایی شرکت داشتند.
نخست‌وزیر ایران در سخنرانی رسایی میهمانان فرانسوی را در جریان پیشرفت‌ها و برنامه‌های عمرانی و اقتصادی قرار داد و فرانسوی‌ها را فراخواند که در این برنامه مشارکت کنند و سپارش کرد، افرادی در این زمینه موفق می‌شوند که با آگاهی کامل از هدف‌ها و مقصودهای کشور ما و واقعیات پیشرفت‌مان خواستار همکاری می‌شوند. هم اکنون بسیاری از این افراد در میان شما نماینگان بخش خصوصی فرانسه وجود دارند.
هویدا بطور ضمنی به مصاحبه شیراک که در آن صادرات ایران به فرانسه بیش از صادرات فرانسه به ایران است پاسخ داد و گفت: هم اکنون صادرات فرانسه به ایران به مراتب بیش از واردات این کشور از ایران است. فرانسه مقادیر زیادی نفت ایران را از طریق شکرت بین‌المللی خریداری می‌کند اما این نمی‌تواند در بازرگانی دوجانبه اساس محاسبه قرار گیرد. هویدا از فرانسه خواست که در بهبود مناسبات ایران و بازار مشترک فعال‌تر اقدام کند.
در پایان سفر و مذاکرات هویدا در پاریس اعلام شد، فرانسه ۳ کارخانه برق اتمی به ایران می‌فروشد
در پایان مذاکرات هویدا در پاریس اعلام شد که مقدمات امضاء سومین قرارداد کارخانه تولید برق اتمی فراهم شد. این قرارداد هنگام سفر ژیسکاردستن به تهران در مهرماه (ماه اکتبر) به اضافه چندین قرارداد جدید دیگر بین دو کشور امضاء خواهد شد. هویدا دیروز بعد از آخرین دور مذاکرات خود با شیراک نخست‌وزیر فرانسه پاریس را ترک نمود و نیمه شب دیشب وارد تهران شد. هویدا پیش از ترک پاریس به سئوالات خبرنگاران پاسخ داد. وی باز هم تأکید کرد که ایران برای تأمین نیروی برق خود از نیروگاه‌های اتمی استفاده خواهد کرد و خود امضاء کننده قرارداد محدود ساختن سلاح‌های اتمی است. بنابراین، استفاده ایران بهره‌جویی صلح‌جویانه خواهد بود.
شیراک نخست‌وزیر فرانسه نیز در همین مصاحبه اعلام کرد که مقدمات امضاء فروش سومین کارخانه اتمی به ایران فراهم شده که بزودی قرارداد آن در ظرف چند ماه آینده به امضاء خواهد رسید. هویدا و شیراک هر دو تأکید کردند که مذاکرات پاریس ثمربخش بود و مقدمات امضاء چندین قرارداد جدید فراهم گردیده است. این قراردادها هنگام سفر رئیس جمهوری فرانسه به تهران آماده امضاء خواهد بود. در حقیقت مذاکرات هویدا- شیراک نشان داد در مقابل خواسته متنوع و فراوان ایران، کشور فرانسه نیز قادر به تأمین قسمتی از آن‌ها می‌باشد. کارشناسان ظرف ماه‌های آینده مفاد قرارداد جدید را روشن خواهند کرد. دو کشور در زمینه‌هایی که تاکنون همکاری داشتند موارد جدیدی به آن اضافه می‌کنند. در حقیقت قراردادهای جدید بیشتر جنبه توسعه و ازدیاد همکاری‌های فعلی را خواهد داشت.
نخست‌وزیر درمورد کنفرانس «نایروبی» و مذاکرات کنفرانس شمال- جنوب پاریس گفت: ایران در این زمینه معتقد به مقابله نیست بلکه در جستجوی سازش هماهنگی است. در مورد کنفرانس شمال- جنوب انتظار می‌رفت که این کنفرانس به نتایج مثبتی منتهی شود، اما متأسفانه می‌بینیم کنفرانس نتوانست راه‌حل‌های سازنده پیشنهاد کند. در کنفرانس «نایروبی» هم نتایج درخشان نبود. باید برای این مشکلات یک راه کلی پیدا کرد. هیچ کشوری نمی‌تواند مواد اولیه خود را هر سال از سال پیش ارزان‌تر بفروشد ولی فرآورده‌های صنعتی از همان مواد را گرانتر بخرد، راه حل کلی باید برای این مشکل وجود داشته باشد که اگر بخواهند به آن خواهند رسید.
هویدا نیمه شب دیشب وارد تهران شد و مورد استقبال مقامات مملکتی قرار گرفت. سفر هویدا به پاریس ۵ روز بطور انجامید. وی با رئیس جمهوری و نخست‌وزیر فرانسه مذاکرات طولانی داشت که نتایج آن توسعه همکاری اقتصادی ایران و فرانسه بود.