سفر رسمی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی به نیوزیلند ۹-۵ مهر ماه ۱۳۵۳
دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران/سال ۱۳۵۳ خورشیدی | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | سخنرانیهای محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۵۳ خورشیدی تازی |
ورود اعلیحضرتین به فرودگاه بین المللی کانتربوری نیوزیلند ۵ مهر ماه
اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی بامداد آدینه ۵ مهر ماه ۱۳۵۳ در پایان یک سفر هشت روزه رسمی به استرالیا را بنیادی پایدار و استوار داد، از خاک این کشور پهناور رهسپار کشور نیوزیلند شدند. نیوزیلند که تا روز سه شنبه نهم مهرماه میزبان اعلیحضرتین است و امید دارند که این سفر نیز دستاوردهای همانندی چون سفر شاهنشاه ایران به استرالیا به همراه داشته باشد.
اعلیحضرتین ساعت ۱۵ و بیست و پنج دقیقه با یک فروند جت بویینگ هواپیمایی ملی ایران وارد فرودگاه بین المللی کانتربوری [۱]در شهر کرایست چرچ در جنوب نیوزیلند شدند.[۲] در پای پلکان هواپیما سر دنیس بلوندل فرماندار کل نیوزیلند و بانو،[۳] ویلیام ادوارد رولینگ نخست وزیر و بانو به اعلیحضرتین خوش آمد گفتند و یک اسکادران از هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی نیوزیلند در آسمان فرودگاه کانتر بوری به پرواز درآمدند. در فرودگاه دو دختر خردسال از دو نژاد گونگون این کشور دو دسته گل بسیار زیبا به پیشگاه اعلیحضرتین فراداشتند. اعلیحضرتین به همراه فرماندار کل، نخست وزیر و بانوانشان به جایگاه ویژه تشریف فرما شدند و دسته موزیک سرود ملی دو کشور را نواخت و بیست و یک تیر توپ به سرافرازی ورود اعلیحضرتین شلیک شد.
سپس شاهنشاه آریامهر از برابر گارد احترام گذشتند و فرماندار کل و رییس مجلس ملی و نماینده سفیرهای خارجی و رهبر حزب اقلیت و شهردار کرایست چرچ و بانوانشان را به پیشگاه اعلیحضرتین شناساند. پس از آیین معرفی پایوران و نیوزیلند، اعلیحضرتین و پیشبازکنندگان به سالن ویژه فرودگاه تشریف فرما شدند. در اینجا فرماندار کل نیوزیلند در بیاناتی خوش آمد گفت:
برای من جای بسی مباهات و افتخار است که از جانب علیاحضرت ملکه انگلستان و نیز از سوی دولت و ملت نیوزیلند تشریف فرمایی اعلیحضرتین را به کشورمان خوش آمد بگویم. ما خوشبختیم که به رهبر کشوری که با ما روابط حسنهای دارد، به رهبر کشوری که هر روز فعالتری در صحنه روابط بینالمللی به دست میآورد، به رهبر کشوری که از سیاست مستقل ملی پیروی میکند، خوش آمد بگویم. تمدن کشور تحت رهبری شاهنشاه آریامهر، ریشههای بسیار قدیمی و چندین هزار ساله دارد ولی اکنون شما به کشوری تشریف فرما شدهاید که تمدن و تاریخ آن بسیار جوان است و از چند صد سال تجاوز نمیکند و تا پیش از آن این سرزمین خالی از سکنه بود و افتخاری که نصیب ملت نیوزیلند گردیده است موجب خواهد شد که میان ملتی کهنسال و ملتی جوان پیوند دیگری پدیدار گردد از همه مهمتر ما تشریف فرمایی اعلیحضرتین را به سبب شخصیت بارزشان خوش آمد میگوییم و از این بابت بینهایت شادمان هستیم.
شاهنشاه آریامهر در پاسخ به خوش آمد فرماندار کل نیوزیلند فرمودند:[۴]
آقای فرماندار کل، آقای نخست وزیر
از استقبال گرمی که در این جا از ما شد و همچنین از اشاره شما به تمدن کهنسال کشورم متشکرم، ولی میبایست خاطرنشان سازم که ما در ایران تنها به گذشته درخشان خود اتکاء نمیکنیم، بلکه همواره آینده را در نظر داریم. مایلم در این جا به پیشرفتهای درخشان کنونی و آینده درخشان ملت زلاند نو نیز اشاره کنم. ملت شما توانسته است طی مدت کوتاهی توفیقهای عظیمی به دست آورد و این هدفی است که ما نیز در کشور خود دنبال میکنیم. ما با آینده نگری تمام خواهان استقرار روابط دوستانه با کلیه ملل دنیا هستیم و همواره دست دوستی به جانب مللی که خواهان استقرار روابط دوستانه با ما باشند دراز میکنیم. اما من هیچ فاصلهای بین قلبهای مان و نظرگاههای مان، درباره آنچه که از دنیای کنونی خود میخواهیم و آنچه که از دنیای آینده انتظار داریم نمیبینم. دنیایی که امیدوارم دنیای عدالت و فارغ از بدبختی و جهل و بیماری باشد.
امیدوارم توسعه روابط ما به سود گسترش دوستی میان تمام ملل جهان و به خاطر هدفهای مشترک مان باشد. بنابراین اجازه بدهید برای مردم این شهر زیبا و مردم زلاند نو آرزوی خوشبختی و بهروزی کنم.
بازدید از موزه
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو پس از انجام آیین رسمی پیشباز به همراه فرماندار کل و نخست وزیر نیوزیلند و بانوانشان رهسپار محل اقامت ویژه اعلیحضرتین شدند. در ساعت ۱۷:۳۰ اعلیحضرتین به همراه نخست وزیر نیوزیلند و بانو به موزه کانتربری در شهر کرایست چرچ تشریف فرما شدند. در برابر در ورودی موزه، شهردار شهر کرایست چرچ و بانو تشریف فرمایی اعلیحضرتین را به موزه خوش آمد گفتند و سپس هموندان انجمن شهر، هموندان هیئت مدیره موزه و پایوران شهر کرایست چرچ و بانوانشان را به پیشگاه اعلیحضرتین معرفی کرد. اعلیحضرتین سپس از بخشهای گوناگون موزه دربرگیرنده بخشهای جانورشناسی، باستان شناسی و اشیای مربوط به دوران قوم مائوری که مهاجران نخستین نیوزیلند بودند، بازدید فرمودند سپس یک گروه از پسران و دختران مائوری با دستافشانیهای جالب و خواندن ترانههای بومی تشریف فرمایی اعلیحضرتین به نیوزیلند را خوش آمد گفتند.
پس از این آیین شهردار کرایست چرچ از سوی مردم شهر به شاهنشاه آریامهر به عنوان پادشاه کهنسالترین کشور پادشاهی جهان و رهبری که خود را وقف ملتش کردهاند خوش آمد گفت:
شما در آغاز بهار به شهر ما آمدهاید، زمانی که طبیعت زندگی را آغاز میکند، من این را به فال نیک میگیرم و امیدوارم سفر شاهنشاه و شهبانو نه تنها دوستی مردم ایران و نیوزیلند را استوارتر سازد بلکه تفاهم روزافزونی را در روابط دو کشور ما موجب شود، در واقع امیدوارم این بهار، بهار همکاریهای ما باشد، یک همکاری که منافع مردم ما را تامین میکند، زیرا زندگی انسان در جهان تنها در صورتی میتواند دوام یابد که ملتها به گرد هم آیند و با یکدیگر همکاری کنند، برای دشواریهای خود راه حلهایی بیابند زیرا اگر مشکلی حل نشده باقی بماند، بی گمان برای آینده خطرناک خواهد بود.
اعلیحضرتا
نیوزیلند کشوری کوچک و جوان است ما به سهم خود به جامعه بشری کمک کردهایم. ما نیز پون شما خویشتن را وقف آرمانهای انسانی کردهایم. باشد که بهار نخستین سفر اعلیحضرتین به نیوزیلند پر دوام و شکوفا بماند.
شهردار کرایست چرچ در پایان سخنان خود تابلویی از چشم اندازهای طبیعی نیوزیلند که از سوی بزرگترین نقاش معاصر این کشور کشیده شده بود، به عنوان هدیه مردم کرایست چرچ فراداشت.
در پاسخ، شاهنشاه آریامهر از پیشکش مردم کرایست چرچ سپاسگزاری کردند و فرمودند:[۵]
من به مردم نیوزیلند تهنیت میگویم که در مدتی کوتاه به پیشرفتهایی بزرگ دست یافتند، این راست است که طبیعت شما شگفت انگیز و کشور شما زیبا است، اما انی اناسن و تلاش او است که میتواند موهبتهای خدادادی را بارور سازد و نه تنها محصول به دست آورد، بلکه جامعهای بنا کند که بر اساس انسان دوستی، احساس و در اندیشه دیگران بودن، استوار باشد.
من این راه دراز را آمدهام تا شما را بشناسم و زیباییهای کشور شما را ببینم. من آورنده آرزوهای خوب مردمم برای مردم کشور شما هستم. ما برای ایجاد پیوند نزدیک تری با کشور شما به اینجا آمدهایم. از دیدگاه جغرافیایی میان ما فاصله بسیار است اما من هیچ فاصلهای میان دل هایمان و دیدگاه هایمان، آنچه از دنیای کنونی خود میخواهم و آنچه از دنیای آینده انتظار داریم، نمیبینم. دنیای که امیدوارم دنیای عدالت و فارغ از بدبختی، جهل و بیماری باشد. امیدوارم گسترش روابط ما به سود گسترش دوستی میان تمام ملتهای جهان برای هدفهای مشترکمان باشد، بنابراین پروانه بدهید برای مردم شهر زیبا و مردم نیوزیلند آرزوی خوشبختی و بهروزی کنم.
پس از پایان پیشباز و خوش آمدگویی اعلیحضرتین رهسپار هتل کلارندون شدند.
بازدید اعلیحضرتین از کالج کشاورزی و دامداری و منطقه مانیپوری ۶ مهر ماه
بامداد ۶ مهر ماه ۱۳۵۳ شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو از کالج کشاورزی و دامداری لینکن در نزدیکی شهر کرایست چرچ بازدید فرمودند. اعلیحضرتین به همراه ادوارد رولینگ نخست وزیر نیوزیلند و بانو وارد کالج شدند [۶] و رییس شورای کالج لینگن به اعلیحضرتین خوش آمد گفت. در پهنه کالج افزون بر پایوران برجسته دولت نیوزیلند همه استادان و دانشجویان با ابراز شور و شادمانی صمیمانه خود، ورود اعلیحضرتین را گرامی داشتند. هنگامی که اعلیحضرتین از خودرو پیاده شدند، دو کودک زیبا دسته گلهای زیبایی فراداشتند. اعلیحضرتین سپس به بازدید از کالج لینکلن پرداختند و نمونههای نژادههای گوناگون گوسفند را مورد بازدید قرار دادند. هنگام این بازدید نخست وزیر نیوزیلند به نمایندگی از سوی دولت این کشور چهل راس میش (گوسفند ماده) و یک راس قوچ از گونه کوریدیل[۷] به ایران پیشکش کرد. گمان میرود، از گوسفندهای کوریدیل برای بهبود نسل گوسفندان ایران استفاده شود.
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس به انجمن پژوهش درباره پرورش گوسفند و مزرعه نمونه کالج لینکلن تشریف فرما شدند و از نمونههای نژادهای گوسفند که در نیوزیلند پرورش داده میشود بازدید فرمودند. سپس اعلیحضرتین در میهمانی ناهاری که به سرفرازی ورود همایونی برگزار شده بود، شرکت فرمودند.
ایوار ۶ مهر ماه ۱۳۵۳ شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به همراه نخست وزیر نیوزیلند و بانو از شهر کرایست چرچ رهسپار منطقه مانیپوری گردیدند و بر فراز رشته کوههای پوشیده از جنگلهای آلپ جنوبی واقع در جزیرههای جنوبی نیوزیلند با هواپیما پرواز کردند. مانیپوری و دریاچه زیبای آن ییلاق مردم نیوزیلند به شمار میآید. اعلیحضرتین پس از تشریف فرمایی به مانیپوری با یک هواپیمای ویژه پرواز منطقههای کوهستانی، به منطقه « میلفورد ساند » تشریف فرما شدند و با قایق سی دقیقه بر روی دریاچه میلفورد ساند که در شمار زیباترین دریاچههای نیوزیلند است به گردش پرداختند. دریاچه میلفورد ساند را رشته کوههای بلند با جنگلهای انبوه دربرگرفته و انعکاس تصویر کوهستانها بر روی دریاچه دیدگاههای زیبا بوجود میآورد. گردش در این منطقه بسیار مورد توجه قرار گرفت و اعلیحضرتین ساعت ۱۸ به مانیپوری بازگشتند.[۸]
سومین روز بازدید ورود اعلیحضرتین به ولینگتون
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در سومین روز دیدار رسمی خویش از نیوزیلند در میان پیشباز گرم مردم ولینگتون وارد این شهر شدند. هنگام تشریف فرمایی اعلیحضرتین به پایتخت نیوزیلند، فرماندار کل و بانو از اعلیحضرتین پیشباز کردند و آیین پیشباز رسمی انجام یافت. آنگاه اعلیحضرتین به همراه نخست وزیر و بانو به بازدید از شهر ولینگتن پرداختند. در ورودی شهر هنری مای وزیر داخله نیوزیلند و بانو به اعلیحضرتین خوش آمد گفت، سپس سر فرانسیست کیتس شهردار شهر ولینگتن در برابر ساختمان شهردار ولینگتن در سخنان گرمی ورود اعلیحضرتین را خوش آمد گفت. شاهنشاه آریامهر نیز در پاسخ شهردار ولینگتون فرمودند:[۹]
سخنان محبت آمیز شما آقای شهردار عمیقاً در من اثر گذاشت. ولینگتن شهر زیبایی است با مردمی مهربان و آسمانی آبی. شما درباره گذشته تاریخ کشور من سخن گفتید، ما البته به این تاریخ افتخار میکنیم، اما فقط به خاطره گذشته زندگی نمیکنیم، بلکه میخواهیم با حفظ خصوصیات بشردوستانه و فلسفی کشور خود، ملتی مدرن و پیشرفته باشیم. خوشوقتم که شما در زلاندنو این خصوصیات را حفظ کردهاید و مردم شما روح انسان دوستی و وجدان خود را از دست ندادهاند. ما این واقعیت را در فعالیتهای اجتماعی و سازمانهای اجتماعی شما مشاهده میکنیم. آنچه را که شما در مدت کوتاهی به دست آوردهاید، از آن زمان که به این جزیره آمدهاید تا کنون با در نظر گرفتن همه مقیاسها، فوقالعاده و عالی است، حتی در بعضی زمینهها از دیگران فراتر رفتهاید و در پارهای موارد شما بنیانگذار معیارهای زندگی بهتر برای انسان بودهاید. یک بار دیگر از شما به خاطر خوش آمد گرمتان تشکر میکنم. ما آورنده بهترین و گرمترین پیامهای مردم ایران برای مردم شهر ولینگتن و زلاند نو هستیم و برای شما سعادت و موفقیت آرزو میکنیم.
در اینجا دو دختر خردسال دسته گلهای زیبایی به شاهنشاه و شهبانوی ایران فراداشتند. و اعلیحضرتین دفتر یادبود این شهر را توشیح فرمودند و سپس در گِرد هموندان انجمن شهر شرکت فرمودند و با آنها به گفتگو پرداختند. شهردار ولینگتن هموندان انجمن شهر و بانوانشان را به پیشگاه اعلیحضرتین شناساند. آنگاه اعلیحضرتین به تالار شهر وارد شدند. در آیینی که در تالار شهر برگزار شده بود، شهردار از سوی مردم این شهر یک تخته پوست گوسفند بسیار ظریف و زیبا برای یادبود به پیشگاه اعلیحضرتین فراداشت و شاهنشاه آریامهر نیز یک قوطی سیگار نقره که روی آن تاج شاهنشاهی نقش داشت به شهردار ولینگتن و بانو پیشکش کردند.
میهمانی شام رسمی فرماندار کل نیوزیلند و بانو به سرفرازی اعلیحضرتین
شبانگاه اعلیحضرتین در میهمانی شام رسمی فرماندار کل نیوزیلند و بانو شرکت کردند. در راستای خیابانها از هتل تا ساختمان میهمانی با این که باران تندی میبارید، هزاران تن از مردم شهر ایستاده بودند و به هنگام گذشتن خودروی اعلیحضرتین ابراز شور و هیجان میکردند. هنگام ورود اعلیحضرتین به همراه میزبانشان سردنیس بلاندل و بانو به پهنه ساختمان شهرداری، یک هزار تن از اهالی شهر که برای دیدار اعلیحضرتین گرد آمده بودند، غریو شادی کشیدند و ابراز شور و شادمانی کردند. در برابر ورودی ساختمان شهرداری، دو دختر خردسال دسته گلهای زیبایی به پیشگاه اعلیحضرتین پیشکش کردند. در این هنگام پایوران برجسته کشور نیوزیلند و بزرگان شهر کرایست چرچ که با بانوانشان در اشکوب نخست ساختمان ایستاده بودند با کفهای زدنهای پیوسته، ورود اعلیحضرتین را گرامی داشتند. هنگامی که کف زدن باشندگان به پایان رسید، بانوی سالخوردهای در میان میهمانان از شور و هیجان به تنهایی آغاز به کف زدن کرد و علیاحضرت شهبانو وی را مورد مهر قراردادند. اعلیحضرتین و همراهان سپس به اشکوب دوم نشریف فرما شدند.
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو پس از پایان آیین شام رسمی به سالن اجرای کنسرتهای شهر رفتند، همه صندلیها از سوی پایوران نیوزیلند اشغال شده بود. در این سالن بسیار زیبا و مدرن، جای اجرای ارکستر سنفونیک رادیو تلویزیون نیوزیلند است. ورود اعلیحضرتین به سالن کنسرت، با نواختن طبلها و آهنگی ویژه از سوی ارکستر اعلام شد و باشندگان به افتخار ورود اعلیحضرتین به پا خاستند. پس از نواختن سرود ملی دو کشور، ارکستر رادیو تلویزیون نیوزیلند برنامه خود را آغاز کرد و قطعههای جالبی از آهنگسازان بزرگ جهان نواخت. این کنسرت تا ساعت ۲۳ ادامه داشت.
گفتگوهای رسمی در ویلینگتون دوشنبه ۸ مهر ماه
بامداد دوشنبه ۸ مهر ماه نشستی در پیشگاه شاهنشاه آریامهر و با بودن نخست وزیر و هموندان کابینه نیوزیلند برگزار شد و پیرامون جنبههای گوناگون گسترش پیوندهای دو کشور گفتگوهای رسایی انجام یافت. در پایان این گفتگوها، وزیران خارجه دو کشور قرارداد بازرگانی ایران و نیوزیلند را دستینه کردند.
همزمان با این گفتگوها، علیاحضرت شهبانو به همراه همسر نحست وزیر نیوزیلند از کالج دخترانه ولینگتون بازدید کردند.
شاهنشاه آریامهر پس از گفتگوها در میهمانی ناهار دولت نیوزیلند شرکت فرمودند. شاهنشاه آریامهر در سخنانی در ویلینگتون خواستار اتحادی نو میان ملتهای آسیایی و اقیانوسیه شدند و ابراز امیدواری کردند جهان به جهانی از کشورها و ملتهایی که برای رسیدن به یک هدف مشترک با یکدیگر همکاری کنند، دگرگون شود.
در این میهمانی نخست ادوارد رولینگ نخست وزیر نیوزیلند ادوارد رولینگ در سخنانی خوش آمد گفت و به اعلیحضرتین سپارش کرد که کشور او افزون بر دلایل گوناگون خواستار استوار ساختن مناسبات به کشور ایران است شاهنشاه ایران از یک سیاست مستقل و قوی پیروی میکنند. سیاستی که مورد احترام همه ماست. ایران در یک منطقه استراتژیکی با منابع استراتژیک قرار گرفته است. ایران و نیوزیلند از یک روحیه قوی و مستقل در امور بین المللی برخوردار هستند. نخست وزیر نیوزیلند نکات مشترک سیاست خارجی دو کشور را برشمرد و گفت شاهنشاه نوآوریهای زیاد و مهمی در کمک به کشورهای عقب افتاده داشتهاند و حکومت نیوزیلند هم از دیدگاه تئوری و عملی اقداماتی در زمینه کمک به کشورهای همسایه انجام داده است.
سپس ملدون رهبر حزب اقلیت نیز در سخنانی در خوش آمد به اعلیحضرتین، شخصیت جهانی شاهنشاه و موقعیت تاریخی ایران را ستود و گفت: سیاست تنها مشغله زندگی شاهنشاه نیست و شاهنشاه ایران را با تکنولوژی نوین در رده یکی از کشورهایی که دارای اقتصاد شکوفا میباشند، پیش میبرند.
شاهنشاه آریامهر در پاسخ چنین فرمودند:[۱۰]
آقای نخست وزیر، بانو رولینگ
خانمها و آقایان
من و شهبانو عمیقاً تحت تأثیر استقبال بسیار گرمی که دولت و ملت زلاند نو از لحظهای که در این کشور زیبا گام نهادیم از ما به عمل آوردهاید قرار گرفتیم. استقبال گرمی که در این تالار از طرف جناب نخست وزیر و رهبر اقلیت از ما شد منعکس کننده احساساتی است که کشور شما به ما، یعنی کشور من و به ملت من و حتی به منطقه ما دارد.
میتوانم اطمینان بدهم که ما نیز متقابلاً دارای چنین احساسی هستیم و من از طرف کشورم و به نمایندگی از طرف همه مردم ایران با شما صحبت میکنم. زیباییهای طبیعی و چشم اندازهای بدیع و پیشرفت کشورتان تحسین ما را برانگیخته است. ما در کشور شما شاهد عینی جامعه پیشرفتهای هستیم که در آن عدالت اجتماعی برقرار است. شما در بسیاری موارد از جمله در زمینه آزادی زنان و ایجاد سازمانهای رفاه اجتماعی و تحقق نیازهای مردم کم توان، تا سرحد امکان گامهای نخست زا در گیتی برداشتهاید. بی گمان ما نمونههای بسیاری از شیوه کارتان را به عنوان ره آورد به کشور خود خواهیم برد، ولی در عین حال بیان این مطلب را لازم میدانم که ما نیز در کشورمان بیکار ننشستهایم و از دیرباز دست اندر کار تبدیل کشورمان به یک سرزمین نو و کاملاً پیشرفته صنعتی هستیم، البته کشاورزی را نیز نباید نادیده بگیریم. ما در راه گسترش آن با آهنگی تند پیش میرویم. لازم میدانم این نکته را در این جا یادآور شوم که در تلاش همه جانبه خود برای بسط و توسه کشاورزی در ایران، اندکی بیشتر از شما با دشواری روبرو هستیم، زیرا دسترسی ما به منابع آب به سهولت کشور شما نیست. ما نمیتوانیم زمینهای کشاورزی خود را با نفت مشروب کنیم، چون در این حالت طعم بسیاری از فرآوردههای کشاورزی دلچسب و مطبوع نخواهد بود! ... لیکن امیدواریم درآمد نفت خود را برای ساختمان سدها، ایجاد شبکههای آبیاری و هموار ساختن اراضی به مصرف برسانیم و تنها راه نیل به این مقصود به طریق معقول و منطقی این بود که ابتدا برنامه اصلاحات ارضی را پیاده کنیم و آنگاه خرده مالکان را در تعاونیهای روستایی گرد آوریم. بدین وسیله ما موفق شدیم هرگونه مانع و رادعی را که در سر راه ایجاد شبکههای آبیاری وجود داشت از میان برداریم. کشاورزان ما بدون هیچگونه دشواری در زمینهای کشاورزی به فعالیت میپردازند و نهایت کوشش را برای بهره برداری از همه نوع امکان موجود به عمل میآورند، زیرا این کشاورزان به عنوان عناصر و عوامل متشکله تعاونیهای روستایی دارای منافع مشترک هستند. در تلاش برای صنعتی کردن ایران، ما آینده نگر هستیم، ما در ایران فکر میکنیم که باید همواره چند گام فراتر از رویدادهای جهان پیش برویم و مسلماً هرگز مایل نیستیم که دنبال رو وقایع و حوادث باشیم. ما حتی مایل نیستیم تنها با سیر تحولات پیش برویم، بلکه آرمان ما این است که پیش از حوادث گام برداریم. برای نیل به این مقصود و به عنوان یک جامعه صنعتی گامهای چشمگیری در مورد نیروی کارگری خود برداشتهایم و آنان را در سود ویژه کارخانهها تا حد بیست در صد سهیم کردهایم. مشارکت کارگران در صنایع حتی تا عرضه چهل و نه درصد از سهام کارخانهها به آنان میتواند افزایش یابد. این قرار در مورد کارخانههای دولتی نیز صادق است و سهام کارخانههای دولتی مانند دیگر کارخانهها به میزان چهل و نه درصد به کارکنان آنها واگذار میشود. در عین حال یک درصد از سهام کارخانههای دولتی در مدیریت دولت باقی میماند و بقیه سهام به عموم مردم در سراسر کشور عرضه میشود. ترتیبی داده شده است که هیچکس نخواهد توانست بیشتر از تعداد معین سهم در اختیار داشته باشد. علاقه ما این است که مردم ایران حداکثر مشارکت را در ثروت کشور داشته باشند و منافع و ثروت به میزان عادلانه تری میان همه مردم توزیع شود. لازم میدانم بگویم اگر ما به سوی یک جامعه غنی و ثروتمند گام برمیداریم و میخواهیم جامعهای ثروتمند و خیلی هم ثروتمند داشته باشیم منافع آن تنها در خدمت عده قلیلی نخواهد بود، بلکه سود آن به همه ملت تعلق خواهد داشت.
اکنون رشته سخن را به نفت و بعضی منابع دیگر برمیگردانم. بعضیها میگویند کشورها به خاطر آب و زمین جنگیدهاند و منابع زیرزمینی جهان به همه تعلق دارد. ما میتوانیم با این نظریه موافق باشیم مشروط بر آنکه این فکر اساس و پایه عادلانهای داشته باشد. یعنی این منابع در جهت دیگر نیز عرضه شود، وگرنه شخصی را به خاطر میآورم که به دیگران میگفت آنچه که من دارم متعلق به من است، ولی آنچه که شما دارید باید در مورد آن مذاکره شود. این همان فکر قدیمی امپریالیستی و استعماری است که جهان ما دیگر نمیتواند آن را قبول و حتی درک کند. به همین دلیل ما نیز مانند شما از یک سیاست خارجی مستقل پیروی میکنیم و به همین دلیل است که ما در این سفر دیدار خود را از کشورهای دور مانند زلاند نو برای تبادل نظر و برای برقراری روابط دوستانه و همکاریهای اقتصادی و اگر لازم باشد ایجاد یک بازار مشترک از کشورهای اقیانوس هند و امتداد آن آغاز کردهایم. خیلی خوشحالم بگویم که در این جا علاقه زیادی برای رسیدن به این هدف میبینم و این امر امیدوار کننده است. در این راه میتوانیم به آینده چشم بدوزیم. میتوانیم با اطمینان به آینده بنگریم که جهان ما جهانی خواهد بود که در آن کشورها و مردمان شان برای نیل به هدفی که به سود تمام ملل و بشریت است با یکدیگر همکاری خواهند داشت.
این همکاری را امروز با امضای یک پیمان اقتصادی با شما آغاز کردهایم. همانطور که آقای نخست وزیر اشاره کردند ما تماسهای خود را کمتر از یک سال قبل شروع کردیم و در این مدت به سرعت پیش رفتهایم و باید اینطور هم باشد، چون وقت زیادی نداریم که از دست بدهیم. همانطور که شما کوشش میکنید که بازارهای متعددی برای خود پیدا کنید ما نیز همین کار را میکنیم و من اطمینان دارم که این روابط نوپا در آینده بیشتر پیشرفت خواهد کرد. شما هر قدر بیشتر تولید کنید بیشتر جهان را در مقابله با یکی از کمبودهایش یعنی غذا کمک کردهاید. خطرهای عظیمی که جامعه بشری را با بنیادهایش در پایان قرن جاری تهدید میکند خطر گرسنگی، بیسوادی، سوء تغذیه، فقدان دارو و امکانات درمانی است. برای مقابله با این خطرات ما ابتدا باید بکوشیم که غذای بیشتری تولید کنیم و فکر نمیکنم که شما برای تولید گوسفند بیشتر نگرانی داشته باشید. این امر میتواند بوسیله سایر کشورهای جهان توسعه پیدا کند.
بنابراین با اطمینان کامل به کشور شما و آینده شما، بهترین آرزوهای خود را برای موفقیت شما در کوششهای تان برای خدمت به نسل حاضر و نسلهای آینده ابراز میدارم.
مصاحبه با رسانههای همگانی
پس از نیم روز ۸ مهر ماه در کاخ محل اقامت اعلیحضرتین، شاهنشاه آریامهر در یک مصاحبه مطبوعاتی و نیز یک مصاحبه تلویزیونی شرکت فرمودند.[۱۱]
سرمایهگذاری ایران در زلاند نو
سرمایهگذاری ایران در زلاند نو میتواند به صورت تأسیس شرکتهای مختلط و فعالیتهای مشترک دیگر که دولتهای دو کشور به کشورهای دیگر نیز صادر خواهد شد.
سیاست نفتی ایران
توزیع نفت در جهان یا بوسیله شرکتهای نفتی و یا اگر ما نفت برای فروش در اختیار خودمان داشته باشیم بر اساس قراردادهای دوجانبه صورت میگیرد، ولی شما اطلاع دارید که سیاست اصلی ما این است که فرآوردههای نفتی را در کشور خودمان تولید کنیم و نه تنها بنزین بلکه انواع محصولات پتروشیمی را تولید نماییم. امروز هفتاد هزار نوع فرآوردههای پتروشیمی از نفت به دست میآید و قدر مسلم این است که ما مایلیم سود حاصله از پالایش نفت و تولید فرآوردههای گوناگون از آن نصیب کشور خودمان شود، لیکن اگر نفت را به خارج صادر کنیم مایلیم در کشورهای دریافت کننده نفت نیز بر پایه و مبنای توافقهای دوجانبه بر کلیه عملیات تا مرحله عرضه برای مصرف مشارکت داشته باشیم. به عبارت واضح تر اگر ما نفت خام را مثلاً به نیوزلند حمل کنیم مایلیم در عملیات تصفیه، تهیه مواد پتروشیمی، توزیع و تحویل به پمپ بنزین و حتی در سرمایه و تولید کارخانههای شیمیایی و داروئی مشارکت داشته باشیم و این سیاست اصلی نفتی ایران است.
صادرات گوشت گوسفند به ایران
درباره میزان صادرات گوشت گوسفند از زلاند نو به ایران من نمیتوانم در حال حاضر رقم دقیقی درباره آن ذکر کنم، زیرا میتوانید درک کنید که ما هم مانند شما حاضر نیستیم به اصطلاح، همه تخم مرغهای مان را توی سبد بگذاریم. ما تنها بازار صادرات شما نخواهیم بود، همانگونه که زلاند نو هم تنها بازار صادرات ما نخواهد بود، اما آنچه که میتوانم بگویم این است که مبادله کالاهای تجارتی میان دو کشور ابعاد وسیعی به خود خواهد گرفت و پیوسته رو به افزایش خواهد رفت، زیرا به سبب افزایش جمعیت ایران که همزمان با افزایش قدرت خرید مردم ما خواهد بود، بدون شک مردم ایران مقدار روزافزونی گوشت گوسفند مصرف خواهند کرد، بویژه که ما ایرانیها گوشت گوسفند را بیشتر از انواع دیگر گوشت میپسندیم و آن را مصرف میکنیم.
سرمایهگذاری در سایر کشورها
در مورد سرمایهگذاری ایران در سایر کشورها، ما نمیکوشیم که اکثریت سهام و کنترل مؤسسات اقتصادی نقاطی را که در آن جا سرمایهگذاری میکنیم به دست آوریم. مثلاً اگر ایران در یک شرکت مختلط در زلاند نو سرمایهگذاری کند نمیکوشد اکثریت سهام آن را به دست آورد. این نکته به تنهای گویای این حقیقت است که ما مقاصد سودجویی نامشروع و یک جانبه نداشته و نداریم.
کمک ایران به کشورهای در حال رشد
افزایش بهای نفت ممکن است به کشورهای عقب افتاده فشار وارد آورد، همانطور که افزایش بهای گندم، شکر، سیمان، فولاد، روغن نباتی و بسیاری کالاهای دیگر که ذکر نام آنها فهرست درازی را تشکیل میدهد نیز اقتصاد کشورهای عقب افتاده را سخت تحت فشار قرار داده است.
با این حال ایران به سهم خود دست یاری به سوی کشورهای در حال رشد دراز کرده است. ما برای کشورهای اطراف ایران برنامه کمک اقتصادی تنظیم کردهایم. به مصر یک میلیون دلار و به پاکستان و هند نیز تقریباً به همان میزان کمک میکنیم. بسیاری از کشورهای آفریقایی نیز از کمکهای ایران برخوردار میشوند. ما حتی با پیشرفتهترین ممالک اروپایی نیز همکاری میکنیم و تشکیل یک مؤسسه بینالمللی جدیدی را به سازمان ملل متحد پیشنهاد کردهایم که در آن کشورهای تولید کننده نفت و کشورهای صنعتی کاملاً پیشرفته و همچنین کشورهای رو به رشد عضویت داشته باشند. دوازده کشور از میان کشورهای تولید کننده نفت، دوازده کشور از میان کشورهای صنعتی، همچنین دوازده کشور از میان کشورهای در حال رشد در یک هیئت مدیره با حقوق مساوی و حق رأی یکسان شرکت خواهند داشت و از خدمات و تسهیلات بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول برخوردار خواهند بود. کمکهای اولیه این صندوق در سه تا پنج سال اول فعالیت اش میتواند بین دو میلیارد و نیم تا سه میلیارد دلار در سال باشد که به صورت وامهای سهل و به مدت بیست و پنج تا سی سال با بهره فقط دو و نیم درصد در اختیار کشورهایی قرار میگیرد که طرحهای عمرانی آنها مورد تصویب هیئت مدیره صندوق قرار گرفته باشد.
منع سیاست درگیری
ما هنوز اطلاعات درستی درباره کنفرانس واشینگتن نداریم و مذاکرات آن برای من مبهم است، ولی تصور نمیکنم وقوع هرگونه درگیری بین کشورهای بزرگ و کشورهای تولید کننده نفت به سود قدرتهای بزرگ و یا حتی به سود جهان باشد، زیرا در چنین درگیری پیروزی نصیب قدرتهای بزرگ نخواهد شد و قطعاً شکست میخورند. چون کارخانههای آنها باید با مصرف نفت بکار خود ادامه دهند.
باستثنای ایران و ونزوئلا و چند کشور دیگر تولید کننده نفت، بقیه کشورهای مولد نفت میتوانند سالیان متمادی بدون کسب درآمد جدید از نفت خود بخوبی زندگی کنند. از این رو به کشورهای بزرگ مصرف کننده توصیه نمیکنم که سیاست درگیری را دنبال کنند.
بازار مشترک حوزه اقیانوس هند
من هنوز درباره نقش جهان چهارم فکری نکردهام، لیک بی شک ما به آنچه که جهان آزاد مینامند تعلق داریم و اندیشه نوین ما ایجاد نوعی بازار مشترک در حوزه اقیانوس هند است که بی گمان تا استرالیا امتداد خواهد یافت. بدیهی است درهای این چنین همکاری به روی زلاند نو باز است تا به هر شکلی که مایل است به آن بپیوندد. بدین ترتیب ما اکنون واقعاً در اندیشه بنا ساختن دنیای تازهای هستیم که کاملاً از نظر اقتصادی به سود و صلاح کشورهای منطقه خواهد بود. این همکاری احتمالاً به برقراری مناسبات سیاسی نزدیک تر بین کشورهای ذینفع خواهد انجامید و سرانجام آنچنان ثباتی را در منطقه بوجود خواهد آورد که حضور نظامی قدرتهای خارجی در اقیانوس هند را غیر ضرور خواهد ساخت.
بی طرفی منطقه اقیانوس هند
زلاند نو اگر به بی طرفی منطقه اقیانوس هند علاقمند است میتواند از آن پشتیبانی معنوی کند و از لحاظ اقتصادی به آن بپیوندد. اگر الحاق زلاند نو به همکاری دفاع منطقهای بطور کامل امکان پذیر نیست حداقل این کشور میتواند در پارهای زمینهها به آن بپیوندد.
ما میتوانیم کالاهای خود را در صورت تمایل دیگران فقط در بنادر کشورهای خودمان عرضه کنیم و حتی یک لحظه هم نگران بازرگانی خارجی خود نباشیم، زیرا ما دارای پول کافی در بانک هستیم و میتوانیم مسئولیت حمل کالاها را تماماً به عهده کشورهای خریدار بگذاریم، ولی این مشتریان ممکن است کشورهای غیر منطقه باشند. در این صورت میتوانند بگویند که کشتیرانی در اقیانوس هند نا امن است، بنابراین ما میکوشیم که با همکاری کشورهای منطقه، امنیت و ثبات را در حوزه اقیانوس هند برقرار سازیم تا هیچکس نتواند بگوید که راههای دریایی این ناحیه برای خطوط کشتیرانی نا امن است و باید کشورهای این منطقه بوسیله قدرت نظامی خود امنیتی این منطقه را تضمین کنند.
توسعه منابع دیگر کشورها
در مورد تصمیم دولت آمریکا در حراست از منافع خود، اگر منظور آن دولت توسعه منابع آمریکا است ما از آن کاملاً استقبال میکنیم. آمریکا دارای ذخایر نفت ماسهای «شنهای قیرآلود» و زغال سنگ است و ما بسیار خوشوقت خواهیم شد که آمریکا شروع به بهره برداری از این منابع کند. دلیلی نیست که کانهای زغال سنگ آمریکا بی مصرف باقی بماند و از آن بهره برداری نشود. چرا نباید این معادن استخراج شود؟ بویژه معادن زغال سنگ آمریکا که بسیار وسیع و غنی است. میدانید که شیوههای جدیدی برای تبدیل زغال سنگ به گاز و مایع سازی اینگون گازها کشف شده است. این کار در آینده بویژه از لحاظ حفظ محیط زیست و جلوگیری از آلودگی هوا بسیار مفید و عملی خواهد بود. از این رو هر کشوری که حداکثر کوشش را برای توسعه منابع خود بویژه منابع انرژی خویش به عمل آورد اقدام آن کشور مورد تأیید و استقبال ما قرار میگیرد.
تفاهم آمریکا و شوروی
تفاهم آمریکا و شوروی در مورد تشنج زدایی، اقدامی است که ما همواره از اینگونه تفاهمات پشتیبانی کردهایم. اگر تفاهم دو ابر قدرت واقعاً جدی و مؤثر باشد و به ضرر سایر کشورها نباشد ما همواره از تشنج زدایی در سراسر جهان استقبال میکنیم. البته منظور من این نیست که تفاهم موجود میان آمریکا و شوروی برخلاف مصالح سایر کشورها اتخاذ شده است.
قیمت ثابت نفت
برای تثبیت قیمت نفت ما پیشنهادی به اوپک دادیم که در اجلاس اوپک مطرح خواهد شد. من در استرالیا تلویحاً به این پیشنهاد اشاره کردم و در این جا نیز طی مذاکراتم با مقامات زلاند نو آن را مطرح کردم و گفتم که پیشنهاد شده است یک قیمت ثابت برای نفت در سراسر گیتی تعیین شود و فقط موقعیت جغرافیایی منابع نفت و نوع و مرغوبیت آن در متفاوت بودن قیمتها مؤثر باشد. در حال حاضر ما چند سیستم مختلف برای تعیین بهای نفت داریم که عبارتند از بهای اعلان شده، بهای واقعی، بهای نیمه راه. وجود این سیستمهای مختلف موجب آشفتگی و دشواریهای گوناگون است، اما اگر بهای واحدی برای نفت منطقه خلیج فارس تعیین کنیم تنها عواملی که سبب تفاوت قیمت نفت در این منطقه خواهد شد موقعیت جغرافیایی و نوع و مرغوبیت آن خواهد بود، مگر آنکه مثلاً قسمتی از این نفت بوسیله تلمبه از طریق لوله نفت به مدیترانه حمل شود. بدیهی است که این نفت گرانتر از نفتی خواهد بود که بوسیله نفتکش از خلیج فارس از طریق ترعه سوئز و یا از کنار دماغه امیدنیک بگذرد. وقتی ما ا ین نظام ساده قیمت گذاری را با توجه به موقعیت جغرافیایی و کیفیت نفت ایجاد کردیم آنگاه قیمت نفت میتواند بر اساس شاخصی از قیمت کالاهای پرمصرف که شامل تقریباً بیست تا سی نوع کالا میشود تعیین گردد. اگر قیمت این کالاها بالا رفت قیمت نفت نیز بخودی خود به همان نسبت تغییر خواهد کرد، اگر بهای این کالاها پایین آید بهای نفت نیز با این کاهش تطبیق خواهد یافت.
تورم جهانی و علل آن
بر اساس ارقام منتشره توسط بعضی محافل، قیمت نفت و تأثیر آن بر اقتصاد و تورم آمریکا چهار دهم یک درصد، و در بقیه نقاط جهان بین یک تا یک و نیم درصد بوده است، در حالی که ما میدانیم امروزه نرخ تورم در انگلستان حدود بیست درصد و میانگین تورم در سایر کشورهای اروپا بین دوازده تا چهارده درصد است. اگر شما یک و نیم درصد از آن کم کنید آنچه باقی میماند از مسئولیت ما خارج است.
تورم علل متعددی دارد و ما باید دلایل آن را خوب مطالعه کنیم. مطمئناً یکی از دلایل تورم این است که بعضی کشورها به حد کافی کار نمیکنند و میزان تولید آنها در مقایسه با مقدار پولی که برای تولید خرج میکنند اندک است. قبل از هر چیز آنها باید در اوضاع داخلی و روشهای اقتصادی و اجتماعی خود نظمی بوجود آورند. بعلاوه جهان به یک نظام پولی سالم تری نیاز دارد. ما به خوبی میدانیم که نظام پولی جهان مدتی است که بیمار است و این بیماری نیز باید درمان شود بالاخره سایر عوامل نیز باید مورد توجه قرار گیرد. بدین ترتیب کلیه این علل و عوامل را باید در نظر بگیریم تا تصویر کامل و روشنی از اوضاع به دست آوریم.
موافقتنامه بازرگانی ایران و زولاند نو
به احتمال زیاد هر دو کشور از این موافقتنامه سود خواهند برد، زیرا در غیر این صورت دولت زولاند نو آن را امضاء نمیکرد. امیدواریم که این سود متقابل در آینده روزافزون شود. سودی که ما از این قرارداد خواهیم برد رفع نیازمندیهای فعلی و فوری ما به محصولات لبنی و گوشتی است. در مورد چگونگی استفاده از پشم نیز این امر به سرعت اجرای صنعتی شدن کشور ما و همچنین به سرانجام پارهای از طرحهای مشترک آینده دو کشور بستگی دارد. در مورد صنعت فرش و الیاف این مسئله فرق میکند. پیشرفت برنامه صنعتی کشور ما شاید سبب شود که بیشتر پشم پرورش یافته وارد کنیم، ولی اگر سود مشترک هر دو کشور ایجاب کند ممکن است موافقت کنیم که تهیه پشم پرورش یافته بوسیله یک طرح مشترک در کشور شما صورت گیرد. یا شاید بتوانیم به نسبت مناسبی پشم پرورده شده از کشور شما بخریم.
سرمایهگذاری ایران در کشورهای غربی
ما وارد معاملات زمین نمیشویم، همچنین قصد ما خریدن رستورانهای متعدد در شهر لاس وگاس نیست، بلکه فلسفه ما در مورد سرمایهگذاری آن نوع سرمایهگذاری است که در مؤسسه آلمانی کروپ انجام دادهایم. به عبارت دیگر نظر و نیت ما سرمایهگذاری جدی و منطقی در مؤسسات مختلف است، زیرا ما دنبال سوداگری و بورس بازی نمیرویم. کشور ما سی و دو میلیون و سیصد هزار نفر جمعیت دارد و این جمعیت به زودی به چهل میلیون نفر خواهد رسید و سرانجام شاید بالغ بر شصت و پنج میلیون نفر بشود. بنابراین پولهای ما به طرز عاقلانهای یا در کشورمان خرج و یا به شیوه مناسب و معقولی در خارج سرمایهگذاری خواهد شد. نوع سرمایهگذاری ما که کاملاً عادلانه است بدین شکل است که ما اعتباراتی در اختیار مؤسسات بینالمللی میگذاریم و این مؤسسات میتوانند از محل این اعتبارات وامهایی به کشورهای نیازمند بدهند.
ایران طرفدار حق و عدالت است
هنگامی که اعراب تحریم صدور نفت را اِعمال کردند ما به آن نپیوستیم. باید یادآور شوم که ایران یکی از میانه روترین اعضای سازمان اوپک است. هرگز تصور نکنید که ما طرفدار سیاستهای افراطی و خشونت آمیز هستیم، بلکه برعکس ما اعتدال کامل را رعایت میکنیم و آنچه که من در این باره گفتم نظر بسیار ملایم یک عضو بسیار میانه رو اوپک است. هستند کشورهای دیگری که اندیشههای سرسختانهای دارند.
ما از آنچه که در مورد نفت روی داده است احساس شرمندگی نمیکنیم و حقایق غیر از آن است که در وسایل ارتباط جمعی دنیا منعکس شده است. ایران حاضر است پیشنهاد تعیین یک قیمت واحد برای نفت و مرتبط ساختن آن را با تورم و رکود اقتصادی بپذیرد.
راههای دیگر تولید انرژی
برای گرم کردن خانههای خود و تولید انرژی اگر راههای دیگری غیر از استفاده از نفت پیدا کنید ما بسیار خوشحال خواهیم شد. من موافقم که اتومبیلهای برقی در خیابانها جانشین اتومبیلهای بنزینی شود، زیرا آلودگی کمتری بوجود میآورد و مقدار زیادی نفت نیز صرفه جویی خواهد شد، ولی شک نیست که نمیتوان همه اتومبیلها را برقی کرد، چون در مناطق کوهستانی باید از وسایل نقلیه بنزین سوز استفاده شود. در مورد سوخت مصنوعی و مواد ترکیبی مصنوعی باید بگویم که از هم اکنون میتوان نوعی سوخت مصنوعی از زغال سنگ تهیه کرد، اما تصور نمیکنم شما بتوانید چیزی پیدا کنید که بتوان مانند نفت از آن هفتاد هزار نوع مشتقات گوناگون تهیه کرد. اگر در این کار موفق شوید چه بهتر، زیرا به این ترتیب نفت بیش از سالهایی که اکنون پیش بینی میشود، در دسترس بشر قرار خواهد داشت.
شاهنشاه آریامهر در نیوزیلند امر و مقرر فرمودند که سی هزار دلار برای کمک به سیل زدگان هندوراس از سوی شیر و خورشید سرخ ایران به برنامه ملل متحد برای رخداد ناگوار « آندرو » داده شود.
پایان سفر به نیوزیلند و آغاز دیدار رسمی اعلیحضرتین از اندونزی
۹ مهر ماه ۱۳۵۳ اعلیحضرتین بامدادان از ولینگتون به سوی اکلند پرواز کردند تا از آن شهر رهسپار جاکارتا پایتخت اندونزی شوند. در این سفر فرماندار کل نیوزیلند و بانو در رکاب اعلیحضرتین بودند. در فرودگاه ولینگتن فرماندار کل نیوزیلند و نخست با بانوانشان و پایوران برجسته شهر ولینگتون، شهردار این شهر، رهبر جناح مخالف، هموندان هیاتهای سیاسی در ولینگتون، وزیران کابینه و رییس پارلمان نیوزیلند و بانوانشان برای پسواز ایستاده بودند. اعلیحضرتین پس از بدرود گفتن به پسوازکنندگان ساعت ۹ و پانزده دقیقه به همراه فرماندار کل نیوزیلند و بانو به اکلند پرواز کردند.
ساعت ۱۰ و سی و پنج دقیقه هواییمای آورنده اعلیحضرتین وارد فرودگاه بین المللی اکلند شد و نمایندگان مردم شهر اکلند، شهردار و هموندان شورای شهر، معاون نخست وزیر نیوزیلند و بانو در فرودگاه از اعلیجضرتین پیشباز کردند. ساعت ۱۰ و پنجاه دقیقه اعلیحضرتین پس از بدرود گفتن به فرماندار کل نیوزیلند و بانو به دیدار خود از این کشور پایان دادند و رهسپار جاکارتا شدند. [۱۲]
بنمایهها
- ↑ Canterbury is a suburb of western Sydney, in the state of New South Wales, Australia
- ↑ City of Christchurch
- ↑ Sir Edward Denis Blundell, was a New Zealand lawyer and diplomat who served as the 12th Governor-General of New Zealand from 1972 to 1977
- ↑ بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ خوشآمد فرماندار کل نیوزیلند ۵ مهر ماه ۱۳۵۳
- ↑ بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ شهردار شهر کرایست چرچ نیوزیلند ۵ مهر ماه ۱۳۵۳
- ↑ Wallace Edward Rowling, the 30th prime minister of New Zealand from 1974 to 1975
- ↑ Corriedale is a New Zealand breed of sheep
- ↑ Mirror Lakes are a set of lakes lying north of Lake Te Anau and immediately to the west of the road from Te Anau to Milford Sound in New Zealand.
- ↑ بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ سخنان شهردار ولینگتن در سالن شهرداری ۸ مهر ماه ۱۳۵۳
- ↑ بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در میهمانی ناهار نخستوزیر نیوزیلند ۸ مهر ماه ۱۳۵۳
- ↑ مصاحبه رادیو تلویزیونی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با نمایندگان رسانههای همگانی نیوزیلند و دیگر کشورها در ولینگتن ۸ مهر ماه ۱۳۵۳
- ↑ سفر رسمی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی به اندونزی ۱۰-۹ مهر ماه ۱۳۵۳