سفر رسمی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی به فنلاند ۵-۱ تیر ماه ۱۳۴۹
| دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران/سال ۱۳۴۹ خورشیدی | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۴۹ خورشیدی تازی |
سفر رسمی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی به فنلاند ۵-۱ تیر ماه ۱۳۴۹
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در روز ۱ تیر ماه ۱۳۴۹ ده دقیقه به نیم روز با هواپیمای ویژه هواپیمایی ملی ایران به سوی فنلاند پرواز کردند. اعلیحضرتین ساعت یازده بامداد از کاخ شاهنشاهی با هلیکوپتر در فرودگاه مهرآباد فرود آمدند. خاندان شاهنشاهی پهلوی پیشتر در فرودگاه چشم به راه ورود اعلیحضرتین بودند. نخست گارد احترام آیین احترام نظامی را به جا آورد، آنگاه اعلیحضرتین پسوازکنندگان را مورد مهر همایونی قرار دادند. نخست وزیر، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، ژنرال‌های ارتش، نمایندگان سیاسی مقیم دربار شاهنشاه با بانوانشان در فرودگاه گرد آمده بودند. هموندان خاندان شاهنشاهی در درون هواپیما با اعلیحضرتین بدرود گفتند. هنگامی که هواپیمای اعلیحضرتین اوج گرفت از سوی هشت فروند جت نیروی هوایی ایران تا مرز اسکورت شد. ساعت ۱۵ هوایپمای آورنده اعلیحضرتین وارد فرودگاه فرودگاه هلسینکی شد. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو هنگامی به فرودگاه هلسینگی گام نهادند که مردم ممالک اسکاندیناوی به سبب ۲۲ ژوین روزی که شب و روز در فنلاند یکی می‌شود، جشن و شادی داشتند.
هواپیمای ویژه هواپیمایی ملی ایران « هما » پس از چهار ساعت و نیم پرواز هنگامی که وارد آسمان فنلاند شد، چند فروند از جت‌های نیروی هوایی این کشور به پیشباز آن شتافتند. پس از فرود آمدن هواپیما پرزیدنت فنلاند، پرزیدنت کِکونِن [۱] و همسرشان در پای پلکان هواپیما از آریامهر شاهنشاه ایران و علیاحضرت شهبانو پیشباز کردند، و دسته گل زیبایی به علیاحضرت فراداشته شد. هم چنین نخست وزیر فنلاند، هیات دولت، و پایوران کشور و لشکری برای پیشباز پای پلکان ایستاده بودند. در فرودگاه شاهنشاه آریامهر پایورانی که در رکاب اعلیحضرتین بودند را به پرزیدنت فنلاند و بانو شناساند. آنگاه، پیشبازکنندگان به پیشگاه شاهنشاه شناسانده شدند.
آنگاه دسته موزیک سلام شاهنشاهی ایران و سرود جمهوری فنلاند را نواخت و گارد احترام ادای احترام کرد و اعلیحضرتین از برابر صف پیشبازکنندگان گذشتند. در آیین پیشباز نخست وزیر فنلاند، وزیر امور خارجه، سفیران کشورهای خارجی مقیم فنلاند، ژنرال‌های نیروی انتظامی و شمار زیادی از پایوران محلی بودند.
میهمانی شام رسمی
در میهمانی شام که سوی پرزیدنت فنلاند و بانو به سرفرازی ورود اعلیحضرتین برگزار شد، در سر میز شام پرزیدنت فنلاند خوش آمد گفت و پیشرفت‌های ملت ایران را ستود و پیوندهای دوستانه دو کشور را یادآوری کرد و گفت:
اعلیحضرتا
علیاحضرت شهبانو
سفر اعلیحضرتین به فنلاند در بهترین فصل سال و هنگامی که طبیعت فنلاند زیباترین دوران خود را می‌گذراند، انجام می‌یابد. این سفر هنگامی انجام می‌گیرد که در بیشتر بخش‌های میهن ما خورشید غروب نمی‌کند و در حقیقت اینک فصل شب‌های روسن است و ما فرصت داریم میهن خود را به عنوان سرزمین فریبای شب‌های روشن شمال به میهمانان عالی قدر نشان دهیم. اکنون در فضای سرزمین ما احساسی از شادکامی و سرور پراکنده است و ما میل داریم میهمانان عالی قدر خویش را در این احساس شریک کنیم
فاصله گذشته و حال ملت‌های ایران و فنلاند فاصله درازی است، با این همه، در زبان فنلاندی واژه‌های بسیاری است که از زبان ایرانیان کهن به عاریت گرفته شده و فاصله دور جغرافیایی هرگز سبب نشده است که کشور ما به پیروی از سنت‌های دیرینه خود، علاقه و توجه خویش را نسبت به میراث عظیم فرهنگی کشور و ملت شما از دست بدهد و نمودارها و آثار این میراث در کشور ما در زمینه‌های مختلف به خوبی مشهود است.
از دیدگاه سیاست خارجی، فنلاند مناسبات دوستانه و همکاری‌های نزدیک خود را با همه کشورها حفظ می‌کند و این کاملا طبیعی است که وجود مناسبات نزدیک بین ما و اتحاد جماهیر شوروی و سایر کشورهای شمالی اهمیت بسیار داشته باشد.
آنگاه شاهنشاه در پاسخ به بیانات پرزیدنت فنلاند، سخنانی ایراد فرمودند:[۲]
حضرت رئیس جمهوری،
از سخنان محبت‌آمیز آن حضرت نسبت به شهبانو و خودم و نسبت به ملتم تشکر را دارم. ما از دیرباز اشتیاق دیدار کشور زیبا و مترقی شما را داشتیم و خوشوقتم که در این سفر حامل پیام دوستی ملت ایران نسبت به ملت فنلاند هستم که خاطره دلاوری‌ها و قهرمانی‌های آن همواره برای مردم ما مایه احترامی عمیق بوده‌است. برای من مخصوصاً تذکر این حقیقت مایه خوشوقتی است که با وجود دوری جغرافیایی همواره یک نوع رابطه خاص قلبی و معنوی دو ملت ما را به هم نزدیک کرده‌است.
صفحات تاریخ شاهد آن است که با آنکه تا سال‌های اخیر تقریباً هیچ گونه رابطه سیاسی و اقتصادی و بازرگانی میان دو کشور ما وجود نداشته، از نظر فکری و فرهنگی این رابطه همواره به صورت نزدیکی برقرار بوده‌است. شاید تذکر این نکته جالب باشد که قریب یکصدوپنجاه سال پیش یعنی در سال ۱۸۲۶ تدریس زبان فارسی در دانشگاه تورکو که اندکی بعد از آن به هلسینکی انتقال یافت، شروع شد و در سال ۱۸۴۵ یکی از کامل‌ترین دستورهای زبان فارسی در اروپا به نام (گرامر زبان فارسی جدید) همراه با محاورات فارسی توسط دانشمند بزرگ قرن نوزدهم فنلاند، پروفسور گایتلین در هلسینکی به چاپ رسید. در همان سال پایه جهانی علم زبان‌شناسی آستی که یکی از اصیل‌ترین زبان‌های باستانی ایران است در دانشگاه هلسینکی توسط پروفسور سیوگرن گذاشته شد که بعد به صورت یک مکتب علمی بین‌المللی درآمد.
بسیاری از دانشمندان کشور شما در قرن گذشته و در آغاز قرن حاضر به ایران سفر کردند که از جمله آنها می‌باید از دکتر ایوارلاسی نام برد که یک سال در کشور ما به سر برد و در بازگشت به فنلاند چند سفرنامه جالب درباره ایران انتشار داد. همچنین باید از والین خاورشناس معروف فنلاندی نام برد که یکصدوبیست سال پیش در اصفهان زبان فارسی آموخت و مکتب ایران‌شناسی فنلاند را با آموزش زبان و ادبیات پارسی به بسیاری از دانشمندان این کشور بنیاد نهاد. از نظر علمی ما به خصوص قسمتی از بهترین مطالعات بین‌المللی مربوط به خطوط میخی را به دانشمندان عالی‌قدر کشور شما از قبیل لاگوس و انه‌برگ و مخصوصاً تالکویست که تا آخر عمر ریاست انجمن خاورشناسی فنلاند را بر عهده داشت، مدیون هستیم. هم اکنون نیز مکتب ایران‌شناسی فنلاند از فعال‌ترین نمونه‌های نوع خود در دنیای غرب است و من در این فرصت خوشوقتم که به پروفسور آرماس سالونن ایران‌شناس معروف کشور شما که ما چند سال پیش در کنگره جهانی ایران‌شناسان در تهران خوشوقتی پذیرایی از او را داشتیم و تألیفات متعدد وی در زمینه ایران‌شناسی مورد احترام جامعه علمی ما است، به مناسبت کارهای ارزنده او تبریک بگویم.
پیش از عزیمت به کشور شما، شهبانو و من با علاقه تمام ترجمه‌های متعددی را که از آثار شعرای بزرگ کلاسیک ما از قبیل خیام و حافظ به نظم و نثر در فنلاند به چاپ رسیده‌است و همچنین نشریه زیبایی به نام (دماوند) را که اخیراً در هلسینکی منتشر شده ورق زدیم. این نشریه توسط انجمن ایران و فنلاند که دبیر آن تحصیلات دکترای فارسی خود را در دانشگاه تهران به پایان رسانیده انتشار یافته‌است و نشان می‌دهد که سنت دیرینه ایران‌شناسی در فنلاند به خوبی ادامه دارد.
با توجه به چنین سابقه علاقۀ دیرینه‌ای که در کشور شما نسبت به فرهنگ ایران وجود داشته‌است، طبیعی است که احساس قلبی ملت ما نسبت به کشور و ملت شما یک احساس عمیق مودت و علاقمندی باشد و من صمیمانه امیدوارم که این احساس متقابل در آینده پایه دوستی و همکاری بسیار نزدیک‌تری میان دو کشور ما در همه زمینه‌ها قرار گیرد. بدیهی است ما به غیر از این رابطه فرهنگی دلایل فراوان دیگر نیز برای احساس احترام و علاقه قلبی نسبت به کشور شما داریم، زیرا به خوبی می‌دانیم که ملت فنلاند گذشته از روح قهرمانی و شهامت افسانه‌ای خود، از نظر سنن دمکراسی و پیشرفت‌های اجتماعی و نیز در زمینه‌های آموزشی، ورزشی، هنری و در عین حال از نظر اقتصادی و صنعتی تا چه حد پیشرفت کرده‌است. ما برای شما در همه این رشته‌ها، موفقیت‌هایی باز هم بیشتر و ترقیات اجتماعی و اقتصادی باز هم عالی‌تری را آرزو داریم.
آقای رئیس جمهوری،
همان طور که اشاره کردید شما در سیاست خارجی خود خطوط مشخصی از طرز عمل دارید که به آن فقط می‌توان عنوان (عادی) را اطلاق کرد. این سیاست داشتن روابط بسیار نزدیک با همسایگان دیوار به دیوار شما است که قبلاً نام بردید، اما شما همچنین اضافه کردید که به عقیده شما یک چنین دوستی نه تنها میان کشورهایی که از لحاظ جغرافیایی به هم نزدیک هستند، بلکه برای کشورهایی که میان آنها فاصله‌ای بسیار است نیز ضروری است.
سیاست مستقل ملی که ما در ایران تعقیب می‌کنیم تقریباً بر یک چنین اصولی استوار است. اولین هدف ما طبعاً حفظ مناسبات حسنه با همسایگان است که خوشبختانه چنین روابط حسنه‌ای موجود است، ولی شما می‌دانید که در جهان امروز در این اوضاع که با تمام دشواری ما را به مبارزه و تلاش می‌خواند، ما معتقدیم که هیچ چیز نمی‌تواند کشورهای جهان را از یکدیگر جدا سازد و یا اینکه از هماهنگ ساختن مناسبات کشورها قطع نظر از مسافات جغرافیایی، اصول سیاست‌ها، مذاهب، نژادها و رنگ‌ها جلوگیری کند. ما نه تنها اصل همزیستی را اعتراف می‌کنیم و آن را تشویق می‌کنیم، بلکه همچنین فکر می‌کنیم که یک روح عمیق همکاری میان همه کشورهای جهان ضروری است و این روح همکاری باید بدون توجه به سیستم‌ها به منظور از میان بردن رنج‌ها و دردهایی که امروز هنوز در دنیای جدید ما وجود دارد، برقرار شود.
در دنیای ما هنوز مردمی هستند که گرسنه‌اند. هنوز بیماری‌های بسیار وجود دارد. دنیا به مراقبت پزشکی بیشتری نیازمند است. دنیا هنوز با اوضاعی روبه‌رو است که وجه مشخص آن یک‌میلیارد بی‌سواد است و امید ما این است که همه ما دست در دست یکدیگر بتوانیم این مشکلات را که با تمدن روزگار ما مباینت کامل دارد ریشه‌کن کنیم. از این رو ما نیز هنگام تعیین مسیر اصلی سیاست خارجی خود، بالضروره می‌کوشیم تا با سایر ملت‌های جهان، خواه دور، خواه نزدیک تماس بگیریم و آنها را بشناسیم و دست گرم همکاری و دوستی خود را به سوی آنان دراز کنیم.
خوشبختانه رفت و آمد افراد دو ملت ما که بهترین وسیله تقویت دوستی و تفاهم میان آنها است، روز به روز زیادتر می‌شود. ما امیدواریم دوستان فنلاندی ما در آینده هر چه بیشتر به کشور ما بیایند و ایرانیان زیادتری نیز از کشور مترقی و فعال شما دیدار کنند، زیرا چنانکه گفتیم این دیدارها بیش از هر چیز به توسعه تفاهم و دوستی مشترک کمک می‌کند.
در پایان سخن خود تقویت دوستی و همکاری ایران و فنلاند و سلامت و سعادت حضرت رئیس‌جمهوری و بانو و ترقی روزافزون ملت دوست فنلاند را آرزو می‌کنم.
روز دوم بازدیدهای اعلیحضرتین از پارلمان فنلاند
بامدادان شاهنشاه آریامهر از پارلمان فنلاند بازدید کردند. در پارلمان فنلاند، آریامهر شاهنشاه ایران، به همراه اردشیر زاهدی وزیر امور خارجه، هرمز قریب رییس کل تشریفات شاهنشاهی، همایون سمیعی مدیر کل سیاسی وزارت خارجه و سفیر شاهنشاه آریامهر در فنلاند وارد تالار پارلمان شدند. رییس پارلمان فنلاند، پس از خوش آمد گویی ابراز داشت:
- ما می‌دانیم که کشور شما در زمین‌های اقتصادی و اجتماعی به پیشرفت‌های شگفت انگیز نایل شده است. ایران به سبب برگزاری کردن کنفرانس‌های بزرگ بین المللی در کشور ما شهرت فراوانی دارد. در سال ۱۹۶۶ که کنفرانس بین المجالس در تهران برگزار شد،هیات پارلمانی فنلاند نیز به ایران رفت و به هر حال برای ما پیشرفت‌های ایران و نقش سازندگی شاهنشاهی کاملا آشکار است.
رییس پارلمان فنلاند در پایان بیانات خویش، هموندان پارلمان را به پیشگاه آریامهر شاهنشاه ایران شناساند. آنگاه آریامهر و همراهان به تالار نشست علنی برده شدند. در پایان شاهنشاه دفتر یادبود پارلمان را توشیح فرمودند و پس از آنکه یک پوشینه تاریخ فنلاند به پیشگاه شاهنشاه فراداشته شد، بخش‌های گوناگون پارلمان مورد بازدید همایونی قرارگرفت.
شاهنشاه آریامهر پس از بازدید از پارلمان رهسپار موسسه تولید لبنیات هلسینکی شدند و سپس کارخانه کشتی سازی فنلاند در هلسینکی مورد بازدید همایونی قرارگرفت. هنگام ورود به این کارخانه هیات رییسه و کارگران موسسه به پیشباز شاهنشاه آمدند. هنگام بازدید سرپرست هر بخش توضیح رسایی به شاهنشاه آریامهر دادند.
بامدادان علیاحضرت شهبانو نیز ار بیمارستان دانشگاه مرکزی هلسینکی و خانه سالمندان دیدن کردند.
میهمانی ناهار شهردار هلسینکی
نیم روز اعلیحضرتین ناهار را میهمان شهردار هلسینکی بودند. در این میهمانی پرزیدنت فنلاند و بانو و شماری از پایوران برجسته فنلادی نیز در این میهمانی شرکت داشتند. شهردار هلسینکی در این میهمانی کلید طلایی پایتخت نیم میلیونی فنلاند را به پیشگاه شاهنشاه آریامهر فراداشت. شهردار هلسینکی در سخنانی سفر آریامهر شاهنشاه ایران و علیاحضرت شهبانو به فنلاند را به عنوان گام مهمی در راه پایداری هر چه بیشتر رشته‌های دوستی و همکاری میان ایران و فنلاند یاد کرد. شهردار هم چنین گفت که ایران و فنلاند با وجود دوری از یکدیگر و تعلق داشتن به دو منطقه جغرافیایی جداگانه در بسیاری از مسایل احساسات مشترک دارند و هر دو خواهان آزادی و صلح هستند.
شاهنشاه آریامهر در پاسخ سخنان شهردار هلسینکی بیانات کوتاهی ایراد کردند و سپاسگزاری فرمودند. پس از پایان میهمانی ناهار شاهنشاه آریامهر رهسپار بازدید از موسسه پژوهشی‌های علمی کوتومپو شدند.
بازدید علیاحضرت شهبانو از کارخانه چینی و سرامیک ارابیا
علیاحضرت شهبانو نیز از کارخانه‌های ارابیا که از بزرگترین کارخانه‌های چینی و سرامیک دنیاست بازدید کردند. هنگام این بازدید، سرپرستان کارخانه درباره روش کار موسسه که یک صد سال از عمر آن می‌گذرد و دارای سه هزار کارگر است توضیح رسایی دادند. علیاحضرت دفتر یادبود این موسسه را دستینه فرمودند. بازدید با فراداشت یک ظرف بسیار زیبا از سوی کارگران کارخانه به پیشگاه علیاحضرت شهبانو به پایان رسید.
بازدید از پارک پاپیولا یا شهر باغبانی
ایایوار اعلیحضرتین به همراه پرزیدنت فنلاند پارک پرآوازه پاپیولا در ۱۵ کیلومتری هلسینکی را که به « شهر باغبانی » نامیده می‌شود، مورد بازدید قرار دادند.[۳] این پارک در سال ۱۹۵۲ میلادی از سوی شماری از آرشتیتک‌های نامی فنلاند ساخته شد و هدف از بوجود آوردن آن حفظ منابع طبیعی است. هنگام ورود اعلیحضرتین به پارک یکی از پایوران برجسته شهر پاپیولا خوش آمد گفت و درباره شهر باغبانی توضیح رسایی داد. وی گفت که این شهر هفتاد هزار تن جمعیت دارد که سه هزار و پانصد تن در آن می‌توانند کار کنند و در آینده ۱۸ درصد از اهالی پاپیولا نیز در این محل بار خواهند پرداخت. آریامهر شاهنشاه ایران و علیاحضرت در پایان این بازدید در اشکوب دوازدهم بنای اصلی شهر باغبانی، به مردمی که گرد آمده بودند ابراز مهر کردند و آنگاه به کاخ جای اقامت خویش بازگشتند.
قرار است همانند این شهر نمونه که در آن جای زندگی کردن و خرید و کار به گونه‌ای حساب شده در جاهای جدا از یکدیگر ساخته شده است، در جاهای دیگر فنلاند نیز ساخته شود.
سومین روز بازدیدها سوم تیر ماه
شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو با هواپیمای ویژه از هلسینکی رهسپار استان کویوپیو شدند.[۴] در این استان اعلیحضرتین از کتابخانه ملی شهر و موزه کلیسای ارتدکس فنلاند و برج پرآوازه شهر بازدید فرمودند. پیشبازی که مردم شهر کویوپیو از شاهنشاه و شهبانوی ایران نمودند شگفت انگیز بود، در راستای حرکت خودروی اعلیحضرتین مردم این شهر فریاد شادی آنها به آسمان می‌رسید.
اعلیحضرتین از جاهای گوناگون شهر کویوپیو که به شهر هزار چشمه آوازه دارد، بازدید فرمودند. اعلیحضرتین هنگام ورود به موزه کلیسای ارتدکس این شهر مورد پیشباز بی همانند مردم کویوپیو قرار گرفتند و سپس از بخش‌های موزه و اشیای هنری آن دیدن کردند.
اعلیحضرتین ناهرا را به همراه پرزیدنت فنلاند و شماری از پایوران آن کشور و فرنشینان محلی، میهمان شهردار « کویوپیو » بودند. شهردار کویوپیو پس از گفتن خوش آمد چنین گفت: ما بازدید تاریخی شاهنشاه و شهبانوی ایران را هرگز فراموش نمی‌کنیم.
در ساعت ۱۷ اعلیحضرت شاهنشاه آریامهر به بازدید از کارخانه فیبرسازی شهر کویوپیو پرداختند و رییس کارخانه پس از خوش آمدگویی، بخش‌های گوناگون کارخانه را به شاهنشاه آریامهر نشان داد. سپس شاهنشاه در میان ابراز احساسات کارگران از یک کارخانه مقواسازی نیز دیدن فرمودند. رییس کارخانه گفت که مقداری از تولید این کارخانه به ایران صادر می‌شود.
هم زمان علیاحضرت شهبانو در برنامه جداگانه‌های از دپارتمان‌های گوناگون یک فروشگاه بزرگ تعاونی در شهر کویوپیو دیدن کردند. در میدان بزرگ برابر این فروشگاه هزاران تن زن و مرد برای شهبانوی ایران ابراز احساسات می‌کردند و شادی خود را از دیدار علیاحضرت ابراز داشتند. شهردار و رییس فروشگاه در ورودی فروشگاه به پیشباز علیاحضرت شهبانو آمدند و یک دسته گل بسیار زیبا به شهبانو فراداشته شد. سپس علیاحضرت شهبانو در میان هلهله و شادی صدها تن از فروشندگان فروشگاه و خریداران از بخش‌های گوناگون این فروشگاه دیدن کردند.
پس از پایان بازدید از فروشگاه تعاونی، علیاحضرت شهبانو رهسپار بازدید از مرکز کارهای دستی شهر کویوپیو شدند. در این مرکز ۱۳۰ کارآموز کار می‌کنند. علیاحضرت شهبانو به دقت از بخش‌های گوناگون این مرکز هنری بازدید کردند و آنگاه به تاتر شهرداری کویوپیو رفتند و یک برنامه کوتاه هنری را تماشا کردند.
در ساعت ۱۹ علیاحضرت شهبانو به شاهنشاه آریامهر پیوستند و رهسپار فرودگاه کویوپیو شدند. انبوه جمعیت مردم این شهر با کف زدن‌های پیوسته و ابراز شور و هیجان بی مانند میهمانان عالی قدر خویش را پسواز نمودند.
روز چهارم بازدید از کارخانه برق و قلمستان
شاهنشاه آریامهر در چهارمین روز دیدار رسمی در فنلاند از کارخانه برق و قلمستان و کارخانه چاقوسازی و علیاحضرت شهبانو از کارخانه ریسندگی و یک خانه کهن فنلاند شمالی، آموزشگاه خانه داری و یک کودکستان بازدید فرمودند.
اعلیحضرتین نیم روز برای شرکت در میهمانی ناهار شهردار شهر « رووانیمی » به یکدیگر پیوستند.[۵]
ایوار اعلیحضرتین به کلبه مدار قطب شمال می‌روند.
مصاحبه رادیو تلویزیونی آریامهر شاهنشاه ایران
شاهنشاه آریامهر در روز پنجم مهر ماه پیش از اینکه از هلسینکی پایتخت فنلاند رهسپار بخارست پایتخت رومانی شوند، در یک مصاحبه رادیو تلویزیونی به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند. در این مصاحبه ده‌ها تن از خبرنگاران فنلاندی و حارجی و هیات مطبوعاتی ایران نیز شرکت داشتند. [۶]
طرح موزه شیراز
طرح‌های مربوط به تأسیس یک موزه جدید در شیراز تهیه شده‌است و به زودی به ما تسلیم خواهدشد. امیدوارم کارهای مربوط به آن هر چه زودتر شروع شود.
عراق و کردها
مناسبات ما با دولت عراق در حال حاضر متأسفانه زیاد خوب نیست، زیرا ما قراردادی را که میراث رژیم استعماری انگلیس بود و در سال ۱۹۳۷ به ما تحمیل شده‌بود، محکوم کردیم. البته در زمانی که هیچ کس جز انگلستان قدرت دریایی در آن منطقه نداشت و عراق تحت‌الحمایه انگلستان بود، ما در آن هنگام مستقل بودیم. با این حال سر نخ دست انگلستان بود و راه آبی بین‌المللی را که به (شط‌العرب) موسوم است، کنترل می‌کردند. قراردادی که به ما تحمیل شد، یک قرارداد یک‌جانبه بود و اکنون که استعمار در جهان رو به زوال نهاده تمام آثار و خصوصیات آن نیز باید از میان برود. آنچه ما می‌خواهیم یک ترتیب متناسب و منطبق با مقررات و موازین بین‌المللی است. مثلاً همان مقرراتی که در مورد کشتیرانی در رودخانه‌های راین و دانوب و یا در مورد هر رودخانه مرزی میان دو کشور مستقل و دارای حاکمیت ملی معمول است.
درمورد مسئله کردها، ما علاقه خود را نسبت به کردها پنهان نمی‌کنیم، زیرا آنها با ما از یک نژادند. آنها از اصیل‌ترین نژاد آریایی هستند. همان نژادی که ما به آن تعلق داریم. البته این گفته به هیچ وجه نباید به منزله تمایلات نژادپرستی تلقی شود. من این را گفتم تا معلوم شود که چرا ما علاقه بیشتری نسبت به کردها داریم. ما به یک زبان صحبت می‌کنیم و اصل کردها بدون تردید ایرانی است. بیش از یک‌میلیون‌ونیم کرد در کشور ما زندگی می‌کنند و آنها خانواده‌ها و بستگانی در آن سوی مرز دارند. بنابراین تمایلی که ما نسبت به کردها داریم یک امر کاملاً عادی و طبیعی است.
اوضاع خاورمیانه
نظر من در مورد خاورمیانه عربی از تاریخ هفتم ژوئن تا کنون هیچ گونه تغییری نکرده‌است. به خاطر دارم که در یک توقف کوتاه در آنکارا هنگامی که از پاریس مراجعت می‌کردم، گفتم که دوران تسخیر نظامی در قلمرو دیگران به سر آمده‌است و ما نمی‌توانیم تصرف قلمرو یک کشور را به وسیله کشور دیگر با توسل به زور قبول کنیم. در عین حال همه ما موجودیت اسرائیل را به عنوان یک کشور مستقل قبول داریم و اسرائیل هم باید در پناه امنیت زندگی کند. از این رو ما همواره از قطعنامه ۲۲ نوامبر سازمان ملل پشتیبانی کرده‌ایم و هنوز هم معتقدیم که این تنها راه حل مسئله است. اکنون چنین پیدا است که با توافق چهار دولت و به خصوص دولت‌های بزرگ، فرصت بهتری برای اجرای آن قطعنامه پدید آمده‌است، ولی هرگاه این امر صورت نگیرد، اوضاع بسیار تیره خواهدشد و راه درازی با تمام عواقب نامطلوب آن در پیش خواهدبود. بدیهی است که ما به عنوان یک کشور مسلمان نسبت به اعراب و به خصوص اعرابی که قلمرو آنها اشغال شده‌است، احساس همدردی داریم. این آرزوی من است که راه حلی از طریق سازمان ملل متحد برای این مسئله پیدا شود.
همزیستی با کشورهای شرق و غرب
ما در گذشته برای ادامه حیات خود میان شرق و غرب مشکلاتی داشتیم، تا آنکه سیاست خارجی مستقلی اتخاذ کردیم.
مشکلات شاید از آن جهت بود که ما قدرت کافی نداشتیم و شاید اجتماع ما مانند امروز یک اجتماع مترقی نبود. اجتماعی که اکنون مصالح خود را به خوبی می‌شناسد و ما قدرت آن را داریم که سیاست ملی خود را در امور خارجی اجرا کنیم. هدف اصلی و اساسی سیاست ملی ما خدمت به منافع کشور است. در عین حال ما خواستار آن هستیم که مناسبات دوستانه متقابل با تمام کشورهایی که خواهان چنین روابطی هستند داشته باشیم، خواه این کشورها در شرق باشند و خواه در غرب، ما اهمیتی به سیستم حکومتی رژیم آنها نمی‌دهیم. ما می‌خواهیم با تمام کشورهای جهان همکاری کنیم، البته در صورتی که آنها خواستار همکاری با ما باشند. بنابراین معتقدم ما به مرحله‌ای رسیده‌ایم که امکانات کامل برای برقرار کردن این گونه مناسبات با هر یک از کشورهای جهان داریم و شاید تنها راه ممکن برای کشورهای گیتی نیز جز این نباشد که با هم در نهایت هماهنگی و تفاهم زندگی کنند.
خروج نیروهای انگلیس از خلیج فارس
ما نظر خود را درباره لزوم خروج نیروهای انگلستان از خلیج فارس با کمال صراحت بیان کرده و گفته‌ایم که دوران استعمار سپری شده‌است. اصولاً معلوم نیست که یک کشور به استناد کدام حق بخواهد در کشور دیگری بماند، مگر آنکه از آن کشور خواسته باشند و یا طبق منشور ملل متحد عمل شده‌باشد. در ماده ۵۱ منشور ملل متحد امکان همکاری‌های منطقه‌ای و پیمان‌های دفاعی پیش‌بینی شده‌است. بنابراین مسئله این است که انگلستان نمی‌تواند خود در این مورد تصمیم بگیرد که در آن منطقه بماند، زیرا این امر مغایر با منشور ملل متحد است و یک روش استعماری است. اما اگر کشوری باشد که رسماً از انگلستان یا دیگران دعوت کند که به کمک آن بروند آن وقت موضوع دیگری است، ولی معلوم نیست که چرا باید چنین کاری بشود، زیرا آنها متوجه خواهندشد که هیچ کاری بشود، زیرا آنها متوجه خواهندشد که هیچ کشوری نمی‌تواند خود را برخلاف اراده مردم به آنها تحمیل کند.
مبارزه با بی‌سوادی
همان طور که می‌دانید بی‌سوادی یک بلا و آفت جهانی است. اکنون بیش از یک‌میلیارد بی‌سواد در سراسر جهان وجود دارد و این واقعاً موجب شرمندگی است که ما در سال ۱۹۷۰ با یک چنین مسئله‌ای روبه‌رو باشیم.
در کشور ما نیز هنگامی که مبارزه با بی‌سوادی را آغاز کردیم وضع به همین منوال بود. برای تسریع این مبارزه ما سازمانی به وجود آوردیم که آن را سپاه دانش می‌نامیم. افراد این سپاه عبارتند از جوانانی که می‌بایست در ارتش خدمت کنند. این جوانان ضمن گذراندن یک دوره شش ماهه و آموختن تعلیمات گوناگون به عنوان معلم مدرسه، به دورافتاده‌ترین مناطق کشور و به روستاها فرستاده می‌شوند و مدت هجده ماه بقیه را در آنجا خدمت می‌کنند. حتی دختران جوان ما باید مدت دو سال خدمت کنند، اما ما آن را خدمت نظامی نمی‌نامیم، بلکه آن را دو سال خدمت به اجتماع می‌خوانیم. آنها نیز پس از گذراندن یک دوره شش ماهه به عنوان معلم مدرسه برای مدت هجده ماه به منظور مبارزه با بی‌سوادی به روستاها اعزام می‌شوند. ما دو سپاه دیگر نیز داریم. سپاه بهداشت و سپاه ترویج و آبادانی گه در آنها نیز پسران و دختران جوان خدمت می‌کنند.
اصلاحات ارضی
اصلاحات ارضی در ایران سه مرحله داشته‌است. من از مرحله اول که با تقسیم املاک سلطنتی این اصلاحات را آغاز کردم سخن نمی‌گویم، چون سایر مالکان از عمل من پیروی نکردند و ما ناچار شدیم قانونی برای این کار به وجود آوریم. اولین مرحله عبارت از این بود که یک نفر نمی‌توانست مالک بیش از یک دهکده باشد. از این رو املاک اضافی او به نسبت زمین‌هایی که زارعین سابق روی آنها کار می‌کردند بین آنها تقسیم شد.
مرحله دوم عبارت از این بود که تعداد قطعات متعلق به یک شخص محدود شود و این تعداد قطعات بر حسب اینکه منطقه مورد تقسیم خشک یا بارانی بود تفاوت می‌کرد. مرحله سوم هنگامی آغاز شد که مالکین در زمین‌هایی که برای آنها باقی می‌ماند نمی‌توانستند مانند سابق با کشاورزان کار کنند، زیرا روستای مجاور آنها تقسیم شده‌بود و تمام کشاورزان به صورت مالکان تازه درآمد بودند. این مرحله موقعی به وجود آمد که ما همه اراضی را گرفتیم و اینک هیچ گونه مالکی که عده‌ای کشاورز برای او کار کنند، در کشور ما وجود ندارد.
تنها مالکانی که در کشور باقی مانده‌اند عبارتند از کسانی که روی زمین‌های بکر با استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی و استخدام کارگر مشغول کارند. روابط ارباب و رعیت در کشور ما به کلی از بین رفته‌است. با اصلاحات ارضی که ما کرده‌ایم اکنون هر کسی زمین را برای خودش می‌کارد. به علاوه به دنبال پایان‌دادن به سیستم قدیمی کشاورزی، اقدام به ایجاد واحدهای اقتصادی جدید کشاورزی کرده‌ایم. برای اینکه شما دارای واحدهای اقتصادی کشاورزی باشید، باید حداقل زمین را برای استفاده از ماشین‌آلات کشاورزی در اختیار داشته باشید. اما برای جلوگیری از به وجود آمدن مالکان بزرگ آنچه که ما می‌کنیم، این است که با ایجاد شرکت‌های تعاونی را تشویق می‌کنیم، و یا آنکه شرکت‌های سهامی زراعی را به وجود می‌آوریم. در این شرکت‌ها تمام کسانی که اسناد مالکیت این املاک تازه را دریافت داشته‌اند، با زمین‌های خود وارد شرکت می‌شوند و به جای اراضیشان سهام دریافت می‌کنند. پس از دریافت سهام زمین در مالکیت آنها باقی می‌ماند. ضمناً آنها نمی‌توانند زمین جدید بخرند و یا زمین را بفروشند. آنها فقط می‌توانند سهام را خرید و فروش کنند و این خرید و فروش منحصراً میان سهامداران عملی می‌شود و هیچ کس از خارج نمی‌تواند وارد شرکت شود و سهام را خریداری کند. اگر کسی درگذشت، وارثان او وارث زمین نیستند، بلکه آنها وارث سهام خواهندبود.
بنابراین شرکت در ابتدا با سه‌هزار، چهارهزار، پنج‌هزار هکتار زمین تشکیل می‌شود و شرکت دست‌نخورده باقی می‌ماند و با در اختیار داشتن این مقدار زمین می‌توان طرح‌های پنج‌ساله، ده‌ساله و پانزده‌ساله تهیه کرد تا بتوان حداکثر بهره را از زمین برداشت. این سیستمی است که ما طرح آن را ریخته‌ایم و شاید با سایر سیستم‌هایی که وجود دارد تفاوت داشته باشد. این نوعی مالکیت است که در عین حال هم انفرادی است و هم جمعی. در این سیستم می‌توان بدون اینکه مالک بزرگی وجود داشته باشد، در یک واحد وسیع مشغول کشاورزی شد. در پایان سال کشاورزان به نسبت سهام خود سود دریافت می‌کنند و به علاوه دستمزد کارهایشان را نیز می‌گیرند.
روابط ایران و فنلاند
اظهار نظر درباره جنبه‌های عملی و مثبت در روابط ایران و فنلاند مستلزم مطالعه است، اما من خوشوقت می‌شوم که روابطمان را با فنلاند و فنلاندی‌ها که همیشه دوستانه بوده‌است، توسعه بدهیم. بدون شک زمینه‌های زیادی وجود دارد که ما می‌توانیم با هماهنگی در آنها، با یکدیگر همکاری کنیم. شاید یکی از اقدامات سودمند در این مورد آن باشد که هیأت‌هایی از کارشناسان فنلاندی به کشور ما اعزام شوند، تا در محل تمام امکانات همکاری میان دو کشور را ببینند.
فروش نفت تا پای پمپ بنزین
مناسبات آینده میان کشورهایی که صاحب ذخایر نفتی هستند و شرکت‌هایی که نفت استخراج می‌کنند باید به آنجا برسد که شرکت‌ها، نفت‌کش‌های خود را بفرستند که نفت بخرند و بروند، ولی امیدواری ما از این هم بیشتر است. ما سعی خواهیم کرد که در پالایشگاه‌های خارج از کشور خود سهیم شویم و در بازار فروش کشورهای دیگر شرکت کنیم، حتی از این هم جلوتر برویم و تا مرحلۀ فروش نفت در پمپ‌های بنزین شرکت داشته باشیم. ما به خوبی می‌توانیم این کار را انجام بدهیم، زیرا اطلاعات لازم را داریم و از وجود کارشناسان شایسته برخورداریم. هر سال که می‌گذرد تعداد افرادی که می‌تواند این امور را انجام دهند، در کشور ما بیشتر می‌شود. من امیدوارم دیگران نیز بتوانند این کار را انجام دهند، ولی شاید مدتی طول بکشد تا آنها بتوانند بدین مرحله برسند.
و اما در مورد تنظیم قیمت نفت در بازارهای جهان، این مسئله‌ای است که به مبادلات دو جانبه میان تولیدکنندگان و مشتریان مربوط است. اگر ما در صدد برآییم که قیمت نفت را به طور غیر طبیعی بالا ببریم، هزینه تولید در کشورهای صنعتی بیشتر خواهدشد و آنگاه ما به نوبه خود مجبور خواهیم شد که مبلغ بیشتری برای خرید نیازمندی‌های خود بپردازیم. سبک و سیاق اقتصاد جهان چنین است، ولی من معتقدم که برای ما بهترین کار آن است که هر چه کمتر نفت خام صادر کنیم و در عوض نفت خام را در کشور خود به تولیدات پتروشیمی تبدیل نماییم. با فروش و صدور این گونه تولیدات ممکن است درآمد ما پنجاه برابر شود. همچنین در این صورت مشاغل بیشتری برای مردم ایجاد خواهدشد و ذخایر ما به مراتب بیشتر دوام خواهدکرد. به طور کلی مزایای این امر کاملاً روشن است، ولی شاید برای سایر کشورها بهترین راه آن باشد که برای مدت طولانی‌تری به فروش نفت خام ادامه دهند.
برای حفظ منافع کشورهای تولیدکننده نفت، ما سازمانی داریم که به اوپک معروف است و مرکز آن در وین است. در این سازمان ما به طور مرتب جلساتی تشکیل می‌دهیم و بهترین راه تأمین منافع کشورهای عضو را بررسی می‌کنیم. اوپک هم اکنون در الجزایر تشکیل جلسه داده و مذاکراتی در آنجا در جریان است.
توسعه روابط ایران و رومانی
درباره روابط ایران و رومانی باید بگویم که ما از چندین سال پیش با رومانی مناسبات دوستانه‌ای داشته‌ایم و این منطبق با همان اصلی است که قبلاً بیان کردم. ما قطع نظر از رژیم رومانی با این کشور روابط حسنه نزدیک و تقریباً پر دامنه‌ای برقرار کرده‌ایم و اکنون نیز درباره توسعه بیشتر این مناسبات بررسی و مطالعه خواهیم کرد، این امر ادامه سیاست گذشته ما است.
بن مایه‌ها
- ↑ President Urho Kaleva Kekkonen, served 1952-1982
- ↑ بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ پرزیدنت فنلاند در میهمانی شام رسمی در هلسینکی ۲ تیر ماه ۱۳۴۹
- ↑ Tapiola was largely constructed in the 1950s and 1960s by the Finnish housing foundation and was designed as a garden city
- ↑ Kuopio
- ↑ Rovaniemi is city and municipality of Finland. The city centre is situated 6 kilometers south of the Arctic Circle.
- ↑ مصاحبه رادیو تلویزیونی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با رسانه‌های همگانی و رادیو تلویزیون در هلسینکی ۶ تیر ماه ۱۳۴۹