سفر رسمی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به ایالات متحده امریکا ۲۶ مهر - ۳ آبان ماه ۱۳۴۸

برنامه عمرانی پنجم/سال ۱۳۵۴ خورشیدی فروردین تا خرداد ماه

پرتال اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی آریامهر

سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۴۸ خورشیدی تازی

شاهنشاه آریامهر و شهردار نیویورک

شاهنشاه آریامهر در میهمانی شهردار نیویورک

نخستین دیدار و گفتگوی آریامهر و پرزیدنت نیکسون در کاخ سفید

سفر رسمی آریامهر شاهنشاه ایران به ایالات متحده امریکا

در روز ۲۴ مهر ماه شاهنشاه آریامهر برای یک دیدار رسمی از امریکا، از تهران به نیویورک پرواز کردند. هواپیمای شاهنشاه آریامهر وارد فرودگاه استانبول شد و شاهنشاه آریامهر پس از درنگ ۳۰ دقیقه‌ای در سالن ویژه از استانبول به پاریس پرواز کردند.

در روز ۲۶ مهر ماه ساعت ۱۶ و سی دقیقه هواپیمای آورنده اعلیحضرت همایون شاهنشاه در فرودگاه نیویورک بر زمین نشست. در فرودگاه جان اف کندی آقای پالمر رییس تشریفات شهر نیویورک، آقای آندرسون رییس تشریفات ایالات نیویورک ایالت نیویورک، دوگلاس مک آرتور سفیر امریکا در تهران به همراه اردشیر زاهدی وزیر امور خارجه، امیراصلان افشار سفیرکبیر شاهنشاه آریامهر در واشنگتن، جمشید آموزگار رییس هیات اقتصادی ایران در امریکا، مهدی وکیل نماینده دایمی ایران در سازمان ملل متحد، کارمندان و هموندان سفارت ایران در واشنگتن و کنسولگری ایران در نیویورک و کنسولگری ایران در نیویورک و هموندان هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد و شماری از ایرانیان و دانشجویانی که در نیویورک بودند از شاهنشاه پیشباز کردند. شاهنشاه آریامهر پس از انجام پیشباز رسمی با اسکورت ویژه از فرودگاه جان اف کندی رهسپار شهر نیویورک شدند. شاهنشاه تا بامداد روز سه شنبه ۲۹ مهر ماه که بازدید رسمی معظم له از واشنگتن آغاز می‌شود در نیویورک ماندند.

در روز شنبه ۲۶ مهر ماه موسسه تایمز و لایف به سرفرازی ورود شاهنشاه آریامهر میهمانی ناهار در آسمان خراش این موسسه در نیویورک برگزار کردند. در این میهمانی با شاهنشاه ایران گفتگوهای جالبی نمودند.

در یک مصاحبه ویژه با رییس خبرگزاری آسوشیتدپرس درباره تشکیل یک کنسرسیوم برای انجام عملیات گوناگون صنعتی و بازرگانی در ایران، شاهنشاه آریامهر نام اشخاص و کمپانی هایی که در این کنسرسیوم خواهند بود را نگفتند.

ما تصمیم داریم یک کنسرسیوم بزرگ برای امور مختلف بازرگانی به وجود آوریم که بدون شک بازرگانی و امور تجاری را در سراسر خاورمیانه تحت تأثیر قرار خواهدداد. در این مورد می‌توانم بگویم که شرکتهای بزرگ و حتی افراد مهمی در این کنسرسیوم که برای مدرنیزه‌کردن ایران در نظر گرفته شده، شرکت خواهندداشت. انتظاردارم اعضای این کنسرسیوم اوایل سال آینده از ایران دیدن کنند. یکی از مهمترین اموری که این کنسرسیوم انجام خواهدداد، صنعت اگروبیزینس است. این طرح نقش مهمی نه تنها در توسعه ایران، بلکه در خاورمیانه ایفا خواهدکرد. اکنون قوه خرید ایرانی رو به افزایش است و میزان رشد خالص امسال ما به ۱۲ درصد بالغ خواهدبود. ما می‌خواهیم اطمینان حاصل کنیم که کشور ما به نحوی مجهز خواهدشد که قادر خواهیم بود از خود دفاع کنیم و حتی از خود کافی نیست، بلکه باید آنقدر قوی باشیم که بتوانیم نادانهایی را که کوشش می‌کنند در راهی جنگجویانه گام بردارند از تصمیمشان بازداریم. دولت ایران بر این عقیده است که پس از خروج نیروهای بریتانیا از خلیج فارس، نیروهای هیچ دولتی به جز نیروهای دولتهای محلی نباید جای آنها را بگیرند. ما از کشورهای عربی منطقه خلیج فارس خواستار همکاری برای گسترش امنیت و ایجاد ثبات در این منطقه شده‌ایم، ولی در صورتی که کشورهای عربی منطقه خلیج فارس در این راه همکاری نکنند، دولت ایران خود به تنهایی مسئولیت امنیت و ثبات این منطقه را به عهده خواهدگرفت.

شبانگاه شاهنشاه آریامهر در میهمانی شام باشکوه جان لیندسی شهردار نیویورک در تالار موزه تاریخ طبیعی بر پا گردید، شرکت فرمودند. در این میهمانی شکوهمند از آریامهر شاهنشاه ایران چنان تجلیل شد که برای ایرانیان غرورآمیز و برای دیگر شگفت انگیز بود. در سر میز شام آقای لیندسی شهردار نیویورک سخنانی ایراد کرد و گفت:

اعلیحضرتا

پروانه می‌خواهد تا مراتب شادمانی خود و همه مردم نیویورک را از اینکه آن اعلیحضرت به اینجا تشریف آورده‌اند ابراز کنم. مردم نیویورک امروز یک زبان ورود آن اعلیحضرت را به عنوان فرمانروای کشور و ملتی که به اندازه تاریخ مدون پیشینه و قدمت دارد گرامی می‌دارند و به ویژه از اینکه شاهنشاه ایران را در دنیای جدید نیویورک به گرمی هر چه تمامتر پیشباز می‌کنند، بسیار خرسندم. امید ما این است که سفر کنونی در همه مدت اقامت،همان گونه که برای ما سبب خوشوقتی و افتخار است به آن اعلیحضرت نیز خوش بگذرد. از اینکه این بار میسر نبوده است که شهبانوی ایران نیز همراه شاهنشاه به نیویورک تشریف فرما شوند، متاسفیم و امیدواریم که اعلیحضرت در سفر آینده خود شهبانوی محبوب را نیز همراه آورند و مردم نیویورک را بیش از از اینها قرین سرافرازی کنند.

همه ما آن اعلیحضرت را به عنوان رهبر یک کشور کهنسال و در عین حال یک کشور مدرن می ستاییم. ایران یکی از استوارترین دوستان دنیای غرب است و بدیهی است که چنین کشوری می‌تواند از امکانات بسیار جالب برای پیشرفت و بهروزی بیشتر برخوردار باشد. ما سپاه دانش تازه نو بنیاد شما را که در دورترین روستاهای ایران به امر مهم با سواد کردن کودکان و زنان و مردان می‌پردازد را می ستاییم. ما سپاه بهداشت را که به ابتکار آن اعلیحضرت برای همگانی ساختن بهداشت در ایران بوجود آمده است، می ستاییم به ویژه دگرگونی‌هایی را که برای تضمین حداکثر دخالت و مشارکت مردم در تعیین سرنوشت کشورشان به اجرا درآمده است را تحسین می‌کنیم.

ما در عین خال رهبری خردمندانه و قابل ستایشی را که آن اعلیحضرت در سطوح گوناگون بر ملت خود می‌کنند و راه‌هایی را که برای تحقق بخشیدن به یک کامیابی متوازن و مثبت در پیش گرفته‌اند و بالاخره تدابیر سازنده‌ای را که برای تضمین صلح در منطقه آشفته خاورمیانه به مرحله اجرا گذاشته‌اند، ستایش می‌کنیم. شاید دریافتن این برای ما امکان پذیر باشد که نقش آن اعلیحضرت در تضمین یک نظام آزاد و سالم در منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنند تا چه اندازه دشوار و دستاوردهای آن تا چه اندازه امیدبخش و دل گرم کننده بوده است. آغوش نیویورک همیشه به روی مردم کشور شما باز بوده و برای سبب سرفرازی است که هزاران تن از مردم ایران در شهر ما در حرفه‌های گوناگون در بیمارستان‌ها و در بسیاری از موسسات دیگر به کار و فعالیت سرگرم هستند.

شاهنشاه آریامهر در پاسخ به سخنان شهردار نیویورک در بیاناتی فرمودند:

آقای شهردار، خانمها، آقایان،

مایلم ابتدا از شهردار این شهر باشکوه و سخنان گرم و محبت‌آمیزی که نسبت به من و کشورم و مردم ایران بر زبان آوردند، سپاسگزاری کنم. در عین حال از مدیر موزه نیویورک به خاطر فرصتی که برای بازدید ما از این موزه فراهم آوردند، و بالاخره از اینکه ضیافت باشکوهی در اینجا برای پذیرایی از ما ترتیب یافته‌است، تشکرکنم. شما در نطق خود به سپاه‌های مختلفی که ما در ایران به وجود آورده‌ایم، اشاره کردید. شاید برای شما جالب توجه باشد که اکنون نه تنها پسران کشور من به این سپاه‌ها می‌پیوندند تا به این وسیله به قسمتی از وظایف میهنی خود عمل کنند، بلکه از دو سال پیش تاکنون دختران ما نیز به این سپاه‌ها می‌پیوندند. یک چنین اقبال همگانی جوانان از سپاه‌های دانش و بهداشت ایران می‌تواند مفاهیم گوناگونی داشته‌باشد. یکی از این مفاهیم در حقیقت عبارت از شوق و هیجانی است که تمام مردم کشور من به ایفای نقشی شایسته در پیشبرد رستاخیز ملی ایران ابراز می‌کنند. این رستاخیز باید کشور ما را به عالی‌ترین مدارج تمدن برساند. ما در همان حال که با گامهای بلند و با تهور در راه توسعه کشور خود پیش می‌رویم، از اندیشیدن به آینده‌های دور نیز غافل نیستیم.

من فکر می‌کنم که مردم کشور من و آنهایی که زمانی در این شهر بزرگ و باشکوه بوده‌اند، همچنین ایرانیانی که به کشور خود بازگشته‌اند، نه تنها خاطرات شگفت‌انگیزی از این شهر بی‌همتای دنیا به همراه آورده‌اند، بلکه از طریق ادامه تحصیل در دانشگاه‌ها و از رهگذر آشنایی با زندگی مردم نیویورک به این حقیقت بزرگ پی برده‌اند که وقتی یک ملت صادقانه و شرافتمندانه کار کند، با وجود همه موانعی که در سر راهش پیش خواهدآمد، سرانجام شاهد پیروزی را در آغوش خواهدگرفت. به این حساب سرگذشت نیویورک در واقع داستان پیروزی ملت امریکا نیز هست. با وجود این آنچه حیرت‌انگیزتر به نظر می‌رسد این است که شما ضمن نائل آمدن به پیشرفتهای عظیم فنی و با اینکه تنها چند ماه پیش موفق شدید برای نخستین بار انسانها را در کره ماه پیاده کرده و آنها را به سلامت به زمین بازگردانید، معهذا هنوز هم به شیوه دیرینه خود مسائل و مشکلات را از نظر ارزشهای انسانی آن نگاه می‌کنید، و هنوز هم به این روش وفادار مانده‌اید. این واقعاً امیدوارکننده است. چون می‌توان پرسید که اگر قرار زندگی تنها عبارت از پیشرفت در زمینه مادیات و گسترده‌تر شدن فرمانروایی ماشین باشد، نام یک چنین زندگی را چه می‌توان گذاشت؟ شما تنها با حفظ سادگی و صمیمیت و خصلتهای انسانی خود توانسته‌اید ارزش پیشرفتهای عظیم خود در زمینه‌های تکنولوژی را بیشتر تجلی بخشید.

یک بار دیگر از آقای شهردار به خاطر اینکه به من فرصت دادند تا با دوستان دیرین دیداری تازه کنم و علاوه بر این با دوستان تازه‌ای روبه‌رو شوم، سپاسگزارم. سپاسگزاری من تنها به خاطر پذیرایی گرمی که در نیویورک از ما به عمل آورده‌اند نیست، بلکه در عین حال به خاطر فرصتی است که به من داده‌اید تا حداکثر کامیابی را برای مردم نیویورک و ملت امریکا خواستار شوم.

بیانات شاهنشاه آریامهر در میان کف زدن‌ها و ابراز احساسات باشندگان به پایان رسید. آنگاه دسته کُر دانش آموزان دبیرستان‌های نیویورک،سرود تاجگذاری شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو را به زبان پارسی و بسیار جالب اجرا کردند. در پایان این میهمانی بزرگانی که در میهمانی بودند، از سوی شهردار نیویورک به پیشگاه شاهانه شناسانده شدند.

۲۷ مهر ماه ۱۳۴۸ شاهنشاه آریامهر اوتانت دبیر کل سازمان ملل متحد را به پیشگاه شاهانه پذیرفتند. شاهنشاه آریامهر و اوتانت ناهار را با یکدیگر خوردند و درباره جستارهای مهم بین المللی و به ویژه صلح خاورمیانه گفتگو کردند. در این باریابی اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی، زاهدی وزیر امور خارجه و سفیران شاهنشاه آریامهر در واشنگتن و سازمان ملل نیز بودند.

شبانگاه گروهی از صاحبان صنایع امریکا در اقامتگاه شاهنشاه آریامهر در نیویورک به پیشگاه شاهنشاه آریامهر باریافتند و ابراز داشتند که به سرمایه گذاری در ایران در رشته‌های گوناگون به ویژه کشاورزی و معادن علاقه مند هستند.

۲۸ مهر ماه ۱۳۴۸ نیم روز شاهنشاه آریامهر به شورای روابط خارجی امریکا در نیویورک تشریف فرما شدند و ناهار را با هموندان شورا خوردند. در این میهمانی اسداله علم وزیر دربار شاهنشاهی و اردشیر زاهدی وزیر امور خارجه و هرمز قریب رییس کل تشریفات شاهنشاهی و همه پایوران برجسته ایالت و شهر نیویورکز از باشندگان بودند. شاهنشاه آریامهر سپس از ساختمان نوین سرکنسولگری شاهنشاهی در نیویورک بازدید فرمودند.

۲۸ مهر ماه ۱۳۴۸ ساعت ۱۵ و سی دقیقه « دان لندن » کمیسر عالی سانفرانسیسکو در اقامتگاه شاهنشاه آریامهر به پیشگاه شاهانه باریافت و عالی‌ترین نشان دریاداری ایالات متحده را به پیروی از یک سنت قدیمی به شاهنشاه ایران فراداشت. دان لندن گفت: فراداشت این نشان به شاهنشاه، نشانه ژرف‌ترین احترامات نسبت به شاهنشاه ایران است، زیرا معظم له در تلاش به سبب پیشرفت و ترقی ملت خویش برای ما پیوسته منبع الهام بوده‌اند. تنها انگشت شماری از شخصیت‌های بزرگ بین المللی از این نشان دریافت داشته‌اند که از جمله ژنرال دوایت آیزنهاور پرزیدنت پیشین امریکا، اعلیحضرت پادشاه نروژ و ریچارد نیکسون پرزیدنت کنونی امریکا هستند.

شاهنشاه آریامهر ساعت ۱۶ در کاخ کنگره ایالات متحده در میهمانی عصرانه‌ای از سوی سناتور ویلیام فولبرایت رییس کمیته روابط خارجی سنای امریکا به سرفرازی ورود شاهنشاه آریامهر برگزار شده بود، شرکت فرمودند. در این میهمانی رهبران کنگره، سناتورها، هموندان برجسته مجلس سنای ایالات متحده و چند تن از همراهان شاهنشاه از باشندگان بودند.

در این روز، شاهنشاه آریامهر ساعت ۱۸ در اقامتگاه خود در نیویورک مدیران، سردبیران، مفسران رادیوها، تلویزیون‌ها، روزنامه‌ها و مجله‌های معتبر امریکا را به پیشگاه شاهانه پذیرفتند. این افراد که از مهمترین روزنامه نگاران و مفسران نیم کره غربی هستند در این باریابی از دیدگاه‌های معظم لهه درباره مسایل مهم بین المللی آگاه شدند و با دگرگونی‌های ایران آشنایی یافتند. از جمله کسانی که به پیشگاه شاهنشاه ایران باریافتند، رییس بنگاه تلویزیون « ان - بی - سی» ، مدیر روزنامه ایونینگ استار، مدیر روزنامه ساندی استار، رییس و سردبیران روزنامه نیویورک تایمز، مفسر خارجی خبرگزاری یونایتدپرس، سردبیر خارجی خبرگزاری آسوشیتدپرس، رییس اتحادیه مطبوعات خارجی، سردبیر حارجی مجله لوک، سردبیر وال استریت جورنال، سردبیر بیزنس ویک، سردبیر واشنگتن پست و رییس خبرنگاران سیاسی تلویزیون « سی - بی - اس » بودند.

پیشباز پرزیدنت آمریکا از شاهنشاه آریامهر ۲۹ مهر ماه

برابر ساعت ده و سی دقیقه شاهنشاه آریامهر با هلیکوپتر از شهر « ویلیامزبرگ » وارد کاخ سفید شدند. پیرامون کاخ سفید هزاران تن از مردم امریکا شاهد آیین باشکوه پیشباز از شاهنشاه سرزمین کهن ایران بودند. درون کاخ سفید پایوران برجسته امریکایی و از آن جمله ویلیام راجرز وزیر خارجه امریکا، ژنرال چاپمن فرمانده تفنگداران امریکایی، نمایندگان سیاسی خارجی و در پیشاپیش آنها سفیر کشور امریکایی نیکاراگویه به عنوان شیخ السفرا ، گروه زیادی از بلندپایگان و فرنشینان سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و صنعتی امریکا از شاهنشاه پیشباز کردند. کاخ سفید و خیابان‌های آن با پرچم‌های ایران و آمریکا آذین بسته شده بود و در بالکن کاخ سفید گروهی از ترومپت نوازان صف کشیده بودند تا بیرون رفتن پرزیدنت ریچارد نیکسون از کاخ سفید و سپس ورود شاهنشاه را از ویلیامز بورگ اعلام کنند. شمار بسیاری از خبرنگاران و فرتورنگاران (عکاسان)، روزنامه‌ها و رادیوها و فیلم برداران تلویزیون‌ها و نمایندگان مجله‌های آمریکایی و خبرنگاران خبرگزاری‌های بزرگ جهان در جایگاه ویژه در پهنه کاخ سفید گرد آمده بودند تا گزارش‌هایی از ورود شاهنشاه آریامهر به کاخ سفید فراهم کنند.

چند دقیقه پیش از ورود شاهنشاه به کاخ سفید پرزیدنت نیکسون از دفتر خود وارد پهنه کاخ سفید شدند و اندکی پس از آن گروه ترومپت نوازان ورود شاهنشاه را به پهنه کاخ سفید اعلام داشت و رییس تشریفات کل ریاست جمهوری امریکا، شاهنشاه آریامهر را به جایگاه ویژه اسکورت کردند. پرزیدنت نیکسون از شاهنشاه آریامهر به گرمی پیشباز کردند و رهبران دو کشور به گرمی دست یکدیگر را فشردند. آنگاه پایوران آمریکایی را پرزیدنت نیکسون به پیشگاه شاهنشاه آریامهر معرفی کردند. در این هنگام شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت امریکا بر روی سکوی ویژه ایستادند. در این هنگام غریو شادی مردم درون و برون کاخ سفید بلند شد. گارد احترام که در پهنه کاخ سفید ایستاده بود آیین احترامات نظامی را انجام داد و بیست و یک تیر توپ به سرافرازی ورود شاهنشاه آریامهر شلیک شد. آنگاه سرود شاهنشاهی و پس از آن سرود ملی امریکا نواخته شد و شاهنشاه آریامهر به همراه پرزیدنت امریکا از گارد احترام سان دیدند.

پس از پایان بازدید ار گارد احترام پرزیدنت ریچارد نیکسون سخنانی ایراد کرد:

اعلیحضرتا

در بیست سال گذشته این نهمین بار است که اعلیحضرت به کشور ما افتخار دیدار داده‌اند و در این مدت هیچ گاه ورود آن اعلیحضرت چه از لحاظ شخص من و چه از لحاظ رسمی مانند این روز زیبای پاییزی گرامی نبوده است. ما از شما پیشباز می‌کنیم، به سبب سرزمین کهنی که شما نماینده آن هستید ما از شما استقبال می‌کنیم. به خاطر عنوان ممتازی که دارید. ما هم چنین از شما پیشباز می‌کنیم به سبب ویژگی‌های شخصی شما ویژگی‌هایی که کسانی که مانند من شما را می‌شناسند ستایش می‌کنند. ویژگی که شما در رهبری کشور خود نمایان ساخته‌اید. امروز ما رسما پرچم‌های امریکا و پرچم ایران را می‌بینیم. رنگ‌های پرچم شما سبز و سفید و قرمز است. سبز نماینده میراث معنوی بزرگ وغنی کشور شما و سفید نماینده صلح و قرمز نماینده شجاعت است و ما می‌دانیم که شما در زندگی خود نماینده تمام این فضیلت‌های بزرگ بوده‌اید، اما ما هم چنین می‌دانیم که شما در زندگی خود نماینده تمام این فضیلت‌های بزرگ بوده‌اید. اما ما هم چنین می‌دانیم که شما نماینده فضیلت‌های دیگری هستیند. در دورانی که کشورهای جدید بسیاری پدید می‌آیند و دورانی که در آن تمام کشورها تجدید حیات می‌کنند و دورانی که در آن همه ملت‌ها دستخوش دگرگونی شده‌اند، شما سرمشقی از رهبری در کشور خود نشان داده‌اید که برای تمام جهانیان با ارزش و چشمگیر است.

من شخصا در بازدید از کشور شما این سرمشق را دیده‌ام. من به یاد می‌آورم که چند سال پیش شما وزیران خود را گرد آوردید و به عنوان پادشاه کشور سخنی گفتید که هنوز همه جهان آن را به یاد دارد. شما گفتید ما در این سرزمین انقلاب خواهیم کرد و این انقلاب پدید آمد. انقلاب در زمینه با سواد کردن مردم که به پیشرفت‌های بزرگی نایل شده است، انقلاب در زمینه اصلاحات ارضی که در آن خود شما سرمشق شدید و زمین‌های خود را به مردم دادید، انقلاب در زمینه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ولی کلید همه این موفقیت‌ها سرشت و ذات این انقلاب است. این انقلابی است که هدف آن نابود کردن و بنیان برافکندن نیست، بلکه هدف آن ساختن است یعنی انقلابی مسالمت آمیز و صلحجویانه و این سرمشقی است که جهانیان شاهد آن هستند، سرمشقی که میراثی نه تنها برای کشور خودتان بلکه برای همه کسانی که در کشورهای دیگر خواستار و آرزومند پیشرفت مسالمت آمیز هستند خواهد شد.

اعلیحضرتا

ما امروز از شما پیشباز می‌کنیم به خاطر آن ویژگی‌هایی که یاد کردم، از شما پیشباز می‌کنیم به خاطر دوستی که خوشبختانه سال‌ها میان ما برقرار بوده است و ما می‌دانیم که همه مردم امریکا در درازای ماندن شما در این کشور می‌خواهند مانند من ستایش، احترام، و علاقه خود را برای شما و مردم ایران ابراز دارند. برای شما و ملت بزرگ ایران رفاه و خوشبختی آرزو می کنم.

آنگاه شاهنشاه آریامهر در پاسخ پرزیدنت نیکسون بیاناتی ایراد فرمودند و گفتند:

آقای رئیس‌جمهوری،

نخست می‌خواهم از شما از صمیم قلب به خاطر سخنان محبت‌آمیزی که نسبت به من و کشورم بیان کردید، تشکرکنم. درست است که این نخستین دیدار من از سرزمین جالب شما نیست، ولی این بار برای من مایه خوشوقتی است که میهمان شما باشم، میهمان میزبان عالیقدری که با علاقه تحولات کشور ما را در بیست سال اخیر دنبال کرده‌است. در این بیست سال کشور ما گاه روزهای بدی به خود دیده، ولی اکنون من با خوشحالی می‌توانم بگویم که عصر رنسانس ایران آغاز شده‌است. دانستن این موضوع دارای اهمیت است که در این کشور بزرگ، شما رئیس‌جمهوری دارید که از امور این مملکت اطلاعات عمیق دارد.

شما اشاره فرمودید که ما در کشور خود انقلابی را آغاز کرده‌ایم. این انقلاب واقعاً تمام شئون زندگی ما را دربر گرفته‌است. ما معتقدیم که تمام کشورها از دوران انقلاب و تحول می‌گذرند، ولی من آرزومی‌کنم که نتیجه همه اینها یک جهان بهتر، تفاهم بیشتر میان مردم، و تحقق آرزوهای بشر برای رفاه مادی و رستگاری باشد.

من خوشوقتم که از جانب خود و مردم کشورم بگویم که در تاریخ طولانی مناسبات دو کشور، گر چه مناسبات دو کشور همیشه عالی بوده‌است، ولی هیچ گاه مانند امروز میان ما اعتقاد متقابل و تفاهم کامل برقرار نبوده‌است و من اکنون می‌خواهم از روش شما نسبت به کشورم که همواره با از خودگذشتگی همراه بوده‌است، سپاسگزاری کنم. این در واقع روشی است که امریکا نسبت به همه کشورهای جهان داشته‌است.

من متقابلاً برای شما و مردم خوش قلب امریکا و کشور بزرگ شما، رفاه و پیشرفت روزافزون آرزومی‌کنم.

بیانات شاهنشاه آریامهر با کف زدن‌های پیشبازکنندگان روبرو شد و سپس شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت نیکسون از پهنه کاخ به درون کاخ سفید رفتند. در کاخ سفید نخستین دور گفتگوهای شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت نیکسون انجام یافت.

میهمانی شام رسمی پرزیدنت نیکسون به افتخار آریامهر شاهنشاه ایران

شاهنشاه آریامهر به میهمانی رسمی کاخ سفید می روند و پرزیدنت نیکسون و بانو از آریامهر پیشباز می کنند

شبانگاه میهمانی شام رسمی به افتخار شاهنشاه آریامهر در کاخ سفید واشنگتن برگزار شد. پرزیدنت نیکسون در سر میز شام سخنانی ایراد کرد و گفت:

اعلیحضرتا

ما بار دیگر مفتخریم که از اعلیحضرت در کاخ سفید پذیرایی می‌کنیم. البته این نخستین باری نیست که شاهنشاه ایران به اینجا نشریف فرما شده‌اند. شاهنشاه ایران یکی از رهبران واقعی جهان به شمار می‌روند که در همین بنا و در همین اتاق میهمان پرزیدنت ترومن، پرزیدنت آیزنهاور، پرزیدنت کندی و پرزیدنت جانسون بوده‌اند و امشب میهمان ما هستند. معمولا در این گونه موارد، در پیشباز از میهمان مطالبی به زبان دیپلماتیک و به تعارف بیان می‌شود، اما ما امشب باید بگوییم که پیشباز ما از شاهنشاه ایران ناشی از علاقه بیش از اندازه مردم امریکا مانند من به ایران است. ملت امریکا و من کشور ایران را می ستاییم و بسیاری از شما از رهبری شاهنشاه واقف هستید و هم چنین می‌دانید که اعلیحضرت در کمک به صلح و آزادی در جهان همیشه کوشا بوده‌اند.

در سال ۱۹۵۳ [برابر با ۱۳۴۲ خورشیدی] فرصت یافتم، هنگام سفر به دور جهان از ایران دیدن کنم و با شاهنشاه ایران آشنا شوم. ایران آخری کشوری بود که در آن سفر جهانی از آن دیدن کردم، در این دیدار بود که برای نخستین بار با میهمان عزیز امشبمان دیدار کردم و در همان دیدار بود که اعلیحضرت مرا سخت تحت تاثیر قرار دادند. در سال ۱۹۵۳ ایران با مسایل دشواری روبرو بود. در آن سال خیلی‌ها نسبت به پیروز شدن ایران بر مشکلات تردید داشتند، اما من هنگامی که ایران را ترک می‌کردم، اطمینان داشتم و می‌دانستم که ایران در رفع این دشواری‌ها با رهبری اعلیحضرت پیروز خواهد شد.

این اطمینان به خاطر افرادی بود که دیده بودم و به ویژه به خاطر شخصیت و اطمینانی بود که در رهبر ایران دیده می‌شد. در آن زمان ایشان رهبر جوانی بودند و من نیز جوانی بودم که سمت معاونت پرزیدنت امریکا را داشتم. اما آنچه به یاد می‌آورم، این است که با وجود ناامیدی ژرفی که بر بسیاری از ناظران اوضاع ایران چیره شده بود بود، شاهنشاه ایران مسایل را می‌شناختند و در عین حال راه حل‌ها را برای آینده طرح می‌کردند. توانایی و بینش یک رهبر بزرگ در ایران است که مسایل را به خوبی بشناسد و بر آن شود که آنها را حل کند و این ویژگی است که در شاهنشاه وجود دارد و در نتیجه این رهبری پیشرفت‌های چشم گیر و بزرگی است که اینک از آن ایران شده است.

موفقیت‌های ایران در زمینه گسترش آموزش و پرورش، عمران و آبادانی و پیشرفت اجتماعی، امروز ایران را در رده نیرومندترین و پر افتخارترین کشورهای جهان درآورده است و ما امشب سرفرازیم که از رهبر کشوری پیشباز می‌کنیم که در ایشان ویژگی رهبری که واقعا در جهان کمیاب است، وجود دارد. ما افتخار داریم اینجا از پادشاهی پذیرایی می‌کنیم که در رهبری ملت خود و در بینش و درک مسایل آینده همواره بزرگی و عظمت شاهانه‌ای را نشان داده‌اند.

برای شاهنشاه ایران و ملت بزرگ ایران رفاه و پیشرفت و خوشبختی روزافزون آرزو می کنم

شاهنشاه آریامهر در پاسخ به سخنان مهرآمیز پرزیدنت نیکسون فرمودند:

آقای رئیس‌جمهوری،

بیانات محبت‌آمیز شما در نخستین دیدار صبح امروز مرا عمیقاً تحت تأثیر قرار داد. امشب نیز بار دیگر گرمی احساسات شما مرا تحت تأثیر فراوان قرار داده‌است. احساساتی که فقط یک دوست واقعی می‌تواند آن را بیان کند، کسی که مسائل را می‌شناسد و آنها را به خوبی درک می‌کند.

برای من مایه سرور و خوشوقتی است که بگویم دوستی ما از دیرباز آغاز شده‌است. این دوستی و وحدت به خصوص از آن جهت استوار و نیرومند است که در دورانی آغاز شد که برای کشور من اهمیت حیاتی بسیار داشت، یعنی زمانی که ما دچار عوارض و عواقب جنگ بودیم. شدت یافتن سیاستهایی که هدف آنها تسلط بر همه جهان بود. ما به سهم خود کوشش کردیم تا استقلال خود را حفظ کنیم و در برابر فشار مقاومت نماییم، و از طرف دیگر شما نیز پرچمی را که امریکا همواره با غرور نگهبان آن بوده‌است، برافراشتید. این پرچم نماینده مردمی است که پیوسته در راه حق و آزادی ایستادگی کرده‌اند.

شما با محبت بسیار اشاره کردید که ملت ما در این مبارزه پیروز شده‌است. بیشتر موفقیت ما مرهون احساسات عمیق و ریشه‌دار مردم ما است. مردمی که نسبت به خود و تاریخ خود و آزادیهای فردی وفادار بوده‌اند. این نکته را نیز باید بگویم که توفیق ما ناشی از این دلگرمی نیز بوده‌است که می‌دانستیم از دوستی ملت بزرگی مانند امریکا برخورداریم. در مقابل آنچه درباره من ذکر کردید باید بگویم که شما چه در ایام خوشی و موفقیت، و چه در روزهای دشوار، وظایف خود را با شجاعت و متانت کامل انجام داده‌اید و این خصوصیاتی است که انسان را بزرگ و قابل اعتماد می‌کند و این همان خصوصیاتی است که انسان را به مقام رهبری می‌رساند. ما امروز بیش از هر زمان دیگر به دوستی امریکا نیازمندیم تا بتوانیم از آنچه که بدان معتقدیم حراست کنیم و قانون و عدالت را اجرا نماییم و نزاکت را در مناسبات میان کشورهای جهان تشویق کنیم.

من به شما اطمینان می‌دهم که در کلیه امور از تفاهم کشور من برخوردار هستید، زیرا ما می‌دانیم که اقدامات شما در جهت عدالت و مساوات صورت می‌گیرد. ما می‌توانیم به خاطر نتایجی که از دوستی شما گرفته‌ایم به خود تبریک بگوییم. ما معتقدیم که کشور ما می‌کوشد تا آنچه را که تاریخ گذشته ما برایش تلاش کرده‌است به انجام برساند، یعنی می‌کوشیم تا ارزشهای معنوی را به دنیا عرضه کنیم، ارزشهایی که بتوانند به بهترکردن زندگی کمک کنند و در این راه هرگز از کوشش بازنخواهیم ایستاد. این تاریخ کشور ما است. هیچ کشوری نمی‌تواند نسبت به گذشته خود وفادار نباشد، البته در عین حال باید بکوشد که نتایج بهتری در آینده به دست آورد. ما همواره سفر شما را به کشور خود و دیدار شما و خانم نیکسون را در ایران به یاد خواهیم داشت.

من شخصاً همیشه ساعات زیادی را که در سال ۱۹۶۷ با هم گذرانده‌ایم، به یاد خواهم داشت و نیز با اشتیاق در انتظار دیدارهای آینده رئیس‌جمهوری امریکا از کشور خودمان خواهم بود.

دومین دور گفتگوهای شاهنشاه آریامهر با پرزیدنت نیکسون و میهمانی وزیر خارجه امریکا ۳۰ مهر ماه

بامدادان دومین دور گفتگوهای شاهنشاه آریامهر با پرزیدنت نیکسون در کاخ سفید برگزار شد.

نیم روز ۳۰ مهر ماه وزیر خارجه امریکا یک میهمانی ناهار به سرفرازی شاهنشاه آریامهر به ایالات متحده امریکا برگزار کرد. بر سر میز ناهار مستر راجرز بیاناتی ایراد کرد:

اعلیحضرتا

افتخار دارم که به آن اعلیحضرت در کاخ وزارت امور خارجه امریکا خوش آمد بگویم. این اتاق میهمانان زیادی به خود دیده است اما امروز ما از میهمانی در اینجا پذیرایی می‌کنیم که مورد احترام ژرف ما و همه مقامات دولت و مردم امریکا هستند. امروز بامداد، اعلیحضرت هنگام تشریف فرمایی به کاخ سفید بیاناتی درباره روابط استوار ایران و امریکاییان فرمودند. برای همه ما داشتن چنین مناسباتی با ایران موجب خوشوقتی بسیار است زیرا ما برای شخص شما و کشور شما احترام زیادی قایل هستیم. هیچ یک از رهبران جهان کنونی مانند اعلیحضرت برای تامین رفاه مردم کشور خود و نیز حقوق افراد کشورش کوشش نکرده است. در زمینه سیاست خارجی اعلیحضرت نشان دادند که مسایل را به خوبی می‌شناسند. ما در امریکا به ویژه اهمیت کشور شما را برای آینده جهان درک می‌کنیم. کشور آن اعلیحضرت در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی پیشرفت‌های درخشانی کرده است. ایران تحت رهبری آن اعلیحضرت به یک کشور نیرومند و با ثبات دگرگون شده است و این برای ما موجب خرسندی است. امیدواریم که اعلیحضرت در این سفر دوستی ژرف امریکا را نسبت به ایران احساس کنند و نیز ما امیدواریم در کنار یکدیگر در راه صلح جهانی گام برداریم. بار دیگر باید بگویم که بودن شاهنشاه در این جمع سبب خوشوقتی همه ما است.

پس از پایان سخنان وزیر امور خارجه امریکا شاهنشاه آریامهر در پاسخ فرمودند:

جناب آقای وزیر خارجه، عالیجنابان، میهمانان عالیقدر

امروز بامداد من تحت تاثیر کلمات محبت آمیز پرزیدنت امریکا قرار گفتم و اکنون نیز بار دیگر شما با کلمات مهرآمیز خود مرا تحت تاثیر قرار دادید. من از دوران کودکی هنگامی که تاریخ کشورم را می‌آموختم با مناسبات ایران و آمریکا نیز آشنا شدم اما هنگامی برای نخستین بار در سال ۱۹۴۹ به این کشور سفر کردم، کوشش کردم با مردم این سرزمین از نزدیک آشنا شوم. در آن سفر بشر دوستی آمریکایی را که در تاریخ آمده است از نزدیک دیدم. مردمی که بی دریغ به دیگر کشورها کمک کرده‌اند، بدون آنکه در ازای آن چشم داشتی داشته باشند. مردمی که همواره از آزادی بشر حمایت کرده‌اند و به همین سبب است که این کشور را سرزمین دلیران می‌خوانند.

روابط دو کشور ما هیچ گاه مانند امروز بر پایه اعتماد و احترام متقابل و دوستی و تفاهم کامل استوار نبوده است. ما از این پس خواهیم کوشید نسبت به اصول انسانی که شما نسبت به آن وفا دارید وفادار بمانیم و کوشش خواهیم کرد نسبت به کسانی که نیازمند کمک هستند یاری کنیم، ما هرگز کوشش نخواهیم کرد که سرزمین خود را به زیان دیگری توسعه دهیم و هیچگاه در صدد ربودن ثروت دیگران برنخواهیم آمد و دیگران را از آنچه دارند محروم نخواهیم کرد.

درست است که ما نمی‌توانیم به اندازه شما سخاوتمند باشیم چه اگر ارقام را درست به خاطر بیاوریم، تصور می‌کنم که شما در جنگ جهانی بیش از یک صد میلیارد دلار به کشورهای دیگر کمک کرده‌اید و این کمکی بود که بدون هیچگونه چشم داشتی داده شده است. ما با توجه به موقع مهم جهانی که داریم با نهایت قدرت در راه حفظ عقاید و آرمان‌هایی که به آن معتقدیم با کسانی که با ما هم عقیده هستند همکاری خواهیم کرد.

من به عنوان یک دوست برای شما و کشور شما آرزوی سعادت و توانایی دارم و آرزو می‌کنم که کوشش‌های شما همیشه با پیروزی توام باشد و مانند گذشته به تحقق آرمان‌های عالی انسانی کمک کنید. من مطمین هستم که این کشور را با اعتقاد راسخ تری نسبت به دوستی ایران و امریکا ترک خواهم کرد.

آیین پسواز رسمی از شاهنشاه آریامهر از سوی پرزیدنت نیکسون

پرزیدنت نیکسون بهترین‌ها را در آیین پسواز برای شاهنشاه و ملت ایران آرزو می‌کند

در روز نخست آبان ماه ۱۳۴۸ پرزیدنت نیکسون در آیین رسمی باشکوهی به پسواز شاهنشاه آریامهر آمد. در این آیین پرزیدنت امریکا در سخنان مهرآمیز پیشرفت‌ها و رهبری خردمندانه شاهنشاه را ستود. آنگاه شاهنشاه آریامهر در پاسخ سخنان پرزیدنت نیکسون بیاناتی

بیانات شاهنشاه در پاسخ سخنان حضرت رئیس‌جمهوری امریکا

(هنگام بازگشت به ایران)

آقای رئیس‌جمهوری،

از سخنان محبت‌آمیز شما بسیار متشکرم. بار دیگر باید بگویم که از میهمان‌نوازی شما عمیقاً امتنان دارم. دوستی که نسبت به من ابرازکردید، موجب سپاسگزاری عمیق من است. مذاکرات ما در نهایت صراحت و در محیط کاملاً دوستانه‌ای صورت گرفت. همچنین مذاکراتی که با سایر مقامات امریکایی به عمل آوردم، آمیخته با صفا و صمیمیت بود.

همانطور که اشاره کردید، مناسبات ما هیچگاه به خوبی امروز نبوده‌است، زیرا این مناسبات بر پایه اعتماد کامل و منافع مشترک برقرار شده‌است. ما هر دو از یک اصول دفاع می‌کنیم و به ارزشهای اخلاقی یکسانی معتقدیم، ارزشهایی که به خاطر آنها زندگی می‌کنیم و در صورت لزوم حاضریم برای آنها جان خود را فدا کنیم.

کشور شما به این امر معتقد و در آن ذی‌نفع است که دنیا باید جایی برای زندگی بهتر شود و به هر کس باید فرصت زندگی بهتر و رهایی از ترس و وحشت داده‌شود. هر کس باید این فرصت را داشته‌باشد که زندگی خود را در سلامت و رفاه بگذراند.

به خاطر این ایده‌آلها که مورد احترام ما است، ما برای شما توانایی روزافزونی آرزو می‌کنیم. ما برای تمام کوششهای شما آرزوی موفقیت داریم و علاوه بر این آرزومی‌کنیم که شما همواره در کمک به بشریت موفق باشید، زیرا این کمک از عهده شما ساخته است و با توجه به این توانایی است که من می‌خواهم با صراحت بگویم وقتی توانایی هست، باید کمک کرد. ما نیز به سهم خود همچنان کوشش خواهیم کرد تا نقش سازنده خود را ادامه دهیم. ما در منطقه خود سعی خواهیم کرد از همین اصول دفاع کنیم و به همکاری و مساعدت در جهت حفظ صلح و ثبات ادامه دهیم و به هر کس که خواستار کمک باشد کمک کنیم. ما در دادن این گونه کمکها هیچ گاه به خود تردید راه نخواهیم داد و سعی خواهیم کرد که کمکهای ما حتی‌المقدور آزادانه باشد. من امیدوارم که مناسبات میان دو کشور به همین نحو به نفع هر دو کشور ادامه یابد، و نیز امیدوارم که این مناسبات به سود منطقه ما و سراسر جهان باشد.

آقای رئیس‌جمهوری،

همانطور که اشاره کردید، کشور من واقعاً چهارراه تمدنها و کانون منافع مختلف است. ما مفتخریم از اینکه بتوانیم این وظیفه را به نحوی مسالمت‌آمیز و با متانت به طرزی که سودمند و مفید واقع شود، به انجام برسانیم. ما در انجام این وظیفه هنگامی بهتر موفق خواهیم شد که از حمایت معنوی دوستان خود که بزرگترین آنها کشور بزرگ شما است، برخوردار شویم و بار دیگر یادآور می‌شوم که دوستی شما آقای رئیس‌جمهوری، برای من و ملت من بسیار ارزنده است.

تلگرام شاهنشاه آریامهر برای پرزیدنت ترکیه

روز شنبه سوم آبانماه شاهنشاه آریامهر از سفر آمریکا و اروپا به میهن بازگشتند. در راه بازگشت به تهران هنگامی که شاهنشاه از فراز خاک ترکیه می‌گذشتند، تلگرامی برای پرزیدنت ترکیه فرستادند:

حضرت ژنرال جودت سونای پرزیدنت ترکیه - آنکارا

هنگام مراجعت به میهن و پرواز بر فراز خاک کشور برادر، ترکیه بار دیگر گرمترین درودهای خود را به آن حضرت و بانو سونای ابراز می‌دارم.

سلامت و سعادت شخص آن حضرت و نیک بختی روز افزون ملت نجیب ترکیه را که با ایران دارای روابط صمیمانه اتحاد و دوستی می‌باشد از صمیم قلب خواستارم.

محمدرضا پهلوی

بازگشت شاهنشاه آریامهر به میهن

در فرودگاه مهرآباد علیاحضرت شهبانو و هموندان خاندان شاهنشاهی ایران به پیشباز شاهنشاه آریامهر آمده بودند. در این آیین رسمی امیرعباس هویدا نخست وزیر و بانو، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، هیات وزیران، رییس هیات مدیره ومدیر عامل شرکت ملی نقت ایران، فرماندهان و امرای ارتش شاهنشاهی آجودان‌های کشور و لشکری شاهنشاه، نمایندگان سیاسی کشورهای خارجی و شماری از پایوران کشوری از باشندگان بودند. چند دقیقه پیش از نشستن هوایپمای آورنده شاهنشاه آریامهر، علیاحضرت شهبانو با هلیکوپتر به فرودگاه تشریف فرما شدند. هواپیمای شاهنشاه آریامهر در ساعت پنج و پنجاه دقیقه به زمین نشست. هشت فروند جت نیروی هوایی شاهنشاهی، هواپیمای شاهنشاه را از مرز تا فرودگاه اسکورت کردند و هم چنان بر فراز فرودگاه پرواز می‌کردند.

علیاحضرت شهبانو و هموندان خاندان شاهنشاهی درون هوایپما از شاهنشاه پیشباز کردند، آنگاه شاهنشاه آریامهر از هواپیما پیاده شدند. پشت سر شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو، والاحضرت مولای عبدالله برادر پادشاه مغرب دیده می‌شد که برای یک دیدار خصوصی به تهران آمده بود. در پای پلکان هواپیما غلامرضا نیک پی شهردار تهران از سوی مردم تهران خوش آمد گفت، آنگاه هویدا نخست وزیر، رییس دو مجلس و رییس ستاد بزرگ ارتشتاران از شاهنشاه آریامهر پیشباز کردند. دسته موزیک سرود شاهنشاهی را نواخت و گارد احترام ادای احترامات نظامی کرد و به سرفرازی ورود شاهنشاه آریامهر ۲۱ تیر توپ شلیک شد. پس از گزارش فرمانده گارد احترام، شاهنشاه آریامهر از گارد احترام سان دیدند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو سپس از برابر صف وزیران و نمایندگان سیاسی با بانوانشان گذشتند و پس از ابراز مهر نسبت به آنان با هلیکوپتر به کاخ شاهنشاهی بازگشتند.

پیش از اینکه شاهنشاه آریامهر رهسپار کاخ شاهنشاهی شوند به درخواست خبرنگاران به دو پرسش پاسخ دادند.

پرسش: نظر شاهنشاه درباره اهمیت سفرشان به آمریکا و پیشباز بی مانند دولت و ملت امریکا از معظم له چیست؟

شاهنشاه آریامهر: استقبال دولت و ملت امریکا از ما منعکس کننده پیشرفت و وضع استثنایی ایران است که در میان تمام مشکلات موجود ثبات خود را حفظ کرده است و به سرعت در راه صحیح پیشرفت می‌کند. این پیشرفت فقط جنبه مادی ندارد که فقط چند کارخانه یا سد ساخته شده باشد بلکه این پیشرفت‌ها در سطح هدف‌های عالی بشری است که سبب شده است نام کشور ما زبانزد خاص و عام گردد. به نظر من، شاید علت اصلی این باشد که افزون بر این دوستی، روابط ایران و آمریکا شاید تاکنون به این نزدیکی و استحکام نبوده است.

پرسش: روزنامه‌های خارجی نتایج گفتگوهای شاهنشاه و رهبران آمریکا را فوق العاده عالی نوشته‌اند، شاهنشاه شخصا در این باره چه نظری دارند؟

شاهنشاه آریامهر:البته من هم از نتایج مذاکرات راضی هستم. با رییس جمهوری که طبیعی بود دوست قدیمی است و از لحاظ سیاسی هم طبیعی است که این طور باشد. صاحبان صنایع هم تشخیص داده‌اند که کشور ما محل امنی است و فعالیت برای سرمایه گذاری و البته استفاده از صنایع امکان پذیر است.