سفر اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به بلغارستان و مجارستان ۲۶ اردیبهشت ماه - ۱ خرداد ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی

دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران

درگاه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی

برنامه عمرانی ششم/سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی

اعلیحضرتین هنگام ورود به صوفیه از سوی پرزیدنت پیشباز می‌شوند

اعلیحضرتین در فرودگاه صوفیه پیشباز می‌شوند

شهبانو به همراه بانو ژیوکف در اتحادیه معماران

تودور ژیوکُف رییس شورای دولتی جمهوری مردم بلغارستان

اعلیحضرتین تاج‌گلی بر بنای یادبود سرباز گمنام می‌نهند

اعلیحضرتین و تودور ژیوکف و بانو در یکی از آیین‌های رسمی

شهبانو از یکی از مدرسه‌های تجربی دیدن می‌کنند

سفر اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر به بلغارستان و مجارستان ۲۶ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی

۲۶ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ سفر رسمی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به کشورهای بلغارستان و مجارستان پیش از نیمروز آغاز شد. اعلیحضرتین با پسواز رسمی ساعت ۱۱ با هواپیمای شاهین از فرودگاه مهرآباد به سوی صوفیه پایتخت بلغارستان پرواز کردند. در این سفر خلعتبری وزیر امورخارجه و بانو خلعتبری - خانم نهاوندی ندیمه علیاحضرت شهبانو - امیراصلان افشار رییس کل تشریفات شاهنشاهی، هوشن' نهاوندی رییس دفتر مخصوص علیاحضرت و تنی چند از بلندپایگان کشوری و لشکری در رکاب شاهنشاه و شهبانو هستند.

هواپیمای شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو که از سوی هواپیماهای جنگنده بلغاری از مرز این کشور اسکورت می‌شد ساعت دوازده و ده دقیقه به زمان اروپای شرقی برابر با ساعت پانزده و ده دقیقه در فرودگاه صوفیه بر زمین نشست. در فرودگاه حضرت تودور ژیوکُف رییس شورای دولتی جمهوری مردم بلغارستان در پای پله‌های هواپیما از شاهنشاه و شهبانو پیشباز رسمی کردند. در این آیین لودمیلا ژیوکف دختر رییس شورای دولتی جمهوری مردم بلغارستان، نخست‌وزیر، وزیر خارجه، وزیر فرهنگ، وزیر بازرگانی، معاون اقتصادی نخست‌وزیر، معاون رییس جمهور و رهبر حزب کشاورزان و دیگران بلندپایگان بلغاری بودند. شاهنشاه آریامهر و تودور ژیوکف در برابر گارد احترام بازایستادند، دسته موزیک سرود ملی ایران و سرود ملی جمهوری بلغارستان را نواخت و به سرفرازی ورود شاهنشاه آریامهر به بلغارستان بیست و یک تیر توپ شلیک شد.

گروه زیادی از مردم بلغارستان با در دست داشتن پرچم سه رنگ شیر و خورشید نشان ایران و پرچم بلغارستان در فرودگاه صوفیه گردآمده بودند و به شاهنشاه و شهبانوی ایران ابراز شور و هیجان بی مانندی می‌کردند. فرودگاه صوفیه با نگاره‌های شاهنشاه آریامهر و حضرت ژیوکف و پرچم‌های دو کشور آذین بسته شده بود و به زبان پارسی نوشته شده بود: "میهمانان عزیز ایرانی با بلغارستان خوش آمدید. "

اعلیحضرتین به همراه میزبانان خود از فرودگاه صوفیه به کاخ بویانا رفتند. در درازای راه فرودگاه تا کاخ انبوهی از مردم با تکان دادن پرچم‌های دو کشور شور و هیجان خود را از ورود شاهنشاه و شهبانوی ایران ابراز داشتند. در یکی از خیابان‌ها در راستای کاخ چهار دختر بلغاری دسته گل‌هایی پیشکش کردند و چهار دختر بلغاری دیگر به پیروی از یک سنت کهن بلغارستان آب، نان و نمک به اعلیحضرتین و میزبانانشان پیش نهادند (تقدیم کردند).

در یکی از میدان‌های شهر، شهردار صوفیه پس گفتن خوش‌آمد کلید شهر را به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو پیشکش کرد. اعلیحضرتین پس از نیم‌روز در بنای یادبود سرباز گمنام تاج گل زیبایی نهادند و آیین احترام را به جای آوردند، آنگاه به کاخ ورانا وارد شدند و رییس هیات‌های سیاسی در صوفیه به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو شناسانده شدند.

شامگاه از سوی حضرت رییس شورای دولتی مردم بلغارستان به سرفرازی ورود شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو میهمانی شامی در کاخ گویانا برگزار شد. در این میهمانی که بلندپایگان کشور بلغارستان و بانوانشان و همراهان شاهنشاه نیز بودند، سران دو کشور سخنان مهمی ایراد کردند. در سر میز شام حضرت تودور ژیوکُف گفت:

بسیار مایه خوشوقتی من است که امروز به میهمانان گرامی‌مان خوش‌آمد بگویم. یاد میهمان نوازی بی آلایش را که درکشورتان و کنار آثار باستانی، زیبایی طبیعی و دست‌آوردهای معاصر که به ما روا داشتند را زنده می‌داریم. ما با خرسندی آن فضای پر از اعتماد، مهربانی، واقعیت و هم‌اندیشی دوسویه را که در گفتگوهایمان وجود داشت به یاد می‌آوریم.

در چند سال گذشته رهبران دو کشور، وزیران و دیگر بلندپایگان بارها با یکدیگر دیدار کرده و مسایلی را که درخور نگرش دو کشور را به گفتگو گزارده‌اند. خرسندیم یادآور شویم که این دیدارهای سودمند عادت شده است. همچنین با سپاس یادآور می‌شویم که نزدیکی واقع گرایانه و کوشش‌های مثبت در راستای والایی پیوندهایمان دست‌آوردهای نیکویی به بارآورده است. بیشتر کارهایی که در این راستا برگزیده شده، هوده گفتگوهای ما در سال‌های ۱۹۷۳ و ۱۹۷۴ بوده است.

می‌خواهم به ویژه به نگرش اعلیحضرت به گسترش و ژرفا یافتن همکاری‌های سازنده میان بلغارستان و ایران اشاره بنمایم. ...شرط نیازین برای گسترش آزاد همکاری اقتصادی بین المللی بستگی به بهبود بیشتر فضای سیاسی واطمینان به صلحی پایدار در جهان دارد. وظیفه عمده و فوری در این جهات اعمال اقدامات آتی به همراه کوشش مشترک کشورهای بزرگ و کوچک برای فرونشاندن مسابقه تسلیحاتی و دست یابی به نتایج استوار در زمینه خلع سلاح می‌باشد. مسله جلوگیری از گسترش و ساخت گونه‌های تازه تسلیحات مرگ آور تولید بمب نوترونی به ویژه در شرایط کنونی، گسترش پیوسته دگرگونی‌های علمی و تکنیکی دارای اهمیت ویژه است. ما به سیاست همزیستی مسالمت آمیز ایران با دیگر کشورهایی که دارای روش‌های اجتماعی متفاوت هستند و از راه پیوندهای دوستانه شما و همکاری والای دوسویه با اتحاد شوروی و دیگر کشورهای سوسیالیست تایید شده است ارج می‌نهیم.

اوضاع خاورمیانه به ایجاد یک خطر جدی ادامه می‌دهد. یورش گذشته اسراییل به جنوب لبنان، یک بار دیگر نیاز به یک راه حل همه سویه را برای زد و خوردها که تنها از راه بازگشایشی کار کنفرانس صلح ژنو در اوضاع خاورمیانه و با شرکت برابر همه درگیرشدگان از جمله سازمان آزادی بخش فلسطین می‌توان بدان دست یافت به اثبات می‌رساند. ...

سپس شاهنشاه آریامهر در پاسخ سخنان رییس شورای دولتی جمهوری مردم بلغارستان بیاناتی ایراد فرمودند:

حضرت رییس شورای دولتی جمهوری مردم بلغارستان

حضار محترم

از بیانات محبت‌آمیز شما، از جانب شهبانو و خودم و از جانب ملت ایران تشکر می‌کنم و به نوبه خود بهترین درودهای ملت ایران را به ملت دوست بلغارستان ابراز می‌دارم. استقبال صمیمانه امروز مردم پایتخت زیبای شما از ما نمونه‌ای از این مودت متقابل است. شهبانو و من اکنون برای سومین بار از جمهوری مردم بلغارستان دیدار می‌کنیم و اطمینان دارم که هم چنانکه در دومین سفر خود شاهد پیشرفت‌های فراوان کشور شما نسبت به سفر اول بودیم، این باز نیز شاهد موفقیت‌های باز هم تازه و وسیعی در همه زمینه‌ها خواهیم بود. ما به عنوان یک دوست و شریک و همکار اقتصادی همواره این فعالیت‌ها و ترقیات شما را با علاقه دنبال می‌کنیم و طبعا آرزومند پیشرفت روزافزون ملت فعال و مصمم شما در همه شئون هستیم.

سفر کنونی ما تقریبا در آستانه برگزاری جشن بسیار بزرگ ملی شما، یعنی بزرگداشت سیزدهمین قرن بنیادگذاری کشور بلغارستان صورت می‌گیرد. از این جهت من فرصت را به نام خودم و ملت ایران برای ابراز بهترین شادباش‌ها و درودها به شما و ملت بلغارستان که رابطه کهنی ما را با آن پیوند می‌دهد مغتنم می‌شمارم. این رابطه، امروز با همکاری‌های وسیع اقتصادی و فرهنگی دو کشور ماهیت و اهمیت تازه‌ای یافته است. همچنان که شما اظهار داشتید این همکاری‌ها اکنون زمینه‌های متنوع و مختلفی را شامل می‌شود که پیوسته گسترش می‌یابد و این امر در مورد ارتباط دو اقتصاد شکوفا کاملا طبیعی است، زیرا توسعه این اقتصادها پیوسته نیازهای تازه‌ای را در پیش می‌آورد و در عین حال امکانات بیشتری را برای همکاری‌های ثمربخش عرضه می‌دارد.

این همکاری‌ها امروز بر اساسی کاملا واقع بینانه یعنی با حسن تفاهم متقابل و با توجه به تامین مصالح ملی، از راه اشتراک مساعی مثبت بدون توجه به اختلاف سیستم‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی طرفین انجام می‌گیرد و همان طور که تذکر دادید در تامین این همکاری تماس‌های مستقیم و شخصی عامل بسیار موثری است.

در پرتو این سیاست مشترک، دو کشور ما اکنون در بسیاری از زمینه‌ها نقش مثبت و موثری در توسعه اقتصاد یکدیگر ایفا می‌کنند. قرارداد همکاری‌های فنی و اقتصادی کمیسیون مشترک وزیران، قراردادهای مختلف روابط بازرگانی، همکار یموثر در زمینه طرح‌های کشت و صنعت، صنعت توتون، صنعت چوب، تولید محصولات غذایی، امور کشاورزی و آبیاری و دامپروری، مبارزه با آفات کشاورزی و بسیاری موارد دیگر نمونه‌هایی از این همکاری‌های اقتصادی است.

در امور فرهنگی و هنری و ورزشی نیز همین ارتباط نزدیک میان ایران و بلغارستان برقراراست. کشور شما تاکنون در چندین فستیوال بین المللی فیلم در تهران شرکت کرده و به اخذ چند جایزه منجمله دریافت مدال طلا موفق شده است. همان طور که متذکر شدید کشور بلغارستان امروز از صورت یک مملکت ساده کشاورزی به صورت یک کشور کشاورزی و صنعتی مدرن و پیشرفته درآمده است که در پرتو تکنیک و صنعتی شکوفا پیوسته در بالابردن کارآیی و کیفیت تولید صنعتی و کشاورزی خود از راه نوسازی اقتصاد ملی و ارتقای سطح مدیریت کوشش می‌کند. اجرای موفقیت آمیز هفتمین برنامه پنج ساله شما با هدف‌های جاه طلبانه‌ای که در آن در نظر گرفته‌اید، مسلما این جهش بزرگ کشاورزی و صنعتی شما را کاملتر خواهد کرد.

من نیز کاملا با شما موافقم که موفقیت کامل این تلاش‌های ملی مستلزم وجود یک محیط بین المللی صلح و تفاهم است که کوشش در راه برقراری و تقویت آن از مهمترین وظایف هر دولت و ملتی به شمار می‌رود. این کوشش وقتی می‌تواند به نتیجه مطلوب برسد که واقعا صادقاه و صمیمانه باشد و دور از هر گونه خودخواهی و کوتاه بینی در امری که با سرنوشت همه جامعه بشری ارتباط دارد انجام گیرد.

در این مورد سیاست کشور ما، سیاستی کاملا روشن و خالی از هرگونه ابهام است. ما بارها اعلام کرده‌ایم که طرفدار خلع سلاح کامل ولی مطمئن و کنترل شده بین المللی هستیم و در عین حال از هر قدمی که به طور محدود در این راه برداشته شود استقبال می‌کنیم.

ما از اولین کشورهایی بودیم که قرارداد بین المللی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را امضا کردیم و نیز ما پیشنهاد کننده طرح اعلام خاورمیانه به عنوان منطقه‌ای عاری از سلاح‌های هسته‌ای بودیم که مورد تایید سازمان ملل متحد قرارگرفت. در مورد اقیانوس هند نیز همواره از برنامه مشابهی دفاع کرده‌ایم. کوشش ما در راه نیل به خلع سلاح جهانی - که امیدواریم مساعی اجلاسیه ویژه آینده سازمان ملل متحد در این باره نتایج ثمربخشی داشته باشد - طبعا در آینده نیز ادامه خواهد یافت، ولی به طوری که همواره اعلام داشته‌ایم تا روزی که چنین آرزویی تحقق نیافته باشد نمی‌توانیم در تامین نیازهای دفاعی خود کمترین سهل انگاری و غفلتی بکار بریم.

درباره بحران خاورمیانه ما نیز با شما هم عقیده هستیم که راه حل این بحران اجرای مفاد واقعی قطعنامه‌های شورای امنیت ملل متحد از راه تخلیه اراضی اشغال شده و نیز شناسایی حقوق حقه ملت فلسطین است. ما معتقدیم که نباید تلاش‌های صلحی که در این زمینه به عمل آمده است بی نتیجه بماند، زیرا ادامه محیط دشمنی و کینه روز به روز راه نیل به چنین صلحی را دشوارتر خواهد ساخت.

حضرت رییس شورای دولتی جمهوری

اظهار اطمینان شما در این باره که حسن نیت و پیوستگی ملت‌ها و مردم صلح‌دوست جهان، سرانجام می‌تواند همه مشکلات ما را حل کند مایه خوشوقتی قلبی من است، زیرا به هر حال این آرزویی است که هر فرد نیک اندیشی در هر جای جهان، در عصر آشفته ما باید داشته باشد. حقیقت این است که برای حل آن مشکلات راه دیگری در دنیایی که به طور روز افزون با کابوس سلاح‌های وحشتناک تخریبی روبرو است وجود ندارد.

من در پیشرفت مساعی خستگی ناپذیر شما در راه سازندگی کشور خودتان و در ایفای مسئولیت خطیری که در برابر ملت خویش به عهده دارید، برای شما، حضرت رییس شورای دولتی و برای پیشرفت و رفاه روزافزون ملت دوست بلغار و توسعه بازهم بیشتر روابط دوستی و همکاری ایران و بلغارستان و برقراری صلح و تفاهم جهانی آرزوی موفقیت می‌کنم.

۲۷ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ نخستین دور گفتگوهای سیاسی شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت بلغارستان ساعت ۱۰ بامداد در کاخ بویانا آغاز شد و دو ساعت به درازا کشید. پس از پایان گفتگوها شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به همراه حضرت تودور ژیوکف رییس شورای دولتی جمهوری مردم بلغارستان و بانو ژیوکف و دختر ایشان و وزیر فرهنگ بلغارستان از شهر ۳۰۰ هزار تنی پلودیو در ۱۵۶ کیلومتری جنوب شرقی صوفیه دیدن کردند. شاهنشاه آریامهر و شهبانو به همراه حضرت ژیوکف و بانو ساعت ۱۷ ایوار با ترن رهسپار پلودیو شدند. دومین دور گفتگوهای شاهنشاه آریامهر و حضرت رییس شورای دولتی جمهوری مردم بلغارستان در کوپه ترن انجام شد. این گفتگوها یک ساعت و نیم به درازا کشید.

اعلیحضرتین و تودور ژیوکف و خانواده در ایستگاه راه آهن پلودیو از سوی بلندپایگان و مردم پلودیو پیشباز رسمی شدند. به هنگام ورود کاراماکف رییس شورای ایالتی به پیشگاه اعلیحضرتین خوش‌آمد گفت و چهار دختر بلغاری بر پایه سنت کشورشان آب و نان و نمک به اعلیحضرتین و میزبانان گرامی‌اشان پیشکش کردند. مردم ایالت پلودیو دومین ایالت بزرگ از سی ایالت بلغارستان پس از صوفیه شور و هیجان بی مانندی به اعلیحضرتین ابراز داشتند. جوانان بلغاری با پوشاک محلی راه شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو را از ایستگاه راه آهن تا پای خودرو پر از شاخه‌های گل کردند. شاهنشاه آریامهر و تودور ژیوکُف در یک خودروی روباز ایستاده به ابراز شور و شادمانی مردم با تکان دادن دست پاسخ می‌دادند. شهبانو و بانو ژیوکف و دخترشان نیز در خودروی دیگر سوار شدند و به دنبال خودروی شاهنشاه و ژیوکف رهسپار مرکز شهر شدند، اعلیحضرتین به همراه حضرت ژیوکف و خانواده در مرکز شهر پیاده درازای یکی از خیابان‌های اصلی را پیمودند و به بخش کهن شهر رسیدند. در این بخش از شهر اعلیحضرتین و همراهان یک آمفی تاتر برجای مانده از زمان رومیان، موزه مردم‌شناسی، موزه هنرهای ملی و گالری نقاشی دیدن کردند.

ساعت ۱۸ و ۴۵ دقیقه اعلیحضرتین و حضرت ژیوکُف و خانواده با هواپیما به سوی شهر وارنا در کناره دریای سیاه و باختر بلغارستان پرواز کردند. هواپیما ساعت ۱۹ و سی دقیقه در فرودگاه وارنا بر زمین نشست. از اعلیحضرتین و تودور ژیوکف و خانواده در فروردگاه وارنا پیشباز رسمی انجام یافت و اعلیحضرتین و حضرت رییس شورای دولتی جمهوری مردم بلغارستان و بانو ژیوکف در میان ابراز شور و شادمانی مردم وارنا که به زبان بلغاری فریادهای خوش‌آمدید می‌کشیدند، سوار خودرو شدند و در میان هلهله مردم از فرودگاه رهسپار شهر و جای ماندنشان در شهر وارنا شدند. اعلیحضرتین و میزبانان گرامی شام را در رستوران فولک استایل خوردند.

مجارستان

اعلیحضرتین وارد فرودگاه بوداپست می‌شوند

پیشباز رسمی پال لوشونچی از شاهنشاه درفرودگاه بوداپست

شاهنشاه هنگام دریافت دکترای حقوق از دانشگاه بوداپست

علیاحضرت در آیین دریافت درجه دکترای فلسفه از دانشگاه بوداپست سخنانی ایراد می‌فرمایند

پال لوشونچی رییس شورای عالی جمهوری مردم مجارستان

شاهنشاه و شهبانو در بازدید از شهر کهن استرگوم در مجارستان

شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو از سفر بلغارستان و مجارستان به تهران بازمی‌گردند

۲۹ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ پیش از نیمروز شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو با پسواز رسمی تودور ژیوکُف رییس شورای دولتی بلغارستان و بلندپایگان این کشور به پایان رسید و اعلیحضرتین با هواپیما به سوی مجارستان پرواز کردند. نیمروز هواپیمای شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در فرودگاه بوداپست پایتخت مجارستان برزمین نشست و سفر رسمی چهار روزه اعلیحضرتین آغاز شد. حضرت رییس شورای عالی جمهوری مردم مجارستان پال لوشونچی و بانو در پای پلکان هواپیما از میهمانان گرامی‌اشان پیشباز کردند. شاهنشاه آریامهر و شهبانو پس از آیین رسمی احترام به جای ماندنشان در بوداپست راهنمایی شدند و ناهار را خصوصی خوردند. پس از نیمروز شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به میدان شجاعان بوداپست رفتند و بر پای تندیس یادبود شجاعان مجارستان تاج گل نهادند. شاهنشاه آریامهر پس از انجام این آیین به همراه حضرت پال لوشونچی رییس شورای جمهوری مردم به مجلس نمایندگان این کشور رفتند.

علیاحضرت شهبانو و بانو پال لوشونچی پس از آیین تاج گل نهادن بر پای تندیس یادبود، از مدرسه موزیک بوداپست دیدن کردند.

شامگاه در میهمانی شامی که به سرافرازی ورود اعلیحضرتین در هانتینگ هال مجلس نمایندگان مجارستان برگزار شد. حضرت پال لوشونچی در سخنان خود گفتند:

برای من موجب بسی خوشوقتی است که یک بار دیگر به اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران و علیاحضرت فرح پهلوی خوش‌آمد می‌گویم. ... دیدار کنونی شما بیان گویا و موثر دیگری از پیوندهای دوستانه‌ایست که در سال‌های گذشته میان مجارستان و ایران رو به گسترش بوده است. ایجاد دوستی میان مردم کشورها و همکاری ثمربخش میان دولت‌ها تفاهم بهتری در زمینه تاریخ گذشته، سنت‌های فرهنگی، دگرگونی‌های معاصر و مسایل موجود یکدیگر بوجود می‌آورد و دیدارهای شخصی رهبران کشورها نیز از این جهت سهم مهمی داشته است... ما برنامه‌های گسترده‌ای را که زیر رهبری آن اعلیحضرت برای ایجاد یک ایران پیشرفته به انجام می‌رسد فوق‌العاده ستایش می‌کنیم و شخصا ایمان دارم که با کوشش‌های مشترک می‌توانیم برای همکاری‌های گسترده تر اقتصادی، صنعتی، علمی و فنی بر پایه آزمون‌های مثبت موجود گام برداریم و پا به پای امکانات و خواست‌های جدیدی که بر اثر دگرگونی‌های پویای دو کشور ما پیش می‌آید پیش برویم.

شاهنشاه آریامهر در پاسخ سخنان حضرت رییس شورای جمهوری مردم مجارستان بیاناتی ایراد فرمودند:

حضرت رییس شورای جمهوری، بانو لوشونجی

خانم‌ها و آقایان

از جانب شهبانو و خودم و همه همراهانم از سخنان محبت آمیزی که نسبت به کشور و ملت ما و نسبت به خود ما ایراد فرمودید تشکر می‌کنم و مایلم در این فرصت بهترین احساسات صمیمانه ملت ایران را به وسیله شما به ملت دوست مجار که رابطه تاریخی ممتدی ما را با آن پیوند می‌دهد ابلاغ کنم.

از هنگام نخستین سفر ما به کشور شما اکنون دوازده سال می‌گذرد و من یقین دارم در سفر کنونی خود شاهد موفقیت‌های فراوانی خواهیم بود که در این فاصله نصیب ملت کوشا و پیشرو مجارستان شده است. در این مدت شهبانو و من دو بار خوشوقتی پذیرایی از شما و بانو لوشونجی را در کشور خویش داشتیم. هم چنان که یادآوری گردید دومین سفر شما به صورتی اختصاصی به منظور شرکت در بزرگترین جشن ملی تاریخ کشور ما صورت گرفت که سخنان شما درباره تجلیل از مفاخر مدنی و فرهنگی آن مایه کمال امتنان ما است.

برای من تذکر این امر موجب خوشوقتی است که کشور شما نه تنها با حضور پرارزش شخص اول خود در این جشن بزرگ ملی ما شرکت جست بلکه در عین حال مراکز مختلف علمی و دانشگاهی و فرهنگی مجارستان نیز بدین مناسبت نقش برجسته‌ای در معرفی تاریخ و فرهنگ ایران ایفا کردند که نمونه آن انتشار یکی از ارزنده‌ترین آثار بین‌المللی مربوط به تاریخ شاهنشاهی ایران از طرف فرهنگستان علوم مجارستان بود.

این تاریخ در طول ده قرن اخیر از نزدیک با تاریخ کشور و ملت شما در ارتباط بوده و شاید بتوان گفت که در این مورد کشور من نقشی خاص و استثنایی داشته است زیرا به طوری که می دانیم نخستین شرح تاریخی که درباره ملت مجار نوشته شده شرحی است که بیش از هزار سال پیش توسط گردیزی مورخ ایرانی به زبان فارسی نگارش یافته است. کتاب معروف این مورخ که در آن زندگی و آداب « مجارهانیکو » مورد توصیف قرارگرفته در سال ۱۹۰۳ به زبان مجاری ترجمه شده است و اکنون مورد استناد مراکز فرهنگی شما است.

رابطه سیاسی دو کشور ما نیز به نوبه خود رابطه‌ای کهن است که از سال ۱۵۲۳ با اعزام نخستین نماینده دربار ایران به دربار مجارستان آغاز شده است. در این فاصله همانطور که اشاره فرمودید فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه ادب و فرهنگ ایران، پژوهش‌های ایران شناسی در کشور شما صورت گرفته است که مایه کمال تقدیر ما است و امیدوارم در فرصتی که بامداد فردا به مناسبت دریافت دکترای افتخاری دانشگاه بوداپست خواهم داشت به صورت مبسوط تری در این باره صحبت کنم.

خوشبختانه در سال‌های اخیر این رابطه دیرینه تاریخی و فرهنگی با رابطه همکاری نزدیکی در زمینه‌های اقتصادی و فنی و علمی که اساسی‌ترین نوع رابطه بین المللی در عصر ما است، تکمیل شده است. این همکاری به طوری که خود شما نیز متذکر شدید با حسن تفاهم و واقع بینی متقابل و بدون توجه به اختلاف سیستم‌های حکومتی و اقتصادی انجام می‌گیرد، زیرا در دنیای کنونی ما همزیستی مسالمت آمیز و همکاری‌های مثبت و سازنده لازمه مصالح ملی هر کشور و طبعا لازمه صلح و تفاهم بین‌المللی است. برای استواری چنین تفاهمی که بدون آن مسلما جهان ما پیوسته مواجه با خطر انفجار خواهد بود، می‌باید در زمینه رفع تشنجات بین المللی و در مورد تامین خلع سلاح کوشش‌هایی همه جانبه و قاطع و در عین حال صادقانه صورت گیرد زیرا این موضوع بیش از آن با سرنوشت و موجودیت همه جامعه بشری ارتباط دارد که بتوان آن را تنها یکی از مسایل جاری سیاسی یا اقتصادی جهان محسوب داشت.

دو کشور ما اکنون همکاری ثمربخشی را در زمینه‌های مختلف اقتصادی و علمی و فرهنگی دنبال می‌کنند که شورای مشترک وزیران و موافقت نامه همکاری اقتصادی سال ۱۹۵۶، موافقت نامه همکاری بازرگانی سال ۱۹۷۴ ، موافقت نامه مبادلات فرهنگی سال ۱۹۷۷ و تماس‌های منظم مقامات مسئول و صلاحیتدار دو کشور در همه این زمینه‌ها بهترین نمونه آن است.

جهش اقتصادی و فرهنگی دو مملکت و لزوم پاسخگویی به نیازهایی که این پیشرفت‌ها پدید می‌آورد، ایجاب می‌کند که این همکاری‌های ثمربخش به نفع تامین مصالح متقابل پیوسته استوارتر گردد. محیط سازنده و دوستانه مذاکراتی که ما عصر امروز با یکدیگر داشتیم بهترین نمایانگر علاقه مشترک ما در مورد توسعه این همکاری‌ها است.

من برای شما حضرت رییس شورای جمهوری در ایفای مسئولیت خطیری که با شایستگی بسیار در راه پیشرفت کشور و ملت خودتان بر عهده دارید و برای همکارانتان آرزوی کمال موفقیت می‌کنم و تندرستی و شادکامی شخص شما و بانو لوشونجی و رفاه و ترقی روزافزون ملت دوست مجارستان را خواهانم.

۳۰ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ ساعت ۱۰ بامداد در دانشگاه « لُوراند اوتوش » حضرت رییس شورای عالی جمهوری مردم مجارستان و بانو، رییس دانشگاه، رییس‌های دانشکده‌ها، استادان و بزرگان دانش از شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو پیشباز کردند. در آغاز دانشجویان سرود دانشگاه را خواندند و رییس دانشگاه سخنانی ایراد کرد. آنگاه در آیینی باشکوه دکترای افتخاری حقوق دانشگاه لوراند اوتوش به پیشگاه شاهنشاه آریامهر و دکترای فلسفه این دانشگاه به پیشگاه علیاحضرت شهبانو داده شد. شاهنشاه آریامهر پس از دریافت درجه دکترا بیانات رسایی ایراد فرمودند. پس از سخنان شاهنشاه علیاحضرت شهبانو نیز سخنانی ایراد فرمودند.

هیات امنای این دانشگاه در روز ۱۴ آوریل ۱۹۷۸ برابر با ۲۵ فروردین ۲۵۳۶ شاهنشاهی برآن شد در تایید و بزرگداشت از کارهای برجسته اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران در راه به انجام رساندن آرمان‌های ملی، درک اصول همزیستی دوستانه و سازشکارانه میان ملت‌های ایران و مجارستان ، شناخت آرمان‌های عالی شاهنشاه در حاکمیت بر منابع ملی طبیعی به معظم له دکترای تفسیر و تطبیق حقوق پیشکش نماید. هم چنین هیات امنای این دانشگاه در تایید و ستایش از کارهای پیگیر علیاحضرت شهبانوی ایران در گسترش هر چه بیشتر پیوندهای فرهنگی میان ملت‌ها و بررسی‌های چشمگیر و خردمندی معظم لها در امور فرهنگ و هنرهای شرقی و کوشش‌های شهبانو در نگاهبانی و زنده کردن فرهنگ و هنر دو هزار و پانصد ساله ایران، برآن شد به علیاحضرت شهبانوی دکترای افتخاری فلسفه این دانشگاه را پیشکش نماید.

۳۱ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به همراه پرزیدنت پال لوشونچی با ترن به سرزمین « کوماروم » در ۸۰ کیلومتری شمال شرقی بوداپست رفتند و از دامداری و پردیزه (مجتمع ) کشاورزی « بابولنا » دیدن فرمودند. اعلیحضرتین و حضرت پال لوشونچی ساعت ۱۴ و بیست دقیقه به سالن کنفرانس پردیزه کشاورزی رفتند و پس از شنیدن گزارش رییس این پردیزه درباره کارهای دامداری و کشاورزی، از نژادهای گوناگون اسب از جمله اسب‌های پرآوازه مجار دیدن کردند. اعلیحضرتین و حضرت پال لوشونچی آنگاه سوار بر کالسکه‌های ۵ اسبه دقایقی در میدان اسب سواری گردش کردند. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو و حضرت پال لوشونچی سپس از نمایشگاه ابزار سوارکاری، جای نگهداری و پرورش اسب، مرغداری و نمایشگاه فرآورده‌های کشاورزی دیدن فرمودند.

۳۱ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به همراه پال لوشونچی رییس شورای عالی جمهوری مردم مجارستان به شهر کوچک « سن تن » که مرکز هنری بوداپست است و دیرینگی آن به ۹۰۰ سال می‌رسد رفتند. این شهر در ۲۰ کیلومتری شمال بوداپست و در کناره رودخانه دانوب قراردارد. نخستین جایی که اعلیحضرتین بازدید فرمودند موزه یادبود « کواچ مارگیت » بود. رییس موزه گفت که این مروزه به نام هنرمند و مجسمه ساز مجاری خانم کواچ مارگیت نامگذاری شده است.

آنگاه اعلیحضرتین و حضرت پال لوشونچی رهسپار شهر کهن استرگوم در ۶۰ کیلومتری شمال بوداپست شدند و از موزه مسیحی که بهترین کارهای نگارگران و پیکرتراشان قرون وسطی به نمایش گذاشته شده است دیدن فرمودند. آنگاه اعلیحضرتین و حضرت پال لوشونچی از بزرگترین کلیسای کاتولیک مجارستان به نام کلیسای استرگوم دیدن کردند. هنگام ورود اوان پالوش اسقف اعظم از سوی کاردینال کی کایی خوش آمد گفت و در سخنان خود، کارهای اجتماعی شهبانو را ستود و افزود این کار شهبانوی ایران که هر از چند گاهی از آسایشگاه جذامیان بازدید می‌کنند و آنان را در آغوش می‌گیرند و می‌بوسند، یک کار انسانی است.

شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در تاتر ملی مجارستان از برنامه آواز و دست افشانی گروهی هنرمندان مجاری دیدن فرمودند. اعلیحضرتین هنگام ورود به تاتر ملی از سوی حضرت پال لوشونچی رییس شورای عالی جمهوری مردم مجارستان و بانو پیشباز شدند و سپس همگی به تالار نمایش رفتند. در اینجا رییس تاتر ملی مجارستان و در خوش‌آمدگویی خود گفت که ورود شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو به تاتر ملی مجارستان با وجود کوتاه بودن ماندن اعلیحضرتین در مجارستان سبب سرافرازی و خرسندی هنرمندان مجاری است.

۱ خرداد ماه ۲۵۳۷ ساعت ده شاهنشاه آریامهر به مجلس نمایندگان مجارستان رفتند و با آقای یانوش کادار دبیر اول کمیته مرکزی حزب سوسیالیست کارگران مجارستان و حضرت پال لوشونچی رییس شورای عالی جمهوری مردم مجارستان دیدار و گفتگو کردند. این نشست یک ساعت و سی دقیقه به درازا کشید.

۱ خرداد ماه ۲۵۳۷ مصاحبه شاهنشاه آریامهر با روزنامه‌ها و رادیو تلویزیون مجارستان پیش از بازگشت اعلیحضرتین به تهران در هتل اینترکنتینانتال بوداپست انجام یافت. شاهنشاه در این مصاحبه از گروه‌های تندروی چپ و راست که درایران دست به آتش زدن سینماها و بانک‌ها می‌زنند به سختی انتقاد کردند و آنان را نکوهیدند و به آنها هشدار دادند که تصمیم‌های لازم برای برقراری آرامش گرفته شده است.

...از چند سال پیش مبادلات بازرگانی و تجاری ایران و مجارستان سه برابر شده و این مبادلات می‌تواند توسعه بیشتری بیابد و در حال حاضر کارشناسان دو کشور سرگرم بررسی این مطلب هستند.... تا سه ماه دیگر رسما از رومانی و جمهوری دمکراتیک آلمان دین خواهند و این نمونه بارزی از آن چیزی است که سیاست مستقل ملی ایران نام دارد. ما به همزیستی و همکاری‌های مثبت و سازنده با همه کشورها بدون توجه به نظام‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آنها معتقدیم و اطمینان داریم که این مناسبات و همکاری‌ها، یازی بخش آرمان همزیستی مسالمت آمیز و صلح و ثبات بین المللی است. ...ایران از سیاست صلح و دوستی و هم چنین خلع سلاح عمومی و موثر تحت کنترل دقیق بین المللی پشتیبانی می‌کند. ...علیرغم کوشش عوامل افراطی برای متوقف ساختن پیشرفت انقلاب ایران، ما همچنان به پیشرفت‌های خود ادامه می‌دهیم.

اعلیحضرتین ساعت ۱۳ به زمان بوداپست و ساعت ۱۷ به زمان تهران به همراه حضرت لوشونچی و بانو به فرودگاه بوداپست رفتند. پس از گزارش فرمانده گارد احترام، شاهنشاه آریامهر و حضرت شولونچی از گارد احترام سان دیدند. آنگاه سرود ملی ایران و سپس سرود ملی جمهوری مردم مجارستان نواخته شد و به احترام اعلیحضرتین ۲۱ تیر توپ شلیک شد.

اعلیحضرتین و میزبان گرامی پس از گذشتن از برابر پسوازکنندگان: نخست وزیر، وزیر امورخارجه، بلندپایگان مجارستان، سفیرهای کشورهای خارجی در بوداپست، سفیر و کارمندان سفارت شاهنشاهی ایران در بوداپست به جایگاه ویژه بازگشتند و گارد احترام از برابر جایگاه رژه رفت. هواپیمای اعلیحضرتین ساعت ۱۳ و سی دقیقه از فرودگاه بوداپست به سوی تهران به پرواز درآمد.

ساعت ۲۰ و ۴۵ دقیقه هواپیمای اعلیحضرتین در فرودگاه مهرآباد بر زمین نشست. در پای پلکان والاحضرت همایون ولیعهد، والاحضرت علیرضا، والاحضرت فرحناز و والاحضرت لیلا از اعلیحضرتین پیشباز کردند. در پای پلکان آقای شهرستانی شهدار پایتخت از سوی مردم تهران بازگشت و ورود اعلیحضرتین را خوش‌آمد گفت و دو دختر خردسال دو دسته گل زیبا پیشکش کردند. در فرودگاه مهرآباد آیین پیشواز رسمی انجام یافت و ۲۱ تیر توپ شلیک شد. در این آیین جمشید آموزگار نخست وزیر و دبیرکل حزب رستاخیز ملت ایران، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، وزیر دربار شاهنشاهی، هیات دولت، رییس ستاد بزرگ ارتشتاران، فرماندهان نیروهای سه گانه، رییس دفتر مخصوص شاهنشاه، رییس کل تشریفات شاهنشاهی، سفیران بلغارستان و مجارستان و شماری از بلندپایگان کشوری و لشکری شرکت داشتند.

نگاه کنید به

پیمان‌های بسته شده میان دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری خلق بلغارستان

• قانون موافقت‌نامه همکاری فنی و اقتصادی بین دولت شاهنشاهی ایران و جمهوری بلغارستان - مصوب ۲۲ بهمن ۱۳۴۶ مجلس شورای ملی و ۲ بهمن ۱۳۴۶ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۴۶ به توشیح محمد رضا شاه پهلوی رسید.
• قانون موافقت‌نامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری خلق بلغارستان- مصوب ۱۶ خرداد ۱۳۴۷ مجلس شورای ملی و ۳۰ اردیبهشت ۱۳۴۷ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۴۷ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.

• قانون موافقت‌نامه همکاری فنی و کشاورزی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری مردم بلغارستان - مصوب ۷ آذر ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۱ آبان ۱۳۵۱ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۵۱ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
• قانون موافقت‌نامه همکاری بلند مدت اقتصادی فنی و علمی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری مردم بلغارستان – مصوب ۲۱ خرداد ۱۳۵۳ مجلس شورای ملی و ۲۳ اردیبهشت ۱۳۵۳ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۳ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
• قانون موافقتنامه همکاری جهانگردی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری مردم بلغارستان - مصوب ۲۱ خرداد ۲۵۳۶ شاهنشاهی مجلس شورای ملی
• قانون موافقتنامه حمل و نقل بین‌المللی از طریق جاده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری خلق بلغارستان - مصوب ۱۱ بهمن ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی مجلس شورای ملی و ۱۸ اردیبهشت ۲۵۳۷ شاهنشاهی مجلس سنا

پیمان‌های بسته شده میان دولت شاهنشاهی ایران و مجارستان

• قانون تصویب عهدنامه مودت و حکمیت منعقده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی مجارستان - مصوب ۲۵ اسفند ماه ۱۳۱۶
• تصمیم متخذه کمیسیون برنامه مجلسین دایر به اجازه تجدید و تمدید استخدام دو نفر کارشناسان خارجی - مصوب ۲۰ اسفند ۱۳۳۵ کمیسیون مشترک برنامه مجلسین
• تصمیم متخذه کمیسیون مشترک برنامه مجلسین درباره تمدید استخدام آقای گوستاو بوری تبعه کشور مجارستان - مصوب ۹ خرداد ۱۳۳۹ کمیسیون مشترک برنامه مجلسین
• تصمیم متخذه کمیسیون دارایی مجلسین در مورد موافقت‌نامه مربوط به همکاری اقتصادی و فنی بین دولت شاهنشاهی‌ایران و دولت جمهوری مجارستان - مصوب ۳ تیر ۱۳۴۷ مجلس شورای ملی و ۱۷ تیر ۱۳۴۷ مجلس سنا.
• قانون موافقت‌نامه فرهنگی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری ملت مجارستان - مصوب ۱۹ آبان ۱۳۴۷ مجلس شورای ملی و ۱۱ آذر ۱۳۴۷ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۴۷ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
• اصلاحیه موافقت‌نامه‌های همکاری اقتصادی و فنی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری مجارستان مورخ ۱۰ مه ۱۹۶۵ و ۱۰ آوریل ۱۹۶۸ - - مصوب ۱۴ اسفند ۱۳۵۱ مجلس شورای ملی و ۸ فروردین ۱۳۵۲ مجلس سنا کمیسیون دارایی مجلسین - این قانون در تاریخ ۱۷ اردیبهشت ۱۳۵۲ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
• قانون موافقت‌نامه همکاری فنی و علمی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری مردم مجارستان - مصوب ۱۳ خرداد ۱۳۵۲ مجلس شورای ملی و ۲۴ اردیبهشت ۱۳۵۲ مجلس سنا - این قانون در تاریخ ۲۱ خرداد ۱۳۵۲ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
• جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران/دومین کنگره جهانی ایران‌شناسی - شیراز ۲۱ تا ۲۳ مهر ماه ۱۳۵۰

بن‌مایه‌ها

‎