سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ بیانات پرزیدنت امریکا در میهمانی رسمی شام کاخ سفید واشنگتن ۱ شهریور ماه ۱۳۴۶
| برنامه عمرانی سوم/سال ۱۳۴۵ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و دوم |
۱ شهریور ۱۳۴۶
نطق شاهنشاه در پاسخ بیانات حضرت رئیس‌جمهوری ایالات متحده امریکا
(در ضیافت شام در کاخ ریاست‌جمهوری در واشنگتن، به افتخار شاهنشاه آریامهر)
حضرت رئیس‌جمهوری، بانو جانسون، خانمها و آقایان،
از اینکه حضرت رئیس‌جمهوری، من و کشورم و هم‌میهنان مرا مشمول بیانات دوستانه و محبت‌آمیز خود ساخته‌اند، تشکر می‌کنم و از صمصم قلب از آگاهی و تشخیص آن حضرت به کوششهایی که ما در کشور خود به عمل می‌آوریم، خوشوقت هستم.
همانطور که قبلاً گفته‌ام، کوششهای مردم امریکا و شخص حضرت رئیس‌جمهوری و توجه انسانی مردم آن کشور به مسایل زندگی و موفقیتهای شگفت‌انگیز ملت امریکا در همه شئون و همچنین شیوه‌های پاره‌ای از رهبران آن کشور منبع الهام و راهنمایی برای ما بوده‌است.
ملاقات ما با حضرت رئیس‌جمهوری و بانو جانسون در پنج سال پیش اتفاقاً مصادف با اصلاحاتی بود که ما در سالهای اخیر در ایران آغاز کرده‌بودیم. ما به تاریخ گذشته خود افتخارمی‌کنیم ولی نمی‌توانیم فقط با خاطره این افتخارات گذشته زندگی کنیم. ما باید در دوران جدید زندگی کنیم. این زندگی نه تنها باید توأم با شرافت باشد، بلکه باید همراه با افتخار و با احراز سعادت و رفاه باشد.
در این زمینه ملت ایران اقدامات شایان توجهی به عمل آورده‌است و هنوز هم بدین اقدامات ادامه می‌دهد. به‌خاطر دارم روزی که برای نخستین‌بار با آقای دیوید لیلینتال، شخصیت برجسته امریکایی ملاقات و گفتگوکردم، ایشان به سبب اطلاعات و تجربه‌ای که داشتند درباره اینکه چه کارهایی می‌توانیم در یکی از مناطق ایران انجام دهیم، توضیحاتی دادند و دورنمای فوق‌العاده جالب آبادانی را که ممکن بود در آن منطقه به‌وجود آید ترسیم کردند. برنامه مذکور به مرحله اجرا درآمده و ما پیشرفتهایی در آن کرده‌ایم. اما این پیشرفتها نمی‌تواند به سرعتی باشد که ما آرزوی آن را داریم. ما نمی‌توانیم مدت زیادی در انتظار بهره‌برداری از منابع خود بنشینیم و آنها را در اختیار نسل حاضر قرارندهیم.
در اینجا بار دیگر فکرمی‌کنم که در رشته ترویج کشاورزی و افزایش محصولات غذایی با توجه به امکانات وسیعی که در کشور ما وجوددارد شما می‌توانید راهنمای سودمندی از نظر ارائه بهترین راه بهره‌برداری از امکانات کشاورزی ما باشید. شما این کار را برای کشور خودتان کرده‌اید. البته بسیاری از افراد نمی‌توانند شخصاً به امریکا سفرکنند و به رأی‌العین این پیشرفتها را مشاهده نمایند. لیکن اگر شما این اقدامات را در کشور ما انجام بدهید عده زیادی از مردم موفق به بهره‌برداری از آن خواهندشد.
علاقه‌ای که شما نسبت به شیرین‌کردن آب شور دریا نشان می‌دهید فوق‌العاده مهم است و باید هر چه زودتر راه حل با صرفه‌ای برای آن اندیشید، و من اطمینان دارم که دانشمندان شما به زودی این راه حل را پیدا خواهندکرد. بدیهی است منطقه ما شاید یکی از نمونه‌های جالبی باشد که شیوه شیرین‌کردن آب شور دریا در آن می‌تواند به طرز مؤثری عملی گردد. آب مایه زندگی است و ما امروز بدان بیش از هر موقع دیگر نیازداریم.
من می‌توانم به تفصیل درباره کمکهای ارزنده امریکا که موجب دوستی عمیق بین دولت ما شده‌است سخن بگویم و اضافه کنم که این خصایص سبب شده‌اند که ما این همه نسبت به شما اعتقاد داشته باشیم و اطمینان دارم که شما نیز نسبت به ما همین‌گونه فکرمی‌کنید.
به عقیده من هر دو ملت ایران و امریکا برای یک هدف مشترک خدمت می‌کنند و آن تأمین حیثیت بشری و آزادی و شرافت است، و همین موجب شده‌است که از سفر به کشور بزرگ شما تا این حد خوشحال باشیم و از اینکه در میان دوستان خوب خود هستیم و در این فرصت ذی‌قیمت مجدداً با آن حضرت ملاقات می‌کنیم، بینهایت مسرور گردیم.
ضمناً مایلم از مطالبی که درباره شهبانو بیان کردید اظهار امتنان کنم. ایشان مشغله زیادی در ایران داشتند و نتوانستند در این سفر با من همراهی کنند، زیرا فکرمی‌کنم برای نخستین‌بار بانویی در کشور ما تاجگذاری خواهدکرد.
اخیراً زنان ایران حقوق متعددی کسب کرده‌اند که ابتدا حق رأی دادن و انتخاب‌شدن در مجالس مقننه و سپس تساوی حقوق اجتماعی با مردان بوده‌است و اکنون این حق شامل تاجگذاری نیز شده‌است. ما مشغول مطالعه هستیم تا در قانون اساسی اصلاحیه‌ای بگنجانیم که به موجب آن شهبانو در مواقع خاصی نیابت سلطنت را تا هنگامی که ولیعهد به سن قانونی برسند، به عهده بگیرند. این اقدام بدان سبب صورت می‌گیرد که ما ثابت کنیم برای ارزشها و خصایص زنان کشور خود احترام فراوان قائل هستیم.
به عقیده من ما در همه جا به زنان خود دینی زیاد داریم. من نمی‌خواهم مطلب را بیش از این طولانی کنم ولی مایلم تذکردهم که بانو جانسون منشاء خدمات عظیم اجتماعی و هنری هستند و اقدامات مهمی برای بهبود وضع عمومی مردم کشور خویش به عمل می‌آورند.
درمورد آینده فقط می‌توانم بگویم که امیدوارم به یاری خداوند با آنچه در قدرت داریم در راه بهبود وضع مردم ایران و جهان بکوشیم. ما مخصوصاً به دوستی اعتمادبخش و مستحکم و بی‌شائبه میان دو ملت امریکا و ایران احترام خاصی قائلیم. سلامتی حضرت رئیس‌جمهوری ایالات متحده و بانو جانسون را آرزومندم و امیدوارم در وظایف خطیر خود همچنان با موفقیت روبه‌رو شوید و همچنین آرزومندم که دولت و ملت امریکا از رفاه کامل برخوردار گردند.