سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ بیانات پادشاه مراکش در میهمانی رسمی شام در کاخ سلطنتی رباط ۲۱ خرداد ماه ۱۳۴۵
| برنامه عمرانی سوم/سال ۱۳۴۵ | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر |
۲۱ خرداد ۱۳۴۵
نطق شاهنشاه در پاسخ بیانات اعلیحضرت پادشاه مراکش
(در ضیافت شام رسمی در کاخ سلطنتی رباط به افتخار شاهنشاه آریامهر)
اعلیحضرتا،
از بیانات محبت‌آمیزی که نسبت به من و کشورم ایرادفرمودید صمیمانه تشکرمی‌کنم.
لازم نیست به آن اعلیحضرت بگویم که چقدر از دیدار کشور زیبای مراکش که این همه علایق مذهبی و تاریخی ما را با آن پیوندمی‌دهد، خوشوقت هستم. احساس من در این دیدار این است که به یک ملاقات خانوادگی آمده‌ام، زیرا ما و شما در درجه اول دو عضو از خانواده بزرگ مسلمانان جهان هستیم.
در طول قرون متمادی روح اخوت اسلامی باعث گردید که علیرغم فاصله زیاد جغرافیایی، دو ملت ما به یکدیگر پیوستگی نزدیک داشته‌باشند.
در دوران رونق و عظمت اسلامی، بسیاری از دانشجویان دو کشور ما از مملکتی به مملکت دیگر سفرکردند تا در دانشگاه‌های معروف کشور دیگر به تحصیل پردازند.
علاوه بر این دانشجویان، شما در قرن هشتم هجری بزرگترین جهانگرد تاریخ اسلامی یعنی ابن‌بطوطه را به کشور ما فرستادید که ما یکی از بهترین شرح‌های مربوط به تاریخ ایران را در آن عصر مدیون او هستیم. اگر بطوری که غالباً گفته‌اند دانش و فرهنگ سند اصالت ملتها باشد، در این صورت کشور شما حق دارد از این بابت به خویش ببالد، زیرا در مراکش بود که قدیمی‌ترین دارالعلم دنیای اسلامی که تا امروز نیز پای بر جا مانده‌است، ایجادگردید. ما نیز در کشور خود دارالعلم‌های متعددی داشته‌ایم که غالباً شهرت آنها از مرزهای ما بسیار دورتر رفته‌است. معهذا به جامعةالقرویین شما به عنوان پیش‌کسوت همه مراکز مشابه خود در دنیای اسلامی درودمی‌فرستیم.
اکنون جریان تاریخ دو کشور ما را واداشته‌است که پس از یک دوران نسبتاً ممتد فترت دوباره پیوندهای دیرینه را تجدیدکنند و این بار پیوند ما تنها رشته‌های علایق فرهنگی نیست، بلکه این رابطه با روابط سیاسی و اقتصادی و اجتماعی نیز تکمیل شده‌است. علت این است که ما و شما در تلاش وسیع خویش به منظور تجدید سازمان کشورهای خود و تأمین آینده بهتر و عالی‌تری برای آنها راه مشابهی را برگزیده‌ایم. این راه، راه نیل به ترقیات اجتماعی و اقتصادی و صنعتی و بالابردن سطح معنوی و مادی زندگی مردم این کشورها است بدون اینکه در این راه آزادی‌های اصلی بشری و حقوق انسانی که اساس و مایه تعالیم عالیه اسلامی است، پایمال گردد.
ما در مملکت خود در راه تأمین این هدف در چند سال اخیر بزرگترین انقلاب اجتماعی تاریخ ایران را تحقق بخشیده‌ایم. این انقلاب که با تمام وسعت و اهمیت آن بدون خونریزی عملی شده و از این راه یک انقلاب سفید بوده‌است، به ما اجازه داده‌است که سازمان اجتماعی قرون وسطایی کشور را به یکی از پیشرفته‌ترین سازمانهای اجتماعی عصر خویش مبدل سازیم. با این انقلاب شرایط زندگی روستاییان و کارگران و زنان و توده‌های وسیع بی‌سوادان در ایران به کلی دگرگون شده‌است.
در این فرصت برای من مایه خوشوقتی است که از همکاری با ارزش کشور آن اعلیحضرت درمورد اخیر به شما تبریک بگویم، زیرا در سیزدهمین مجمع عمومی سازمان یونسکو در پاریس در سال ۱۹۶۴، هیأت نمایندگی مراکش نخستین هیأتی بود که قطعنامه‌ای را که منجر به تشکیل کنگره جهانی مبارزه با بی‌سوادی در تهران در سپتامبر ۱۹۶۵ گردید، به مجمع پیشنهادکرد.
کنگره تهران نیز به نوبه خود قطعنامه‌ای را تصویب‌کرد که مسلماً در تاریخ مساعی بشردوستانه مردم جهان ثبت خواهدشد. در این قطعنامه از همه کشورهای جهان دعوت شده‌است که سهمی ولو اندک از هزینه‌های نظامی خویش را در راه تعمیم آموزش در سراسر جهان اختصاص دهند. هیأت اقتصادی ایران که اخیراً فرصت دیدار کشور شما را پیداکرد، از این دیدار خاطره بسیار خوبی همراه آورد. گزارشی که این هیأت به من و به دولت من داد، حاکی از پیشرفت‌های شایان تحسینی بود که در زمینه‌های اقتصادی و صنعتی و سایر رشته‌ها نصیب کشور شما شده‌است. برای ما این حقیقت مایه کمال خوشوقتی است، زیرا شما نیز مانند ما به خوبی واقفید که در دنیای کنونی، ترقی و رفاه اقتصادی اساس استقلال و حاکمیت هر کشوری است. شما هیأت اقتصادی ما را در جریان طرح‌ها و برنامه‌های اقتصادی خود گذاشتید و به نوبه خود کارشناسان شما از برنامه‌ها و طرح‌های مشابه ما اطلاع کافی یافته‌اند.
گمان‌می‌کنم این اطلاع متقابل بتواند بهترین وسیله همکاری وسیع و ثمربخش دو کشور ما در این زمینه قرارگیرد، همکاری که برای هر دو مملکت سودمند خواهدبود.
ایمان‌دارم که در آینده دو کشور ما بیش از پیش در همه زمینه‌های فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی با یکدیگر همکاری خواهندداشت و از این راه مأموریت خود را در خدمت به صلح و تفاهم بشری و در درجه اول به رفاه و سعادت خانواده بزرگ اسلامی جهان به نحو بارزتری انجام خواهندداد.
اعلیحضرتا، مردم کشور من نسبت به خاطره اعلیحضرت پدر بزرگوار شما احترام عمیقی قائلند و همچنین به اقدامات و کوششهای خود شما و به رهبری خردمندانه آن اعلیحضرت در کشور مراکش با نظر علاقه و احترام فراوان می‌نگرند. من یقین دارم که در ابراز این نظر ترجمان احساسات قلبی همه ملت ایران هستم.
اجازه‌دهید صمیمانه‌ترین آرزوهای خود را برای سعادت شخص آن اعلیحضرت و ترقی و رفاه روزافزون ملت نجیب و برادر و هم‌کیش مراکش ابرازدارم.