سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در میهمانی رسمی شام استاندار بمبیی ۲۳ دی ماه ۱۳۴۷
| برنامه عمرانی چهارم | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر | کنفرانس جهانی حقوق بشر - تهران ۲ تا ۲۳ اردیبهشت ماه ۱۳۴۷ |
سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در میهمانی رسمی شام استاندار بمبیی ۲۳ دی ماه ۱۳۴۷
آقای استاندار، خانمها و آقایان،
خوشوقتم که در پایان سفرمان به هند، امشب فرصتی به دست آوردم که مراتب تشکر شهبانو و خودم را از محبتهای فراوانی که در تمام مدت سفر ما از طرف دولت و مردم هند نسبت به ما ابراز شده‌است، اظهاردارم.
البته احساسات بسیار گرمی که نسبت به ما ابرازگردید، برای ما تعجب‌آور نبود، زیرا روابط تاریخی دیرینه دو ملت ایران و هند آنقدر زیاد است که چنین عکس‌العملی کاملاً طبیعی است و مردم ایران نیز نسبت به شما مسلماً همین احساسات را ابراز خواهندداشت.
در عصر ما باید این نزدیکی معنوی با همکاریهای هر چه بیشتر تحکیم‌گردد، زیرا کشورهای آسیایی برای پیشرفت خود احتیاج دارند که با یکدیگر نزدیکتر شوند و نقش فعالتری به عهده بگیرند.
شما از جامعه پارسی این استان به عنوان نمایندگان فرهنگ باستانی ایران در هند نام بردید و این کاملاً صحیح است. شب گذشته در ضیافت پارسیان بمبئی تذکردادم که این جامعه فعال و شریف در عین حال از میهن‌پرست‌ترین مردم هند تشکیل شده، فرهنگ باستانی و پر ارزش خود را حفظ کرده، ولی باید این موضوع را نیز تذکردهم که ارتباط کشور من با ایالت شما و به خصوص با شهر زیبا و بزرگ بمبئی، محدود به جامعه پارسی نیست.
از نظر بازرگانی و اقتصادی بمبئی از اوایل قرن گذشته با ایران ارتباط نزدیکی داشته و بهترین دلیل آن وجود هزاران ایرانی است که از یک‌صد سال پیش تا کنون برای فعالیتهای بازرگانی در این شهر اقامت گزیده‌اند، همچنانکه عده زیادی از بازرگانان اهل بمبئی اکنون در نقاط مختلف ایران زندگی می‌کنند.
از نظر فرهنگی نیز بمبئی در قرن گذشته یکی از مهمترین مراکز فرهنگ ایران در هند بوده‌است. مثلاً کافی است بگوییم که از دوهزاروپانصد کتاب فارسی که تاکنون در هند به چاپ رسیده، قریب یک‌هزار جلد آن چاپ بمبئی بوده‌است. روزنامه‌های متعدد فارسی در بمبئی منتشر شده‌است که از آن جمله باید از «جام جم» نام برد که از سال ۱۸۳۱ تاکنون منتشرمی‌شود. قسمتی از بهترین کلکسیونهای کتابهای خطی فارسی و عالیترین مجموعه کتابهای خطی پهلوی و اوستایی در کتابخانه‌های مختلف این استان من‌جمله در کتابخانه دانشگاه بمبئی و چندین شهر دیگر این استان نگاهداری می‌شود.
دانشگاه بمبئی از بدو تأسیس خود یعنی از سال ۱۸۵۹ از مهمترین مراکز تدریس زبان و ادبیات فارسی در هند بوده‌است و هم‌اکنون نه تنها در خود این دانشگاه بلکه در ۲۷ کالج و آموزشگاه عالی روزانه و شبانه وابسته به این دانشگاه، در قریب یک‌صد کلاس زبان فارسی تدریس می‌شود. مایه خوشوقتی است که از سال ۱۹۶۰ کلاسهای مخصوص تدریس اوستایی و پهلوی زبانهای باستانی و مهم ایران در این دانشگاه تأسیس شده‌است و در دانشگاه پونه و نه کالج وابسته به آن نیز تدریس زبان و ادبیات فارسی به مقیاس وسیعی ادامه دارد و چندین دبستان پسرانه و دخترانه ایرانی در بمبئی و در پونه تأسیس شده و هم‌اکنون در خانه فرهنگ ایران در بمبئی فارسی تدریس می‌شود.
بسیاری از دانشمندان برجسته ایرانی در سالهای اخیر به منظور بهبود مطالعات خود در رشته فرهنگ باستانی ایران مدتها در بمبئی اقامت داشته‌اند که از جمله آنها باید از محقق عالیقدر استاد پورداود که متأسفانه چند ماه پیش وفات یافت، نام برد. حاصل تتبعات این دانشمند، ترجمه و انتشار دوره کامل اوستا بود که اهمیت آن بر همه ما روشن است.
پیشرفت، سعادت و سلامت دولت و مردم هند را آرزومندم.