سخنان والاحضرت اشرف پهلوی نایب رییس کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی در کنگره جهانی پیکار با بیسوادی - تهران ۱۸ شهریور ۱۳۴۴
| کنگره جهانی پیکار با بیسوادی - تهران ۱۷ تا ۲۸ شهریور ۱۳۴۴ | درگاه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | برنامه عمرانی سوم/سال‌های ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۵ |
سخنان والاحضرت اشرف پهلوی نایب رییس کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی در کنگره جهانی پیکار با بیسوادی - تهران ۱۸ شهریور ۱۳۴۴
برای من مایه خوشوقتی است که امروز خود را در میان شخصیت‌های چنین عالیقدری می‌بینم. پیش از هر چیز میل دارم از شما به مناسبت فرصتی که به من دادید تا به عنوان نایب رییس کمیته ملی ایرانی مبارزه علیه بیسوادی، خطاب به شما صحبت نمایم تشکر کنم و سپس می‌خواهم از توجهی که ما با این کنگره که در نوع خود از لحاظ بین المللی چنین سطح بالایی دارد، معطوف می‌داریم، شما را آگاه سازم. ما از مطالعات و کارهای شما انتظار بسیاری داریم و صادقانه امیدواریم که تصمیمات شما در راه سختی که ما می‌پیماییم ما را روشن سازد.
به عقیده ما با سواد نمودن سنگ اصلی بنای اصلاحاتی است که ما در کشور خود بدان مبادرت ورزیدیم، این کنگره هم چنین اهمیت بزرگی از لحاظ جهانی دارد و به راستی مثل آن است که در پیرامون ما گفتگو از تغییراتی قاطع یا به عبارت دیگر یک تحول جدید در میان است، ما بایستی طوری عمل نماییم که این تحول جهشی به سوی « ادراک بیشتر » و به قول گوته (چامه‌سرایی که دارای صفت‌های شرقی و غربی بود) پیشرفتی به سوی نور بیشتر باشد، نوری که اجداد ما آن را از زمان زرتشت و شعرای ما آن را از قرن‌ها پیش فرا راه خود قرارداده بودند.
نابودی جهل
ولی باید دانست که منظور از عبارت ( به سوی نور بیشتر و ادراک بیشتر) چیست؟ در واقع منظور از میان بردن جهل و نادانی است، در برابر این بیماری که سایه شوم خود را در دو سوم کره زمین گسترده است، تنها سلاح قاطع همانا آموزش است، این اتفاقی نیست که آموزش مانند یکی از حقوق اصلی در اعلامیه جهانی حقوق بشر قید گردیده است، تنها به وسیله آموزش است که می‌توان روش زندگی با یکدیگر را روی کره‌ای که بیش از پیش بر جمعیت آن افزوده می‌شود آموخت، تنها به وسیله آموزش است که می‌توان شکافی را از ملت‌های توسعه نیافته جدا می‌سازد پر نمود.
فقط بدین گونه است که عالم بشریت می‌تواند از منافع دانش و تکنیکی که دامنه آن پیوسته گسترده می‌شود، استفاده نماید، امروز آموزشی بجز آموزش دایم وجود ندارد، ولی نبایستی بدون جهت افکار واهی را در سر خود بپرورانیم، این وظیفه، یکی از سخت ترین وظایفی است که تا به حال به نوع بشر واگذار گردیده است.
بایستی هر چه زودتر آفت بیسوادی را که خطر افزایش آن هر روز بیشتر می‌شود ریشه کن نماییم. برای ریشه کن کردن بیسوادی، لازم است که ما مبارزه را در آن واحد در دو جبهه بزرگ سالان و کودکان آغاز کنیم، بیش از هر چیز به تعمیم آموزش ابتدایی رایگان و اجباری بپردازیم.
بدون اینکار گروه‌های بیسوادی جدیدی دایما در دنیا بوجود خواهد آمد، ولی در عین حال برای کشورهای در حال رشد لزوم آموزش بزرگسالان و با سواد نمودن آنها فوریت دارد، ما خوب می دانیم در جامعه‌ای که در آن بزرگسالان بیسواد زیاد می‌باشند، تعمیم آموزش ابتدایی یکی از وظایف بسیار دشوار است، لیکن از سوی دیگر با سواد نمودن بزرگسالان چنانچه آموزش ابتدایی اجباری و عمومی عملی نگردد کار بیهوده ایست.
روش مبارزه
هیچیک از روش‌های معمولی برای خرد نمودن گازانبری که دهانه‌های آن روی ما بسته می‌شود کامل نبوده است، بنابراین می‌بایستی بر حسب دستورات جدید و مخصوص سریع عمل نمود، کشورهای در حال رشد به سرعت این مطلب را درک نموده هر یک از آنها می‌کوشند در چارچوب مختصات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تجارب خود این حلقه بیسوادی را بشکنند. در کشور ما نیز انقلاب اجتماعی و اقتصادی ما ایجاب نمود که به شیوه‌های تازه‌ای متوسل شویم، برای این کار ما از بکار انداختن قسمتی از بودجه نیروهای مسلح خود به منظور تشکیل سپاه دانش دریغ نورزیدیم و به این وسیله توانستیم مسئله ایجاد مدارس ابتدایی را تسریع نماییم، در عین حال اخیرا طرحی جهت اصلاحات آموزش ابتدایی و متوسطه شروع نموده‌ایم که قاعدتا می‌بایستی این جنبش را تسریع نماید. ولی این مسئله فقط یک جبهه این مبارزه می‌باشد و می‌بایستی در نبرد دیگری پیروزی حاصل شود و آن نبرد باسواد نمودن بزرگسالان می‌باشد.
برای آنکه ما با سرعت روزافزون توسعه اقتصادی خود همگام باشیم یک کمیته ملی ایجاد نموده‌ایم، حقیقت این است که باسواد نمودن بزرگسالان فقط کار دولت نیست. ما کاملا با نظریات یونسکو که به موجب آن بیسوادان خودشان، می‌بایستی در این امر باسواد نمودن فعالیت به خرج داده و به عنوان یک فرد تولید کننده و پدر خانواده مسئولیت‌های خود را انجام دهند موافقیم، کمیته ما در میان آنها میل به باسواد شدن را برمی‌انگیزد و افکار عمومی را تجهیز می‌کند و از منابع مادی خصوصی استمداد می‌نماید و تجربیات برگزیده و وسیع در زمینه باسواد نمودن عملی را رهبری می‌نماید.
ما چنین تجربه‌ای را در منطقه قزوین شروع نموده‌ایم که نخستین نتایج آن قابل ملاحظه بوده است و تجربیات دیگری نیز متعاقب آن به مرحله اجرا گذاشته خواهد شد.
آموزش فنی و حرفه‌ای
هدف ما فقط خود مسئله باسواد نمودن نیست، بلکه به خاطر این است که تلاش‌ها و مساعی خود را درباره آموزش فنی و حرفه‌ای مبذول داریم ولی اشکالی وجود دارد که اجازه می‌خواهم آن را به عنوان رییس شورای عالی جمعیت‌های زنان ایران مطرح سازم و آن موضوع بیسوادی زنان است که از بیسوادی مردان بیشتر است.
خانم‌ها - آقایان
من میل دارم که توجه شما را به این مسئله فوری و مخصوص معطوف سازم مللی که در حال رشد می‌باشند نیازمند به تمام نیروهای فعال خود جهت اجرای برنامه‌های سریعی که مردم انتظار آن را دارند، هستند و از سوی دیگر چناچه برابری آموزش زن در همه درجات فراهم نشود گفتگو از حقوق زن در اعلامیه جهانی بیهوده خواهد بود، چنانچه سند مربوط به مطالعات و کارهای یونسکو را بپذیریم و اصول باسواد نمودن عملی یا باسواد نمودن توام با آموزش حرفه‌ای را در نظر بگیریم، مسئله زن‌ها جنبه حادتری خواهد یافت و این مسئله چنددلیل دارد، در محیط روستاها کار خواهران ما اغلب مساوی با کار مردها می‌باشد، در محیط شهرها بعضی از شغل‌ها به ویژه شغل زن‌ها پس از آموزش ارزش بیشتری پیدا خواهد نمود، در همه جا نقش و نفوذ زن در زندگی خانوادگی ایجاب می‌نماید که آموزش جدید را در دسترس او بگذارند.
شش ماه پیش کمیسیون سازمان ملل درباره شرایط و وضع زنان در تهران تشکیل گردید و چند تصمیم مربوط به باسواد نمودن و آموزش زنان را تصویب نمود. بنابراین امیدورام که شما در گفتگوهای خود پیوسته این مسئله بخصوص را به خاطر داشته باشید. این چند نکته‌ای که من در این نشست ابراز داشتم به اندازه کافی نشان می‌دهد که صرف نظر از پاره‌ای فرق‌ها که از لحاظ ملی وجود دارد، مسایل اصلی باسوادنمودن وجوه تشابه زیادی با یکدیگر دارند، همان طوری که مدارک تهیه شده به وسیله یونسکو نشان می‌دهد، باسواد نمودن مسئله‌ای است مربوط به تمدن و تمام نیروها در سطح ملی مانند سطح بین المللی دراین مسئله ذیمدخل می‌باشند، هر چقدر ما توسعه یافته باشیم باز هم می‌بایستی مسئله را با یکدیگر حل نماییم و جای بسی خوشنودی است که نویسندگان این مدارک صحبت از همکاری بین المللی می‌نمایند، در حقیقت مسئله کمک و همراهی مسئله‌ای است مربوط به گذشته و اینک مطرح نیست.
مبارزه متشکل
قبل از هر چیز می‌بایستی مسئله مبارزه را به صورتی متشکل درآوریم و تمام مساعی را با هم وفق داده و مبانی همکاری میان تمام ملت‌ها را پی ریزی نماییم، با توجه به این شرایط من با نکات مورد نظر یونسکو که در آن مسئله لزوم تبادلات اطلاعاتی و تجارب تایید می‌گردد موافق می‌باشم. کمیته ملی ما چنین تصور نمود که مسئله اصلی جمع آوری اسناد مربوط به باسوادنمودن می‌باشد و مسئله ایجاد سازمانی را که برای نیل به این هدف عمل می‌نماید مورد توجه قراردارد ولی البته معلوم است که در اینجا این وظیفه می‌بایستی در چارچوب جهانی عملی گردد و فقط یک موسسه بین المللی می‌تواند آن را به نحو احسن انجام دهد.
خانم‌ها - آقایان
مبارزه بر علیه بیسوادی مبارزه‌ای است که دارای جنبه‌های گوناگون می‌باشد و می‌بایستی در تمام جبهه‌ها شروع گردد، این نبردی است بی امان که در آن توقفی وجود ندارد زیرا در صفوف عظیم عالم بشریت که در راه تحصیل و تسخیر دانش قدم بر می‌دارد، شایسته نیست که گروهی با گام‌های بزرگ پیشروند و گروه دیگر در تاریکی جهل باقی بمانند. من مطمئن هستم که مباحثات شما راه را برای تجهیز جهانی انرژی‌ها و منابعی که بدون آن پایان دادن بیسوادی امکان پذیر نیست هموار خواهد بود.
امیدوارم که شما بتوانید اولین قدم را در راه مبارزه جهانی بر علیه بیسوادی که فوریت و اهمیت آن چه توسط سازمان ملل و چه توسط کنفرانس عمومی یونسکو تایید گردیده است بردارید. امروز بیش از یک سوم اهالی دنیا که تشنه دانش و کسب علوم هستند نگاه خود را متوجه نشست‌های کنگره شما نموده و انتظار دارند که در آن کارهای مثبتی انجام داده شود و ما نمی‌توانیم آنها را ناامید سازیم.