سخنان دکتر منوچهر اقبال رییس هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران در چهارمین سالگشت روز نفت ۹ امرداد ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی
| ملی کردن نفت و قرارداد کنسرسیوم تا الغای قرارداد کنسرسیوم | درگاه نفت | روز نفت ۹ امرداد ماه |
سخنان دکتر منوچهر اقبال رییس هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران در چهارمین سالگشت روز نفت ۹ امرداد ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی
چهارمین سال استقرار حاکمیت مطلق ایران بر منابع نفت خویش که از مظاهر بارز اندیشه فیاض اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر است و یادآور بزرگ‌ترین پیروزی در سطح ملی و بین‌المللی است، در شرایطی آغاز می‌شود که ملت ارجمند ایران به منظور ابراز شایسته‌ترین مراتب سپاسگزاری و حق شناسی مساعی عالیه خود را با اعتقاد و اخلاص تمام در امر بزرگداشت پنجاهمین سال شاهنشاهی پهلوی مبذول می‌دارد و بدین لحاظ نهم مرداد ماه سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی از شأن و موقعیت والاتری برخوردار است. ظهور رضاشاه کبیر بنیانگذار ایران نوین در صحنه سیاست ایران نقطه آغاز تحول در صنعت نفت ایران محسوس می‌شود زیرا پس از اندک زمانی به اهتمام و اراده معظم‌له و به منظور اعتلای شأن ایران و استیفاء حقوق ملت ایران لغو قرارداد دارسی اعلام و قرارداد دیگری که متضمن منافع بیشتر و شرایط مطلوب‌تری به سود ایران بود جایگزین آن گردید.
در دوران شاهنشاه اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر این تحول همچنان ادامه یافت تا به رویداد ملی شدن صنعت نفت ایران و سرانجام به استقرار حاکمیت مطلق ایران بر صنایع نفت خویش و اداره کامل آن به دست ایرانی در سال ۲۵۳۲ شاهنشاهی انجامید. تحقق اصول انقلاب شاه و ملت که منجر به یک دگرگونی اصلی اجتماعی در بهمن ماه ۲۵۲۱ گردید طبعاً در گسترش پیشرفت‌های صنعت نفت ایران نقش اساسی داشته است. استقرار حاکمیت مطلق ایران بر صنایع نفت عوایدی را در سال ۲۵۲۲ شاهنشاهی نصیب ایران ساخت که به تنهایی از جمع کل درآمد ایران طی ۶۱ سال بهره‌برداری از نفت بیشتر است و در سایه این تحول عظمی طرح‌های مهم اقتصادی اجرا و تحولات پی‌گیر اجتماعی صورت گرفت و یک انقلاب فکری و فرهنگی در جامعه متحول ایران رخ نمود. در نتیجه این موفقیت کم‌نظیر که در پرتو ارشاد رهبری ذات اقدس همایونی حاصل آمد، صنعت نفت ایران در جهات مختلف گسترش یافت و پیشرفت‌های همه‌جانبه و چشمگیری در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، لوله‌سازی و ناوگان نفتکش ایران پدید آمد.
در سومین سال استقرار حاکمیت مطلق ایران بر صنایع نفت، یعنی سال ۲۵۳۴ شاهنشاهی ۱۹۷۵ میلادی، در نقش رهبری ایران در سازمان کشورهای صادر کننده نفت «اوپک» به منظور حفظ منافع کشورهای تولید کننده نفت در برابر نوسانات اقتصادی و تورم جهانی تحت توجهات و راهنمایی‌های مستمر ذات اقدس همایونی با صراحت و قاطعیت ادامه یافت و عواید ایران از بابت صدور نفت و گاز به حدود ۶ر۱۸ میلیارد دلار بالغ گردید. در این سال در حوزه شرکت ملی نفت ایران ۲۱۵ر۱۵ متر و در حوزه‌های شرکت‌های سهامی خاص خدمات نفت ایران و شرکت‌های مختلف و پیمانکاری جمعاً ۲۸۵ر۴۰۹ متر حفاری انجام گرفت.
با ایجاد پالایشگاه دوم تهران تولید و توزیع فرآورده‌های نفتی مورد نیاز مناطق شمالی کشور به نحو کامل‌تری تأمین گردید و کارخانه روغن‌سازی تهران با موفقیت به کار خود ادامه داد. کار ساختمان پالایشگاه تبریز به ظرفیت ۸۰ هزار بشکه در روز معادل ۶ر۴ میلیون متر مکعب با سرعت ادامه دارد و مراحل مقدماتی ساختمان پالایشگاه اصفهان با ظرفیت ۲۰۰ هزار بشکه در روز معادل ۶ر۱۱ میلیون متر مکعب انجام یافته است. در مورد تهیه و تأمین ناوگان نفتکش نیز پیشرفت قابل ملاحظه‌ای صورت گرفت و دو نفتکش بسیار بزرگ موسوم به آذرپاد و خارک خریداری و به ایران تحویل گردید و بهره‌برداری از نفتکش عظیم آذرپاد آغاز شد.
کل تولید نفت خام ایران در سالی که گذشت به حدود ۵ر۳۱۰ میلیون متر مکعب بالغ گردید. در سال ۲۵۳۴ رشد مصرف فرآورده‌های نفتی کشور غیر از گاز مایع و گاز طبیعی، بدون در نظر گرفتن مصارف صنعت نفت حدود ۱/۹۱ درصد بوده و میزان مصرف فرآورده‌های نفتی به حدود ۴ر۱۰ میلیون متر مکعب بالغ گردید و به موازات این افزایش سریع تأسیسات پخش و جایگاه‌های فروش مواد نفتی در سراسر کشور توسعه یافت. مقدار کل صادرات مستقیم نفت خام توسط شرکت ملی نفت ایران به حدود ۸ر۲۰ میلیون متر مکعب رسید و طرح پنجم خارک به مرحله اجرا درآمد.
در سال گذشته اقدامات وسیعی برای توسعه بهره‌برداری از صنایع گاز و گسترش شبکه‌های گازرسانی در تهران و شهرهای مختلف صورت گرفت. میزان صادرات گاز به اتحاد جماهیر شوروی در این سال حدود ۶ر۹ میلیارد متر مکعب بود که نسبت به سال قبل حدود ۲۵ر۵ درصد افزایش داشته است و همچنین بزرگ‌ترین قرارداد صدور گاز ایران از طرف اتحاد جماهیر شوروی به آلمان فدرال، اتریش و فرانسه به امضاء رسید. طبق این قرارداد شرکت ملی گاز سالانه ۴ر۱۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در مرز آستارا به خریداران اروپایی می‌فروشد و بر مبنای قرارداد ترانزیتی که با شوروی به امضاء رسیده است شوروی معادل همین مقدار گاز را در مرز آلمان غربی تحویل خواهد داد.
در زمینه صنایع پتروشیمی نیز پیشرفت‌های بزرگی در سال گذشته حاصل گردید. میزان تولید محصولات پتروشیمی به یک میلیون و ۷۹۶ هزار تُن رسید و ارزش کل فروش آن محصولات به حدود ۱۲۶ میلیارد ریال بالغ گردید. سپس دکتر اقبال در زمینه بهره‌برداری پی-وی-سی و کاربن بلاک توضیحاتی داد و اضافه کرد: در اجرای طرح‌های پتروشیمی و تربیت افرادی شایسته مورد نیاز صنایع نفت و آموزش حرفه‌ای و فنی برنامه‌های وسیعی به اجرا گذارده شد.
در پایان پیرامون همکاری شرکت ملی نفت با دانشگاه‌ها و مراکز علمی و فرهنگی و انتشار و توزیع کتب و رسالات نفتی و بالا بردن سطح معلومات عمومی پیرامون تحولات نفت و همچنین تأمین خدمات درمانی و بهداشتی و رفاه و آسایش کارکنان این صنعت سخن گفت و پیام خود را با این جمله پایان داد: «بدون تردید پیشرفت‌ها و موفقیت‌هایی که در سال گذشته نصیب صنعت نفت ایران گردید جز در پرتو عنایات خاصه و رهبری‌های داهیانه اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر امکان‌پذیر نبوده است.»
به بهانه سالروز تاریخی نهم امرداد ماه پیروزی‌های شگفت انگیز ایران در زمینه نفت و گاز
به بهانه سومین سالروز تاریخی نهم امرداد ماه پیروزی‌های بزرگ ایران در زمینه نفت و گاز
از سه سال پیش به این سو، چرخش دیگری در تاریخ صنعت نفت ایران پدیدار شده که به سبب عظمت و اهمیت فوق‌العاده‌ای که داشته و دارد، نسبت به دیگر پیروزی‌های نفتی پس از ملی شدن صنعت نفت، جایگاهی والاتر و ممتازتر دارد. این بدان چم است که از تاریخ نهم امرداد ۲۵۳۲ شاهنشاهی اداره کامل و تام و تمام صنعت نفت ایران به عهده ایرانی واگذار شده است. در این سه سال شرکت ملی نفت ایران به سبب تعهدات گسترده تری که عهده دار شده و به سبب رسالت‌ها و خویشکاری‌های گسترده‌تری که بر عهده گرفته است، دست به کار یک سلسله فعالیت‌ها و خدمات عظیم‌تر شده که به مناسب سالروز تاریخی نهم مرداد گوشه‌هایی از مهم‌ترین فعالیت‌ها را یادآور می‌شویم:
تنها در سال ۲۵۳۴ شاهنشاهی سهم ایران از کل تولید نفت در دنیا بیش از ۱۰٫۶ درصد بوده که معادل ۲۶٫۷ درصد نفت تولید شده در خاورمیانه و برابر با ۱۹٫۵ درصد کشورهای صادر کننده نفت «اوپک» بوده است. در سال ۲۵۳۴ شاهنشاهی با انجام عملیات وسیع زمین‌شناسی و لرزه‌نگاری و حفاری‌های مختلف سه میدان نفتی و گازی در حوزه عملیات شرکت خاص خدمات نفت ایران و یک میدان نفتی در حوزه قرارداد نامیده شده به سوفیران در شاخاب پارس و یک میدان گازی و یک میدان نفتی از سوی شرکت ملی نفت ایران پیدا شده است. پس از آنکه اداره کامل صنعت نفت ایران به ایرانی واسپرده شد، پالایشگاه دوم تهران در اسفند ماه سال ۲۵۳۳ شاهنشاهی گشایش یافت که گنجایش آن ۱۰۰ هزار بشکه در روز است. پروژه گسترش و بالابردن گنجایش پالایشگاه آبادان به اجرا گذارده شده و بدین روند که پیش می‌رود از سال آینده آماده بهره‌برداری خواهد بود و به درستی این پالایشگاه بار دیگر جایگاه بزرگ‌ترین پالایشگاه صادراتی را در جهان به دست می‌آورد.
در اجرای دیدگاه‌های بلند شاهنشاه آریامهر مبنی بر صدور فرآورده‌های نفتی به جای نفت خام و کسب ارزش افزوده از راه انجام پالایش در ایران کارهای بسیاری در زمینه ایجاد پالایشگاه‌های عظیم صادراتی انجام گرفته است. در سال ۲۵۳۴ شاهنشاهی یک موافقت‌نامه دایر بر تأسیس شرکتی به نام «شرک نفت ایران و کره» دستینه شد که بر پایه آن، پالایشگاهی به گنجایش ۶۰ هزار بشکه در روز برای تولید فرآورده‌های نفتی و روغن موتور در کشور کره جنوبی راه اندازی می‌شود. هم چنین دولت کره پذیرفته است که انحصار فروش ماده اولیه روغن موتور را در آن کشور به این پالایشگاه واگذار کند. همچنین موافقت‌نامه دیگری برای بنیاد نهادن شرکت نفت و معادن ایران و سنگال دستینه و مبادله شد که بر پایه آن پالایشگاه جدیدی در کشور سنگال دایر می‌شود و از نشان بین‌المللی شرکت ملی نفت ایران در پخش و فروش فرآورده‌های آن استفاده می‌شود وانگهی، بر پایه مفاد همین قرارداد از معادن فسفات سنگال برای مصرف در ایران نیز بهره‌برداری خواهد شد.
افزون بر این، میزان گاز ارسالی به شوروی در سال ۲۵۳۴ شاهنشاهی به میزان پنج درصد و مصرف گاز درون کشور در سطح شهرهای اهواز، اصفهان، مشهد، شیراز، تهران، منجیل و قزوین به میزان ۱۶٫۵ درصد نسبت به سال پیش افزایش داشته و مصرف گاز مایع نیز افزایشی نزدیک به ۲۴ درصد را در همین مدت نشان داده است. عملیات اکتشافی گاز نیز در چند نقطه آغاز شده که ادامه دارد. قراردادهای تازه‌ای نیز دایر به فروش گاز به مقدار ۱۳٫۵ میلیارد متر مکعب در سال با کشورهای آلمانی غربی، اتریش و فرانسه دستینه شده است که یکی از پروژه‌های بی همتا در صنعت گاز جهانی به شمار می‌رود.
باید افزود که چهار مجتمع شرکت ملی صنایع پتروشیمی یعنی ۱- شرکت شیمیایی شاهپور، ۲- شرکت کود شیمیایی ایران، ۳- شرکت پتروشیمی آبادان، ۴- شرکت شیمیایی خارک در سال گذشته با حداکثر ظرفیت کار کرده و محصولات مورد نیاز کشور را تولید کرده‌اند. کارخانه «کربن بلاک» اهواز نیز با گنجایش سالانه ۱۵ هزار تن انواع کربن بلاک گشایش یافت که بیش از ۹۵ درصد نیازهای داخلی را فراهم می‌سازد. چند واحد دیگر هم در آبادان و شیراز یا کامل شده است و یا در فاز آزمایشی است.
بدین سان سه سال پس از صدور فرمان همایونی مبنی بر اداره کامل صنعت نفت ایران به دست ایرانی، شرکت ملی نفت ایران به موفقیت‌هایی رسیده که پیش از صدور این فرمان تاریخی، دست یافتن به آن اگر محال نبود، بسیار مشکل بود. امروز ایران از لحاظ تولید نفت در دنیا مقام چهارم و از نظر صادرات مقام دوم را به دست آورده و در حال حاضر، شرکت ملی نفت ایران سومین مقام را بین بزرگ‌ترین شرکت‌های جهانی خارج از آمریکا پیدا کرده است.