سخنان اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر در گشایش پنجمین نشست رییس‌های دانشگاه‌های جهان تهران ۴ تیر ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی

از مشروطه
پرش به ناوبری پرش به جستجو
برنامه عمرانی ششم/سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران

مصاحبه‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر

سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی بر پایه تاریخ

سخنان اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر در گشایش پنجمین نشست رییس‌های دانشگاه‌های جهان تهران ۴ تیر ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی


با خرسندی فراوان ورود شما را به ایران خوش آمد می‌گویم.
موضوع گردهمایی شما سه مبحث را در بر می‌گیرد. صلح جهانی، توسعه ملی و آموزش و پرورش که هر سه به نظر من با یکدیگر بسیار نزدیکند و وابستگی متقابل دارند. ما در ایران مانند شما در کشورهای خودتان توسعه را وسیله تحقق‌بخشیدن به چالش‌های زمان خود تلقی می‌کنیم. ولی توسعه را نمی‌توان بدون آموزش و پرورش به دست آورد. از طرفی من به عنوان کسی که نزدیک چهار دهه با امور جهان در ارتباط بوده‌است، به شما اطمینان می‌دهم که اگر ما نتوانیم امنیت و ثبات را حفظ کنیم و اگر ما صلح را بین مردم جهان برقرار نسازیم، نه به توسعه دست خواهیم یافت و نه به آموزش و پرورش.
سه مبحث گردهمایی شما به انحاء گوناگون ذهن جامعه بین‌المللی را همواره به خود مشغول می‌دارند، همچنان که ذهن ما را در ایران به خود مشغول داشته‌اند و من می‌خواهم امروز تجارب خود را در برخورد با این مسائل با شما در میان بگذارم.
امیدوارم موافق باشیم که منظور از توسعه فقط رشد اقتصادی نیست، بلکه پیشرفت مداوم دانش، فرهنگ نهادهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. همچنین فرض من آن است که منظور ما از توسعه، فقط فعالیت‌های کشورهای رو به توسعه نیست، بلکه کوشش همه ملت‌ها برای مواجهه با چالش‌های دنیای جدید است.
کشورهای صنعتی نیز با مسائل فراوان روبه‌رو هستند. ادامه فقر در بخش‌هایی از جامعه، تروریسم شهری و اعتراض و پرسش نسبت به باورها و مقررات دیرین.
هیچ قاعده مدونی نمی‌تواند برای حل این قبیل و دیگر مسائل عمومی توسعه به کار رود و امکانات پیش ساخته و آماده‌ای که بتواند پاسخگوی نیازهای هر کشور صنعتی یا در حال توسعه باشد، وجود ندارد. دولت‌ها باید این شهامت را داشته‌باشند که راه خود را بیابند و منتظر تقلیدکردن از جوامع دیگر نمانند.
به نظر ما فرآیند توسعه در کشورهایی که تحت نظارت، مداخله و بهره‌کشی دیگران قرار دارند، سخت دچار اختلال خواهدشد. بدین لحاظ ما تسلط بر منابع خود را در اولویت نخستین قرار دادیم و در این راه کامیاب نیز شدیم. ما خود تصمیم می‌گیریم منابع ملی‌مان را چگونه به کار گیریم و مداخله در امور خود را به هیچ وجه تحمل نمی‌کنیم. من امیدوارم که هیچ کس خیال نکند که تغییر در تمامیت ارضی ما بدون واکنش و مجازات خواهدماند.
مقابله با دشواری‌ها
ما همچنین در ایران احساس می‌کنیم با وجودی که در کشورهای مختلف، سرمایه‌گذاری مالی می‌تواند سرآغازی لازم برای توسعه باشد، اما تعهد و اجرای اصلاحات گسترده در زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، یک نیروی پر قدرت را برای حرکت‌دادن به جامعه به وجود می‌آورد.
ما برای مقابله با این دشواری‌ها راه‌های گوناگونی پیداکرده‌ایم. ما به نظام کهنه فئودالی پایان داده‌ایم و کشاورزان را مالک زمینی که روی آن کشت می‌کنند، کرده‌ایم. ما اقداماتی را انجام داده‌ایم که کارگران مزد کافی به دست آورند و در سود صنایع و پیشرفت ملی سهیم شوند.
الزام نسبت به اینگونه برنامه‌های اصلاحی و گسترده، دولت را مجاز نمی‌دارد فقط همانند یک ناظر بی علاقه باقی بماند و دستگاه اجرایی باید نقش عمده را در این مهم عهده دار گردد. دولت باید پیش قدم شود و برای اصلاح زیاده روی‌ها مداخله کند، عدم توازن‌ها را برطرف سازد، اقدامات انحصارطلبانه و محدودکننده را در هم شکند و از حقوق مردم حمایت نماید زیرا مقاومت در برابر دگرگونی‌ها باید از میان برود و نافع متعارض جای خود را به منافع مشترک بدهد.
ما در ایران شاهد تغییر واقعی جامعه خود بوده‌ایم. طی دو دهه اخیر مالکیت‌های بزرگ ریشه کن شده و میلیون‌ها کشاورز پیشین به صورت کشاورزان مستقل درآمده‌اند و قادرند از سوی خود صحبت کنند و عمل نمایند. زنان که نیمی از جمعیت ما را تشکیل می‌دهند به طور کامل در حیات ملی ما شرکت دارند و تحصیلات تا پایان دوره دانشگاه رایگان است.
این دگرگونی‌ها هیجان انگیزند و نهادهای سیاسی ما باید پاسخگوی آنها باشند یعنی آماده شوند تا خود را به خواست‌های رو به تزاید جامعه نو و پویای ما انطباق دهند. البته این نهادها طی دو دهه اخیر به گونه مستمر تحول یافته‌اند اما ایران به مرحله تازه‌ای رسیده است و ما باید در جهت‌های تازه‌ای گام برداریم.
پشت اعداد را شکسته‌ایم
مورد نظر ما آنست که نهادهای ایرانی شامل قوه قانونگزاری، حزب رستاخیز، انجمن‌های محلی و دیگر مراجع عمومی باید طیف گسترده تری از دیدگاه‌ها را متجلی سازند، مجامع نیرومندی برای گفت و شنودها و بحث‌های همگانی ایجاد شوند و به طور روزافزون پاسخگوی نیازهای عمومی باشند.
گسترش آموزش و پرورش به میزانی که ما انجام می‌دهیم مستلزم پرداخت بهایی است که با معیارها وکیفیت آموزشی متناسب باشد و ما به آن آگاهی داریم. ولی ما خود خواسته‌ایم این بها را بپردازیم زیرا دریافته‌ایم که مهم ترین کار، تضمین حق آموزش برای فرزندانمان از هر ناحیه کشور و از هر گروه درآمد است. ما تقریبا پشت اعداد را شکسته‌ایم و در وضعی قرارداریم که می‌توانیم به وسایل لازم برای اعتلای معیارها بپردازیم و نهادهایی برتر و بالاتر را بوجود آوریم.
در برابر این گردهمایی پرارج شما مربیان، من نیازی ندارم بر اهمیت قاطع آموزش و پرورش چه برای رفاه و چه برای بقای خودمان تاکید کنم. ما از دانشگاه‌های خود انتظارات زیادی داریم انتظارداریم که سنت‌های بزرگ فرهنگ شرق و غرب را زنده نگاه دارند، بین پژوهش‌های دانشگاهی و نیازهای جامعه توازن برقرارکنند، مردان و زنان را برای حرفه‌ها و مهارت‌های خاص آموزش دهند، مغزهای متفکر و نقاد بپرورانند و شهروندانی نیکو بوجود آورند.
همه اینها به اندازه کافی پر مسئولیت به نظر می‌رسند، اما من مایلم وزنه دیگری را به بار سنگین شما بیافزایم. شما طی مذاکرات خود مسایل مربوط به توسعه و صلح را مورد بررسی قرارخواهید داد. ما در جهانی زندگی می‌کنیم که دو سوم نسل بشر هم چنان در شرایط کامل فقر گرسنگی جهالت و بیماری به سر می‌برد. باید تاکید کنم که در جهانی که چنین کمبودهایی همچنان وجود دارد صلح در آن به شکل یک کالای فوق‌العاده کمیاب باقی خواهد ماند. ما نیاز به اصلاح این وضع داریم. ما احتیاج داریم دانشگاه هایمان همواره مسایل و مشکلات را به ما یادآوری کرده و در پیدا کردن نحوه رویارویی با آنها و حل این مسایل و مشکلات ما را یاری کنند.
امیدوارم که گفتگوهای شما در روزهای آینده منجر به تفهیم عمیقتر در مورد یگانگی اساسی سه منشور اصلی کنفرانس بشود.