دیدار رسمی ژرژ پمپیدو پرزیدنت فرانسه از ایران ۲۶ شهریور ماه ۱۳۵۲ خورشیدی
| درگاه شهبانو فرح پهلوی | دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران | درگاه محمدرضا شاه پهلوی آریامهر |
دیدار رسمی ژرژ پمپیدو پرزیدنت فرانسه از ایران ۲۶ شهریور ماه ۱۳۵۲ خورشیدی
پرزیدنت ژرژ پمپیدو پرزیدنت فرانسه ایوار ۲۶ شهریور ماه ۱۳۵۲ خورشیدی، در راه بازگشت از سفر جمهوری خلق چین به فرانسه برای یک دیدار و گفتگو با شاهنشاه آریامهر وارد تهران شد. آخرین باری که شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت پمپیدو با یکدیگر دیدار کرده بودند، سه سال پیش برای شرکت در آیین یادبود مرگ شارل دوگل پرزیدنت پیشین فرانسه، سفری کوتاه به فرانسه انجام دادند. هنگام ورود پرزیدنت پمپیدو به تهران، امیراسداله علم وزیر دربار شاهنشاه به پیشباز آمد و آیین پیشباز رسمی انجام شد. از مهرآباد پرزیدنت فرانسه با یک هلیکوپتر به کاخ سفید سعدآباد رفت.
گفتگوهای شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت پمپیدو بی درنگ پس از ورود پمپیدو از فرودگاه مهرآباد به کاخ سعدآباد آغاز شد. شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو در ورودی کاخ سفید سعدآباد از ژرژ پمپیدو پیشباز کردند.
پرزیدنت فرانسه پس از چند دقیقه‌ای گفتگو با اعلیحضرتین در سرسرای کاخ سعدآباد، در دفتر کار همایونی با شاهنشاه آریامهر به گفتگو نشست.
شبانگاه میهمانی شام رسمی در کاخ سفید سعدآباد به سرفرازی ورود پرزیدنت فرانسه برگزار شد. در این میهمانی پرزیدنت فرانسه و چند تن از همراهان برجسته پمپیدو چون « میشل ژوبر » و هم چنین امیرعباس هویدا نخست وزیر، رییس مجلس سنا، رییس مجلس شورای ملی، وزیر دربار شاهنشاهی، مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، رییس ستاد بزرگ ارتشتاران و چند تن از وزیران کابینه و دیگر پایوران کشور در کاخ سعدآباد بودند.
شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت پمپیدو خواستار تقویت، گسترش و استوار ساختن هر چه بیشتر پیوندهای میان ایران و فرانسه شدند و پیمان به همکاری در فراهم ساختن هدف‌های استقلال ملی و صلح جهانی میان دو کشور بستند. این عهد مشترک در پایان نخستین دور گفتگوهای رهبران ایران و فرانسه و در چارچوب سخنانی که میان آریامهر شاهنشاه ایران و پرزیدنت پمپیدو در میهمانی شام رد و بدل گردید فرم یافت.
شاهنشاه آریامهر در سخنان خود بر سر میز شام فرمودند: [۱]
حضرت رئیس جمهوری
برای من مایه خوشوقتی است که ورود شما را به کشور خویش شادباش بگویم. شما اکنون سفری دراز را که انعکاس فراوانی در سراسر جهان داشت به پایان رسانیده‌اید و شکی نیست که مایلید هر چه زودتر خود را بار دیگر در وطن خویش بیابید. بدین جهت بازدید کنونی شما از ایران امری است که نشان علاقه خاص شما بدین دیدار است. من از این بابت تشکر می‌کنم و امیدوارم شما در پایتخت ما خود را کم و بیش در کشور خویش احساس کنید. نیازی نیست که در این جا از نزدیکی روحی که میان دو ملت ما وجود دارد و از دوستی ممتدی که همواره به روابط فیمابین حکمفرما بوده است سخنی بگویم. در عین حال تذکر این نکته برای من مایه خوشوقتی است که از هنگامی که توسط سلف نامی شما ژنرال دوگل، این فرانسوی بزرگ که من و ملتم برای او احترامی عمیق و فراوان احساس می‌کنیم عصر تازه‌ای در سیاست بین‌المللی فرانسه آغاز شد، شباهت و نزدیکی کامل اصولی که سیاست‌های خارجی دو کشور ما بر آن‌ها بنیاد نهاده شده است این حس تفاهم، رابطه قلبی ملت‌های ما را باز هم بیشتر کرده است. ما و شما اکنون در مورد این اصل کلی که با همه کشورها و ملل، صرفنظر از اختلاف شیوه‌های حکومتی و ایدئولوژی‌های آن‌ها، نه تنها همزیستی بلکه تفاهم و همکاری ثمربخشی داشته باشیم توافق نظر داریم و هر دو بر این عقیده‌ایم که این تنها راه صحیح و واقع بینانه‌ای است که به منظور خدمت به آرمان صلح در دنیایی که متأسفانه از اختلافات و جدایی‌ها رنج می‌برد وجود دارد.
سیاست مستقل ملی ایران به ما اجازه داده است که از هر جهت حاکم بر سرنوشت خویش باشیم، یعنی از تمامیت و حاکمیت کشور خود دفاع کنیم، مالک مطلق و واقعی ثروت‌های ملی خود باشیم، اقتصاد خویش را توسعه دهیم و در هر مورد راهی برگزینیم که مصالح ملی ما را بهتر و بیشتر تأمین کند. در مورد روابط خودمان با فرانسه که دوست دیرینه ایران است ما طبعاً خواستار توسعه این روابط در همه زمینه‌های اقتصادی، صنعتی، فنی، بازرگانی و نیز در زمینه فرهنگی که همواره مورد علاقه خاص هر دو ملت بوده است هستیم.
ما از خدماتی که دانشمندان و ادبای کشور شما در طول چند قرن از راه شناساندن میراث ادبی و هنری و علمی ما به دنیای غرب و از راه پژوهش‌ها و تتبعات ایرانشناسی انجام داده‌اند و از مساعی استادان شما در آموزش نسل‌های متعدد دانشجویان ایرانی در دانشگاه‌های فرانسوی سپاسگزاریم و امروز ما علاقمند آنیم که شاهد همکاری باز هم وسیعتری در زمینه‌های فرهنگی و علمی میان دو کشور خود باشیم. این کاملاً منطقی است که بین دو ملتی که هر کدام دارای میراث فرهنگی بسیار غنی هستند چنین تفاهمی وجود داشته باشد. فراموش نمی‌کنیم که موضوع همکاری فرهنگی چه در سفر ژنرال دوگل به کشور ما و چه مذاکرات خصوصی که ما در فرصت‌های مختلف با یکدیگر داشتیم یکی از مسائلی بود که بیش از همه مورد علاقه او بود. باید بگویم که ما در هر فرصتی با آغوش باز آماده همکاری با کشور شما در این زمینه هستیم.
حضرت رئیس جمهوری! ... همراه با آرزوی رفاه و پیشرفت هر چه بیشتر فرانسه که ما با خوشوقتی بسیار شاهد اعتلای روزافزون حیثیت جهانی آن تحت رهبری خردمندانه آن حضرت هستیم، سعادت و سلامت شخص شما و دوستی و همکاری استوار ایران و فرانسه و توسعه و تقویت صلح و همکاری بین‌المللی را آرزو دارم.
در پاسخ به خوش آمد و سخنان شاهنشاه آریامهر، پرزیدنت پمپیدو بیاناتی چنین ایراد کردند:[۲]
اعلیحضرتا
سخنان گرمی که اعلیحضرت همایونی ایراد فرمودند، بر من بسیار ژرف تاثیر گذاشت. این سخنان گواه کیفیت استثتنایی روابطی ا ست که امروز مانند گذشته دو کشور ما راه به یکدیگر پیوند می‌دهد و بودن من امشی در این جا گواه اهمیتی است که من برای روابط میان فرانسه و ایران قایل هستم. با گرفتن پروانه از اعلیحضرت، می‌خواستم بگویم که گفتگو با معظم له برای من دستاورد بسیار سودمند دربرداشته است و این گفتگو به من فرصت داد که بار دیگر دریابم، تا چه حد دیدگاه‌های اساسی و بنیادین دو کشور ما در زمینه سیاست بین المللی و مسایلی که در جهان امروز پیش آمده است، با یکدیگر نزدیک است و خوشوقتم از این که می‌بینیم شخص اعلیحضرت مانند خود ما پیش از هر چیز در این اندیشه هستیم که استقلال ملی کشور را به پایه‌ای محکم بنیان نهیم و تلاش می‌کنیم در جهان امروز با جلب احترام دنیا نسبت به خویش اختیار کامل در تعیین سرنوشت خود داشته و آزادانه راه سازمان دادن به اجتماع خود را برگزینیم و بتوانیم یک سیاست اصیل و ابتکاری در زمینه گسترش اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور خود دنبال کنیم. اینها آرمان‌هایی است که اعلیحضرت برای کشور خود تعیین فرموده‌اند و هدف‌های ما نیز همین‌ها می‌باشد.
از سوی دیگر برای من شگفت انگیز است که موقع ما در سیاست خارجی نیز تا به این اندازه به یکدیگر نزدیک باشد. کشورهای ما وارد برخی اتحادیه‌ها هستند اما این اتحادیه‌ها از گسترش دوستی کشورهای ما با کشورهایی که هموند این اتحادیه‌ها نیستند جلوگیری نمی‌کنند، تا بتوانیم بر اختلاف‌ها و دوییت‌ها پیروز شویم و در راه پایداری مبانی صلح جهانی تلاش کنیم.
رعایت این اصول در مورد کشور ما، در پیروی از خط مشی است که ژنرال دوگل ترسیم کرد و من می‌دانم ژنرال دوگل از ساعت نخست و تاریک جنگ جهانی تا چه پایه برای اعلیحضرت احترام قایل بود و می‌پندارم که اگر بگویم که اعلیحضرت نیز علاقه‌ای صمیمانه نسبت به ژنرال دوگل داشته‌اند،زیاده گویی نکرده باشم و شاید بتوان گفت همین علاقه‌های محکم یکی از دلایل یگانگی دیدگاه‌ها در سیاست دو کشور باشد که هم اکنون بدان اشاره کردم. به همین مناسبت ایران حاکم مطلق بر سرنوشت خویش، بدون کوچکترین ضعف سیاست توسعه و عمران خود را که به حق یک انقلاب عمیق اما مسالمت آمیز است، به سوی هدف‌های خود سوق می‌دهد و باید گفت که دستاوردهای به دست آمده، شگفت انگیز و شایان توجه است و امروز به کشور ایران پروانه می‌دهد که خود را کشور بزرگ و در حال پیشرفت و پیشبرد شتابان بداند، سهم بیش از پیش بزرگتر و مهمتری که دولت شاهنشاهی در کارها و جریان‌های بین المللی به عهده دارد به عنوان شاهدی از هموندی ایران در « کمیسیون بین المللی کنترل و نظارت ویتنام » یاد می‌کنم، نشان دهنده موقعیت ملی است که اعلیحضرت در ایجاد موقع ممتاز کشور ایران در جهان با حفظ استقلال کامل ملی و در دست گرفتن تمامیت منابع و ثروت‌های کشور به دست آورده‌اند.
تحقق دادن به تمام این هدف‌ها، در مدتی چنین کوتاه حسن احترام و تحسین همه آنهایی را که اندیشه‌های بلند اعلیحضرت را برای فراهم ساختن زمینه همکاری دوستانه نزدیک و روزافزون میان تمام ملل قبول دارند برانگیخته است. کشور فرانسه بر آن است که با همه امکانات خود برای تحقق دادن به یک چنین هدف عالی تلاش کند و به خصوص در پیشرفت و توسعه غیرقابل توصیف و معجزه آسای ایران مشارکت نماید، دیروز اهمیتی که به « روز فرانسه » در نمایشگاه بین المللی تهران با بودن وزیر توسعه صنعتی و علمی فرانسه داده شد و شرکت مهم فرانسه در این نمایشگاه تصمیم ما را در این مورد نشان داد.
اعلیحضرتا
نمی‌خواهم موضوعی را که بدان علاقمندم و سبب توسعه روزافزون همکاری میان دو کشور شده است، مسکوت بگذارم و آن مسایل فرهنگی است و در این مورد تنها از تصمیم مقامات ایرانی برای ساختن دانشگاه علمی و فنی فرانسه در همدان در آینده نزدیک و به نام ابوعلی سینای بزرگ یاد می‌کنم، در اجرای این پروژه ابتکاری که از ما درخواست همکاری شده است. به اعلیحضرت اطمینان می‌دهم که از سوی ما نهایت دقت و مراقبت انجام خواهد شد و به آگاهی اعلیحضرت می‌رساند که شخص من علاقه شدید به اجرای این پروژه دارم، زیرا می‌دانم که زبان فرانسه چیزی غیر از یک زبان فرهنگی است که ویژه برگزیدگان و دیپلمات‌ها شده باشد. این زبان به سبب کیفیت و ویژگی‌های خود یک زبان زنده و نخستین زبان علمی و فنی جهان امروز و فرداست.
اعلیحضرتا
با سپاسگزاری صمیمانه از پذیرایی گرمی که از من نمودید. برای آن اعلیحضرت و علیاحضرت شهبانو و خاندان شاهنشاهی و رفاه و خوشبختی ملت ایران و همکاری و دوستی میان دو کشور بهترین آرزوها را دارم.
سخنان بر سر میز شام رسمی رهبران ایران و فرانسه در میهمانی کاخ سعدآباد، بازگو کننده ژرفای تفاهم و توافق‌های دو کشور است. ناظران سیاسی در تهران پس از شنیدن این بیانات بی درنگ گفتند: گفتگوهای رهبران ایران و فرانسه را هر چند که کوتاه بود، بایستی پایانی بر یک دوران غیرفعال در روابط دو کشور به شمار آورد. این بیانات نشانگر ژرفای علایق مشترک تهران و پاریس به زنده کردن پیوندها و همکاری‌های ایران و فرانسه می‌باشد. هم اکنون وزیر صنایع فرانسه سرگرم دیدار از ایران است و پرزیدنت پمپیدو پیش از ترک تهران به وی دستور کار در بررسی امکان گسترش همکاری‌های ایران و فرانسه و مشارکت فرانسه در برنامه‌های توسعه ایران داده باشد.
دور دوم گفتگوها
پس از میهمانی شام، دور دوم گفتگوها میان شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت پمپیدو انجام یافت. هر دو دور گفتگوها رهبران ایران و فرانسه خصوصی و بدون بودن پایوران دو کشور انجام یافت. منابع کاخ سفید سعدآباد چهره‌های شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت پمپیدو را در پایان هر دو دور گفتگوها خندان و خرسند گزارش کرده‌اند. پرزیدنت پمپیدو پیش از ترک تهران در گفتگویی با خبرنگاران از هوده گفتگوها و تبادل دیدگاه‌های خود با شاهنشاه ابراز خشنودی نمود و گفت از شاهنشاه برای دیدار از فرانسه دعوت رسمی نموده است. سپس پرزیدنت فرانسه تهران را به سوی پاریس ترک گفت.