دیدار رسمی والتر شل پرزیدنت آلمان غربی و بانو از ایران ۴-۱ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی
| درگاه شهبانو فرح پهلوی | دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
دیدار رسمی والتر شل پرزیدنت آلمان غربی و بانو از ایران ۴-۱ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ شاهنشاهی
۱ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ والتر شل و بانو میلدرد شل برای یک دیدار چهار روزه وارد تهران شدند.[۱] شاهنشاه و شهبانو از والتر شل پرزیدنت آلمان غربی در فرودگاه مهرآباد پیشباز رسمی کردند. اعلیحضرتین به همراه میهمانان با کالسکه یک بار دور میدان شهیاد گشتند و به ابراز شور و هیجان مردم پایتخت که با در دست داشتن پرچم‌های ایران و آلمان غربی غریو شادیشان به آسمان بود، پاسخ گفتند. اعلیحضرتین و میهمانان از برابر رده نمایندگان سپاهیان انقلاب، هموندان لژیون خدمتگزاران بشر، هموندان شوراهای داوری، پیشاهنگان پایتخت، هموندان شیر و خورشید سرخ ایران و دیگر گروه‌های مردم گذشتند. در برابر ورودی به میدان شهیاد آریامهر شهردار تهران کلید طلایی شهر و پیشکش‌های مردم پایتخت را به والتر شل و بانو داد. آنگاه اعلیحضرتین و میهمانان رهسپار کاخ گلستان شدند. والتر شل در پیام خود در آستانه دیدار از ایران گفت: پایه پیوندهای سیاسی ما با ایران برابر با خواست‌های مشترک دو کشور حفظ صلح از راه پایداری سیاسی است! سیاست ایران در برابر کشورهای همسایه و قدرت‌های جهانی همانند سیاست ما بر پایه هم‌سنگی (توازن) صلح‌آمیز سودها و همکاری استوار است.
از سوی شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو میهمانی باشکوهی به سرفرازی ورود والتر شل و بانو برگزار شد. در سر میز شام شاهنشاه آریامهر در بیاناتی فرمودند:[۲] شاهنشاه آریامهر در میهمانی شامی که به افتخار پرزیدنت والتر شل، رییس جمهوری آلمان فدرال و بانو در کاخ نیاوران برپا شد، فرمودند:
- برای شهبانو و من پذیرایی از آن حضرت و بانو شل در کشورمان مایه کمال خوشوقتی است.
- شما اکنون میهمان مملکتی هستید که رشته‌های استوار همکاری‌های گسترده‌ای در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی آن را با مملکت شما پیوند می‌دهد.
- این نزدیکی امری تازه نیست، زیرا اکنون چندین قرن از آغاز دوستی و همکاری ثمربخش دو ملت ما می‌گذرد. از هنگامی که قدیمی‌ترین سفرنامه اروپایی مربوط به ایران در قرن پانزدهم توسط «شیلت برگر» آلمانی انتشار یافت، تا به امروز همواره ایران و آلمان رابطه فکری و معنوی صمیمانه و آکنده از حسن تفاهم داشته‌اند.
- مطالعات دانشمندان آلمانی درباره تاریخ زبان‌شناسی، مذهب، باستان‌شناسی، هنر و ادب ایران از وقتی که درست در دویست سال پیش اولین ترجمه اوستا به آلمانی منتشر شد تا کنون به قدری اساسی و عمیق بوده که محققان غربی در قرن گذشته آلمان را لابراتوار ایران‌شناسی نامیدند و این امر برای من یک وظیفه ملی و اخلاقی ایجاب می‌کند که در این فرصت از خاطره این دانشمندان عالیقدر که در طول دو قرن پیوسته سهمی بنیادی در زمینه پژوهش‌های مربوط به تاریخ و تمدن ایران داشته‌اند، تجلیل کنم و همچنین به خاطره بزرگان ادب و هنر کشور شما که در این مدت با علاقه بسیار همت به ترجمه و انتشار تقریباً همه آثار مهم دانش و ادب ایران گماشتند، درود بفرستم. در این مورد طبعاً برای هر ایرانی خاطره گوته سخن‌سرای جاودانی کشور شما که «دیوان غربی و شرقی» او عالیترین تجلیل از فرهنگ ایران در ادبیات جهانی است، مورد ستایش خاص است.
- این ارتباط فرهنگی دو ملت از آغاز با ارتباط سیاسی نزدیکی همراه بوده‌است که در ۴۵۰ سال پیش توسط شاه‌اسمعیل، بنیان‌گذار سلسله صفوی و کارل پنجم آغاز شد و از آن پس پیوسته ادامه یافت.
- جمهوری فدرال آلمان طی سال‌های متمادی نخستین مقام جهانی را در فروش کالا به ایران و مقام دوم را در خرید کالاهای ایران داشته و در زمینه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی خارجی در ایران این کشور در بیست ساله ۱۹۵۱ تا ۱۹۷۱ همواره مقام اول را در ایران حائز بوده‌است.
- در سال‌های اخیر کشور ما نیز متقابلاً در صنایع و مؤسسات اقتصادی آلمان سرمایه‌گذاری کرده‌است. در این زمینه ما به خوبی علاقه به جذب تکنولوژی پیشرفته‌ای هستیم که کشور شما یکی از برجسته‌ترین دارندگان آن در جهان کنونی است.
- همکاری‌های اقتصادی و صنعتی دو کشور اکنون رشته‌های متعددی را در زمینه‌های مختلف ماشین‌سازی، الکترونیک، پتروشیمی، فولاد، نفت، مس، انرژی اتمی، تأسیسات شیرین کردن آب دریا و موارد متنوع دیگر و نیز همکاری‌های کشاورزی شامل می‌شود.
- موافقتنامه همکاری درباره گسترش پژوهش‌های علمی و تکنولوژی و تشکیل اتاق بازرگانی و صنایع ایران و آلمان موارد جالب دیگری از این همکاری ثمربخش است. همچنین موافقتنامه مربوط به صدور گاز طبیعی ایران به جمهوری فدرال آلمان از طریق اتحاد جماهیر شوروی و ایجاد یک کنسرسیوم اروپایی برای تأسیس خط لوله انتقال این گاز از موارد اساسی همکاری‌های دو کشور است.
- در زمینه فرهنگی و علمی نیز این اشتراک مساعی به صورت مؤثری برقرار است. هزاران دانشجوی ایرانی در کشور شما تحصیل کرده‌اند و می‌کنند و هم‌اکنون امور مربوط به ایجاد دانشگاه آلمانی‌زبان در استان گیلان به خوبی در جریان است.
- کتابخانه ملی آینده ایران نیز در نتیجه مسابقه بین‌المللی بزرگی که در سال گذشته انجام گرفت بر اساس طرح یک مؤسسه معماری آلمانی ساخته می‌شود.
- حضرت رئیس جمهوری،
- شما اکنون با شایستگی بسیار، بالاترین مقام ملی و سیاسی کشور را بر عهده دارید که نقش آن در جهان کنونی نقشی درجه اول و بنیادی است. این نقش نه تنها در زمینه اقتصادی که نیرومندی کشور شما در این مورد نیازی به تذکر ندارد، بلکه در دیگر زمینه‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جهانی نیز نقش مهم و برجسته‌ای است که ایفای آن مسئولیت خطیری را به عهده شما گذاشته است.
- سیاست قاطعانه و شجاعانه آلمان فدرال در امر مبارزه با تروریسم بین‌المللی، یکی از جلوه‌های شایان ستایش ایفای این نقش مسئول جهانی از جانب شما و کشورتان است.
- من برای شما حضرت رییس جمهوری که با سابقه خدمات ممتد و احترام‌انگیز خود به ملت و کشور خویش شایستگی کامل خود را برای ایفای این مسئولیت‌های خطیر نشان داده‌اید، آرزوی کمال موفقیت می‌کنم و سخنان خود را با آرزوی تندرستی و شادکامی شخص شما و بانو شل و با آرزوی رفاه و پیشرفت روزافزون ملت بزرگ شما با امید توسعه و تقویت باز هم بیشترِ دوستی و همکاری ایران و جمهوری فدرال آلمان و با آرزوی صلح و تفاهم جهانی پایان می‌دهم.
- در مذاکراتی که با حضور هیأت‌های نمایندگی انجام شد، شاهنشاه اهمیت همکاری‌های دو کشور را چه در سطح دوجانبه و چه از لحاظ بین‌المللی متذکر شدند و فرمودند:
- این همکاری‌ها نباید محدود به تبادل کالا و یا مسائل جاری اقتصادی باشد که در حال حاضر بین کشورها هست، بلکه این همکاری‌ها باید دامنه گسترده‌ای داشته باشند و به همکاری‌های بزرگ صنعتی و اقتصادی و به طور کلی همکاری‌هایی در تمام زمینه‌ها تبدیل شود و هدف مذاکرات و گفتگوها هم همین است.
- همکاری ایران بایستی با تمام کشورهای اروپایی گسترش پیدا کند و به خصوص آلمان که نقش بزرگی از لحاظ اقتصادی در اروپا دارد و دومین شریک ایران از نظر اقتصاد بازرگانی بعد از آمریکا است، بنابراین اهمیت و ویژگی این همکاری‌ها به خوبی آشکار است.
۲ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ نخستین دور گفتگوهای رهبران ایران و آلمان غربی در کاخ نیاوران ساعت ده و نیم بامداد آغاز شد. در این گفتگوها شاهنشاه اهمیت همکاری‌های دو کشور را چه دو سویه و چه بین‌المللی را یادآور شدند. والتر شل نیز گفت که همکاری‌های ایران با کشورهای اروپایی به ویژه آلمان هر روز بایستی بیشتر شود و آلمان وظیفه خود می داند که در بازار مشترک اروپا از همکاری‌های مستقیم و نزدیک ایران پشتیبانی بکند.
۴ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ شاهنشاه آریامهر خبرنگارانی را که همراه والتر شل پرزیدنت آلمان غربی به ایران سفر کردند را پذیرفتند و به پرسش‌های آنان پاسخ گفتند. یکی از خبرنگاران درباره ناآرامی‌هایی که آسیب فراوان ببار آورد و اینکه آیا شاهنشاه نگران هستند؟ و تا چه اندازه ناآرامی‌ها برای ثبات ایران خطرناک است؟ پرسید. شاهنشاه فرمودند:[۳]
شاهنشاه آریامهر به خبرنگارانی که همراه والتر شل، رئیس جمهوری آلمان فدرال به ایران سفر کردند، فرمودند:
قبل از هر چیز ورود شما را به ایران خوش‌آمد می‌گویم. برخی از شما قبلاً از ایران دیدن کرده‌اید و برخی دیگر از شما نخستین بار است که از کشور ما بازدید می‌کنید. متأسفم از اینکه وقت شما کوتاه است و ما نمی‌توانیم دستاوردهایی را که از گذشته و حال به دست آورده‌ایم به شما نشان دهیم، ولی علاوه بر خوش‌آمدگویی به شما، بسیار خوشحال خواهم شد به هر سؤالی که ممکن است بپرسید، پاسخ بگویم.
یکی از خبرنگاران: اعلیحضرتا، از جانب همکارانم از فرصتی که به ما دادید تا سؤالاتمان را مطرح کنیم، بسیار خوشحال و سپاسگزارم. اجازه فرمایید نخستین سؤالم را مطرح سازم. پس از گفتگوهایی که صبح امروز در تهران انجام داده‌اید، نظر شما درمورد روابط واقعی بین ایران و آلمان فدرال چیست؟
شاهنشاه آریامهر:
- مدت بسیار زیادی است که ما با کشور شما مناسبات بسیار خوبی را حفظ کرده‌ایم. روابط ما تقریباً جنبه تاریخی دارد. تصور می‌کنم پس از گفتگوها و تبادل نظرهای صبح امروز، ما می‌توانیم زمینه‌های همکاری تازه‌ای پیدا کنیم. هر چند که همکاری دو کشور ایران و آلمان در حال حاضر کاملاً در سطح وسیعی جریان دارد. تصور می‌کنم حجم این همکاری در حال حاضر بین هر یک از دو کشور، پنج‌میلیارد مارک آلمان باشد و هنوز هم جا دارد که ما حجم این همکاری‌ها را از نقطه نظر مالی – بازرگانی و همچنین در زمینه‌های دیگر از جمله زمینه‌های علمی، تکنولوژی، دانشگاهی و هر امکان همکاری دیگری که بتواند بین دو کشور وجود داشته باشد، گسترش دهیم.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، تصور می‌کنم از بازدیدی که در سال ۱۹۶۷ از آلمان فدرال به عمل آوردید، خاطره چندان خوبی ندارید و گمان می‌کنم دیدار پرزیدنت شل از ایران سوءتفاهم روابط ایران و آلمان فدرال را از بین برده باشد.
شاهنشاه آریامهر:
- من حقیقتاً هرگز اجازه نخواهم داد این قبیل حوادث در روابط ما با کشور شما اثر بگذارد، زیرا اگر چنین بود، هر یک از دو کشور نمی‌توانستند سالانه رقم پنج‌میلیارد مارک مبادلات داشته باشند. نه، این حوادث نمی‌تواند هیچ گونه تأثیری بر مناسبات دو کشور بگذارد. منافع کشور و ملت در مرحله نخست اولویت است و می‌توانم بگویم که اکنون بیش از هر زمان دیگری درها برای همکاری بیشتر باز است.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، منافع شما در مشارکت مشترک ما و مشارکت صنعتی‌مان در آلمان فدرال به چه صورت است؟
شاهنشاه آریامهر:
- اگر از ما استقبال شود، ما هرگز سعی نخواهیم کرد که خودمان را تحمیل کنیم. هر چند که روی هم رفته در شرکت‌هایی که ما سرمایه‌گذاری کردیم، از ما استقبال خوبی به عمل آمد و در هر فرصتی ما سعی خواهیم کرد این سرمایه‌گذاری‌ها را در کشور شما انجام دهیم، چه در کشور شما و چه با مردم شما در یک کشور ثالث.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، آیا یکی از زمینه‌های همکاری دیگری که از آن صحبت می‌کنید می‌تواند همکاری در زمینه ایجاد صنایع تسلیحاتی در ایران باشد؟
شاهنشاه آریامهر:
- ما هم‌اکنون همکاری گسترده‌ای با برخی از شرکت‌های آلمانی در زمینه صنایع تسلیحاتی داریم. بدیهی است که این همکاری در آینده نیز ادامه خواهد یافت.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، ممکن است نکات اساسی سیاست خارجی ایران را در این منطقه برای ما تشریح کنید؟
شاهنشاه آریامهر:
- قبل از هر چیز باید بگویم ما سیاستی را تعقیب می‌کنیم که آن را سیاست مستقل ملی می‌نامیم. پس از آن ما اتحادی با غرب داریم. گذشته از این ما مسئولیتی داریم که احساس می‌کنیم باید ثبات منطقه را حفظ کنیم، ولی ثبات این منطقه چه چیزی را نشان می‌دهد؟ جالب است بگویم روزانه نزدیک به سی‌میلیون بشکه نفت از طریق تنگه هرمز عبور می‌کند. ما در یک سمت تنگه هرمز هستیم. تنها تصور کنید که این تنگه مسدود شود، یا یک نفتکش عظیم در این تنگه غرق شود. بنابراین نه تنها کنترل این تنگه ضروری است، بلکه چنانکه اقیانوس هند از یک طرف و دریای سرخ از سوی دیگر مناطق آرامی نباشند، بر سر آن نفتکش‌هایی که در این آب‌ها رفت و آمد می‌کنند چه خواهد آمد؟ زیرا نفتکش‌های کوچک از طریق کانال سوئز عبور می‌کنند و نفتکش‌های سنگین برای رفتن به ژاپن از طریق دور زدن دماغه و یا از طریق تنگه مالاکا عبور می‌کنند. ما می‌دانیم که هفتاد درصد انرژی مورد نیاز اروپا و نود درصد نفت ژاپن، و تصور در حال حاضر پنجاه‌ویک درصد نفت وارداتی آمریکا، از منطقه ما تأمین می‌شود. بنابراین وقتی که من درمورد ثبات این منطقه و بازنگه‌داشتن تنگه هرمز و امنیت اقیانوس هند صحبت می‌کنم، نشان‌دهنده آن است که فعالیت صنعتی اروپا، ژاپن و پنجاه درصد فعالیت صنعتی ایالات متحده آمریکا، به اینها بستگی دارد.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، درمورد تأثیر حوادث آفریقا بر ایران چه فکر می‌کنید؟ و نقش ایران در گفتگوهای شمال و جنوب چیست؟
شاهنشاه آریامهر:
- به قسمت اول سؤال شما وقتی که راجع به دریای سرخ و اقیانوس هند صحبت می‌کردم پاسخ گفتم، زیرا کشورهای آفریقایی، هم در ساحل دریای سرخ مشرف به دریا هستند و هم در ساحل اقیانوس هند. بدین معنی که تمام سواحل شرقی آفریقا مشرف به اقیانوس هند است. بنابراین به نحوی تمام مسائل به یکدیگر مربوط می‌شود.
- مناسبات ما با شرق و غرب از آنجا ناشی می‌شود که ما عضو وفادار سازمان ملل هستیم. ما پشتیبان تشنج‌زدایی بوده و هستیم. ولی می‌گوییم که نمی‌توان در یک نقطه تشنج را از بین برد و در باقی جهان با آشوب مواجه بود. تشنج‌زدایی باید جهانی باشد. در غیر این صورت تشنج‌زدایی معنی و مفهومی نخواهد داشت.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، اخیراً کشور شما دستخوش ناآرامی‌های خشونت‌باری بوده‌است و گفته می‌شود که شما نگران این وضع هستید. این مخالفت تازه‌ای که به وجود آمده‌است، تا چه حد برای ثبات ایران خطرناک است؟
شاهنشاه آریامهر:
- قبل از هر چیز نمی‌دانم چه کسی گفته‌است که من ناراحت شده‌ام؟ من ابداً دچار ناراحتی نشده‌ام، زیرا من این راه را برگزیده‌ام. البته نه راه آشوب را.
- من خواسته‌ام تا آنجا که ممکن است آزادی بیان را گسترش دهم. ما سعی داریم بیشتر مردم ما در گفتگوهای ملی و مربوط به همه چیز شرکت جویند، درمورد زندگی روزمره خود و مسائل سیاسی ما از دهکده شروع کردیم و به شهرهای کوچک و به شهرهای بزرگتر رفتیم تا به استان‌ها و پایتخت. وقتی که به مردم خود گفتیم که آنها کاملاً آزادند عقاید خود را ابراز کنند، متوجه شدیم که گروهی که آن را اتحاد نامقدس بین ارتجاع «سیاه» و «انقلاب سرخ» می‌خوانیم، همیشه قد علم کرده‌اند. زیرا منافع هر دو گروه این است که ایران نباید وجود داشته باشد.
- البته «سیاه» به خاطر دلایل خودش و «انقلاب سرخ» برای دلایل خود، اما منافع آنها یکی است و آن این است که مملکت را باید به عقب برد، نه به پیش. بنابراین با وجودی که به همکاری آنها با یکدیگر واقف بودیم، من تصمیم گرفته‌ام همان سیاست را ادامه دهم، زیرا این افراد هر کسی که هستند و تعداد آنان هر چقدر که باشد، نمی‌توانند برای امنیت کشور تهدیدی به شمار روند. زیرا شما، منظورم شمایی که اینجا نشسته‌اید نیست، بلکه برخی از نویسندگان وسایل ارتباط جمعی، اگر سه نفر به مخالفت دست به تظاهراتی بزنند، آن را منتشر می‌کنند. اما اگر صدهاهزار نفر از مردم به نفع دولت تظاهرات بر پا کنند، هیچ اشاره‌ای به آن نمی‌کنند.
- وقتی در تبریز چند صد نفر یا چندهزار نفر به خیابان‌ها ریختند، در تمام صفحات روزنامه‌ها منعکس شد. ولی هنگامی که سیصدهزار نفر در همین شهر اجتماع بر پا کردند هیچ کس توجهی به آن نکرد. بنابراین ما سیاست آزادی دادن خود را ادامه خواهیم داد و من آن را به این صورت می‌خواهم. نه آشوب و ناآرامی، بلکه سیاست‌های آزادی‌خواهانه و اطمینان به اینکه همه چیز تحت کنترل است، زیرا بازگشت به سیاست‌های گذشته آسان است، ولی من تا سرحد امکان این کار را نخواهم کرد.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، در گفتگوهای امروز صبح شما با رئیس جمهوری آلمان فدرال آیا موضوع حقوق بشر مطرح شد؟
شاهنشاه آریامهر:
- نه، فکر نمی‌کنم، زیرا اگر شما مسئله حقوق بشر را پیش بکشید، من هم می‌توانم مسئله حقوق بشر در کشور شما را مطرح کنم.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، شما چطور کشورتان را برای تغییراتی که در بیست‌وپنج سال آینده، زمانی که نفت احتمالاً تمام خواهد شد، آماده می‌کنید و چگونه این خلاء را پر خواهید کرد؟ و عقیده شما در این باره چیست؟
شاهنشاه آریامهر:
- ما بدبختانه فقط برای بیست‌وپنج سال آینده ذخیره نفت داریم. ما امیدواریم طی این مدت کشورمان را تا حد امکان صنعتی کنیم. خوشبختانه طبیعت، ثروت‌های طبیعی فراوانی به ما ارزانی داشته‌است. ما دارای ذخایر سنگ آهن، ذغال، آلومینیت، مس، قلع، سرب و سایر مواد معدنی هستیم و همچنین مقادیر زیادی گاز داریم. از یک جهت بسیار باعث تأسف است که کشور ما سرزمین خشک و لم‌یزرع است، ولی از طرف دیگر، برای انرژی اتمی ایده‌آل می‌باشد. ما می‌توانیم در کشورمان مقادیر فراوان انرژی اتمی تولید کنیم. بنابراین از لحاظ الکتریکی ما هیچ مشکل و واهمه‌ای نداریم. از نظر صنعتی نیز ترسی نداریم، زیرا اساس صنعت، مواد خام، را در کشور خودمان در اختیار داریم.
- از لحاظ جمعیت، تا آن زمان تعداد مردم ایران به ۶۰ تا ۶۵ میلیون نفر خواهد رسید. درست همان تعدادی که برای تبدیل شدن به یک کشور صنعتی درجه اول نیاز داریم.
- اشکال ما در واقع در حال حاضر یک چیز است و آن نیروی انسانی ماهر است، ولی از عهده حل سایر مشکلات برمی‌آییم. ما می‌توانیم در بیست‌وپنج سال آینده به تعداد کافی عناصر انسانی و افراد ماهر تعلیم دهیم. تنها مشکل باقیمانده مسئله آب است، زیرا زمانی که نفت ما تمام شود، ما مثل شما خواهیم بود. ولی فرقمان این است که شما آب خواهید داشت و ما فاقد آن خواهیم بود.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، برنامه پنج ساله شما هنوز منتشر نشده‌است. ممکن است به ما بگویید مشکلات آن چیست؟
شاهنشاه آریامهر:
- من فکر می‌کنم اقتصاد ما میزان رشدی زیاده از حد داشت، تصورش را بکنید که دو سال قبل رشد ما بیش از ۴۳ درصد بود و خوب امکان ندارد چنین رشدی ادامه پیدا کند. این امر مشکلاتی در بنادر کشور به وجود آورد. این بنادر بیش از حد شلوغ شدند، گاهی اوقات کشتی‌ها ناچار بودند ۲۰۰ روز، شاید ۳۰۰ روز، ولی به هر حال بیش از شش ماه انتظار بکشند و این فقط تلف کردن پول به خاطر هیچ بود. این اقتصاد با میزان رشد ۴۳ درصد به طور آشکار باعث به وجود آمدن یک تورم ۲۵ تا ۲۶ درصد شد. ما ناچار شدیم سرمایه‌گذاری خود را به نسبت توانایی جذب آنها مانند بنادر کشور تولیدات سیمان و حتی تولیدات آجر دوباره تنظیم کنیم. ما امسال نرخ تورم را تا میزان ۶/۱۷ درصد کاهش داده‌ایم، ولی هنوز همراه با یک افزایش ۱۱ درصد درآمد ناخالص ملی‌مان، ما اینک طرح‌هایی در دست داریم که میزان رشد مداوم اقتصادمان به ۱۱ درصد برسد و چون ایران هنوز یک کشور در حال توسعه است، امکان اجرای این طرح هست.
- دستمزدها در ایران بسیار بالا است. به کارگرها دستمزد خوبی پرداخت می‌شود و به خصوص ۲۰ درصد سود خالص کارخانه‌ها نیز به آنان تعلق می‌گیرد و اینک آنها می‌توانند سهام‌دار نیز باشند. آنها می‌توانند تا ۴۹ درصد سهام کارخانه‌ها را خریداری کنند. این قانون است و آنان نیز بخشی از خانواده هستند. ما هرگز با کارگران مشکلی نداریم.
- تعلیم و تربیت رایگان است این امر برای ما مستلزم هزینه فراوانی است، ولی نه تنها تحصیل در دانشگاه مجانی است، بلکه ما به دانشجویان پول تو جیبی هم می‌دهیم. ولی دانشجویان مثل کارگران نیستند. هنوز برخی از دانشجویان تظاهرات بر پا می‌کنند، این به خاطر سن آنها است، آنها باید پرجوش و خروش باشند، این طبیعی است. من به این نکته اشاره می‌کنم، زیرا این بخشی از طرح ما است.
- پولی که ما در تحصیل رایگان سرمایه‌گذاری می‌کنیم، قسمتی از طرح ما است. ما به تأمین و تثبیت بهای پنج ماده اصلی غذایی کمک می‌کنیم. بنابراین پول نیز به طور غیر مستقیم و خودبه‌خود به جیب مردم می‌رود. این کمک درآمد سرانه مردم را افزایش می‌دهد و این پول اضافی که باید صرف تغذیه و تحصیل فرزندانشان می‌شد، در مغازه‌ها خرج می‌شود و وسایل مختلف می‌خرند. این نشان می‌دهد که ما چه بازار داخلی فوق‌العاده عالی داریم و چرا کمبود کالا داریم. این خریدها باعث می‌شود قیمت کالاها بالاتر برود و بنابراین دورنمای خوبی برای تکامل صنعتی ما است. ما می‌توانیم بیشتر تولید کنیم و به کسانی آن را بفروشیم و از نظر جغرافیایی در منطقه‌ای واقع شده‌ایم که قادریم کالاهای خود را به آسانی به بسیاری از کشورهای اطرافمان صادر کنیم، بنابراین به دلایلی که برایتان ذکر کردم، می‌باید دوباره برنامه‌ریزی کنیم.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، شما فرمودید که کشورتان محل ایده‌آل برای کارخانه‌های نیروی اتمی است. در این زمینه آیا این نکته را تأکید می‌کنید که در نظر دارید دو کارخانه برق هسته‌ای دیگر به آلمان سفارش دهید؟
شاهنشاه آریامهر:
- بیش از دو تا، خیلی بیشتر از دو تا، ما در حال گفتگو برای ایجاد شش کارخانه دیگر علاوه بر دو کارخانه فعلی که در بوشهر در دست ساختمان است، می‌باشیم. ما در حال مذاکره برای ایجاد چهار و سپس دو کارخانه دیگر هستیم که مجموعاً شش کارخانه خواهدشد.
یکی دیگر از خبرنگاران: اعلیحضرتا، ممکن است نظر خود را درباره تحولات قیمت نفت، به خصوص با در نظر گرفتن کاهش ارزش دلار بفرمایید؟
شاهنشاه آریامهر:
- این مشکلی است که کشورهای تولیدکننده نفت دارند. شاید برای ما مشکل چندانی نباشد، زیرا پول زیادی در ایالات متحده خرج می‌کنیم. ولی برای دیگران این مشکل بزرگی است. در سال گذشته قدرت خرید درآمدهای نفتی ما همراه با کاهش ارزش دلار حدود ۲۰ درصد تنزل کرد. من فکر می‌کنم این رقم حد متوسط کاهش بهای دلار است.
- کاهش ارزش دلار در برابر مارک آلمان چقدر است؟
- فکر می‌کنم ۲۳ درصد، خوب ما هم همین مشکل را داریم. من شنیدم که از دیروز دلار دوباره در حل صعود است، ولی امیدوارم علاوه بر مشکل ما درمورد بهای نفت، به زودی بحث‌های جمعی میان فروشندگان درباره موقعیت پولی جهان انجام گیرد. فکر می‌کنم چنین چیزی در ماه ژوئن در اروپا خواهدبود. یافتن راه حل و حل این مشکل حائز اهمیت بسیار است.
یکی دیگر از خبرنگاران:اعلیحضرتا، آیا امکان دارد که کشورهای تولیدکننده نفت تقاضای افزایش بهای نفت را مطرح کنند؟
شاهنشاه آریامهر:
- من می‌توانم درمورد خودمان صحبت کنم. ما در این مورد اقدامی نخواهیم کرد. ما در آغاز سال اعلام داشتیم که سعی خواهیم کرد بهای نفت در سال ۱۹۷۸ ثابت باقی بماند. اما اوپک ۱۳ عضو دارد. من اطمینان دارم که ما و عربستان درمورد افزایش بهای نفت اقدامی نخواهیم کرد، اما بسیاری از دیگر اعضای اوپک یا طرفدار افزایش بهای نفت هستند و یا طرفدار استفاده از حق برداشت مخصوص برای محاسبه پرداخت‌های نفتی هستند. آینده مسئله را روشن خواهد کرد.
- اما مجدداً تکرار می‌کنم جهان با دو مسئله روبه‌رو است و می‌بایست به حل آنها بپردازد. یکی مسئله انرژی و یافتن منابع جدید به غیر از انرژی اتمی است، که ما به آن آشنایی داریم و جستجوی سایر امکانات. ما فیوژن را داریم. ما حرارت مرکزی زمین را داریم. ما هیدروژن را داریم. ما حتی انرژی خورشیدی را داریم. برخی حتی از باد و امواج و غیره به عنوان منبع انرژی یاد می‌کنند. کشور ما آماده است در هر نوع تحقیق جدی که به وسیله هر کشوری در هر یک از این زمینه‌ها صورت گیرد، سرمایه‌گذاری کند. چون چطور ممکن است که ما در ۲۵ سال آینده که با بحران انرژی روبه‌رو خواهیم بود و نتوانسته‌ایم آن را قبلاً حل کنیم، دنیای مترقی داشته باشیم و همچنین مسئله پول مطرح است. مسئله پول نیز به مقدار زیاد با مسئله انرژی مرتبط است.
یکی دیگر از خبرنگاران:بنابراین پاسخ اعلیحضرت این است که در سال ۱۹۷۹ بهای نفت افزایش خواهد یافت؟
شاهنشاه آریامهر:
- من درمورد ۱۹۷۹ نمی‌دانم، چون این بستگی به میزان آتی تقاضا در بازار جهانی خواهد داشت. اگر وضع اقتصاد جهان توسعه یابد، بدبختانه شما به مقدار بیشتری نفت نیازمند خواهید بود، چون نتوانسته‌اید یک منبع انرژی جایگزین نفت پیدا کنید. تا زمانی که قیمت منبع جایگزین نفت از نقطه نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد، چرا در پی یافتن منبع انرژی جایگزین باشید، در حالی که نفت ارزان در اختیار دارید.
یکی دیگر از خبرنگاران:اعلیحضرتا، ممکن است پیرامون روابط ایران و عربستان سعودی و موضع ایران در قبال کشمکش‌های خاورمیانه توضیحاتی بفرمایید؟
شاهنشاه آریامهر:
- ما همواره روابطی بسیار حسنه با عربستان سعودی داشته‌ایم. موضع ما در قبال کشمکش‌های خاورمیانه همواره بر حمایت از قطعنامه‌های ۲۴۳ و ۳۳۸ سازمان ملل متحد استوار بوده‌است، اکنون من به خاطر ندارم که شماره قطعنامه اخیر ۴۲۵ است یا ۴۱۱ یا چیزی شبیه آن است. ما از ابتکارات صلح پرزیدنت سادات حمایت می‌کنیم. ما معتقدیم که وی در این مورد از خود شجاعت فراوانی نشان داده است. ما معتقدیم که وی خواستار صلح است و به آنچه که می‌گوید ایمان دارد. ما امیدواریم که اسرائیل بیش از گذشته از خود تفاهم نشان دهد و اگر غیر از این باشد، ما شاهد تغییراتی در این منطقه از جهان خواهیم بود که ممکن است برایمان خوشایند نباشد.
یکی دیگر از خبرنگاران:اعلیحضرتا، آیا در این زمینه طرفدار تشکیل یک کشور فلسطینی هستید؟
شاهنشاه آریامهر:
- هر کسی نظری دارد، من نمی‌توانم بگویم که دقیقاً چه می‌خواهم. من از یک خط مشی به خصوص پیروی می‌کنم که همواره آن را دنبال کرده‌ام، چون با پیروی از این روش خط مشی را که امروز دنبال می‌کنم نسبت به دیروز و خط مشی که فردا دنبال خواهم کرد نسبت به امروز متناقض نخواهدبود. من می‌گویم که بر اساس قطعنامه ۲۴۲، اسرائیل می‌بایست سرزمین‌هایی را که از اعراب گرفته‌است به آن کشورها بازگرداند، ساحل غربی از اردن گرفته شده‌است. اسرائیل می‌بایست ساحل غربی را به اردن بازگرداند و پس از آن اردن می‌داند که با فلسطینی‌ها چکار کند. آنها می‌بایست با فلسطینی‌ها مشورت کنند. من اطمینان دارم که ملک‌حسین به خواست‌های ساکنان ساحل غربی و فلسطینی‌ها احترام خواهد گذارد. من همچنین اطمینان دارم. چرا فکر می‌کنیم که اسرائیلی‌ها می‌بایستی این مسئله را با فلسطینی‌ها حل و فصل کنند و با این فکر مسئله می‌آفرینیم؟ این امر مسئله را دشوارتر خواهد کرد. ممکن است که اشتباه کنم، ولی این عقیده من است.
از شاهنشاه آریامهر پرسیده شد:اعلیحضرتا، روابط شما با آفریقای جنوبی چگونه است؟ به خصوص در زمینه روابط اقتصادی.
شاهنشاه آریامهر:
- ما از نقطه نظر اقتصادی با آفریقای جنوبی روابطی داریم و این طبیعی است. ما با کلیه کشورهای جهان رابطه داریم. این مانع از آن نمی‌شود که با آپارتاید «تبعیض‌نژادی» که امروزه عملی نیست مخالفت نداشته باشیم. ما بسیار مایلیم که دولت آفریقای جنوبی پیشنهاد پنج کشور اروپایی را درمورد «نامیبیا» بپذیرد.
یکی از خبرنگاران: استدعا دارم دوباره به طور خلاصه بفرمایید در پرتو دیدار حضرت والتر شل، رئیس جمهوری آلمان فدرال از ایران، توسعه روابط دو کشور در آینده چگونه خواهد بود؟
شاهنشاه آریامهر:
- ما از دیدار رئیس جمهوری کشور شما از ایران بسیار خرسند هستیم. من فکر می‌کنم هر چندگاه می‌بایست این دیدارها صورت گیرد. روابط ما سیر طبیعی خود را طی می‌کند. ملت‌های ما با یکدیگر تفاهم اساسی دارند. ما در سطح جهانی منافع مشترک اساسی داریم. فلسفه اساسی ما مشترک است. امکانات دو کشور در زمینه بازرگانی و همکاری در زمینه‌های مختلف صنعتی، علمی، فنی و حتی کشاورزی، امکانات بسیار وسیع دارد. ما در زمینه کشاورزی تاکنون مذاکره‌ای نداشته‌ایم. شاید می‌بایست مذاکره داشته باشیم. بنابراین به طور کلی فکر می‌کنم که این دیدار یقیناً روابط حسنه موجود بین دو کشور را توسعه و تقویت خواهد بخشید و در نهایت به مقیاس وسیعی خواهد رسانید.
از شاهنشاه آریامهر پرسیده شد:اعلیحضرتا، در حال حاضر ایران بیشتر از آمریکا اسلحه می‌خرد. اما به نظر می‌رسد که در آینده مشکلات بیشتری در این زمینه به وجود آید. ایران تا چه حد آمادگی خرید اسلحه از شوروی را دارد؟
شاهنشاه آریامهر:
- ما تنها از ایالات متحده آمریکا اسلحه خریداری نمی‌کنیم. ما از شوروی هم اسلحه خریداری کرده‌ایم.
خبرنگار:اما بیشتر اسلحه خریداری شده از آمریکا بوده‌است؟
شاهنشاه آریامهر:
- بله واضح است. چون تسلیحاتی که از آمریکا خریداری کرده‌ایم بسیار گران‌قیمت هستند، چیزهایی نظیر هواپیما. اما از انگلستان، فرانسه و مقداری هم از آلمان فدرال اسلحه می‌خریم. به خصوص در حال حاضر، ما ممکن است تعداد بیشتری ناو جنگی و زیردریایی از آلمان خریداری کنیم. بنابراین ما خرید احتیاجات نظامی خود را از کشورهای مختلف انجام خواهیم داد و به یک کشور اکتفا نخواهیم کرد و در عین حال سعی خواهیم کرد تا آنجا که امکان دارد در کشور خودمان آنچه که احتیاج داریم، بسازیم.
یکی از خبرنگاران:
آیا شاهنشاه آریامهر مایل هستند که در مقام یک رهبر جهانی در این منطقه نقشی داشته باشند؟
شاهنشاه آریامهر:
- این نقش جذابی نیست. مردم هرگز از اینکه به آنها پند و اندرز داده شود و یا کمک شود سپاسگزار نیستند. آنها معمولاً حتی اگر این پند و کمک به نفعشان باشد ناراحت می‌شوند.
- ملاحظه می‌کنید این چیزی نیست که خود را برای آن آماده بکنیم. اما باید بگویم ظرف ده سال، سرانجام کشور ما در سطح کنونی بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته اروپایی خواهد بود. بنابراین کشوری را با پنجاه‌میلیون نفر جمعیت و توانایی‌های یک کشور مدرن اروپایی در این منطقه جغرافیایی تجسم کرده و خود نتیجه‌گیری کنید.
یکی از خبرنگاران:
شاهنشاه آریامهر هم‌اکنون به روابط خوب ایران و آلمان فدرال اشاره فرمودند، آیا نکته دیگری هست که مایل باشند در این باره اضافه کنند؟
شاهنشاه آریامهر:
- شما می‌توانید همواره در آرزوی چیزهای بیشتری باشید یا تصور کنید قادر به انجام کارهای بیشتری هستید و این خود نشانه خوبی است. اگر تصور کنید روابط میان دو کشور به حد اعلای خود رسیده و دیگر بیش از آن نمی‌توان برای گسترش آن کاری انجام داد، به تدریج کار بهبود روابط دچار مسامحه خواهد شد. اما تصور می‌کنم روابط ما در سطح بسیار خوبی قرار دارد. مطمئناً کارهای بیشتری هست که می‌توانیم انجام دهیم و امیدواریم که انجام دهیم.
شاهنشاه آریامهر در پاسخ خبرنگار دیگری که درباره امکانات سرمایه‌گذاری ایران از معظم‌له سؤال کرد، فرمودند:
- تصور نمی‌کنم این کار دشواری باشد. ما دارای اعتبار خوبی هستیم. ۱۳ میلیارد دلار ذخایر مالی داریم. پولمان به عنوان عضو واحد حق برداشت ویژه صندوق بین‌المللی پول به جای دو ارز اروپایی پذیرفته شده‌است.
- بنابراین تأمین اعتبار آن کار دشواری نیست. کاری که در حال حاضر سعی می‌کنیم انجام دهیم، فروش مستقیم نفت در برابر کالا به بعضی کشورهای اروپایی است. تصور می‌کنم این معامله به نفع هر دو طرف باشد. اما نمی‌توانم بگویم واقعاً در زمینه اعتباری هیچ گونه دشواری نداریم.
یکی دیگر از خبرنگاران:
مایلم بدانم به نظر معظم‌له مداخله خارجی در آفریقا شکل خاصی از امپریالیزم است و یا نوع ویژه‌ای از سیاست کمونیزم؟
شاهنشاه آریامهر:
- هر کسی می‌تواند برداشت و تعبیر متفاوتی از این مسئله داشته باشد. بستگی دارد از چه جنبه‌ای به آن نگاه کند. اما نتیجه همیشه یکسان خواهد بود.
۴ اردیبهشت ماه ۲۵۳۷ شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو بامدادان در آیین رسمی پرزیدنت والتر شل و بانو را در فرودگاه مهرآباد پسواز فرمودند. والتر شل پیش از بازگشت به آلمان در مصاحبه با خبرنگاران ایرانی گفت ایران در نزدیک کردن دنیای صنعتی و جهان سوم نخش مهمی دارد. شل در پایان سفر خود نخش ایران را در پایدار نگاهداشتن بهای نفت ستود و گفت که آلمان فدرال سالانه ۶ میلیون تن نفت خام از ایران خریداری می‌کند. آلمان فدرال پس از آمریکا دومین همکار بازرگانی ایران می‌باشد. به آگاهی رسید که آلمان فدرال فروش شش زیردریایی به ایران را پذیرفته است.