دیدار رسمی ریچارد نیکسون و بانو از ایران ۱۰-۹ خرداد ماه ۱۳۵۱ خورشیدی

دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران/سال ۱۳۵۰ خورشیدی

درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سفرهای رسمی محمدرضا شاه پهلوی

دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۹ خورشیدی

رژه نیروهای سه گانه ارتش شاهنشاهی ایران در برابر آریامهر و پرزیدنت نیکسون

پیشباز رسمی از پرزیدنت نیکسون و بانو در میدان شهیاد ۹ خرداد ماه ۱۳۵۱ خورشیدی

پرزیدنت نیکسون و بانو از فرودگاه وارد کاخ سعدآباد می‌شوند

پرزیدنت نیکسون با ولیعهد ایران دست می‌دهد

شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت نیکسون

نخستین دیدار پرزیدنت نیکسون با شاهنشاه آریامهر آذر ماه ۱۳۳۲

دیدار رسمی ریچارد نیکسون و بانو از ایران ۱۰-۹ خرداد ماه ۱۳۵۱ خورشیدی

ریچارد نیکسون و بانو در سومین دیدار خود از ایران هنگام ورود به تهران در فرودگاه مهرآباد در پای پلکان هواپیما با پیشباز گرم شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو روبرو شدند. در پای پلکان هواپیما، آریامهر شاهنشاه ایران، هویدا نخست وزیر، جعفر شریف امامی رییس مجلس سنا و بانو، اسداله علم وزیر دربار و بانو، عباس خلعتبری وزیر خارجه و بانو، جانشین رییس ستاد بزرگ ارتشتاران، سپهبد جعفر شفقت رییس سراس نظامی شاهنشاهی و ژنرال آجودان همایونی، هرمز قریب رییس کل تشریفات شاهنشاهی و بانو، نصرت اله معینیان رییس دفتر مخصوص شاهنشاهی و سپهبد هاشمی نژاد فرمانده گارد شاهنشاهی را به نیکسون و بانو شناساندند. نیکسون نیز همراهان رسمی خود ژورف فارلند سفیر آمریکا در تهران و بانو، هنری کیسینجر مشاور رییس جمهوری و ژوزف سیسکو معاون وزارت خارجه را به پیشگاه اعلیحضرتین شناساند.

پس از آیین پیشباز رسمی شاهنشاه و نیکسون به جایگاه ویژه قرار گرفتند، دسته موزیک نخست سرود ملی ایالات متحده امریکا و سپس سلام شاهنشاهی نواخته شد. به هنگام نواختن سرود شاهنشاهی ۲۱ تیر شلیک شد. در پشت جایگاه جانشین رییس ستاد بزرگ اتشتاران، سپهبد شفقت ، سپهبد هاشمی نژاد قرار گرفتند. فرماندهان نیروهای سه گانه ارتش نیز در این آیین پشت جایگاه ایستادند. آنگاه شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت ریچارد نیکسون از گارد احترام سان دیدند و دوباره به جایگاه ویژه بازگشتند. در این هنگام آیین رژه از سوی گارد احترام انجام یافت. رژه افراد گارد در آیین پیشباز و پسواز از رهبران کشورها در مهرآباد از رنگین‌ترین آیینی است که از دو سال گذشته به آیین رسمی در مهرآباد افزوده شد.

در پی آیین پیشباز رسمی در فرودگاه مهرآباد، اعلیحضرتین و میهمانان والا مقام ایران از سوی رییس کل تشریفات شاهنشاهی و رییس کل تشریفات ایالات متحده رهنمون می‌شدند، به سوی ردیف هموندان سفارت آمریکا و بانوانشان رفتند. و در پایان این آیین رهبران دو کشور و شهبانو و بانو نیکسون در دو خودروی شاهنشاهی با اسکورت موتورسواران رهسپار میدان شهیاد شدند. در میدان شهیاد غلامرضا نیک پی شهردار پایتخت پس از خوش آمد گویی به زبان انگلیسی، کلید طلایی شهر را به نیکسون و بانو فراداشت. نیک پی گفت:

حضرت رییس جمهوری، بانو نیکسون

برای اینجانب موجب کمال افتخار است که از سوی مردم تهران ورود میهمانان عالی قدر اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو را به پایتخت کشور شاهنشاهی خیرمقدم عرض کند. دیدار آن حضرت از ایران نشانه روابط دوستانه‌ای است که از دیرباز میان ایالات متحده آمریکا و ایران وجود داشته است. شک نیست که اثرات سودمند آن در تحکیم مناسبات میان دو ملت روزافزون خواهد بود و مردم آمریکا بیش از پیش با آرمان‌های ملت ایران در زمینه تامین صلح و پیشرفت‌های اقتصادی و گسترش همکاری‌های بین المللی آشنا خواهند شد. مردم ایران همواره با نهایت علاقه ترقیات عظیم کشور امریکا را ستوده‌اند و از صمیم دل پیشرفت بیشتری را در دوران رهبری آن حضرت برای ملت آمریکا آرزو می‌کنند.

حضرت رییس جمهوری

ملت شاه دوست و میهن پرست ایران به تاریخ پرافتخار و مظاهر استقلال وطن خود و هم چنین به تلاش دامنه داری که در پرتو ثبات سیاسی و امنیت به هدف‌های انقلاب سپید شاه و مردم تحقق بخشیده و نتایجی درخشان به بار آورده است، دلبستگی فراوان دارد و به هر گونه اشتراک مساعی که بر پایه حسن نیت و احترام متقابل استوار باشد، با دیده سپاس می‌نگرد.

اکنون اجازه می‌خواهد کلید طلای شهر و هدیه اهالی تهران را که نشانه احترامات و احساسات دوستانه ساکنان پایتخت کشور شاهنشاهی ایران نسیت به آن حضرت و ملت بزرگ آمریکاست، تقدیم داشته و صمیمانه آرزو کند که این سفر مهم و تاریخی پیوسته یادآور خاطره‌هایی خوش و دل پذیر باشد.

پرزیدنت نیکسون پس از سخنان نیک پی شهردار تهران گفت:

اعلیحضرتا، علیاحضرتا، آقای شهردار، خانم‌ها و آقایان

نورده سال پیش از من و بانو نیکسون در این شهر بزرگ به دنبال یک سفر طولانی که به دور جهان کرده بودیم، پیشباز شد و اکنون که بار دیگر به تهران آمده‌ایم پیشرفت‌هایی را که در این نوزده سال تحت رهبری روشن بینانه اعلیحضرت شاهنشاه ایران صورت گرفته است به چشم می‌بینم. در مسیر خود ار فرودگاه تا انیجا میدان شهیاد، هزاران دانش آموز را دیدیم و با دیدن آنها به این فکر افتادیم که آنها آینده ایران و آینده جهان هستند.

ما امیدواریم گفتگوهایی که در هفته گذشته داشته‌ایم به ساختن یک آینده توام با صلح برای آنها کمک کند و نیز می‌دانیم گفتگوهایی که من افتخار انجام آن را با اعلیحضرت شاهنشاه خواهم داشت در پرتو بینش و درایت اعلیحضرت به امر صلح و پیشرفت برای تمام مردم کمک خواهد کرد. این امر خطیریست که شاهنشاه ایران زندگی خود را وقف آن کرده‌اند و ما و تمام مردم آمریکا خود را مفتخر می‌دانیم که در تحقق بخشیدن بدان همکاری کنیم.

• 
• 
• 

  خیابان شاهرضا تقاطع ابوریحان

• 

  مسیر میهمانان شاهنشاه آریامهر از فرودگاه تا کاخ سعدآباد

• 
• 

اعلیحضرتین و میهنانان سپس با همان تشریفات با دو خودروی شاهنشاهی از میدان شهیاد و خیابان آیزنهاور، خیابان شاهرضا و خیابان پهلوی رهسپار کاخ سفید سعدآباد شدند. در ورودی به کاخ، شاهنشاه آریامهر، امیراصلان افشار سفیر ایران در آمریکا و بانو، سپهبد منصور افخم ابراهیمی را به عنوان آحودان نظامی پرزیدنت به نیکسون شناساندند.

نخستین دور گفتگوهای رهبران دو کشور شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت آمریکا یک ساعت و نیم پس از ورود نیکسون به کاخ سفید سعدآباد و در دفتر کار شاهنشاه آغاز شد. در این گفتگوها که نزدیک به دو ساعت به درازا انجامید، هیچ یک از پایوران دو کشور نبودند.

پرزیدنت نیکسون و بانو پیش از ورود به میهمانی شام اعلیحضرتین رییس‌های هیات‌های سیاسی در تهران را به همراه بانوانشان پذیرفتند و سپس برای میهمانی شام به کاخ نیاوران رفتند. اعلیحضرتین در پای پلکان ورودی کاخ نیاوران از میهمانان ایران پیشباز کردند و به تالار پذیرایی کاخ نیاوران تشریف فرما شدند. در این تالار شاهنشاه خاندان شاهنشاهی ایران را به پرزیدنت نیکسون شناساندند. آنگاه میهمانان پس از ادای احترام به تالار جشن « سفره خانه» رفتند و در جایی که برای هر یک ویژه شده بود، چشم به راه ورود اعلیحضرتین و میهمانان ایستادند. پس از نشستن اعلیحضرتین و پرزیدنت نیکسون و بانو در جایگاه‌های میز شام، دیگر میهمانان نیز نشستند و پذیرایی آغاز شد. هنگام خوردن شام ارکستر سنفونیک وزارت فرهنگ و هنر قطعه‌های بسیار زیبایی را نواخت. پس از خوردن شام شاهنشاه آریامهر بیاناتی ایراد کردند و در پایان سخنرانی شاهنشاه سرود شاهنشاهی نواخته شد.

سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در میهمانی رسمی شام به سرفرازی ورود پرزیدنت نیکسون و بانو در کاخ نیاوران ۹ خرداد ماه ۱۳۵۱

آقای رئیس جمهوری

برای شهبانو و من باعث مسرت بسیار است که به شما آقای رئیس جمهوری و بانو نیکسون در کشور خودمان خوش آمد بگوییم. دیدار شما نشانه دوستی و تفاهم عمیقی است که همواره از خصوصیات بارز روابط بین دو کشور ما بوده و با گذشت زمان پیوسته استوارتر شده است.

ما ایرانی‌ها حتی پیش از برقرار شدن روابط سیاسی بین دو کشور با ملت بزرگ آمریکا از طریق همکاری‌های پرثمر فرهنگی و آموزشی آشنائی داشته‌ایم. بدین دلیل است که روابط ما از آغاز بر اساس یک تفاهم معنوی واقعی و صمیمانه مبتنی بوده است.

تقریباً یک قرن و نیم پیش بود که نخستین مدرسه آمریکایی در ارومیه آذربایجان که اکنون رضاییه نامیده می‌شود تأسیس شد. پس از آن مدارس آمریکایی دیگری در همدان، رشت، مشهد و چند شهر دیگر ایران بنا گردید، ولی از همه این‌ها مهم تر کالج آمریکائی تهران بود که تقریباً صد سال پیش تأسیس شد. از این مدرسه در گذشته بسیاری از شخصیت‌های برجسته ایرانی فارغ‌التحصیل شدند. اداره این مدرسه را سال‌ها یک آمریکایی بزرگوار به نام ساموئل جردن بر عهده داشت که خاطره اش را هنوز بسیاری از ایرانی‌ها بیاد دارند و به همین دلیل است که برای زنده نگهداشتن خاطره او، یکی از بزرگترین خیابان‌های تهران به نام جردن نامیده شده است. مردم ما همچنین از یک دوست دیگر آمریکایی خود یعنی مورگان شوستر خاطرات فراموش نشدنی دارند. آقای شوستر در سال ۱۹۱۱ به دعوت دولت ایران به کشور ما آمد تا امور گمرکی و مالیه ما را که در آن ایام آشفته و نابسامان بود، سروسامان بخشد.

گرچه مأموریت شوستر به سبب شرایط سیاسی آن زمان که واقعاً دولت ایران در آن دخالتی نداشت بیش از ۹ ماه طول نکشید، خاطره او به عنوان یک فرد برجسته انسان دوست و صمیمی و درستکار در تاریخ معاصر ایران ثبت شده و هرگز فراموش نخواهد شد.

در این جا لازم می‌دانم این واقعیت را تأکید کنم که روابط بین دو کشور ما از آغاز هیچگاه بر اثر نیات سوء آزمندی، کینه توزی، انتقامجوئی و امثال آن لطمه ندیده است، بلکه تا آن جا که ما بیاد داریم سیاست کشور شما نسبت به ما توأم با احترام، و مبتنی بر آزادیخواهی و علاقمند به عدالت و رفاه و دوستی بوده است. بارزترین نشانه این امر اعلامیه‌ای است که دولت ایالات متحده در سال ۱۹۱۹ در دفاع از حقوق و حاکمیت ایران صادر کرد.

پس از جنگ جهانی دوم کمک‌های مالی آمریکا به کشور من در تجدید حیات ملی ایران مؤثر واقع شد و ما این کمک‌ها را فراموش نخواهیم کرد. طی تمام این سال‌ها مناسبات بین ایران و ایالات متحده آمریکا در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و هنری همواره رو به توسعه بوده و عملاً به صورت نمونه بارز مناسبات بین کشورها درآمده است.

طی سال‌های گذشته من بارها خوشوقتی پذیرائی از رهبران و شخصیت‌های عالیرتبه آمریکایی از جمله شخص شما، آقای رئیس جمهوری را داشته‌ام. من همچنین در موارد بسیار یا به عنوان میهمان رسمی و یا برای شرکت در مراسم مختلف دانشگاهی به کشور شما سفر کرده‌ام. اینک در این دانشگاه‌ها و سایر مراکز فرهنگی ایالات متحده هزاران دانشجوی ایرانی تحصیل می‌کنند تا آخرین و پیشرفته‌ترین تجربیات علمی و اطلاعات فنی امروز را فرا بگیرند و به میهن خود بیاورند.

آقای رئیس جمهوری، شما که از سرزمین بزرگ خود به دیدار کشور ما آمده‌اید، رهبری ایالات متحده آمریکا را در خطیرترین دوران‌های تاریخ کشور خود عهده دار شده‌اید. در تاریخ دنیا، خیلی به ندرت اتفاق افتاده است که تصمیمات رئیس یک کشور تا این اندازه اثرات وسیع در سرنوشت تمام بشریت داشته باشد. بدیهی است که تحت این شرایط عظمت مسئولیت‌هایی که شما به عنوان رهبر چنین کشوری در مقابل ملت خود و سایر ملل جهان و تاریخ به عهده دارید، برابر و متناسب با توانائی‌ها و اختیارات شما است.

در چنین اوضاع و احوال و تحت چنین شرایطی یک رهبر واقعی باید بیش از هر چیز دارای روحیه واقع بینی و دوراندیشی باشد و شما از این خصایص به حد وافر برخوردارید و ما همیشه این خصوصیات شما را ستایش کرده‌ایم. در مدت زمامداری شما ما همیشه شاهد بوده‌ایم که در روبرو شدن با مسائل و مشکلات خطیر، شما همیشه مصالح کشور خود را بالاتر از منافع شخصی خود قرار داده‌اید و این انتظاری است که تاریخ از رهبران واقعی دارد. ما صمیمانه موفقیت شما را در انجام وظائف مهمی که به عهده دارید آرزو می‌کنیم، چون کوشش‌های شما با سرنوشت تمام بشریت ارتباط دارد.

در این مورد، طی چند ماه اخیر شاهد سفرهای تاریخی شما به چین و اتحاد شوروی بوده‌ایم. تردید نیست که این دو سفر منشاء آثار بسیاری زیادی در تحولات بین‌المللی جهان بوده است. سفر شما به چین بیش از هر چیز به تعمیم اصل جهانی شدن مناسبات دنیای امروز کمک کرده است.

دیدار بیسابقه شما از اتحاد شوروی، علاوه بر جنبه‌های دوجانبه آن، از لحاظ موافقتنامه‌هایی که در زمینه‌های بهداشت، محیط، فضا، علوم و تکنولوژی و نیز موافقتنامه مربوط به تأسیس کمیسیون بازرگانی و بخصوص قرارداد کنترل کردن سلاح‌های استراتژیک حائز کمال اهمیت است. من امیدوارم که قرارداد اخیر نخستین مرحله عملی کردن خلع سلاح عمومی تحت کنترل دقیق بین‌المللی باشد و زمینه را برای محیط و سیستمی فراهم کند که خطر جنگ را بکلی از میان بردارد. در این مورد همه ما امیدها و علاقمندی‌های زیادی داریم و بدیهی است تا آن زمان که این آرزوها تحقق نیافته است ما نمی‌توانیم حتی برای یک لحظه از پرداختن به امر دفاع خود غافل شویم.

بر کشور ما اصل سیاست مستقلی ملی و حفظ منافع و مصالح واقعی مردم حکومت می‌کند. ما این طریق را با توجه کامل به مسئولیت‌های ملی و جهانی خود دنبال می‌کنیم. از این رو است که ما دوستی را با دوستی پاسخ می‌دهیم و به همین دلیل است که برای سیاست دوستانه کشور شما نسبت به خودمان ارزش بسیار قائل هستیم.

ما افتخار می‌کنیم که دارای بیش از دو هزار و پانصد سال تاریخ مدون هستیم که با یکی از پرافتخارترین و بشردوستانه‌ترین اسناد تاریخ جهان یعنی اعلامیه آزادی کوروش بزرگ آغاز شده است. کشور شما مانند بسیاری از کشورهای دیگر سال گذشته با ما در مراسم بزرگداشت صدور این اعلامیه به عنوان یکی از بزرگترین رویدادهای تاریخ بشر شرکت کرد. در این فرصت مایلم از کوشش‌های کمیته آمریکائی جشن‌های کوروش بزرگ که در سراسر آمریکا برنامه‌ای مفصل هنری، علمی و دانشگاهی اجرا کرده است تحسین و سپاسگزاری کنم، بخصوص مایلم از بانو نیکسون که ریاست افتخاری این کمیته را در کشور شما پذیرفتند تشکر کنم. ما به اتکای حداقل ۲۵ قرن میراث و حاکمیت ملی، امروزه عصر تازه‌ای را در تجدید افتخارات گذشته خود بر اساس ارزش‌های جاودانی معارف و تمدن خویش آغاز کرده‌ایم و امیدواریم که صفحات تاریخ آینده ما نیز به همین گونه با احساس افتخار ملی بر اساس شرافت و حقیقت و صلح و عدالت ورق بخورد. ما سیاست مستقل ملی خود را بر اساس تفاهم بین‌المللی در طریق تجدید ساختمان ملی و تحکیم صلح جهان، همزیستی و بالاتر از همه همکاری قرار داده‌ایم. ضمناً باید توجه داشت که ما در مناسبات خود با سایر کشورها هیچگونه نابرابری را از هر جانب که باشد تحمل نخواهیم کرد و تردید نیست که تحت هیچ شرایطی اجازه نخواهیم داد به خاک و یا حقوق ما تجاوز شود.

آقای رئیس جمهوری، دیدار شما و خانم نیکسون از ایران محقّقاً گام دیگری است که در جهت توسعه و تحکیم دوستی و همکاری دیرینه ماه برداشته شده است و ماه اطمینان داریم که این دیدار از نظر صلح و تفاهم بین‌المللی نیز پرثمر خواهد بود.

آقای رئیس جمهوری، اجازه بدهید سلامت و سعادت شخص شما و بانو نیکسون و همچنین پیشرفت و رفاه بیش از پیش مردم نجیب آمریکا و تحکیم هر چه بیشتر مناسبات دو کشور را آرزو کنم.

پس از بیانات شاهنشاه آریامهر پرزیدنت ریچارد نیکسون سخنان خود را چنین اغاز کرد:

اعلیحضرت شاهنشاه

علیاحضرت شهبانو

میهمانان عالی قدر

نخست اجازه بدهید از جانب بانو نیکسون و خودم و همراهانم برای کلمات مهرآمیزی که شاهنشاه بیان فرمودند و هم چنین میهمان نوازی گرمی که از ما به عمل آمده است سپاسگزاری کنم، اکنون که میهمان نوازی گفته شد به ویژه می‌خواهم از پیشباز گرمی که هنگان ورود به تهران از ما انجام یافت سپاسگزاری کنم. این استقبال خاطره‌ای در ذهن ما از این رویداد تاریخی به جای نهاده که تا پایان عمر ما پایدار خواهد بود و بدین لحاظ ما بی نهایت سپاسگزاریم. از روزگاران قدیم کشور شما به سبب میهمان نوازی شکوهمندش شهرت داشته است و بدیهی است که ما امشب این فرصت را داشته‌ایم که درک کنیم چرا شهرت میهمان نوازی ایرانیان جهان گیر شده است. برای من همیشه بازدید از ایران سبب سرافرازی بوده است ولی این بار به ویژه خوشوقتی من از این تاریخ ایران که شما دو هزار و پانصدمین سال شاهنشاهی خود را جشن گرفته‌اید به این کشور سفر می‌کنم. من اکنون به این واقعیت می‌اندیشم که ایالات متخده تا چهار سال دیگر دویستمین سالروز خود را جشن می‌گیرد و طبیعی است که من این دویست سال را با تاریخ دو هزار و پانصد ساله ایران مقایسه می‌کنم. در این مقایسه بی تردید ما به این فکر می‌افتیم که کشور ما به شما دین زیادی دارد، هم چنان که شما با مهربانی از دینی که ممکن است به ما داشته باشید گفتید. ما به شما دین زیادی داریم نه تنها به خاطر ده هزار و پانصد سال تاریخ بلکه به خاطر تاریخی که ممکن است به شش هزار سال پیش برگردد و حال که ما در این اتاق و از میان این جمع درباره آنچه که هنوز هم آن را دنیای نو می‌خوانند صحبت می‌کنیم، شایسته است که از میراث پر شکوه دنیای قدیم سپاسگزاری کنیم و به آن احترام بگزاریم، دنیایی که پلی میان گذشته‌ها و آنچه که جدید است به شمار می‌رود.

به طوری که همه شما می‌دانید پس از سفر به شوروی، ایران نخستین کشوری است که ما در آن توقف کرده‌ایم. شاهنشاه به سفر ما به شوروی اشاره فرمودند و شایسته می‌دانم که درباره این سفر و معنی و مفهومی که برای ما و تمام ملل جهان دارد صحبت کنم. پیش از می‌خواهم به این نکته اشاره کنم که من چه در زمانی که معاون رییس جمهوری بودم و چه در زمانی که سمت دولتی نداشتم و سپس که پرزیدنت آمریکا شدم این فرصت را داشته‌ام که از بیش از هفتاد کشور دیدن کنم. من با روسای کشورها و روسای دولت‌های کشورها دیدار کرده‌ام و می‌پندارم همه شما در این جمع بدانید که در ارزیابی سران کشورها و روسای دولت‌ها اعلیحضرت شاهنشاه شخصیتی هستند که نه تنها نسبت به مسایل میان دو کشور ما که خوشبختانه همواره نسبتا کوچک بوده تفاهم دارند، بلکه گذشته از آن تفاهمی ژرف نسبت به عصری که در آن زندگی می‌کنند و مسایل بین المللی دارند. هوش و خردمندی شاهنشاه بی اندازه ارزشمند است و به همین روی بود که هنگام بازدید من از شوروی، فراخوان مهرآمیز شاهنشاه پیش آمد که از ایران دیدن کنم از فرصت استقبال کردم و به ایران آمدم تا با شاهنشاه مشورت نمایم و از خرد و فرزانگی ایشان در خصوص سیاست آینده ایالات متحده امریکا برخوردار شوم.

اکنون به جستار بازدید از شوروی بر می‌گردم. در برگزاری کنفرانس سران آمریکا و شوروی به هیچ روی قصد و نیت آن نبوده است که دنیا را به مناطق نفوذ خود تقسیم کنند. تا آنجا که به ما مربوط است و این نکته را از دیدگاه سیاست گذشته و حال و نیز سیاست آینده آمریکا باید بگویم که برای ما به عنوان یک کشور بزرگ و نیرومند این یک امر حیاتی است که خواستار روابط حسنه با همه کشورهای جهان باشیم. ما هم چنین به این نکته نیز واقف هستیم که وقتی باب گفتگو را با کشوری که با آن گفتگو نداشتیم، باز می‌کنیم، منظورم سفر به چین است و یا کشوری که از جنگ جهانی دوم تا کنون، روش دشمنانه‌ای نسبت به آمریکا داشته است وارد گفتگو می‌شویم و امیدواریم که این گفتگوها به روابط حسنه بیانجامد، این واقعیت اساسی را که مربوط به زندگی بین المللی است از نظر دور نداشته‌ایم که برای ما حیاتی است که سیاست خود را بر اساس اتحادها و دوستی‌هایی بنا کنیم که در گذشته داشته‌ایم، در زمان حال داریم و امیدواریم که در آینده نیز داشته باشیم. این یکی از اموری است که این دیدار نشانه آن است.

ما افتخار می‌کنیم که ایران دوست آمریکاست. هم چنان که دوست ایران است ما افتخار می‌کنیم که میان ما پیوستگی‌هایی وجود دارد، پیوستگی‌هایی که با قرارداد رسمیت یافته است. باید این نکته را نیز برای شما روشن سازم که پیوستگی‌هایی که به وسیله قراردادها بوجود آمده با پیوستگی‌هایی از راه تفاهم ژرف دوستی شخصی و احترام متقابل رهبران کشورهای مربوط نسبت یه یکدیگر پدید می‌آید، از دیدگاه اهمیت قابل مقایسه نیست. من برای دوستی شاهنشاه ایران که در درازای این همه سال افتخار آن را داشته‌ام، ارزش بسیار قایلم و بدین باورم که همه پرزیدنت‌های آمریکا برای دوستی که با رهبران کشور شما داشته‌اند، ارزش زیاد قایل بوده‌اند. ما به روابط رسمی که با دولت ایران داشته‌ایم افتخار می‌کنیم.

روابطی که روی کاغذ آمده و گاه به آن قرارداد و گاه موافقتنامه می‌گویند اما آنچه اهمیت بیشتر دارد، روابطی است که از حدود قراردادها فراتر رفته و آن روابط شخصی ما است که نمونه بارز آن را شما در میهمانی با شکوه امشب می‌بینید و ما امیدواریم که این خصوصیبت همواره بر مناسبات دو کشور ما حکمفرما باشد، من می‌خواهم سخنانم را به طور غیر رسمی با گفتن احساسی که به من دست داد پایان دهم. امروز روز باشکوهی بود و اطمینان دارم که شما همیشه آن را به یاد خواهید داشت. آسمان آبی بود، ما کوه‌ها را از دور می‌دیدیم، هوا خوب بود، گویی همه چیز از هر جهت آماده شده بود و بعد هنگامی که ما از فرودگاه راه افتادیم از حومه گذشتیم و بالاخره وارد شهر شدیم، مردم را در خیابان‌ها دیدیم. ما از حالت قیافه‌های آنها فهمیدیم که کسی به آنها دستور نداده بود به پیشباز ما بیاند، چون می‌شود مردم را به زور به خیابان‌ها کشید اما نمی‌توان آنها را مجبور به لبخند کرد و به آنها دستور داد که دست تکان دهند و به ویژه چنین دستورهایی را نمی‌توان به بچه‌ها داد. این حالت باید از دل مردم برخیزد، هم چنان که آنها از صمیم قلب به پیشباز ما آمده بودند و ما آنها را دیدیم، نه صدها، نه هزارها بلکه ده‌ها هزار دختر و پسر که می‌خندیدند و دست تکان می‌دادند. ما هم چنین پرچم‌های ایران و آمریکا را در کنار هم دیدیم و من اطمینان دارم که با دیدن آنها همان فکری که به ذهن من رسید از خاطر شاهنشاه نیز گذشته است، یعنی که نسبت به این مردم است که ما تعهد داریم، ما در مقابل آینده آنها مسول و متعهد هستیم.

آنچه ما در دیدارهای یک هفته گذشته انجام داده‌ایم تنها آغاز کار بوده است. ما شاید شالوده آینده بهتر را میان دو کشور بزرگ ریخته باشیم و شاید شالوده صلح را برای تمام ملل دنیا ریخته باشیم و دیدارهای ما در اینجا نیز به ساختمان همان شالوده‌ای که گفتم کمک می‌کند. شالوده پیشرفت‌های بیشتر بر اساس مناسبات حسنه‌ای که میان دو کشور بزرگ وجود دارد، پیشرفت‌هایی که نه تنها به سود ما بلکه به سود نسلی که ما را به رهبری کشورهایمان رسانیده است و نسل‌های آینده تمام خواهد شد.

ما به این رهبری افتخار می‌کنیم. به مردم و میراث خود افتخار می‌کنیم. میراث شما که دو هزار و پانصر سال سابقه دارد و از آن ما خیلی جوانتر است، اما ما در عین حال که به این میراث و به کشور خود افتخار می‌کنیم به خوبی می‌دانیم که مسولیت ما آن است که چیزهای خوب گذشته را نگاه داریم و در هم زمان بنای آینده را بریزیم. من وقتی که به اقدامات شاهنشاه می‌نگرم کارهایی که اعلیحضرت برای کشور خود کرده‌اند و اقدامات ترقی خواهانه‌ای که انجام داده‌اند از اصلاحات ارضی گرفته تا آموزش و پرورش و بسیاری زمینه‌های دیگر به این نتیجه می‌رسم که اعلیحضرت شاهنشاه درست است که به گذشته‌های پر افتخار ایران توجه دارند، اما افکارشان متوجه آینده کودکانی که ما امروز در خیابان‌های تهران دیدیم و بنابراین امشب می‌خواهم سخنان خود را بدین گونه پایان دهم که در روزهای آینده بسیارند کسانی که کوشش خواهند کرد گفتگوهای سران کشورها را ارزیابی کنند.

مذاکراتی که ما در پکن داشتیم که میان رهبران پرجمعیت‌ترین کشور دنیا و مرفه‌ترین کشور جهان برای نخستین بار در بیست سال گذشته انجام یافت و سپس گفتگوهای مسکو که در آن سران دو کشور که نیرومندترین کشورهای جهان هستند به گفتگو پرداختند و موافقتنامه‌های بسیار مهمی را دستینه کردند که نه تنها به روابط حسنه میان این دو کشور بلکه به صلح جهان کمک خواهد کرد هنگامی که کارشناسان این گفتگوهای سران را ارزیابی می‌کنند، بگذارید این نکته را به خاطر داشته باشند یعنی فکری که برای شاهنشاه بسیار گرامی است، هم چنان که برای من عزیز است که ما به عنوان رهبران کشورهای خود تلاش خود را می‌کنیم، گاهی نیز اشتباه می‌کنیم، اما امیدهای ما افکار ما و رویاهای ما برای بچه‌های خودمان بلکه بچه‌های کشورمان و کودکان سراسر دنیا، امید و آرزوی ما آن است که این بچه‌ها دنیای توام با صلح و مرفه تر و دوستانه تر داشته باشند و در مدت زمان کوتاهی که هر یک از ماها عهده‌دار این سمت‌ها هستیم چنانچه به هدفی که گفتم، کمک کرده باشیم، هر آنچه انجام داده‌ایم دارای ارزش خواهد بود و با توجه به این روحیه است که من می‌خواهم ادامه دوستی دو ملت بزرگ ایران و آمریکا را آرزو کنم که دوستی آنها چنانچه شاهنشاه فرمودند سابقه‌ای دیرینه دارد. من هم چنین موفقیت رهبری شاهنشاه و شهبانوی ایران را که در این رهبری سهیم هستند آرزو می‌کنم.

باز پروانه می‌خواهم چند کلمه را نیز بیافزایم که در سال ۱۹۵۳ [برابر با ۱۳۳۲ خورشیدی] ژنرال آیزنهاور که یکی از دوستان بزرگ ایران بود و پیش از من آخرین پرزیدنت آمریکا بود که سرافرازی شرکت در میهمانی مانند میهمانی امشب را یافته بود، می‌گفت که از سیاست چیز زیادی نمی‌داند، البته می‌دانید که این سخن بزرگترین اغراق قرن است زیرا او کسی بود که پیروزی‌های سیاسی بزرگی داشت هنگامی که به ریاست جمهوری رسید، روزی ما با رهبران دمکرات‌ها و جمهوری خواهان دیدار داشتیم، آیزنهاور که بسیار خوب در باره مردها و زنان قضاوت می‌کرد و به طوری که می‌دانید قدرت رهبری فوق العاده‌ای داشت، این نکته جالب را گفت « من در ارزیابی رهبران سیاسی دچار اشکال می‌شوم چون شما نمی‌توانید آنها را با معیارهای کلی ارزیابی کنید پاره‌ای از آنها بسیار هوشمندند، برخی کند ذهن به نظر می‌رسند، بعضی‌ها خیلی خوب صحبت می‌کنند و برخی دیگر نمی‌توانند به خوبی منظورهای خود را بیان کنند، تنها چیزی که به نظر من رهبران سیاسی موفق در آن مشترکند، آن است که توانسته‌اند با زن‌های شایسته‌ای ازدواج کنند.

اکنون پروانه بدهید که تندرستی و پیروزی شاهنشاه و شهبانوی محبوب ایران را که همواره در کنار شاهنشاه بوده‌اند، هم چنان که همسر من همیشه به من در روزهای سختی و هم چنین در هنگام موفقیت و کامیابی به من کمک کرده است.

برای مردم ایران خوشبختی و رفاه بیشتر آرزومندم.

روز دوم ۱۰ خرداد ماه

پرزیدنت نیکسون دوستدار شاهنشاه و ملت ایران به آریامهر بدرود می‌گوید

پرزیدنت نیکسون دست ژنرال امینی افشار را می‌فشارند و ایران را ترک می‌کنند

ساعت ۹ بامداد پرزیدنت نیکسون با خودرو و به همراهی اسکورت ویژه از کاخ سفید سعدآباد رهسپار شهر ری آرامگاه رضا شاه بزرگ گردید. در درازای راه مردم تهران در دو سوی خیابان‌ها به پرزیدنت آمریکا با تکان دادن پرچم‌های ایران و آمریکا ابراز شور و هیجان از دیدار پرزیدنت آمریکا نمودند. در آرامگاه گروه خبرنگاران داخلی و خارجی پیشتر گرد آمده بودند و والاحضرت شاهپور محمودرضا پهلوی هنگام ورود از پرزیدنت نیکسون پیشباز کرد، آنگاه نیکسون به درون آرامگاه رفت و تاج گل زیبایی بر مزار بنیادگذار ایران نوین نهاد و ادای احترام کرد. پس از پایان این آیین در آرامگاه نیکسون برای دیدار و گفتگو با شاهنشاه آریامهر رهسپار کاخ سفید سعدآباد شد.

• 
• 
• 
• 
• 

شاهنشاه ساعت ده و نیم بامداد به کاخ سفید سعدآباد رفتند و ساعت ده و چهل و پنج دقیقه گفتگوها میان سران دو کشور آغاز گردید. گفتگوهای شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت نیکسون نزدیک به دو ساعت به درازا یافت. بخشی از این گفتگوها خصوصی و بخشی دیگر با بودن هنری کیسنجر مشاور پرزیدنت در امور دفاعی، ژوزف سیسکو معاون وزارت خارجه آمریکا و کارشناس عالیرتبه آمریکایی در امور خاورمیانه و ژوزف فارلند سفیر آمریکا در تهران، امیرعباس هویدا نخست وزیر، عباس خلعتبری وزیر امور خارجه و امیراصلان افشار سفیر ایران در آمریکا انجام گرفت. این گفتگوها که خوردن ناهار را به دنبال داد تا ساعت ۱۳ ادامه داشت. در دقایق نخستین هر دور، خبرنگاران و فرتورنگاران پروانه یافتند برای سه دقیقه از شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت نیکسونت هنگام گفتگوها فیلم بگیرند و یا فرتورنگاری کنند. هنگامی که خبرنگاران پروانه ورود یافتند نیکسون جستار گفتار خود را به آب و هوای ایران تغییر داد و به شاهنشاه روی کرد و گفت که وی هنگام پرواز بر بلندی‌های ایران برف انبوهی را دیده است و پرسید آیا برف در بلندی‌ها در این فصل از سال عادی است؟ شاهنشاه آریامهر پاسخ دادند که امسال از دیدگاه باراه و برف یک سال استثنایی بوده است و ایران به میزان قابل توجهی برف و باران داشته است. نیکسون هم به نوبه خود سرگرم روشن ساختن چگونگی آب و هوا بود که عذر خبرنگاران را خواستند و گفتگوها پشت درهای بسته ادامه یافت.

پیش از نیمروز هنگامی که گفتگوها میان شاهنشاه آریامهر و پرزیدنت نیکسون در کاخ سعدآباد ادامه داشت، بانو نیکسون در کاخ نیاوران به دیدن علیاحضرت شهبانو رفتند و سپس برای نوشیدن چای به یکی از تالارهای کاخ نیاوران تشریف فرما شدند. در این دیدار بانو علم همسر وزیر دربار شاهنشاهی، همسر سفیر آمریکا در ایران و همسر سفیر ایران در آمریکا نیز بودند. علیاحضرت شهبانو به همراه بانو نیکسون به کتابخانه کودک در پارک نیاوران وارد شدند و پس از تماشای نقاشی‌های کودکان و یک نمایشنامه کوتاه که از سوی کودکان اجرا شد به اردوگاه زمستانی جمعیت خیریه فرح پهلوی رفتند و پس از بازدید این اردوگاه برای خوردن ناهار به کاخ سعدآباد بازگشتند.

• 

  شهبانو و پاتریشیا نیکسون در اردوگاه زمستانی جمعیت خیریه فرح پهلوی

• 
• 

ساعت دوارده اعلیحضرتین به همراه میهمانان ناهار را خصوصی در کاخ سفید سعدآباد خوردند و برابر ساعت یک و بیست دقیقه کاخ را با خودروی شاهنشاهی و اسکورت رسمی به سوی فرودگاه مهرآباد ترک کردند. آیین پسواز رسمی همانند پیشباز رسمی انجام یافت و میهمانان گرامی برابر ساعت ۱۴ به سفر تاریخی خود به ایران پایان دادند و خاک ایران را ترک کردند.

اعلامیه مشترک ایران و آمریکا

روز دهم خرداد ماه اعلامیه مشترک ایران و آمریکا به چاپ رسید:

بنا به فراخوان اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانوی ایران، پرزیدنت ایالات متحده آمریکا و بانو در روزهای نهم و دهم خرداد ماه ۱۳۵۱ برابر ۳۰ و ۳۱ ماه مه سال ۱۹۷۲ از ایران دیداری رسمی به عمل آوردند.

اعلیحضرتین، دولت و مردم ایران از پرزیدنت نیکسون و بانو پیشباز گرم و دوستانه ویژه به عمل آوردند.

در این دیدار اعلیحضرت همایون و پرزیدنت آمریکا در محیطی گرم و صمیمانه که نشانگر پیوندهای نزدیک و دوستانه موجود میان دو کشور می‌باشد به مذاکره پرداختند. اعلیحضرت همایون و پرزیدنت آمریکا رویدادهای اخیر در عرصه بین المللی را مورد بحث قراردادند.

رییس جمهوری آمریکا اعلیحضرت همایون شاهنشاه را از بازدیدهای خود از مسکو و پکن و کوشش‌های خود در راه کاهش دادن تشنجات میان شرق و غرب و اعاده صلح و ثبات در جنوب شرقی آسیا آگاه ساختند.

هند و چین

طرفین بر این نظر بودند که دشمنی‌ها در هند و چین بایستی از راه مذاکرات فیصله یابد و قراردادهای ژنو می‌تواند اساسی برای حل مسایل کشورهای منطقه و تضمین حقوق آنها در تعیین سرنوشت خود بدون دخالت خارجی قرار گیرد.

خاورمیانه

اعلیحضرت همایون و پرزیدنت نیکسون هم چنین تحولات را در خاورمیانه مورد بحث قرار دادند. طرفین از این که رعایت آتش بس هم چنان ادامه یافته ابراز خشنودی نمودند، اما نگرانی خود را از وضع وخیم موجود در خاورمیانه ابراز داشتند و بار دیگر پشتیبانی خود را از راه حلی مسالمت آمیز بر پایه قطعنامه شماره ۲۴۲ شورای امنیت تاکید نمودند.

اعلیحضرت همایون و پرزیدنت نیکسون موافق بودند که امنیت و ثبات خلیج فارس برای کشورهای ساحلی حایز اهمیت حیاتی است. طرفین معتقد بودند که کشورهای ساحلی خلیج فارس مسیولیت اصلی حفظ امنیت آن را بر عهده دارند.

اعلیحضرت همایون تصمیم ایران را مبنی بر ایفای سهم خود در این مسیولیت تاکید فرمودند.

اعلیحضرت همایون و پرزیدنت نیکسون هم چنین اتفاق نظر داشتند که توسعه اقتصادی و رفاه کشورهای ساخلی خلیج فارس برای ثبات این منطقه واجد اهمیت است. ایران آمادگی و علاقه خود را به همکاری با همسایگان خود در ایجاد محیطی که موجب رونق، ثبات و پیشرفت گردد اعلام داشت.

هند و پاکستان

اعلیحضرت همایون و پرزیدنت ابراز امیدواری کردند که پاکستان و هند بتوانند راه‌هایی را که به فیصله عادلانه و شرافتمندانه مسایل موجود بیانجامد، بیابند. طرفین از قصد دو کشور در تشکیل نشست‌هایی برای انجام گفتگوهای بیشتر در راه پیشرفت به سوی تمشیتی مسالمت آمیز در جنوب آسیا بر مبنای روابط پایدار دوستی و احترام متقابل ابراز خوشوقتی کردند.

پرزیدنت تحسین خود را نسبت به نتایج چشمگیر ایران در ایجاد یک اقتصاد نیرومند و اجرای موفقیت آمیز « انقلاب سفید » اعلیحضرت همایون شاهنشاه ابراز داشتند.

همکاری امریکا با ایران

اعلیحضرت همایون جنبه‌های اساسی برنامه پنج ساله جدید ایران را با تاکید به ویژه درباره پروژه‌های کشت و صنعت و اجتماعی و اقتصادی توضیح فرمودند. پرزیدنت بار دیگر آمادگی ایالات متحده آمریکا را برای همکاری مقتضی با ایران در این برنامه وسیع و فعالیت مهم اعلام داشتند.

اعلیحضرت همایون و پرزیدنت هم چنین مسله جهانی مواد مخدر را مورد گفتگو قرار دادند. طرفین به اقدامات مجدانه که از سوی ایران و ایالات متحده علیه مبادلات غیرقانونی بین المللی مواد مخدر به عمل می‌آید توجه کردند. طرفین از اقدامات موثر ایران در نظارت بر تولید داخلی تریاک ابراز خشنودی نموند. پرزیدنت تفاهم خود را در مورد تصمیم اعلام شده ایران دایر به قطع کشت خشخاش در داخل کشور هنگامی که دول همسایه ایران نیز به کشت خشخاش در کشور خود خاتمه دهند ابراز داشتند.

طرفین توافق کردند که هر دو دولت باید همکاری خود را در مجامع بین المللی درباره مسایل مربوط به مواد مخدر ادامه دهند. پرزیدنت مراتب قدردانی خود را از حمایت موثری که ایران در کنفرانس اخیر سازمان ملل متحد برای تصویب پروتکل اصلاحی کنوانسیون واحد سال ۱۹۶۱ در باره مواد مخدر به عمل آورده بود ابراز نمودند. پرزیدنت نیکسون پشتیبانی ایالات متحده را از همکاری منطقه‌ای در حل مسایل بین المللی مربوط به مواد مخدر اعلام نمودند.

تقویت توانایی دفاعی

طرفین مراتب خشنودی ژرف خود را از روابط عالی میان دو کشور اعلام و امید خود را به ادامه این روابط در آینده ابراز داشتند. اعلیحضرت همایون بار دیگر تصمیم ایران را به تقویت توانایی دفاعی خود برای تامین امنیت ملت ایران تاکید فرمودند. پرزیدنت تایید نمودند که ایالات متحده مانند گذشته به همکاری با ایران برای تقویت توانایی دفاعی خود ادامه خواهد داد. طرفین یک بار دیگر احتراخ خود را نسبت به حق حاکمیت هر ملت در انتخاب سرنوشت خویش بدون دخالت خارجی تاکید کردند.

پرزیدنت نیکسون و بانو با ابراز سپاسگزاری از میهمان نوازی گرمی که نسبت به ایشان به عمل آمد از اعلیحضرتین برای یک دیدار از ایالات متحده آمریکا در فرصتی که متقابلا مناسب باشد دعوت نمودند و این دعوت با سپاسگزاری صمیمانه مورد پذیرش قرار گرفت.