حمل و نقل و ارتباطات - برنامه عمرانی پنجم
| برنامه‌های عمرانی کشور | تصمیم‌های مجلس | برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶ |
حمل و نقل و ارتباطات - کل اعتبارات ارتباطات از ۹۹،۹ میلیارد ریال در برنامه چهارم (شامل ۸۴،۷ میلیارد ریال از محل بودجه عمرانی و ۱۵،۲ میلیارد ریال از محل بودجه‌عادی) به ۱۹۶،۸ میلیارد ریال در برنامه پنجم بالغ می‌گردد.
هدف های اساسی
در دوران برنامه پنجم عمرانی، با توجه به هدفهای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و نیازمندیهایی که توسعه حمل و نقل به وجود می‌آورد هدفهای‌اساسی برنامه ارتباطات عبارت خواهد بود از:
- تأمین زیربنای ارتباطی لازم برای توسعه حمل و نقل زمینی، دریایی، هوایی.
- کمک به توسعه مناطق مستعد و قطب‌های صنعتی و کشاورزی و توریستی.
- رفع موانعی که در راه توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق دور افتاده کشور وجود دارد.
با توجه به این اصل که تنها ایجاد تسهیلات و وسائل ارتباطی از قبیل ایجاد شبکه راه و راه‌آهن و یا ساختمان فرودگاه‌ها و بنادر کافی نیست بلکه باید به‌مسئله نگاهداری تسهیلات و وسائل ارتباطی موجود و تربیت کادر متخصص و اعمال مدیریت بهتر نیز توجه خاص معطوف گردد.
سیاست ها و خط مشی های کلی
خط مشی‌های ساختمان و نگاهداری راه‌ها
خط مشی‌ها و سیاستهای اجرایی مربوط به ساختمان و نگاهداری راه‌های کشور به قرار زیر‌است:
- جهت ایجاد تمرکز و همآهنگی در فعالیتهای حمل و نقل، در برنامه پنجم مطالعات مربوط به تفکیک وظایف اجرایی مربوط به ساختمان و نگاهداری‌از یک طرف و وظایف مربوط به تعیین و اعمال سیاستهای جامع و حمل و نقل از طرف دیگر در واحدهای تشکیلاتی جداگانه‌ای انجام و بر مبنای‌نتیجه مطالعات مذکور اقدام خواهد شد.
- برای جلوگیری از خرابی راه‌ها، کنترل و نظارت شدید در مورد توزین وسایط نقلیه سنگین و فشار محورها اعمال خواهد شد.
- آمارگیری ترافیک در کلیه راه‌های کشور انجام خواهد شد.
- در مورد شاهراه‌ها و پلهای خاص مهمی که در برنامه پنجم به موازات محورهای موجود ایجاد می‌گردد سعی خواهد شد که تمام و یا قسمتی از هزینه‌ساختمان آنان از طریق دریافت عوارض از استفاده‌کنندگان تأمین گردد.
- ساختمان کلیه راه‌های کشور از طریق وزارت راه انجام خواهد شد ولی در موارد کاملاً استثنایی که سایر دستگاه‌های دولتی اقدام به ساختمان راه در‌پروژه‌های خاص می‌نمایند مشخصات و ضوابط وزارت راه رعایت خواهد گردید تا مجموعه راه‌های ساخته شده شبکه ارتباطی همآهنگی را تشکیل‌دهد.
- برای احتراز از سرمایه‌گذاریهای زائد جهت خرید ماشین آلات سنگین راهسازی توسط پیمانکاران خصوصی که در نتیجه موجب افزایش قیمت واحد‌عملیات راهسازی می‌گردد، در برنامه پنجم پیش‌بینی گردیده که احتیاجات پیمانکاران به ماشین آلات راهسازی از طریق کرایه از شرکت تعاونی که مأمور‌و مسئول تهیه و نگاهداری این نوع ماشین آلات خواهد بود تأمین گردد.
- با توسعه روزافزون شبکه ارتباطی، نگاهداری راه‌های کشور مسئولیت مهمی بوده و به منظور اجرای صحیح این وظیفه تجدید نظر کلی در شیوه‌های‌برنامه‌ریزی و اجرایی اداره کل راهداری لازم خواهد بود. در برنامه پنجم مطالعات همه جانبه‌ای در مورد تعیین بهترین روش نگاهداری راه‌ها انجام‌خواهد شد و بر اساس این مطالعات سازمان راهداری وزارت راه به نحوی تقویت و تجهیز خواهد گردید تا بتواند عهده‌دار اجرای چنین مسئولیت‌سنگینی گردد. ضمناً به منظور آنکه وقفه‌ای در امور راهداری ایجاد نشود در برنامه پنجم به هیچ وجه از اعتبارات وسائل و کادر فنی مربوط به راهداری‌در ساختمان راه‌ها استفاده نخواهد شد.
خط مشی ها و سیاست های مربوط به راه آهن
خط مشی‌ها و سیاستهای مربوط به راه‌آهن: انجام مطالعات لازم در مورد اینکه راه‌آهن دولتی ایران به صورت یک شرکت بازرگانی با رعایت‌اصول صحیح اداری و فنی و مالی اداره شود بر مبنای این مطالعات در روشهای مدیریت برنامه‌ریزی، بازاریابی و حسابداری راه‌آهن و در روابط مالی آن‌با دستگاه‌های دولتی تجدید نظر به عمل خواهد آمد به نحوی که راه‌آهن بتواند نقش اصلی خود را به عنوان وسیله مهم ارتباطی با کارآیی بیشتری ایفا‌نماید.
خط مشی ها و سیاست های مربوط به بنادر
خط مشی‌ها و سیاستهای مربوط به بنادر: با توجه به سرمایه قابل توجهی که در برنامه پنجم برای توسعه و تجهیز بنادر پیش‌بینی گردیده تأکید‌خاصی به امر مدیریت بنادر و تربیت کادر فنی و تأمین نیروی انسانی مورد لزوم خواهد شد. بالا بردن کارآیی بنادر تجارتی و بهبود کیفیت نگاهداری تأسیسات و وسائل بندری به منظور آنکه بازده سرمایه‌گذاریها به حداکثر ممکن برسد یکی از‌هدفهای عمده برنامه بنادر خواهد بود و برای نیل به این هدف مطالعات مربوط به تفکیک وظایف:
- - اعمال حاکمیت بر امور بنادر و کشتیرانی.
- - امور بهره‌برداری بنادر و تخلیه و بارگیری.
در واحدهای تشکیلاتی جداگانه‌ای انجام و با توجه به نتیجه مطالعات مذکور اقدام خواهد شد.
خط مشی ها و سیاست های مربوط به هواپیمایی کشوری
خط مشی‌ها و سیاستهای مربوط به هواپیمایی کشوری: در برنامه پنجم لازم خواهد بود تجدید نظرهای کلی در تشکیلات و مقررات‌استخدامی هواپیمایی کل کشوری، به منظور رفت اشکالاتی که بهره‌برداری صحیح از فرودگاه‌ها را مشکل نموده به عمل آید و در ضمن مطالعات مربوط‌به تفکیک وظایف:
- - اعمال حاکمیت بر امور فرودگاه‌ها و هواپیمایی.
- - امور بهره‌برداری فرودگاه‌ها.
در واحدهای تشکیلاتی جداگانه‌ای انجام و با توجه به نتیجه مطالعات مذکور اقدام گردد. ضمناً با توجه به اهمیتی که نگاهداری صحیح و به موقع‌فرودگاه‌ها دارد، توجه خاصی به این امر مبذول گردیده و در برنامه پنجم نسبت به واگذاری قسمتی از عملیات نگاهداری فرودگاه‌ها به بخش خصوصی‌اقدام خواهد شد.
شرکت هواپیمایی ملی ایران نیز که یک مؤسسه بازرگانی است موظف به پرداخت حق پرواز و فرود و بهره‌برداری از کلیه فرودگاه‌ها خواهد شد و ضمناً‌مبالغی را که برای خرید هواپیماها از اعتبار برنامه استفاده می‌نماید از محل درآمد خود بازپرداخت خواهد نمود.
هدف ها و برنامه های مشخص
راه های اصلی
راه‌های اصلی: در پایان برنامه چهارم طول راه‌های آسفالته در دست بهره‌برداری بالغ بر ۱۲۵۰۰ کیلومتر است و در دوران برنامه پنجم نیز با توجه‌به لزوم تکمیل شبکه اصلی ارتباطی کشور و تأمین ارتباطات مورد نیاز بین مراکز اصلی جمعیت و قطب‌های کشاورزی و صنعتی و معدنی و بازارهای‌عمده آنها و همچنین اتصال بنادر به داخل کشور و تأمین ارتباط با مراکز توریستی علاوه بر تکمیل عملیات ناتمام برنامه چهارم (جدول شماره ۱) اقدام‌به ساختمان ۵۶۰۰ کیلومتر راه اصلی جدید خواهد گردید.
راه‌های اصلی جدید، با توجه به اولویت ساختمانی آنها به دو گروه تقسیم شده‌اند. گروه اول (جدول شماره ۲) شامل ۲۹۰۰ کیلومتر راه‌های واجد‌اولویت یک است که ساختمان آنها به طور کامل در برنامه پنجم عملی خواهد شد. گروه دوم (جدول شماره ۳) شامل ۲۷۰۰ کیلومتر راه با اولویت درجه دو است که ساختمان آنها در نیمه دوم برنامه پنجم شروع شده و تکمیل آنها به برنامه ششم موکول خواهد شد.
با اجرای برنامه راه‌های اصلی پیش‌بینی می‌شود که در پایان برنامه پنجم طول راه‌های اصلی آسفالته آماده بهره‌برداری به حدود ۱۹ هزار کیلومتر بالغ‌گردد.
شرح کلی برنامه راه‌های اصلی طی برنامه عمرانی پنجم طبق جدول شماره ۴ می‌باشد.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۷۱ الی ۴۴۷۴
راه های فرعی
راه‌های فرعی: در کشور پهناوری مانند ایران که مراکز مهم جمعیت و مصرف و مناطق عمده تولید با فواصل زیاد از هم قرار گرفته‌اند، راه‌های‌فرعی در تأمین ارتباط نواحی کشاورزی، صنعتی و معدنی در فراهم نمودن امکانات بهره‌برداری از منابع جنگلی و بالاخره در ارتقاء سطح فرهنگ و‌بهداشت مناطق روستایی حائز اهمیت فراوان می‌باشد.
در پایان برنامه چهارم طول راه‌های فرعی در دست بهره‌برداری حدود ۱۲ هزار کیلومتر است و در برنامه پنجم به منظور تکمیل عملیات اجراء شده در‌برنامه‌های قبلی از نظر توسعه شبکه راه‌های فرعی، علاوه بر اتمام عملیات شروع شده در برنامه چهارم، احداث ۱۲ هزار کیلومتر راه فرعی جدید به‌مرحله اجراء گذارده خواهد شد که از این مقدار ساختمان ۷۵۰۰ کیلومتر تا پایان برنامه پنجم خاتمه خواهد یافت و تکمیل ۴۵۰۰ کیلومتر دیگر به برنامه‌ششم موکول می‌گردد. ضمناً در مورد تعدادی از راه‌های فرعی ساخته شده و یا پیش‌بینی شده در برنامه که محورهای استانی یا شهرستانی را تشکیل‌می‌دهند و ترافیک نسبتاً سنگینی متوجه آنها می‌باشد اقداماتی برای جلوگیری از خرابی این گونه راه‌ها و تسهیل در نگاهداری آنها به عمل خواهد آمد.بدین منظور در برنامه پنجم مرمت و آسفالت نفوذی ۴ هزار کیلومتر از راه‌های فرعی ساخته شده در برنامه‌های گذشته و آسفالت نفوذی 3 هزار کیلومتر‌از راه‌های فرعی جدید پیش‌بینی گردیده است.
شرح کلی برنامه راه‌های فرعی برنامه عمرانی پنجم طبق جدول شماره ۵ می‌باشد.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۷۵
نگاهداری راه ها
نگاهداری راه‌ها: با توجه به سرمایه‌گذاریهای سنگینی که طی برنامه‌های گذشته جهت احداث راه‌های اصلی و فرعی شده، نگاهداری به موقع‌و صحیح و مرمت راه‌های موجود اولویت تام خواهد داشت. جمع اعتبار سرمایه‌ای پیش‌بینی شده از محل اعتبارات عمرانی جهت نگاهداری راه‌ها طی‌برنامه پنجم معادل ۱۰ میلیارد ریال به شرح جدول شماره ۶ می‌باشد و به موازات انجام این برنامه و بهره‌برداری از ماشین آلات خریداری شده بودجه‌دستگاه راهداری از محل بودجه عادی دولت نیز متناسباً افزایش داده خواهد شد. در ضمن برای آموزش و تربیت کادر فنی مورد لزوم امور راهداری در‌دوران برنامه پنجم پیش‌بینی لازم در فصل آموزش و پرورش به عمل آمده است.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۷۶
راه آهن
راه‌آهن: برنامه پنجم راه‌آهن با توجه به لزوم تأمین احتیاجات کارخانه ذوب آهن آریامهر و با توجه به حجم مبادلات بازرگانی خارجی و به‌منظور برقراری ارتباط لازم بین شبکه سرتاسری راه‌آهن و بنادر تهیه و تدوین گردیده است. فعالیتهای عمده برنامه پنجم راه‌آهن را می‌توان به شرح زیر‌بیان نمود:
الف - تکمیل عملیات ناتمام برنامه چهارم: این عملیات شامل خرید لوازم ریل‌گذاری و تجهیزات (واگن و لوکوموتیو و غیره) و نوسازی و احیای‌خطوط قدیمی و فرسوده و انطباق آن با خطوط جدید ساخته شده و همچنین برقی کردن خط تبریز - جلفا می‌باشد.
اعتبار مورد نیاز جهت تکمیل عملیات ناتمام برنامه چهارم در برنامه پنجم معادل ۷،۷ میلیارد ریال است که 4 میلیارد ریال آن مربوط به خرید وسایل و‌تجدید خطوط موجود می‌باشد که توسط راه‌آهن دولتی ایران بازپرداخت خواهد شد.
ب - تجهیز و توسعه خطوط ذوب آهن: با توجه به برنامه توسعه کارخانه ذوب آهن آریامهر که ظرفیت آن در پایان برنامه پنجم به ۱,۹ میلیون تن در‌سال خواهد رسید کشش خط آهن زرند به کارخانه ذوب آهن متناسباً افزایش داده خواهد شد. بدین منظور بر مبنای نتیجه مطالعات فنی و اقتصادی‌مربوط که در دست انجام است نسبت به دو خطه کردن یا برقی کردن خط آهن مذکور اقدام خواهد شد. اعتبارات تخصیصی جهت اجرای عملیات‌معادل ۵ میلیارد ریال می‌باشد.
پ - خط آهن زرند - کرمان - بندرعباس: این خط شامل حدود ۷۳۰ کیلومتر خطوط اصلی و فرعی بین زرند - کرمان و بندرعباس می‌باشد که پس از‌پایان مطالعه توجیه فنی و اقتصادی مربوط، ساختمان آن با توجه به میزان صادرات سنگهای معدنی به مرحله اجراء گذارده خواهد شد.
هزینه ساختمان این خطوط و تدارک و تجهیزات و وسایل ارتباطی و علائم برقی و غیره حدود ۱۲ میلیارد ریال برآورد می‌شود که در اعتبارات‌برنامه پنجم منظور گردیده است.
ت - خط آهن فرح‌آباد - ساری: چنانچه در برنامه پنجم با توجه به افزایش حجم مبادلات بازرگانی از طریق دریای مازندران ایجاد یک بندر جدید در‌سواحل بحر خزر (بندر فرح‌آباد) واجد اولویت شناخته شود، اتصال این بندر به شبکه سراسری راه‌آهن ایران از طریق ساختمان یک خط 50 کیلومتری‌بین ساری و فرح‌آباد لازم خواهد بود. اعتبار پیش‌بینی شده در برنامه پنجم جهت ساختمان این خط معادل ۶۰۰ میلیون ریال می‌باشد.
ث - ساختمان روگذرهای راه‌آهن: در شهرهایی که در مسیر خطوط آهن قدیمی قرار گرفته‌اند فقدان روگذر مشکل بزرگی در امور روزانه شهرها به وجود‌آورده که برای رفع این مشکل در برنامه پنجم نسبت به ساختمان روگذرهای لازم اقدام خواهد شد. اعتبار پیش‌بینی شده در برنامه پنجم برای ساختمان این روگذرها معادل ۷۰۰ میلیون ریال می‌باشد.
ج - ایستگاه باری بندر شاهپور: با توجه به پیش‌بینی افزایش ظرفیت بندر شاهپور در طی برنامه پنجم و در نظر گرفتن نقش مهم راه‌آهن در حمل محمولات وارداتی و صادراتی، یک ایستگاه باری در بندر مذکور ایجاد خواهد شد. هزینه ساختمان این ایستگاه حدود ۲۰۰ میلیون ریال پیش‌بینی‌می‌گردد که در اعتبارات برنامه پنجم منظور گردیده است.
چ - احداث گمرک‌خانه جدید: از آنجا که ظرفیت فعلی گمرک تهران به هیچ وجه پاسخگوی میزان محمولات وارده راه‌آهن به تهران نیست و به دلائل‌متعدد توسعه آن غیر عملی می‌باشد بدین لحاظ در برنامه پنجم احداث گمرک‌خانه جدیدی به انضمام ایستگاه باری مربوطه در خارج از محدوده تهران‌پیش‌بینی گردیده و اعتبار لازم در فصل ساختمانهای دولتی منظور شده است. همچنین در مورد آموزش کارکنان راه‌آهن و تربیت کادر فنی پیش‌بینی لازم در فصل آموزش و پرورش به عمل آمده است.
شرح کلی برنامه راه‌آهن طی دوران برنامه پنجم به شرح جدول شماره ۷ می‌باشد.
جدول: دور ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۷۹
بنادر و کشتیرانی
بنادر و کشتیرانی: با در نظر گرفتن رشد اقتصادی کشور طی سالهای آینده و همبستگی آن با رشد حجم مبادلات بازرگانی، حجم واردات و‌صادرات کشور معادل ۹,۷ میلیون تن در سال ۱۳۵۶ و ۱۳,۳ میلیون تن در سال ۱۳۵۹ پیش‌بینی می‌گردد.
ظرفیت مورد نیاز در بنادر کشور در پایان برنامه پنجم معادل 7.750 میلیون تن در سال پیش‌بینی گردیده و این رقم بر اساس اینکه هشتاد درصد میزان کل‌واردات و صادرات کشور از طریق بنادر انجام شود محاسبه گردیده است. در ضمن پیش‌بینی شده که از این میزان حدود 2.5 میلیون تن حجم واردات و‌صادرات سنگهای معدنی و سیمان خواهد بود.
در برنامه توسعه بنادر و کشتیرانی هدف این خواهد بود که اولاً در پایان سال 1356 ظرفیت مورد نیاز آماده بهره‌برداری گردد و ثانیاً اقدامات مربوط به‌تأمین به موقع ظرفیت مورد نیاز در سالهای اول برنامه ششم به عمل آمده باشد.
فعالیتهای عمده بنادر و کشتیرانی در برنامه پنجم به شرح زیر می‌باشد:
الف - تکمیل عملیات ناتمام برنامه چهارم: عملیات عمده برنامه چهارم که تکمیل و بهره‌برداری آنها به برنامه پنجم موکول خواهد شد عبارت است از‌ساختمان تعمیرگاه و انبار و تأسیسات فرعی در بندرعباس، تعمیق کانال بوشهر و ساختمان انبار و بنای اداری، ساختمان چهار پست اسکله جدید در‌بندر شاهپور توسعه بنادر پهلوی و نوشهر و خرید تجهیزات تخلیه و بارگیری برای کلیه بنادر کشور.
پیش‌بینی می‌شود جمع اعتبار مورد لزوم جهت تکمیل مجموعه این عملیات در برنامه پنجم بالغ بر حدود ۵,۵ میلیارد ریال باشد.
ب - ساختمان ۱۰ پست اسکله جدید در بندر شاهپور: علاوه بر چهار پست اسکله‌ای که در دست ساختمان است در برنامه پنجم نیز ساختمان ۱۰پست اسکله دیگر در بندر شاهپور به مرحله اجرا گذارده خواهد شد. در ضمن به منظور امکان تخلیه سریع و توزیع غلات وارداتی ساختمان یک‌سیلوی ترانزیت به ظرفیت ۶۰ هزار تن در بندر شاهپور اجرا خواهد شد.
هزینه ساختمان ۱۰ پست اسکله و تجهیزات مربوطه و سیلوی غلات جمعاً ۶ میلیارد ریال برآورد شده که در اعتبارات برنامه پنجم پیش‌بینی گردیده‌است.
پ - سایر عملیات مربوط به توسعه بنادر تجارتی کشور: اقدامات دیگری که در دوران برنامه پنجم از نظر توسعه بنادر و ساختمان بنادر جدید مانند بندر‌صادراتی سنگهای معدنی در حوالی بندرعباس شامل تأسیسات ترانزیت غلات و یا بندر جدید در دریای مازندران (بندر فرح‌آباد) به عمل خواهد آمد بر‌مبنای طرح جامعی که در دست تهیه است انجام خواهد شد.
اعتبار پیش‌بینی شده در برنامه پنجم جهت اجرای مجموع این عملیات معادل ۹,۵ میلیارد ریال می‌باشد.
ت - عمران و تجهیز بنادر کوچک و جزایر خلیج فارس و بحر عمان و ایجاد خطوط کشتیرانی: به منظور کمک به عمران بنادر کوچک و جزایر خلیج‌فارس از طریق ساختمان موج‌شکن و اسکله و همچنین ایجاد خطوط کشتیرانی در سواحل خلیج فارس و بحر عمان اعتباری معادل ۲ میلیارد ریال در‌برنامه پنجم پیش‌بینی گردیده است.
ث - ایجاد بندر آزاد: مطالعاتی مربوط به ایجاد بندر آزاد در سواحل جنوب در دست اقدام است و در برنامه پنجم بر اساس نتیجه این مطالعات نسبت به‌ایجاد بندر آزاد با استفاده از سرمایه‌گذاریهای بانکهای تخصصی و بخش خصوصی اقدام خواهد شد.
ج - برنامه‌های آموزشی بنادر: در مورد برنامه آموزشی سازمان بنادر و کشتیرانی و نیروی دریایی شاهنشاهی که شامل تربیت کادر فنی مورد لزوم امور‌بندری و کشتیرانی در رده‌های مختلف تخصص است پیش‌بینی لازم در فصل آموزش و پرورش به عمل آمده است.
شرح کلی برنامه پنجم بنادر به شرح جدول شماره ۸ می‌باشد.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۸۳
فرودگاه ها و هواپیمایی
فرودگاه‌ها و هواپیمایی: برنامه پنجم فرودگاه‌ها و هواپیمایی کشور با توجه به افزایش ترافیک هوایی و نیازمندیهای روزافزون کشور به‌فرودگاه‌ها و تأسیسات و تجهیزات هواپیمایی تهیه و تنظیم گردیده است.
برنامه پنجم فرودگاه‌ها و هواپیمایی به قسمتهای عمده زیر تقسیم گردیده است:
الف - تکمیل عملیات ناتمام برنامه چهارم: قسمتی از عملیات ساختمانی فرودگاه‌های کشور مانند ساختمان فرودگاه اصفهان و توسعه فرودگاه مهرآباد و‌همچنین عملیات مربوط به تهیه و نصب تجهیزات فرودگاه‌ها که در دست اقدام است طی برنامه پنجم تکمیل خواهد شد.
اعتبار مورد لزوم برای تکمیل این عملیات در برنامه پنجم بالغ بر ۲,۳ میلیارد ریال برآورد می‌گردد.
ب - توسعه فرودگاه‌های موجود: با توسعه فعالیتهای حمل و نقل هوایی و افزایش ترافیک فرودگاه‌ها و همچنین به کار آمدن انواع جدید هواپیماها (اعم‌از بازرگانی و نظامی) توسعه و تجهیز فرودگاه‌های موجود چه از نظر ترمینال و چه از نظر باند در دوران برنامه پنجم لازم است و اعتباری معادل ۷,۲ میلیارد ریال بدین منظور پیش‌بینی گردیده است.
پ - ساختمان فرودگاه‌های کشوری جدید: عملیات ساختمانی فرودگاه بین‌المللی تهران که می‌بایست در سال ۱۳۵۹ آماده بهره‌برداری باشد در برنامه‌پنجم شروع و طی برنامه ششم تکمیل خواهد شد.
اعتبار پیش‌بینی شده در برنامه پنجم برای ساختمان این فرودگاه معادل ۶ میلیارد ریال می‌باشد.
در مورد فرودگاه‌های داخلی نیز، با توجه به برنامه‌های توسعه خطوط هواپیمایی ملی ایران اقدام به ساختمان فرودگاه‌های بابلسر و گرگان و تکمیل‌فرودگاه نوشهر خواهد شد. اعتبار پیش‌بینی شده جهت اجرای مجموع این عملیات معادل ۱,۲ میلیارد ریال می‌باشد.
ت - ساختمان فرودگاه‌های کوچک: به منظور توسعه حمل و نقل و پست هوایی بین مراکز و شهرهای عمده استانها و تسهیل ارتباط با قطب‌های‌صنعتی و کشاورزی مهم، در برنامه پنجم نسبت به ایجاد یک سلسله فرودگاه‌های محلی درجه ۲ و ۳ اقدام خواهد شد که پس از آماده شدن، ایجاد و‌اداره خطوط هوایی منظم بین فرودگاه‌های محلی و خطوط هواپیمایی ملی ایران در مراکز استانها به عهده بخش خصوصی گذارده خواهد شد. اعتبار‌پیش‌بینی شده در برنامه پنجم برای ساختمان فرودگاه‌های کوچک در سراسر کشور بالغ بر ۱ میلیارد ریال می‌باشد.
ث - تعمیر و مرمت اساسی فرودگاه‌ها: در برنامه پنجم تعمیر و مرمت اساسی بعضی از فرودگاه‌ها لازم خواهد بود که برای این منظور ۶۰۰ میلیون ریال‌در نظر گرفته شده است.
ج - خرید هواپیماهای کنکورد: با توجه به سیاست و تصمیم دولت در مورد خرید سه فروند هواپیماهای کنکورد برای شرکت هواپیمایی ملی ایران‌اعتباری معادل ۵,۴ میلیارد ریال در اعتبارات برنامه پنجم پیش‌بینی گردیده است.
شرح کلی برنامه فرودگاه‌ها در دوران برنامه پنجم به شرح جدول شماره ۹ است و در ضمن به منظور آموزش کادر فنی هواپیمایی پیش‌بینی لازم برای‌آموزشگاه عالی هواپیمایی کشوری و باشگاه هواپیمایی شاهنشاهی در فصل آموزش و پرورش به عمل آمده است.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۸۶
هواشناسی
هواشناسی: هدفهای عمده برنامه هواشناسی طی دوران برنامه پنجم عبارتند از:
- ادامه و تکمیل ساختمان مرکز هواشناسی در مهرآباد.
- ساختمان و تجهیز برجهای دیده‌بانی در فرودگاه‌های کشور.
- ساختمان و تجهیز فرستنده مخابرات هواشناسی در بندرعباس.
- اجرای برنامه‌های هواشناسی به منظور جلوگیری از آلودگی هوا.
- ساختمان و تجهیز برج دیده‌بانی رادار و جو بالا در پنج فرودگاه.
- ساختمان و تجهیز مراکز هواشناسی در هفت منطقه کشور.
- ساختمان و تجهیز ایستگاه‌های باران‌سنجی و تبخیرسنجی.
- ساختمان و تجهیز ۱۵ ایستگاه اقلیم‌شناسی و ایستگاه مبنا و هواشناسی کشاورزی.
- نصب دستگاه‌های فرستنده در مراکز هواشناسی جهت تکمیل شبکه مخابرات هواشناسی.
- تأسیس چهار ایستگاه سینوپتیک هواشناسی و چهار ایستگاه سینوپتیک دریایی.
- تأسیس ایستگاه‌های هواشناسی خودکار
اعتبار پیش‌بینی شده در برنامه پنجم برای اجرای برنامه‌های فوق معادل ۰,۲ میلیارد ریال می‌باشد. در ضمن برای آموزش کادر فنی و متخصصین‌هواشناسی پیش‌بینی لازم در فصل آموزش و پرورش شده است.
نقشه برداری
نقشه‌برداری: با توجه به اهمیتی که آماده بودن نقشه‌های عمومی هر چه دقیقتر و با مقیاس بزرگتر در اجرای صحیح امور فنی و مهندسی‌طرحهای عمرانی دارد در برنامه پنجم نسبت به تکمیل نقشه‌های عمومی به مقیاس ۵۰۰۰۰:۱ و تهیه نقشه‌های با مقیاس بزرگتر طبق برنامه‌هایی که رفع‌احتیاجات نظامی و کشوری را خواهد نمود اقدام خواهد شد. در ضمن در برنامه پنجم نسبت به تهیه نقشه‌های کاداستر و کاداستر زراعی اقدام لازم به‌عمل خواهد آمد.
اعتباری که در برنامه پنجم جهت اجرای مجموعه عملیات فوق پیش‌بینی گردیده معادل ۳,۱ میلیارد ریال می‌باشد و در مورد تربیت کادر فنی پیش‌بینی‌لازم در فصل آموزش و پرورش به عمل آمده است.
سرمایه گذاری و اعتبارات عمرانی
کل اعتبارات ارتباطات از ۹۹،۹ میلیارد ریال در برنامه چهارم (شامل ۸۴،۷ میلیارد ریال از محل بودجه عمرانی و ۱۵،۲ میلیارد ریال از محل بودجه‌عادی) به ۱۹۶،۸ میلیارد ریال در برنامه پنجم بالغ می‌گردد.
جدول شماره ۱۰ اجزاء اعتبارات فوق را در برنامه پنجم نشان می‌دهد.
جدول شماره ۱۱ کل سرمایه‌گذاری ثابت بخش عمومی و بخش خصوصی را در ارتباطات نشان می‌دهد.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۸۹ الی ۴۴۹۱