حسنعلی منصور
| انقلاب شاه و مردم | حسنعلی منصور | ترور حسنعلی منصور نخست‌وزیر ایران |
حسنعلی منصور به سال ۱۳۰۲ خورشیدی در تهران زاده شد. وی دبستان و دبیرستان را در تهران و آموزش عالی را در رشته حقوق و علوم سیاسی واقتصادی در تهران و پاریس به پایان رسانید.
حسنعلی منصور از سال ۱۳۲۳ به استخدام وزارت امور خارجه در آمد و اداره اطلاعات سوم سیاسی، اول سیاسی و چهارم سیاسی کارکرد. سپس از سوی وزارت خارجه به سفارت کبرای ایران در پاریس برگزیده شد. وی سرکنسول سفارت دولت شاهنشاهی ایران در اشتوتگارت آلمان غربی و رم نیز بود.
در سال ۱۳۳۰ خورشیدی حسنعلی منصور در نخستین کابینه حسین علاء به ریاست کل دفتر نخست وزیری برگزیده شد.[۱] از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۶ دوباره در وزارت امور خارجه به ریاست اداره چهارم سیاسی و ریاست دفتر ویژه وزیر امور خارجه گمارده شد. حسنعلی منصور هم چنین چند دوره در هیات نمایندگی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد.
در سال ۱۳۳۸ در کابینه دکتر اقبال حسنعلی منصور وزیر کار و سپس وزیر بازرگانی شد. پس از کناره گیری دکتر منوچهر اقبال از نخست وزیری دوباره در پست معاون نخست وزیر و کماکان دبیرکل شورای عالی اقتصاد به کار ادامه داد. در شهریور ماه ۱۳۴۱ حسنعلی منصور مدیر عامل شرکت سهامی بیمه شد و تا انتخابات دوره بیست و یکم قانونگذاری مجلس شورای ملی در شرکت سهامی بیمه ماند تا در تابستان ۱۳۴۲ به نمایندگی تهران برای مجلس شورای ملی برگزیده شد.[۲]
حسنعلی منصور ۵ سال رییس هیات نمایندگی در کنفرانس اقتصادی آسیا و خاوردور بود و در سمپوزیوم بین المللی نفت که شهریور ماه ۱۳۴۱ در تهران برگزار شد به ریاست سمپوزیوم برگزیده شد.
حسنعلی منصور بنیادگذار کانون مترقی در سال ۱۳۳۹ بود و در زمانی کوتاه برخی از کسان و کارشناسان در رشته‌های گوناگون به این کانون پیوستند. در انتخابات دوره بیست و یکم تنها از کانون مترقی ۴۲ نماینده برگزیده شدند و این هسته مرکزی فراکسیون ۱۵۰ تَنی در مجلس شورای ملی ایران گردید.
حسنعلی منصور لیدر فراکسیون ایران نوین در مجلس شورای ملی بود و در ۲۴ آذر ماه ۱۳۴۲ به همراه شمار زیادی از هموندان کانون مترقی و گروه‌های دیگر و هم چنین ۱۵۰ تن از نمایندگان مجلس شورای ملی حزب ایران نوین را بنیاد نهاد.[۳]
حسنعلی منصور در ۱۸ اسفند ماه ۱۳۴۲ به نخست وزیری برگزیده شد و کابینه خود را بی‌درنگ تشکیل داد.[۴] منصور یک بار کابینه خود را در ۱۵ شهریور ماه ۱۳۴۳ ترمیم کرد.
در بامداد ۱ بهمن ماه ۱۳۴۳ به حسنعلی منصور نخست‌وزیر ایران جلوی در بزرگ مجلس شورای ملی بهارستان سه گلوله شلیک شد. نخستین گلوله به گلوی نخست‌وزیر خورد و وی بی‌درنگ به زمین افتاد، گلوله دوم به شکم و مثانه منصور شلیک شد. گلوله‌ها از سوی محمد بخارایی و قاتل دیگری از هموندان فداییان اسلام شلیک شد. حسنعلی منصور در روز ۶ بهمن ماه ۱۳۴۳ در بیمارستان پارس پس از ۱۳۲ ساعت مبارزه با مرگ در راه خدمت به ایران درگذشت.[۵]
در روز ۱۳ اسفند ماه ۱۳۴۳ آیین چهلمین روز درگذشت، زنده یاد منصور نخست وزیر پیشین ایران با شکوه فراوان در پهنه آرامگاه رضا شاه بزرگ برگزار شد. در همین روز مجلس شورای ملی در یک پیشنهاد قانونی کارهای حسنعلی منصور نخست وزیر را ارج نهاد و کوشش‌های وی را در راه به انجام رساندن برنامه‌های اصلاحی کشور ستود.
در آیین باشکوه چهلم نخست وزیر پیشین شمار بسیاری از سران و بزرگان کشور، هموندان حزب ایران نوین و دوستان و نزدیکان منصور بودند، یاد او را گرامی داشتند و آرامگاه منصور را گلباران کردند. از ساعت دو و سی دقیقه پس از نیمروز رییس‌های مجلس سنا و مجلس شورای ملی، وزیران، هیات اجراییه و شورای مرکزی حزب ایران نوین، تنی چند از نمایندگان سیاسی خارجی، افسران بلند پایه ارتش شاهنشاهی، شهربانی و ژاندارمری کشور و بلندپایگان وزارتخانه‌ها و سازمان‌های اداری و چندین هزار تن از مردم تهران و شهر ری به ویژه بانوان و کارگران و کشاورزان با تاج‌های گل وارد پهنه آرامگاه شدند. در ساعت ۳ پس از نیمروز بانو فریده همسر منصور به همراهی امیرعباس هویدا نخست وزیر به دیگر سوگواران پیوستند.
در پایان این آیین امیرعباس هویدا و هیات وزیران برای بزرگداشت و ارج نهادن به اعلیحضرت همایون رضا شاه برگ وارد آرامگاه رضا شاه بزرگ پدر ایران نوین شدند.
منبع
نگاه کنید به
- قانون برقراری حقوق وظیفه درباره وراث مرحوم حسنعلی منصور نخست‌وزیر فقید ایران - مصوب ۱۱ فروردین ۱۳۴۴ مجلس شورای ملی و ۲۷ اردیبهشت ۱۳۴۴ مجلس سنا. این قانون در تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۴۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید.
- مذاکرات مجلس شورای ملی ۳ بهمن ۱۳۴۳ نشست ۱۴۳ - بیانات آقای هویدا دائر به ابراز تأثر از سوء قصد علیه آقای نخست وزیر و برقراری خود از طرف اعلیحضرت همایون شاهنشاه به مسئولیت امور دولت
- مذاکرات مجلس شورای ملی ۶ بهمن ۱۳۴۳ نشست ۱۴۴
- مذاکرات مجلس شورای ملی ۸ بهمن ۱۳۴۳ نشست ۱۴۵ - بیانات آقای رییس دایر به ابراز اندوه از شهادت مرحوم حسنعلی منصور نخست وزیر و اجرای یک دقیقه سکوت ـ ختم جلسه