حزب سیاسی چیست
حزب سیاسی چیست؟
گفتگویی در میان ایرانیان درباره بنیاد نهادن حزب‌های سیاسی با الگوی حزب‌های غربی. در ایران حزب‌های با کاراکتر اسلامی وجود دارند. در برون مرز حزب‌هایی مانند حزب توده حزب مشروطه لیبرال دمکرات وجود دارند و حزب دیگری نیز پیدا شده که خود را سوسیال دمکرات نامیده است. همه این حزب‌ها با یک استثنا با حزب‌های کشورهای غربی قابل مقایسه نیست. تنها حزبی که با حزب‌های کشورهای اروپایی می‌توان مقایسه کرد حزب توده است. حزب توده از زمان بنیادنهادنش یک کپی از حزب‌های کمونیست در شوروی یا حزب‌های کمونیست در اروپاست
حزب‌های سیاسی مجموعه‌ای است از گروه‌هایی از مردم هستند. هدف حزب‌ها این است که در انتخابات پارلمان شرکت جویند. پیش نیاز بنیاد نهادن یک حزب این است که باید حکومتی وجود داشته باشند که در آن انتخابات آزاد وجود داشته باشد. انتخابات آزادی یعنی هر شهروندی زن یا مرد بتواند خود را برای پارلمان کاندید نماید و جدا و آزاد از دینی که دارد یا گرایش سیاسی اش و همه شهروندان نیز بتوانند رای بدهند. محدودیت‌ها برای رای دادن و رای آوردن محدویدت سنی کمتر از ۱۸ نباشد و بیشتر از ۷۰ نیابشد سواد خواندن و نوشتن داشته باشد و دارای مغزی سالم باشد.
نخستین انتخابات برای مجلس شورای ملی درتاریخ ۱۶ شهریور ۱۲۸۵ برابر با ۱۹۰۶ نوشته شد. این قانون انتخابات در آن زمان هیچ حزب سیاسی نمی‌شناخت بلکه این قانون یک قانون انتخابات بر پایه طبقه‌های اجتماعی بود.[۱] در آن زمان پنج طبقه اجتماعی تعریف شده بود ۱- شاهزادگان و قاجاریه ۲- علما و طلاب ۳- اعیان و اشرف ۴- تجار و ملاکین ۵- فلاحین و اصناف کاندیداها و رای دهندگان باید از یکی از این طبقات باشند و رای دهندگان تنها می‌توانستند به کاندیدای خود در طبقه اجتماعی خود رای بدهند. برای رای دهندگان شرایط دیگری نیز وجود داشت. ۱- باید که کمترین سن بیست و پنج سال داشته باشند ۲- می‌باید ایرانی باشند ۳- در جای زندگی خود شناخته شده باشند ۴- باید دارنده ملکی باشند که هزار تومان بهای آن باشد و تجار می‌بایستی که دفتر بازرگانی و مجره داشته باشند و اصناف باید دکان دار باشند.
این فرم انتخابات آیینه سیستم فیودالی در آن زمان بود و اینکه چه دینی انتخاب شوندگان و یا انتخاب کنندگان باید داشته باشد اصلا نیامده است. کسانی که به هیچ روی نمی‌توانستند انتخاب شوند و یا انتخاب کنند بانوان تبعه بیگان ورشکسته به تقصیر قاتل و درد و جانی و کسانی که در ارتش خدمت می‌کنند. این مجلس شورای ملی دوره نخست قانون اساسی مشروطه و متمم آن را نوشت.
هنگام انتخابات مجلس شورای ملی دوره قانونگزاری حزب‌هایی در ایران بنیاد نهاده شدند یعنی در سال ۱۹ جولای ۱۹۰۹ برابر با تیر ماه ۱۲۸۸ خورشیدی دو حزب دموکرات عامیون (انقلابی) و اجتماعیون اعتدالیون (اعتدالی) خود را به مجلس شناساندند. انقلابیون مشروطه خواهان بودند و اعتدالیون قاجاریان و ملایان و ملاکین. با پیدا شدن سر وکله حزب‌ها قانون انتخابات نوینی نیز در تاریخ ۱۰ تیر ماه ۱۲۸۸ خورشیدی برابر با ۱ جولای ۱۹۰۹ نوشته شد. [۲]در این قانون انتخابات طبقاتی از میان برداشته شد و بر پایه فشار محمدعلی سلطان قاجار و شیخ فضل الله نوری اسلام به قانون انتخابات رخنه کرد و شرط مسلمان بودن وارد قانون انتخابات شد. یعنی کاندیداها و رای دهندگان بر پایه دینشان طبقه بندی شدند یعنی اسلام مسیحیت کلیمیان و زرتشتیان. سپس مشروطه خواهان توانستند که طبقه شاهزادگان قاجار را از انتخاب شدن محروم بدارند.