جیمی کارتر در تهران مصیبتی بزرگ بر مردم ایران و خاورمیانه ۱۰ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
۱۰ دی ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی مسایل مورد مذاکره شاهنشاه و کارتر
با استقبال شاهنشاه و شهبانو، بعد از ظهر امروز پرزیدنت جیمی کارتر و بانو روزالین کارتر وارد تهران میشوند و ساعتی بعد مذاکرات مهم رهبران یاران و آمریکا آغاز خواهد شد. مذاکرات رهبران دو کشور ایران و آمریکا در دو بخش جداگانه خواهد بود، یک بخش مربوط به مسایل ایران و آمریکا از جمله موضوعات انرژی و نفت و خرید اسلحه و کارخانههای برق اتمی و بخش دیگر مربوط به مسایل بینالمللی از جمله امنیت خلیج فارس و اقیانوس هند و بحران خاورمیانه خواهد بود. به نظر محافل سیاسی تهران مذاکرات تهران تکمیل کننده مذاکرات رهبران دو کشور در واشنگتن است منتهی در تهران زمنیه مساعدتر و موضع ایران محکمتر است. ایران در فاصله یک ماه و نیم اخیر به تقاضای آمریکا و دیگر کشورهای غربی، برای کمک به اقتصاد آن کشورها با افزایش قیمت نفت در وضع فعلی موافقت کرد و به این ترتیب قیمت نفت برای شش ماه اول سال ۱۹۷۸ ثابت ماند و این امر برای آمریکا و کشورهای صنعتی غرب یک مسئله حیاتی است. همین موضوع زمینه مساعدتری برای انجام توقعات ایران از غرب بوجود میآورد. محافل سیاسی معتقدند که مذاکرات تهران بسیاری از مسایل مطروحه در مذاکرات واشنگتن را به حل و فصل نهایی خواهد رسانید.
امشب از جانب شاهنشاه و شهبانو به افتخار میهمانان ضیافتی به شام ترتیب خواهد یافت. کارتر نخستین رئیس جمهوری آمریکا از حزب دمکرات است که رسماً از ایران دیدن میکند. پرزیدنت کارتر امروز که آخرین روز سال جاری مسیحی و فردا که نخستین روز سال جدید مسیحی است در تهران خواهد بود و فردا با بدرقه رسمی تهران را ترک خواهد کرد. یک گروه ۴۸۰ نفری با چهار جت بوئینگ کارتر را در سفر به تهران همراهی میکنند. بیشتر این عده از شخصیتهای دولتی و روزنامهنگاران و فیلمبرداران هستند. گفته میشود در مذاکرات شاهنشاه و کارتر مسایل نفت و انرژی امنیت خلیج فارس و اقیانوس هند و تأمین نیازهای تسلیحاتی ایران و سایر مسایل مورد علاقه دو کشور مطرح میشود. قسمت مشکل و در عین حال مهمترین مذاکرات کارتر در تهران مربوط به مذاکرات وی با ملک حسین است. تا قبل از انتشار طرح صلح بگین نخستوزیر اسراییل ظرف یکی دو روز اخیر خوشبینی زیادی نسبت به نتیجه مذاکرات کارتر و ملک حسین وجود داشت، اما بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه از قول آگاهان سیاسی بیروت، تحولات ۴۸ ساعته اخیر کار پرزیدنت کارتر را برای متقاعد کردن ملک حسین به شرکت در مذاکرات صلح بسیار دشوار کرده است. پادشاه اردن یک روز قبل از عزیمت به تهران، طرح بگین نخستوزیر اسراییل را در مورد ساحل غربی رود اردن رد کرد. پرزیدنت کار قبل از آغاز سفر خود گفت که میخواهد با ملک حسین درباره نقشی که اردن میتواند در حل مسئله ساحل غربی رود اردن ایفا کند گفتگو و تبادل نظر نماید اما اردن برای اعلام نظر خود درباره طرح بگین منتظر ملاقات ملک حسین و کارتر نشد و دولت اردن روز چهارشنبه تأکید کرد که طرح بگین ضربه شدیدی به تلاشهای صلح وارد کرده است. از طرف دیگر، کارتر طرح بگین را به عنوان یک گام مثبت به طور ضمنی تأیید کرده و به این ترتیب برای کارتر مشکل است که بتواند ملک حسین را از ادامه راهی که در مورد مذاکرات صلح مصر و اسراییل پیش گرفته بازدارد. منابع سیاسی در عمان پایتخت اردن نیز گفتند که پرزیدنت کارتر میخواهد از نقطه نظرهای ملک حسین درباره طرح صلح آگاه شود، اما دولت اردن معتقد است که تنها راه استقرار یک صلح عادلانه و پایدار در خاورمیانه تخلیه کلیه مناطق اشغالی و شناسایی حقوق حقه مردم فلسطین از جمله حق خودمختاری آنها است. منابع اردنی گفتند به این ترتیب امیدهای پرزیدنت کارتر برای ترغیب ملک حسین احتمالاً از بین رفته است. در طرح بگین گفته شده است که حضور نظامی اسراییل در ساحل غربی رود اردن باید حفظ شود و این چیزی است که در گذشته کلیه طرفهای اصلی اسراییل و از جمله مصر و اردن آن را رد کردهاند. منابع اردنی اضافه میکنند که دولت اردن هنوز امیدوار است که پرزیدنت کارتر دولت اسراییل را برای خروج از مناطق اشغالی و شناسایی حقوق فلسطینیها تحت فشار بگذارد. مذاکرات پرزیدنت کارتر و ملک حسین فردا صبح انجام میشود و پس از آن کارتر تهران را به قصد دهلی نو ترک میکند. پرزیدنت کارتر ضمناً در تهران پیامی از پرزیدنت زیادباره رئیس جمهوری سومالی توسط شاهنشاه دریافت خواهد کرد. پرزیدنت زیادباره که روز پنجشنبه تهران را ترک کرد، در تهران ضمن انتقاد از غرب گفت، کشورهای غربی در مورد سومالی سیاست صبر و انتظار در پیش گرفتهاند. اهمیت سفر رسانههای گروهی آمریکا بحث درباره دیدار رئیس جمهوری آمریکا از شش کشور جهان را با تأکید بر اهمیت آن همچنان دنبال میکنند.
لوس آنجلس تایمز، دومین نشریه معتبر سراسر آمریکا، ضمن انتشار برنامه سفر ۹ روزه رئیس جمهوری آمریکا و بانو کارتر به شش کشور آسیایی و اروپایی، از جمله ایران، نوشته است: کارتر در تهران پیرامون آینده روابط دو کشور مناسبات اقتصادی و سایر موضوعهای مورد علاقه با شاهنشاه ایران گفتگو خواهند کرد. این روزنامه معتقد است که رئیس جمهوری آمریکا در دیدار از عربستان سعودی پادشاه این کشور را برای پشتیبانی از گفتگوهای صلح خاورمیانه تشویق خواهد کرد. در مجموع روزنامههای غرب آمریکا و رادیو تلویزیونهای این کشور در مقالهها و تفسیرهای ۲۴ ساعت اخیر خود دیدار رئیس جمهوری آمریکا از ۶ کشور جهان را گام مؤثر دیگری در تحکیم روابط بینالمللی آمریکا توصیف کردهاند و بویژه یادآور شدهاند که دیدار کارتر از ایران در استحکام و توسعه بیشتر مناسبات صمیمانه میان دو کشور نقش مؤثری خواهد داشت. ناظران سیاسی در آمریکا نیز ضمن تأکید بر اهمیت این سفر ۹ روزه اظهار عقیده میکنند که دیدار رئیس جمهوری آمریکا از تهران واجد اهمیت خاصی است زیرا علاوه بر گفتگوهای مهم شاهنشاه آریامهر و جیمی کارتر بین رئیس جمهوری آمریکا و پادشاه اردن هاشمی نیز در تهران مذاکرات و تبادل نظرهایی صورت خواهد گرفت. به عقیده این محال، گفتگوهای کارتر- ملک حسین که به ابتکار شاهنشاه ایران صورت میگیرد، بار دیگر تهران را به صورت یکی از مراکز مهم خبری جهان درآورده است. به همین جهت نمایندگان مطبوعات، خبرگزاریها و رادیو تلویزیونهایی که همراه رئیس جمهوری به تهران میآیند خود را برای تهیه گزارشهای مهمی از این دیدارها و مذاکرات آماده کردهاند. سیصد خبرنگار که به همراه پرزیدنت کارتر به تهران میآیند برای مخابره اخبار مربوط به سفر رئیس جمهور آمریکا به تهران و مذاکرات وی با شاهنشاه آریامهر از تسهیلات یک مرکز مخصوص خبری که در هتل هیلتون برپا شده استفاده خواهند کرد. در این مرکز بیست دستگاه تلکس که وسیله اپراتورهای کارآزموده کار میکند و دو خط تلفن مستقیم به واشنگتن و نیویورک در اختیار این خبرنگاران قرار خواهد داشت. این خبرنگاران همچنین خواهند توانست با استفاده از تلویزیون مداربسته نصب شده در مرکز خبری فوق شاهد مراسم مهمانی کاخ نیاوران باشند. در میان روزنامهنگارانی که همراه کارتر به ایران آمدهاند نام کسانی چون والتر کرونکایت و باربارا والترز نیز دیده میشود. کرونکایت کسی است که در برنامه تلویزیونی او پرزیدنت سادات گفت، حاضر است به اسراییل برود و بگین هم در همین برنامه از تصمیم سادات استقبال کرد. باربارا والترز را هم شاید بتوان گرانترین روزنامه نویس تلویزیونی جهان دانست چون چندی پیش وی برای عقد قرارداد همکاری با یکی از شبکههای تلویزیونی آمریکا چندین میلیون دلار دریافت کرد.
کارتر: در انتظار مذاکره با شاهنشاه هستم
پرزیدنت کارتر قبل از عزیمت از واشنگتن به سوی شش کشور جهان از کاخ سفید پیامی به این شرح فرستاد. برای من و همسرم روزالین مایه خوشوقتی است که میتوانیم به ایران سفر کنیم. سفیر اخیر اعلیحضرت شاهنشاه و علیاحضرت شهبانو به ایالات متحده فرصتی به دست داد تا اهمیتی را که برای مناسبات همکاری نزدیک و صمیمانه بین دو کشور ایران و ایالات متحده احساس میکنم شخصاً به اعلیحضرتین ابلاغ و آن را مورد تأکید قرار دهم. دیدار ما همچنین مناسبات نیرومندی را که ایالات متحده و ایران را با طی سالهای متمادی به یکدیگر مرتبط ساخته است بیش از پیش تحکیم خواهد ساخت. در انتظار فرصت دوباره گفتگو و تبادل نظر با اعلیحضرت و دیدار از کشوری هستم که تاریخ و فرهنگ باستانی آن از روزگار جوانی همواره مرا مجذوب خود ساخته است.