تالار رودکی
| شهبانو فرح پهلوی | تالار رودکی | درگاه محمدرضا شاه پهلوی |
شامگاه ۴ آبان ماه ۱۳۴۶ زادروز اعلیحضرت همایونی و پس از انجام آیین تاجگذاری و میهمانی علیاحضرت ملکه پهلوی، شاهنشاه آریامهر و علیاحضرت شهبانو رهسپار تالار رودکی شدند. میهمانان تاجگذاری همه به آیین گشایش تالار رودکی فراخوانده شده بودند. اعلیحضرتین ساعت ۲۲ و ده دقیقه وارد جایگاه سلطنتی شدند. میهمانانی که در تالار بزرگ و بالکن‌ها قرارداشتند به پاخاستند و ابراز شور و هیجان نمودند و اعلیحضرتین با لبخند و تکان دادن دست پاسخ دادند. آنگاه سرود ملی ایران نواخته شد و پهلبد وزیر فرهنگ و هنر در برابر سن سخنان گشایش ساختمان اپرا را ایراد نمود. سپس یکی از استادان دانشگاه تهران قصیده‌ای را که در ستایش از شخصیت بارز اعلیحضرتین و بزرگداشت جشن‌های فرخنده تاجگذاری سروده بود خواند. آنگاه تالار در تاریکی فرورفت و پرده بالارفت و اپرای سرزمین آریامهر در سه بخش زال و رودابه، عشق و دلقک و جشن دهگان اجرا شد.تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی
بخش نخست زال و رودابه در دو تابلو اجرا گردید. خواننده سولیست این برنامه بانو اِولین باغچه بان بود و رل زال و رودابه را بیژن مفید و افسانه دیهیم بازی کردند. کارگرانی پانتومیم از بانو منیر وکیلی بود و ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری در این برنامه شرکت کرد.
عشق و دلقک، کار « وردی » « ماکراس » به همراهی باله ملی ایران بر روی سن آمد. رل‌های گوناگون این تابلو را مرسده تحویلداری، هایده احمدزاده، آواک آبرامیان، ژینوس امیرشاهی، جمشید سقاباشی، آلک شاه نظریان، امین طاعتی، ماریون ویلانیان و والریک آبراهامیان بازی کردند و ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری با این برنامه همراهی نمود.
جشن دهگان اپرایی است در یک پرده که موسیقی آن کار احمد پژمان و چامه آن از منوچهر شیبانی است. سودابه تاجبخش و حسین سرشار واحمد پارسی آواز می‌خوانند. کارگران این برنامه عنایت الله رضایی است و ارکستر سنفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری این تابلو را نیز همراهی می‌کند. جامه‌های هنرمندان در تابلوی نخست از « تئولاو » ، در تابلوی دوم از « ربرت دووارن » و در تابلوی سوم از « هما پرتوی » است . کر گرافی دو تابلو زال و رودابه و عشق و دلقک از سوی روبرت وارن انجام یافته است.
تالار رودکی از کارهای درخشان هنری معماران و مهندسین ایرانی به شمار می‌آید و جلال و شکوه ویژه‌ای دارد. تالار رودکی از مدرن ترین ساختمان‌های اپرا به شمار می‌رود در زمینی به پهنه ۱۵۷۰۰ متر مربع ساخته شده و ۲۷۰۰ متر مربع زیر بنا می‌باشد. تالار نمایش یک اشکوب هم کف با گنجایش ۵۸۰ تن و سه اشکوب بالکن دارد که رویهم رفته گنجایش ۱۵۰۰ تن را دارد. در کنار تالار اصلی چندین اتاق تمرین موسیقی و تاتر، گریم، استراحت هنرپیشگان ، رهبر ارکستر و بخش‌های اداری و سالن ورودی و جای فروش بلیت و رستوران با تهویه هوا، گرمای مرکزی، برق، آب و تلفن ساخته شده است. پهنه تالار اصلی نمایش به جز جای سن و بخش ارکستر ۳۶۰ متر مربع و بلندای آن تا سقف ۱۹ متر می‌باشد. سقف تالار گنبدی و فلزی است و در میان آن یک لوستر بسیار بزرگ کریستال به قطر ۷ متر آویخته شده است. از دیدگاه نمایش در ساختمان این تالار سن گردان آن است که اجرای هر گونه نمایشی را هموار می‌سازد. صحنه از چهار بخش جدا از هم درست شده است. جلوی صحنه ویژه اجرای باله‌ها و اپراها است و آن را می توان تا سه متر پایین برد. دو بخش کناری صحنه را می توان تا شش متر بالا برد و بخش پشتی صحنه گردان است بدین چم که صحنه (سن) این تالار را می توان گرداند و به چپ و راست برد و بلندای آن را تا یک متر و نیم بالا و تا چهار متر و نیم پایین دگرگون ساخت. این تالار برای اجرای نمایش‌های باله، اپرا و کنسرت‌های موسیقی ایرانی و اروپایی به ابتکار شهبانو فرح پهلوی ساخته شد.[۱]
این تالار به نام شاعر پرآوازه ایران قرن سوم هجری رودکی نامیده شد. تالار رودکی در خارج از ایران به نام Tehran Roudaki Hall Opera House شناخته می شد و سازمان باله ملی ایران نیز تا قبل از انحلال در سال ۲۵۳۸ شاهنشاهی در همین مجموعه فعالیت داشته است.
مجموعه تالار رودکی در اصل شامل دو تالار می‌شد . بعد از آشوب در کشور در سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی و روی کار آمدن رژیم اسلامی نام تالار بزرگ‌تر را به تالار وحدت و نام تالار کوچک‌تر را به تالار رودکی دگرگون ساختند.
برنامه‌ها
در این تالار هنرمندان بزرگ ایرانی مانند استاد بنان، حشمت سنجری (رهبر ارکستر سمفونیک تهران) و پری زنگنه (خواننده سوپرانو) کنسرت اجرا کرده‌اند. هم چنین منیر وکیلی دراپراهایی در تالار رودکی همانند اُرفه و اُریدیس با همکاری حسین سرشار، مادام باترفلای، لابوهم، لاتراویاتا و توراندخت نقش داشت.
حسین سرشار از آغاز کار تالار رودکی به‌عنوان سولیست اول مشغول به کار شد و در کنسرت‌هایی به رهبری حشمت سنجری و فرهاد مشکوه شرکت نمود.
در کنار کنسرت‌های هنرمندان ایرانی، ویولونیست‌ها، پیانیست‌ها و رهبران ارکستر نامی جهان چون روجیرو ریچی[۲] هنریک شرینگ[۳]، کلادیو آرائو [۴] در تالار رودکی کنسرت دادند.
موریس بژار[۵] با همکاری هنرمندان ایرانی رقصی را طراحی کرد که در تخت جمشید در جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران به اجرا در آمد.[۶]
رهبر نامی کنسرت هربرت فون کارایان[۷]، ارکستر مجلسی اشتوتگارت[۸] و برلین فیلارموبنک [۹] و دیگر گروه‌های اپرا و باله و ارکستر مجلسی و هم چنین نابغه پانتومیم ماسل مارسو [۱۰] در تالار رودکی برنامه اجرا کردند.
رودلف نوریف، مارگوت فونتین، موریس بژار، الوین ایلی، بیرژیت کولبرگ از هنرمندان پرآوازه در رشته باله کلاسیک و مدرن هستند که در برنامه های سازمان باله ملی ایران همکاری داشته‌اند.
شاهنشاه و شهبانو تالار رودکی را می‌گشایند ۴ آبان ۱۳۴۶
سالن تماشاچیان تالار
کنسرت در تالار
رقص بلوچی توسط رقصندگان هنرستان در تالار رودکی
پوستر اپرای توراندخت و رقص‌های بومی ایران ۱۳۵۰
بن‌مایه‌ها
- ↑ انتشارات دفتر مخصوص شهبانو، تهران ، ۱۳۵۴، ص. ۱۹۰ - ۱۹۲
- ↑ Ricci
- ↑ Henryk Szeryng
- ↑ Claudio Arrau
- ↑ Maurice Bejart
- ↑ جشن‌های ۲۵۰۰ سال بنیانگذاری شاهنشاهی ایران
- ↑ Herbert von Karajan
- ↑ Stuttgarter Kammerorchester
- ↑ Berliner Philharmoniker
- ↑ Marcel Marceau
پیوند به بیرون
- رابرت وارن رهبر باله ملی ایران
- رقص ایرانی و تاریخچه فراموش شده آن نوشته نیما کیان