بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۹
بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۹
۱۳۳۹ بیستمین سال
- در بیستمین سال پادشاهی، جانشین شاهنشاه ایران به دنیا چشم گشود.
- عمر مجلس نوزدهم به آخر رسیده و در پی یک انتخابات پر سر و صدا به سفارش شاهنشاه، نمایندگانی که انتخاب شده‌بودند، به طور گروهی از کار کناره‌گیری کردند.
جشن‌های آغاز سال ۱۳۳۹، بیستمین سال پادشاهی، برابر بود با ماه رمضان و به همین مناسبت مراسم سلام نوروز از ساعت هشت‌ونیم شامگاه در کاخ گلستان آغاز شد و تا دو ساعت و نیم پس از نیمه شب ادامه یافت. در مراسم سلام، شاهنشاه فرمودند:
- «می‌خواهم به همه شما خاطرنشان کنم که همه باید با سرعت بیشتری کار کنیم. و متوجه باشیم که هر دقیقه از وقت ما که تلف بشود قابل جبران نیست.
- نکته دیگر مبارزه با فساد است که دولت باید کوشش خود را در این باره ادامه دهد. من مصمم هستم که در این راه هیچ نوع کوتاهی و قصوری نشود.»
دلگیری‌ها و از میان برداشتن آنها ...
در نخستین روزهای سال ۱۳۳۹ افزون بر پروپاگاند رادیویی روس‌ها علیه ایران، دستگاه تبلیغاتی حکومت عراق نیز بر ضد ایران به کار افتاد، زیرا در پایان ۱۳۳۸ عبدالکریم قاسم، رییس‌جمهوری عراق، نسبت به بخشی از خاک ایران ادعاهایی کرده‌بود که شور میهن‌پرستی همه مردم ایران را برانگیخت و در پی آن رادیوها و سازمان‌های تبلیغاتی دو کشور آغاز به پخش برنامه‌هایی بر ضد یکدیگر نمودند.
در امرداد ماه سال ۱۳۳۹ با ردوبدل کردن پیام‌هایی میان خروشچف، نخست‌وزیر اتحاد شوروی و مهندس شریف‌امامی، نخست‌وزیر جدید ایران، دوباره میان دو کشور ایران و شوروی پیوند دوستی برقرار شد و دولت شوروی از نخست‌وزیر ایران برای سفر به مسکو دعوت کرد که این مسافرت در فروردین‌ماه سال ۱۳۴۰ انجام شد.
همچنین در خردادماه ۱۳۴۰ میان بلندپایگان دولت ایران و عراق گفتگوهایی آغاز شد که به بهتر شدن پیوندهای دو کشور انجامید و پیوند میان ایران و عراق به حال عادی بازگشت.
در سال بیستم پادشاهی همچنین دیدوبازدیدهای دوستانه میان شاهنشاه ایران و سران کشورهای خارجی و مسافرت سران و بزرگان جهان به ایران ادامه یافت.
روز دوشنبه پانزدهم فروردین‌ماه، اعلیحضرت ملک‌حسین، پادشاه اردن، برای یک دیدار رسمی وارد تهران شدند و از سوی شاهنشاه مورد پیشواز قرارگرفتند. پادشاه اردن در نشست مشترک دو مجلس شرکت و سخنرانی نمودند.
روز بیست و چهارم اردیبهشت ماه، شاهنشاه برای بازدید از کشورهای سوئد، بلژیک و اتریش رهسپار اروپاشدند [۱] و پس از دیدار و گفتگو با سران این کشورها راهی کشور سوییس شدند. روز پنجم خرداد ماه کنفرانس دیپلمات‌های ایرانی در ژنو، در پیشگاه شاهنشاه برگزار شد. در این کنفرانس که برای بررسی سیاست خارجی ایران پس از شکست کنفرانس سران کشورهای بزرگ در پاریس برگزار شده‌بود، وزیر امور خارجه و سی تن از دیپلمات‌های ایران شرکت داشتند.
شاهنشاه هنگام بازگشت به میهن در فرودگاه استانبول درنگ کوتاهی فرمودند و پس از دریافت پیام ژنرال گورسل، پرزیدنت حکومت جدید ترکیه، فرمودند:
- «کودتای ترکیه تنها و بهترین وسیله نجات این کشور از وضع بدی بود که اخیراً پیدا کرده‌بود.»
روز نهم خردادماه، دولت ایران حکومت جدید ترکیه را به رسمیت شناخت.
روز بیست‌وسوم آبان‌ماه والاحضرت آکی‌هیتو، ولیعهد ژاپن به همراه همسر خود، پرنسس میشیکو میهمانان کشور شاهنشاهی ایران وارد تهران شدند و از جاها و شهرهای دیدنی ایران بازدید کردند.
ساعت سه پس از ظهر روز پنجشنبه یازدهم اسفندماه، علیاحضرت ملکه انگلستان به همراه همسرشان پرنس فیلیپ بنا به فراخوان رسمی شاهنشاه ایران وارد تهران شدند. ملکه انگلستان و پرنس فیلیپ چهار روز در ایران ماندند و از اسپهان و شیراز دیدن کردند.
کوشش‌های سیاسی و اقتصادی
در پی نشست‌های کمیته نظامی سنتو که روز هشتم فروردین‌ماه در تهران برگزار شده‌بود، در اردیبهشت‌ماه ویران خارجه کشورهای عضو و وابسته به پیمان برای شرکت در کنفرانس وزیران پیمان مرکزی در تهران گردآمدند. کریستین هرتر، وزیر خارجه امریکا – سلوین لوید، وزیر امور خارجه انگلستان - منظور قادر، وزیر خارجه پاکستان – فاتین زورلو، وزیر خارجه ترکیه و آرام، وزیر خارجه ایران هموندان اصلی این کنفرانس بودند. [۲]
در خردادماه موافقتنامه بازرگانی ایران و شوروی برای سال ۱۳۳۹ دستینه شد. برپایه این موافقتنامه گنجایش داد و ستد کالا به بیش از چهارمیلیارد ریال رسید.
نخستین نشست اتحادیه بین‌المللی زنان، روز دوشنبه سی‌ام خردادماه در سازمان زنان زرتشتی در تهران برگزار شد. در این نشست‌ها نماینده یازده کشور پیرامون دشواری های حقوق اجتماعی زنان گفتگو کردند.
در شهریور ماه تغییراتی در بهای نفت خلیج پارس داده‌شد و یک دسته از کمپانی‌های هموند کنسرسیوم بهای نفت ایران را کاهش دادند. همین کار سبب شد که ایران برای برپاساختن اتحادیه‌ای از کشورهای نفت‌خیز و صادرکننده نفت پیشگام شود و سرانجام سازمان پرآوازه "اوپک" به وجود آمد.[۳]
در مهر ماه، شاهنشاه نمایشگاه آلمان غربی را در امیرآباد تهران گشودند. سی‌میلیون مارک هزینه برگزاری این نمایشگاه شده‌بود و پانصد سازمان آلمانی در آن شرکت داشتند.
در آذر ماه مهندس شریف‌امامی، نخست‌وزیر ایران به همراه گروهی رهسپار افغانستان شد و این مسافرت به گسترش پیوندهای دو کشور کمک فراوان کرد.
در همین ماه پیمان وام ۲۶ میلیون دلاری برای راهسازی، بین ایران و صندوق وامهای عمرانی امریکا دستینه شد.
زمین‌لرزه لار
روز چهاردهم اردیبهشت‌ماه، زمین‌لرزه‌ای به مدت چهار ساعت در لار روی داد که شهر لار و دهکده گرماش را با خاک یکسان کرد.[۴]
با پیش‌آمدن این زمین‌لرزه، هزاران نفر کشته شدند و شیر و خورشید سرخ از تمام مردم برای کمک به آسیب‌دیدگان کمک خواست.[۵]
با کمک مردم و به یاری شیر و خورشید سرخ، در کنار ویرانه‌های لار، شهر جدیدی بنا گشت.
بخشش املاک سلطنتی
بخشش املاک سلطنتی در سال بیستم پادشاهی نیز همچنان دنبال شد. در آیین باشکوه و پرشوری که در روز یازدهم اردیبهشت ماه در کاخ مرمر برگزارشد، ۱۱۷۰ کشاورز دارنده آب و ملک شدند. پهنه زمین‌هایی که آن روز به کشاورزان بخشیده شد، سه‌هزاروسدوبیست هکتار از هفت روستای مازندران بود.[۶]
انتخابات و مجلس
روز پنجشنبه نوزدهم خردادماه، دوره نوزدهم قانونگذاری که دوره آن چهار سال بود، پس از چهل‌وهشت ماه کار و پذیرش ۸۷۰ لایحه، به پایان رسید.
در همان روزها، مبارزات انتخاباتی به سختی آغاز شد. سه گروهی که در این مبارزات شرکت داشتند: حزب ملیون به رهبری دکتر اقبال نخست‌وزیر، حزب مردم به رهبری آقای علم و منفردین.
انتخابات دوره بیستم قانونگذاری به این سبب که جنبه گروهی داشت، مورد توجه گروههای گوناگون بود و مردم با هیجان آماده شرکت در مبارزات انتخاباتی گشته بودند. در جریان انتخابات از سوی رهبران دو گروه و همچنین منفردین، سخنرانی‌های تندی انجام شد، تا آنجا که در پاره‌ای از شهرستان‌ها مبارزات انتخاباتی به زدوخوردهای سخت و خونین انجامید. تا سرانجام در پایان امردادماه انتخابات در تهران پایان یافت و شمردن آرا آغاز گردید. آرایی که در این انتخابات گرفته‌شد رویهم ۹۸۵۰۰ رای بود.
در گذران خواندن آرا، ناخشنودی مردم از انتخابات چه در تهران و چه در شهرستان‌ها بالاگرفت تا آنجا که مردم به شاهنشاه پناه جستند. شاهنشاه در گفتگوی ماهانه خود با مدیران روزنامه‌ها، هنگامی که گفتگو درباره انتخابات به میان آمد، بسیار رک فرمودند:
- «از جریان انتخابات راضی نیستم»
در پی گفتگوی مطبوعاتی شاهنشاه، گروه‌گروه رییس ها و هموندان انجمن‌های فرعی دیده‌وری (نظارت) از کارشان کناره‌گرفتند و دولت نیز در برابر این رویدادها ناچار به کناره‌گیری شد.
پس از کناره‌گیری دولت دکتر منوچهر اقبال، شاهنشاه فرمان نخست‌وزیری شریف‌امامی را صادر فرمودند [۷] و سپس در پی پیامی، برای آن شمار از نمایندگان که برگزیده شده‌بودند، یادآور شدند که:
- «مصلحت این است که نمایندگان به طور دسته‌جمعی استعفاکنند تا مجال آن داده‌شود که انتخابات جدید با نهایت بی‌طرفی و بی‌نظری در کشور انجام گردد.»
بدین سان نمایندگانی که تا آن تاریخ انتخاب گشته‌بودند یکی پس از دیگری از کار کناره‌گیری کردند و انتخابات باطل شد.
پس از باطل شدن انتخابات، درحزب‌های مردم و ملیون نیز دگرگونی هایی انجام یافت و اسداله علم، دبیر کل حزب مردم و دکتر کاسمی، دبیر کل حزب ملیون از پست خود کناره گرفتند.
بار دیگر در نخستین روزهای دی‌ماه، حزب های ملیون و مردم، هر کدام کاندیداهای خود را شناساندند (معرفی کردند) و گروهی از منفردین نیز گرد هم آمده آغاز به فعالیت کردند.
سرانجام در روز چهارشنبه چهاردهم دی‌ماه، دستور انتخابات از سوی وزارت کشور داده و "انتخابات زمستانی" آغازشد. نزدیک به ۱۸۰ نماینده از تهران و ولایات برگزیده شدند و مجلس شورای ملی روز سه‌شنبه دوم اسفند ماه سال ۱۳۳۹ با بیانات اعلیحضرت همایون شاهنشاهی گشایش یافت.[۸]
نخستین جلسه رسمی مجلس بیستم، بی‌درنگ به ریاست آقای جمال اخوی، نماینده تهران برگزار شد و مجلس آغاز به کار کرد. [۹] [۱۰]
تعطیل دانشگاه ...
روز شنبه پانزدهم بهمن‌ماه به سبب راه‌پیمایی که در دانشگاه و دانشسرای عالی، هم زمان با برگزاری انتخابات تهران انجام یافت، بنا بر تصمیم شورای دانشگاه، دانشسرای عالی و دانشگاه تهران بسته شد و آگهی زیر از سوی دانشگاه پخش گردید:
- «چون عده‌ای از دانشجویان با وجود اعلامیه رئیس دانشگاه و تذکرات رؤسای دانشکده‌ها، دانشجویان را به اعتصاب واداشته و با اینکه استادان در سر کلاس حاضر بودند، مانع تدریس شده و کلاسها را تعطیل کرده‌اند و با این عمل رعایت احترام استادان خود را که به این روش معترض می‌باشند ننموده و با وجود نصایحی که به آنان شده، شب دانشگاه را ترک نکرده‌اند و ضمناً چون طبق اخبار واصله فردا عده‌ای آشوبگر در لباس دانشجو قصد اخلال و حتی ایجاد حوادث نامطلوب و تأسف‌آوری را در دانشگاه دارند، لذا به منظور حفظ دانشجویان و حرمت دانشگاه، تصمیم گرفته‌شد تا آگهی ثانوی دروس دانشگاه تعطیل باشد.»
شاهنشاه ایران دارای جانشین شد
مهمترین رویداد سال بیستم پادشاهی، زادروز خجسته والاحضرت رضا پهلوی، جانشین شاهنشاه ایران، در نهم آبان‌ماه ۱۳۳۹ بود.
در روزهای پایانی سال ۱۳۳۸ از سوی درباره شاهنشاهی آگاهی داده شده‌بود که علیاحضرت شهبانوباردار هستند و مردم ایران پیوسته با شور و هیجان چشم به راه زاده شدن نخسیتن فرزند شاهنشاه و شهبانو بودند که خداوند جانشینی به شاهنشاه و کشور ایران هدیه فرماید.
به نیایش مردم پاسخ داده‌شد و ساعت یازده‌وپنجاه دقیقه بامداد روز دوشنبه نهم آبان‌ماه، در اتاق شماره ۲۴۶ زایشگاه حمایت مادران، شهبانوی ایران پسری به دنیا آوردند.
با این خبر، سرتاسر کشور در شادی و سرور فرو رفت و مردم ایران که آرزوی دیرینه خود را برآورده‌شده می‌دیدند، با آذین بستن خیابان‌ها و برپاداشتن تاق نصرت و آیین جشن و سرور و پایکوبی، در شادمانی شاهنشاه و شهبانوی خود شریک شدند.
جشن‌هایی که به مناسبت زادروز همایون جانشین پادشاهی ایران برپاشده‌بود، سه روز تمام به درازا کشید و هنگامی که شاهنشاه و شهبانو به همراه نوزاد خود از زایشگاه جنوب شهر به سوی کاخ سلطنتی تشریف‌فرما می‌شدند، همه خیابان ها غرق در گل بود. هنگامی که شاهنشاه و شهبانو جانشین پادشاهی ایران را به کاخ سلطنتی می‌بردند، تهران غرق در گل بود و شور و هیجان و شادی مردم آن چنان بود که چندین ساعت به درازا کشید تا خوروی سلطنتی از میان انبوه مردم گذشت و به کاخ شاهنشاهی رسید.
روز چهارشنبه چهاردهم آبان‌ماه، نوزاد سلطنتی به طور رسمی به نام والاحضرت همایون رضا پهلوی نامیده‌شد و در روز هفتم تولد نوزاد، فرمانی مبنی بر ولایتعهدی والاحضرت رضا، از سوی شاهنشاه صادرگشت.
(زیرنویس عکسها):
در شورای وزیران پیمان مرکزی، وزیران خارجه کشورهای وابسته و پیوسته شرکت داشتند.
نیز نگاه کنید به
- سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سال ۱۳۳۹ خورشیدی تازی
- سفر محمدرضا شاه پهلوی به سوئد بلژیک و اتریش ۱۴ اردیبهشت ۱۳۳۹ - ۸ خرداد ۱۳۳۹
بن‌مایه‌ها
- ↑ سفر محمدرضا شاه پهلوی به سوئد بلژیک و اتریش ۱۴ اردیبهشت ۱۳۳۹ - ۸ خرداد ۱۳۳۹
- ↑ پیمان سنتو
- ↑ اوپک
- ↑ قانون راجع به اجازه اعطای یکصد و ده میلیون ریال به هیات جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران به منظور ساختمان شهرلار و اقدامات عمرانی در استان هفتم
- ↑ جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران
- ↑ املاک سلطنتی
- ↑ تصمیم قانونی دایر به‌ابراز رای‌اعتماد به دولت جناب آقای مهندس شریف‌امامی نخست‌وزیر
- ↑ سخنرانی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام گشایش بیستمین دوره قانونگذاری مجلس شورای ملی ۲ اسفند ماه ۱۳۳۹
- ↑ مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیستم
- ↑ مجلس شورای ملی مذاکرات دوره قانونگذاری بیستم