بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۶
بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۶
۱۳۳۶ هفدهمین سال
سال دیدوبازدیدها و تلاش‌های ثمربخش
- در سایه امنیت و پایداری، گام‌های بلندی در راه پیشرفت کشور برداشته‌شد.
- زمانی که شاهنشاه از این رویداد دلخراش زلزله شمال آگاهی یافتند، درمان خود را در خارج ناتمام گذاشته، بی‌درنگ به کشور بازگشتند.
در سال هفدهم، پیوندهای دوستانه میان شاهنشاه و رهبران جهان همچنان گسترده‌تر شد و به سبب سفرهای رسمی شاهنشاه به کشورهای خارج و دیدار رسمی سران دیگر کشورها از ایران، جهانیان بیش از پیش با کشور ایران و جنبشی که برای پیشرفت به رهبری شاهنشاه در این سرزمین آغاز گشته‌بود، آشناشدند.
روز هشتم فروردین‌ماه سال ۱۳۳۶ دکتر آدناور، صدراعظم آلمان فدرال، به دعوت دولت ایران به تهران آمد و به پیشگاه شاهنشاه بار یافت.
شب سی‌ام اردیبهشت‌ماه با دعوت رسمی ژنرال فرانکو ، شاهنشاه و ثریا ملکه ایران رهسپار کشور اسپانیا شدند و پس از پانزده روز اقامت در کشورهای اروپایی، در روز ۲۱ تیرماه به تهران بازگشتند.
روز شانزدهم شهریورماه به دعوت شاهنشاه ایران، آقای گرونچی، پرزیدنت ایتالیا، برای یک دیدار رسمی به تهران وارد شد.
روز بیست‌وششم مهرماه، پادشاه و نایب‌السلطنه عراق به تهران آمدند.
روز چهارم بهمن‌ماه، جان فاستر دالس، وزیر امور خارجه ایالات متحده، به تهران آمد و طی چند روز اقامت، با شاهنشاه و اولیای دولت ایران دیدار و گفتگو کرد.
همچنین روز ششم خردادماه، رفیق کورالتای، رئیس مجلس ملی ترکیه، که پس از رئیس‌جمهوری مهمترین شخصیت کشور ترکیه شمرده می‌شد، وارد تهران شد. رفیق کورالتای که با یک گروه پارلمانی به ایران آمده‌بود، از سازمان "اطلاعات" بازدید کرد و با نویسندگان و کارکنان آن آشنا شد.
دولت دکتر منوچهر اقبال ...
روز پانزدهم فروردین‌ماه، آقای علاء کناره‌گیری دولت را به حضور ملوکانه تقدیم داشت و به فرمان شاهنشاه، آقای دکتر اقبال عهده‌دار تشکیل کابینه شد.[۱]
وزیران کابینه دکتر منوچهر اقبال:
- - دکتر علیقلی اردلان، وزیر امور خارجه
- – دکتر فتح‌الله جلالی، وزیر کشور
- – دکتر محمود مهران، وزیر فرهنگ
- – دکتر عبدالحسین راجی، وزیر بهداری
- – مهندس طالقانی، وزیر مشاور
- – علی‌اصغر ناصر، وزیر دارایی
- – سرتیپ ضرغام، وزیر گمرکات و انحصارات
- – سرلشگر وثوق، وزیر جنگ – سرلشگر انصاری، وزیر راه
- – سرتیپ اخوی، وزیر کشاورزی
- – مهندس شریف‌امامی، وزیر صنایع و معادن
- – مهندس اشراقی، وزیر پست و تلگراف
- – مصطفی تجدد، وزیر بازرگانی
- – آقاخان بختیار، وزیر کار.
زمین‌لرزه شمال
بامداد یازدهم تیرماه زمین‌لرزه بسیار سخت و بی‌سابقه‌ای در سراسر مناطق شمالی کشور روی داد و به ویژه در کوهپایه‌های لاریجان و فیروزکوه آسیب زیادی رسانید. در پی این زمین‌لرزه که تنها در یک ناحیه ۴۰۰ نفر کشته و سه‌هزار گمشده و ده‌ها هزار مجروح داشت و ده‌ها دهکده را با خاک یکسان ساخته‌بود، در کشور سوگواری همگانی اعلام گردید.[۲]
این رویداد غم‌انگیز سبب شد که شاهنشاه درمان خود را در اروپا نیمه تمام گذارده، به کشور بازگردند و بی‌درنگ پس از ورود به کشور در سخنانی چنین فرمودند:
- «پیشامد اسفناک وقوع زلزله در شمال مایه کمال تأسف ما است، ولی نه تنها نباید این پیشامد اراده ما را در راه پیشرفت میهن عزیز سست کند، بلکه باید ما را مصمم‌تر سازد و جدی‌تر پیش برویم.
- این حادثه ناگوار ما را بیش از پیش وادار به خدمتگزاری می‌کند. جدیت بسیار نماییم تا بتوانیم آلام و مصائب وارده را تا حدی جبران کنیم. من هم انشاءالله تا بتوانم سعی می‌کنم که هر چه در قدرت دارم به کار بندم برای آنکه از بدبختی و آلام مردم آسیب‌دیده کاسته‌شود.»
پس از آن شاهنشاه خود نیز برای سرکشی به نقاط آسیب‌دیده، رهسپار شمال شدند و پس از بازدید از زیرآب و پل سفید و بابل و چند شهر دیگر با اسب به سنگ‌چال، مرکز زمین‌لرزه[۳] تشریف‌فرما شدند و با وجود بدی راه از نزدیک از یکایک نقاط آسیب‌دیده بازدید کردند و با خودرو و اسب و قاطر از نقاط زلزله‌زده لاریجان دیدار و دومیلیون‌ونیم ریال برای ساختن خانه در نقاط آسیب‌دیده دادند.
اما هنوز دردهای ناشی از زمین‌لرزه شمال فروکش نکرده‌بود، که در آذرماه زمین‌لرزه شدید دیگری منطقه غرب ایران را ویران ساخت و به ویژه در نواحی کردستان شمار زیادی کشته‌شدند. دهات با خاک یکسان شدند و مردم خانه و زندگی خود را از دست دادند.
این بار نیز شاهنشاه و جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران و مردم برای از بین بردن دردهای آسیب‌دیدگان شتافتند و شاهنشاه از نقاط زلزله‌زده دیدن فرمودند.[۴]
کنگره مجلسها
برپایه تصمیم مجلس مؤسسان دوم که تشکیل مجلس واحدی را از نمایندگان دو مجلس برای یک بار مقرر داشته‌بود، در ساعت پنج و سه‌ربع پس از ظهر روز یکشنبه بیست و نهم اردیبهشت‌ماه، کنگره‌ای دربرگیرنده نمایندگان مجلس‌های سنا و شورا به ریاست آقای صدر، رییس مجلس سنا، در تالار ساختمان بهارستان برگزار شد.
این کنگره، اصول چهارم، پنجم، ششم، هفتم، هشتم و چهل و نهم قانون اساسی را مورد بررسی دوباره قرار داد و به موجب مصوبات کنگره، شمار نمایندگان مجلس شورای ملی از ۱۳۶ نفر به دویست نفر و دوره نمایندگی از دو سال به چهار سال افزایش یافت.
دستگیری خسرو روزبه
شب شانزدهم تیرماه، نیروهایی که چندین ماه برای یافتن سروان پیشین ارتش، خسرو روزبه، رییس سازمان نظامی حزب توده، کوشش می‌کردند، موفق به یافتن وی گشتند. هنگام دستگیری روزبه، بین او و نیروهای انتظامی تیراندازی شد و درنتیجه هم روزبه و هم یکی از نیروهای انتظامی زخمی شدند. روزبه روز ۱۶ تیرماه جراحی شد و سپس در دادگاه نظامی محکوم به اعدام و تیرباران شد.
جشن نفت
نوزدهم اسفندماه، پنجاهمین سال آغاز بهره‌برداری از نفت ایران جشن گرفته‌شد و در این جشن شاهنشاه فرمودند:
- «مایلیم هر چه زودتر از منابع عظیم نفت برای ترقی و تعالی مردم این کشور استفاده شود.»
شاهنشاه در سازمان روزنامه اطلاعات
عصر روز بیست‌‌ویکم اسفندماه، اعلیحضرت همایونی برای گشایش سازمان جدید حروفچینی ماشینی "لاینو تایپ" به سازمان اطلاعات تشریف‌فرما شدند و در آیین باشکوهی با بریدن نوار سه‌رنگ، سالن حروفچینی اطلاعات را گشودند. با گشایش این تالار، حروفچینی که با دست انجام می‌شد، به حروفچینی با ماشین دگرگون گردید.
نخست‌وزیر، وزیران، رؤسای مجلسها و گروهی از بزرگان کشوری و لشگری در این آیین بودند و شاهنشاه را در بازدید از بخش‌های گوناگون نوشتاری و فنی و اداری سازمان اطلاعات همراهی کردند. این یک روز تاریخی و فراموش‌نشدنی در زندگی مطبوعات ایران بود.
تلاش‌های عمرانی و اصلاحی
در هفدهمین سال پادشاهی، کارهای عمرانی و اصلاحی در کشور همچنان ادامه داشت و به جبران عقب‌ماندگی‌های گذشته هر چند روز یک بار، یک کار تازه عمرانی و اصلاحی در گوشه‌ای از کشور انجام می‌گرفت که این بخشی از آن است:[۵]
۱۷ فروردین‌ماه: نخستین گروه روستازادگان که شامل ۳۶ نفر از کشاورزان جوان ایرانی که سال گذشته به فرمان شاهنشاه از سوی اداره املاک به آلمان رفته‌بودند، به تهران بازگشتند. شاهنشاه مقرر فرمودند که به هر یک از این روستازادگان ده هکتار زمین کشاورزی و یک خانه برای زندگی از سوی اداره املاک پهلوی واگذارشود.
۲۹ فروردین ماه: بازدید شاهنشاه از تصفیه‌خانه آب تهران بازدید فرمودند.
۵ اردیبهشت ماه: شاهنشاه سد گلپایگان را در آیینی گشودند. در این آیین دکتر منوچهر اقبال نخست‌وزیر، سپهبد یزدان‌پناه، سرتیپ اخوی و مهندس جفرودی نیز بودند.[۶]
۱۲ اردیبهشت ماه: شاهنشاه راه‌آهن تهران – مشهد را که از بزرگترین شاهراه‌های ایران است، در شهر مشهد گشایش فرمودند.[۷]
۱۴ اردیبهشت ماه: شاهنشاه آسایشگاه مسلولین مشهد را گشودند.
۱۵ اردیبهشت‌ماه: شاهنشاه کارخانه قند چناران را در مشهد گشودند.
۲۶ اردیبهشت‌ماه: شاهنشاه آزمایشگاه خاکشناسی بنگاه آبیاری را در امیرآباد گشودند.
۲۹ اردیبهشت‌ماه: بیمارستان جدید وزارت راه گشایش یافت.
۱۰ مردادماه: قانون نفت که مورد پذیرش مجلسها قرار گرفته‌بود، از سوی همایونی دستینه شد [۸] و با پذیرش لایحه پیمان نفت به نسبت "۷۵ –۲۵" با شرکت ایتالیایی "آجیپ مینراریا"، برگ تازه‌ای در تاریخ پیمانهای نفتی جهان گشوده‌شد.[۹]
۱۷ شهریورماه: شاهنشاه یک‌سد تن بذر به عشایر بویراحمدی پیشکش فرمودند که میان آنان پخش شد.
۱۵ مهرماه: شاهنشاه در شورای عالی اقتصاد دستور ساختمان سه تالار را صادر فرمودند.
۱۱ آبان‌ماه: شاهنشاه به ۶۰۰ خانواده روستایی اسناد مالکیت هدیه فرمودند. سرپرست املاک گزارش داد که تاکنون ۹۹۵ روستا از املاک پهلوی میان کشاورزان تقسیم شده‌است.
۱۸ آبان‌ماه: شاهنشاه کاخ جدید انجمن ملی تربیت‌بدنی را گشودند.
۱ آذرماه: به فرمان شاهنشاه از سوی املاک پهلوی کوپن‌های گرفتن ذغال مجانی در اختیار تهی‌دستان گذاشته‌شد.
۱۴ آذرماه: در نشست شورای عالی اقتصاد در پیشگاه ملوکانه، به امر شاهنشاه سه‌میلیاردونیم ریال اضافه اعتبار ارز با پشتوانه اسکناس برای کارهای تولیدی و کشاورزی ویژه شد.
۲۴ آذرماه: شاهنشاه فروشگاه بزرگ فردوسی را گشایش فرمودند.
۲۵ آذرماه: اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی و ملکه ثریا به دعوت کامیل شمعون پرزیدنت لبنان برای یک دیدار هفت روزه رهسپار بیروت شدند.[۱۰]
۵ اسفندماه: شاهنشاه سالن سرپوشیده ورزشی دانشگاه تهران را گشودند.
۲۴ اسفندماه: شاهنشاه فرستنده صد کیلو واتی رادیو ایران را که قویترین دستگاه فرستنده خاورمیانه است گشودند.
بن‌مایه‌ها
- ↑ تصمیم قانونی دایر به‌ابراز رای‌اعتماد به دولت آقای دکتر منوچهر اقبال نخست‌وزیر فروردین ۱۳۳۶
- ↑ پیام اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران به اهالی خراسان ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۳۳۶
- ↑ Epicenter
- ↑ جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران
- ↑ برنامه عمرانی دوم
- ↑ سدهای ایران
- ↑ راه‌آهن سراسری ایران
- ↑ تصمیم‌های مجلس شورای ملی درباره نفت و گاز
- ↑ قانون مربوط به موافقتنامه تفحص و اکتشاف و استخراج و بهره‌برداری نفت بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت آجیپ مینراریا
- ↑ سفر رسمی اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر و ملکه ثریا به لبنان ۲۵ آذر ۱۳۳۶ - ۲ دی ۱۳۳۶