بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران هنگام باریابی نمایندگان مجلس سنا و شورای ملی و طبقات مردم ۲۵ دی ماه ۱۳۳۹
| برنامه عمرانی دوم | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۹ |
۲۵ دی ۱۳۳۹
از بیانات شاهنشاه در سلام عید مبعث
برای ما این روز سعید مظهر عالیترین اصول معنویت و اخلاق است. در دنیای ما جوامعی هستند که متأسفانه اساس کارشان صرفاً بر مادیات قرار دارد و شاید هم به پیشرفت‌های علمی و صنعتی مهمی نائل شده‌باشند، ولی این پیشرفت‌ها تا وقتی که با معنویات همراه نباشد، حاصلی ندارد، زیرا به صرف فشار نمی‌توان بشر را اداره کرد و آنهایی هم که فقط اسیر مادیات هستند، بالاخره موقعی از خواب بیدار می‌شوند.
ما اگر حقیقتاً همین اصول را همیشه در مد نظر داشته‌باشیم، مسلماً پیشرفت خواهیم‌کرد. پیشرفت مادی مملکت به خوبی شروع شده‌است و البته با سرعت نیز ادامه خواهدیافت، ولی باید به موازات آن پیشرفت و استحکام معنوی جامعه را نیز در نظر داشته‌باشیم. اگر این پیشرفت مادی با همین سرعت ادامه داشته‌باشد و پیشرفت معنوی رضایتبخش نباشد، وجود این فاصله مایه مضرات کلی خواهدبود. البته منظورم از معنویات، اصولی است که باید هر جامعه متمدنی را امروز رهبری بکند و علمای اجتماعی و فلسفی و دینی همکاری کنند که پیشرفت معنوی و پیشرفت مادی بتواند با هم توأم بشود. درست است ما همگی کلیاتی را در این باره می‌دانیم، ولی این مطلب خیلی حساس است و باید در این قسمت اهل فن مطالعه کنند و البته از هر راهنمایی که به نظرشان برسد، مضایقه نخواهندکرد.
پیغمبر بزرگ ما وقتی که در راه حق قیام فرمود و علیه بت‌پرستی و ماده‌پرستی به مبارزه پرداخت، به کلی تنها بود، ولی ایمانی که در وجود او بود، بالاتر از تمام اشکالات بود. در پرتو همین نیروی ایمان همه ما دیده و شنیده و خوانده‌ایم که او چه کرد و برای ما چه تعالیمی عالی باقی گذارد. امروز برای ما که به دین او مؤمن و معتقد هستیم، واجب است که در این دنیایی که متأسفانه بسیاری از ظواهرش صرفاً بر اصول مادی گذاشته شده‌است، بتوانیم از تعالیم بزرگ رسول اکرم پیروی کنیم و ماده را تحت تسلط معنی قرار دهیم و خطراتی را که ماده‌پرستی صرف در جامعه به وجود می‌آورد، از میان ببریم.
ممکن است بعضی‌ها فکر کنند که اصول ماده‌پرستی برای پیشرفت صنعت و شاید علم وسیله مفیدی بوده و اشخاصی که این راه را در پیش گرفته‌اند، نتایجی گرفته و بهره‌برداری‌هایی کرده‌اند، ولی در مقابل نمی‌توان گفت که کسانی هم که به اصول معنوی مقید بوده و هستند، در قسمت علوم و اختراعات و صنایع پیشرفت نکرده‌اند، منتهی ایشان این پیشرفت‌ها را با احترام به اصولی که می‌باید مسلماً راهنمای بشر باشد، توأم کرده‌اند. البته ما آن اصولی را که خودمان به آن معتقد هستیم کامل‌تر و بالاتر از کلیه اصول دیگر می‌دانیم و برای ما نیز کار آسانی است که پیشرفت‌های مادی را که امروز بشریت و جامعه به آنها احتیاج دارد، با این مبانی اخلاقی و روحی و مذهبی توأم بکنیم. اگر همه افراد ملت با اعتقاد راسخ در این راه قدم بردارند، موفقیت ما حتمی است و این مطلبی است که به عقیده من هر فردی و هر رئیس خانواده‌ای که در این مملکت زندگی می‌کند، باید رعایت آن را بر خودش فرض بداند و متوجه باشد که پیروی از این اصول هم باعث رستگاری خود او و هم خدمت به جامعه‌ای خواهدبود که بعد از او در همین مملکت زندگی خواهدکرد.
البته در این مورد مسئولیت بعضی از افراد بیشتر از دیگران است و آن افراد کسانی هستند که به وسیله‌ای می‌توانند سایرین را تحت تأثیر قرار دهند و یا مستقیماً آنها را تعلیم دهند، من‌جمله کسانی هستند که در فرهنگ کشور خدمت می‌کنند. طبعاً فرهنگ از ابتدایی‌ترین قسمت‌ها، یعنی کودکستان‌ها و دبستان‌ها تا مراحل نهایی، یعنی دانشگاه‌ها را شامل می‌شود. همه مربیان اجتماعی هر یک به نوبه خود وظیفه‌ای دارند که درمورد بعضی بیشتر و درمورد برخی کمتر است، ولی هیچ فردی، به خصوص اگر کارمند دولت باشد، از این مسئولیت و وظیفه بر کنار نیست.
احتیاج به تذکر نیست که وظیفه‌ای که قضات دارند وظیفه بسیار عالی و بزرگ و سنگینی است. البته از ما، فراهم کردن وسایل کار آقایان است و از شما، مراقبت کامل در اجرای اصل عدالت که پایه اساسی حیات هر جامعه‌ای است. باید کاری کنید که این اساس هر روز استوارتر و محکم‌تر گردد. در وضع محاکم و هیأت قضات باید از هر جهت دقت و مراقبت شود. البته باید زندگی قضات تأمین و مرفه باشد، تا خدای نخواسته کسی از آنان روی اجبار و احتیاجات زندگی منحرف نشود. وقتی که این طور باشد، مسلماً خیلی به ندرت اتفاق می‌افتد که کسی اصولاً آدم منحرفی باشد و از وظیفه‌شناسی تخطی کند. ما در نظر داریم در درجه اول فکری برای تأمین مسکن آقایان و اصولاً عموم کارمندان دولت بکنیم و در عین حال به تأسیس شرکت‌های تعاونی اقدام کنیم که احتیاجات روزانه را به قیمت نازلی در دسترس همه قرار دهند، و الا اضافه کردن حقوق به همان نسبت قیمت اجناس را بالا می‌برد و نتیجه‌ای نخواهدداشت.
امیدوارم تحت تعلیمات دین مبین اسلام، عموم افراد این مملکت، به خصوص کارکنان سازمان‌های اقتصادی بتوانند روزبه‌روز بیشتر در انجام وظیفه خود توفیق یابند.
خوشبختانه ما کارهای اولیه و مقدماتی و در بعضی قسمت‌ها کارهای اساسی را انجام داده‌ایم و فکر می‌کنیم که در آتیه کارها با سرعت خیلی بیشتری پیشرفت کند و جامعه ما در میان ملل این قسمت از دنیا، به پیشرفت‌های عظیمی نائل گردد. بی اینکه بخواهم از ممالک خاصی اسم ببرم، می‌توانم بگویم که در این قسمت از جهان اگر درست دقت کنیم مملکتی که می‌تواند امید آینده بسیار درخشانی را داشته‌باشد، مملکت ایران است، برای اینکه از یک طرف ما ثروت طبیعی و خداداده داریم و از طرف دیگر دارای تمدن کهنسالی هستیم که در پرتو آن در نزد افراد این ملت قدیمی و مستعد به طور واضحی جرقه‌های نبوغ و استعداد فکری و بدنی مشاهده می‌شود. در عین حال ما دچار اشکال زیادی جمعیت نیستیم که فکر کنیم بعد از همه زحمت‌ها تازه کار ما به کجا خواهدرسید؟ به طور کلی در این مملکت هم استعداد طبیعی است و هم استعداد نژادی و ملی، و ضمناً ما از یک موهبت دیگر نیز برخورداریم که امروزه روزبه‌روز اهمیتش بیشتر می‌شود و آن ثبات و آرامشی است که به ما اجازه فکر و اجازه کار می‌دهد. همانطور که گفتم برای توجه به وضع رضایتبخش خود، باید این وضع را با اصول و موجباتی که در جاهای دیگر هست مقایسه کنیم. برای ما خیلی جای تأسف است که ممالک دیگر دارای این امکانات نیستند و ما صمیمانه آرزو داشتیم که آنها هم از این عوامل برخوردار بودند، ولی اختیار این امر از دست ما خارج است، زیرا مربوط به طبیعت و عوامل دیگری است که در اختیار هیچ کس نیست. من با توجه به استعدادهای طبیعی و نژادی، آتیه‌ای را برای این مملکت پیش‌بینی می‌کنم که متأسفانه آن را در بسیاری از ممالک دیگر نمی‌بینم. از این لحاظ است که روزبه‌روز اهمیت ایران میان ملل جهان زیادتر خواهدشد و شاید دیری نگذرد که مملکت ما در این اقیانوس متلاطم به صورت صخره استواری درآید که با ابهت و بردباری و انشاءالله در آتیه حتی با سخاوتمندی بتواند به کمک دیگران بشتابد، البته به شرطی که همه بکوشیم و مساعی جسمی و مادی خود را با کوشش‌های معنوی نیز توأم بکنیم.
ما دارای برنامه تثبیت اقتصادی هستیم که طبق آن عمل می‌کنیم. البته اخیراً تضییقاتی فراهم شده، ولی شاید ما ناچار بودیم برای تثبیت وضع اقتصادی کشور این کار را بکنیم. از این به بعد باید هم دولت و هم مردم خیلی بیشتر در این مورد مراقبت بکنند و باید طوری اعتماد عمومی جلب شود که امر سرمایه‌گذاری منحصر به عده مخصوصی نباشد و سهام در دست عموم قرار گیرد.
ما همیشه از هر جهت پشتیبان دانشگاه بوده‌ایم و امیدواریم دانشگاه تهران روزبه‌روز کامل‌تر و مجهزتر شود و در عین حال دانشگاه‌های دیگر ایران نیز به اوج عظمت اهمیت برسند. در سلام گذشته گفتم در نظر داریم رقیب‌هایی برای دانشگاه تهران به وجود آوریم و حقیقتاً چه رقابتی از این بهتر که با هم‌چشمی ثمربخش در این راه، روزبه‌روز وضع مراکز علمی مملکت بهتر شود. انشاءالله تعداد دانشمندان و علمای ایران آنقدر زیاد بشود که تمام احتیاجات دستگاه‌های علمی ما را تأمین کند.
موضوع کارِ تمام‌وقت استادان از بهترین قدم‌هایی است که در مملکت برداشته شده‌است، زیرا کسی که تمامِ وقت خود را در راهی می‌گذارد، معلوم است که تمام چیزهای دیگر را کنار گذاشته و فراموش کرده‌است و طبعاً اگر قلبش در جایی باشد، فعل و عملش هم در همانجا است. وقتی که کار او تقسیم بشود، مفهومش این است که دلش در یک جا و بازویش در جای دیگر است و مسلم است که کار تقسیم شده نتیجه‌ای را که مطلوب ما است، نمی‌تواند بدهد. اضافه بر این تخصیص تمام‌وقت به تدریس و کار دانشگاه این نتیجه را دارد که استاد شاگرادان دانشکده را مثل اولاد خود تلقی کند و دانشجویان نیز استاد را پدر خویش شمارند. انشاءالله در این راه موفق باشید و یقین بدانید که از تأییدات و پشتیبانی من برخوردار خواهیدبود.
امیدوارم مطبوعات در خدمت به کشور توفیق یابند. من همیشه از وضع مطبوعات ایران در این سنوات اخیر اظهار رضایت کرده‌ام، زیرا می‌بینم قصدشان خدمت به مملکت است و متوجه هستند که خدمت مطبوعاتی فقط عبارت از ذکر معایب و تنقید صرف نیست، بلکه لازم است در عین تذکر معایب، کارهای مثبت نیز برای تشویق مردم و تقویت روحی آنان گقته‌شود.
شما آقایان چون بیشتر از سایر افراد مملکت با اخبار سر و کار دارید، شاید بهتر از دیگران بدانید که وضع در مملکت ما از چه قرار و در بسیاری از جاهای دیگر به چه صورت است و مطمئناً چون اشخاص منصفی هستید، با مقایسه این اوضاع شکر خداوند را می‌کنید که تفضل او شامل حال ما است و به ما اجازه داده‌است که در ضمن استفاده و برخورداری از اصول کلی آزادی، از نعمت امنیت و آسایش نیز برخوردار باشیم و روزبه‌روز رو به ترقی بیشتری برویم.
همانطور که قبلاً گفتم، شاید مملکتی در این منطقه از جهان بتواند آینده‌ای مثل ایران داشته‌باشد و البته کاش همه آنها از چنین امکاناتی برخوردار بودند، ولی در این مورد هر قدر سر و صدا و هیاهو بیشتر باشد، معلوم می‌شود که پایه‌های کار سست‌تر و متزلزل‌تر است، اما ما در ایران اگر برنامه‌هایی را که داریم به خوبی انجام دهیم، شاید بتوانیم پنجاه‌میلیون هکتار اراضی زراعتی را مشروب کنیم. فقط سطح اراضی مزروعی ما دوازده‌میلیون هکتار است که شش‌میلیون آن بر اثر آیش بی‌استفاده می‌ماند و در عین حال هفتاد درصد جمعیت کشور ما در دهات زندگی می‌کنند. اگر تمام اراضی مملکت تقسیم به تمام افراد شود، به نفری دو هکتار می‌رسد و با دو هکتار نمی‌توان زندگی کرد. امیدوارم روزی برسد که این نسبت هفتاد و سی بین طبقه زارع و غیر زارع معکوس شود و در عین حال همه اراضی تحت کشت قرار گیرد و در آن صورت ما ناچار شویم افراد را دعوت کنیم که بیایند و زمین‌های ما را زراعت کنند.
این است امکانات ایران در قسمت کشاورزی و تازه من از منابع زیرزمینی و سایر ثروت‌های کشور خودمان صحبتی نمی‌کنم، فقط اضافه بر همه اینها تذکر می‌دهم که ملت ایران، ملت بسیار خوبی است و این خود عاملی است که خیلی ارزش دارد.
ما تصمیم داریم بعد از انجام کار انتخابات، کار انتخابات انجمن شهر را هم شروع بکنیم. منظور این است که کارهایی را که مربوط به زندگی مردم است، به دست خودشان بسپاریم. البته در آن موقع مسئولیت خیلی بیشتری به عهده افراد خواهدبود، زیرا نه فقط باید زندگی روزانه خودشان را اداره کنند، بلکه باید بر امور کلی شهر، یعنی وضع آب و آسفالت و غیره نیز نظارت نمایند که خوب اداره شود. ما خیال داریم کار فرهنگ و بهداشت مردم را نیز به دست خود مردم بسپاریم و در آن صورت برای اینکه بچه‌ها بهتر درس بخوانند و وضع بهداشتی و بهداری بهتر باشد، افراد مسئولیت زیادتر خواهندداشت و باید بیشتر کار کنند و اینها وقتی میسر خواهدبود که هر فردی خودش را در مقابل خدا و وجدان خویش مسئول بداند و فقط فکر نکند که منفعت او منفعت فردی است. نفع فردی تنها موقعی محفوظ و محترم باقی می‌ماند که مصلحت اجتماعی رعایت شود.
امیدوارم با رشد ملی و اخلاقی که روزبه‌روز در جامعه ما بیشتر می‌شود، افراد هر شهری موفق شوند تمام این مسائل را به طریق خوب و مثبتی به خواست خداوند حل کنند. تا آن موقع نیز با پیش‌بینی‌هایی که خود شما کرده‌اید و با علاقه‌ای که حس می‌کنیم در افراد و اصناف این شهر هست، امیدواریم نقشه‌هایی که الان در پیش دارید، به خوبی انجام پذیرد.