بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در نشست هیات دولت ۷ آذر ماه ۱۳۳۹
| برنامه عمرانی دوم | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | بیست و پنجمین سال شاهنشاهی اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر/ سال ۱۳۳۹ |
۷ آذر ۱۳۳۹
از بیانات شاهنشاه در جلسه هیأت دولت
مسئله‌ای که لازم است تذکر داده‌شود، جلوگیری از اعزام بی دلیل مأمورین به خارج است. هر سال مبلغ زیادی از بودجه مملکت برای فرستادن عده‌ای که به نام مأموریت، مطالعه، شرکت در کنفرانس‌ها و عناوین دیگر به خارج می‌روند، مصرف می‌شود. یک عده هستند که مثل اشخاص مستمری‌بگیر برای خود سالی چند نوع مأموریت خارج درست می‌کنند و هر سال به عنوان شرکت در کنفرانس و غیره به وسایلی متشبث می‌شوند و موجبات مسافرتی را فراهم می‌سازند. این عده مشخص سالی چند بار از این نعمت استفاده می‌کنند. مجموع هزینه این رفت و آمدها را اگر از لحاظ کرایه هواپیما و فوق‌العاده روزانه و غیره حساب کنید، خود مبلغ گزافی است، به علاوه مقداری ارز مملکت هم تلف می‌شود، در صورتی که بعضی از این کنفرانس‌ها کوچکترین اثر و ارزشی از لحاظ مملکت ندارد. این موضوع را امروز از این جهت مطرح کردم که متوجه باشید درمورد اعزام مأمورین به خارج منتهای دقت را به عمل آورید و جز در موقع ضرورت کسی را به خارج نفرستید. تازه اگر ضرورت هم ایجاب کرد، حتی‌المقدور تنها یک نفر را بفرستید. اعزام هیأت لزومی ندارد. به علاوه از لحاظ صرفه‌جویی سعی کنید که تا آنجا که ممکن باشد، به نمایندگان سیاسی مقیم همان حوزه مأموریت دهید که در این قبیل کنفرانس‌ها شرکت نمایند و مطالب مربوط به آن کنفرانس را که غالباً چاپ شده یا می‌شود، برای دولت بفرستند.
در هر صورت هیأت دولت باید قبلاً موضوع کنفرانس‌ها را بررسی کند و در صورتی که مفید و لازم بود اقدام نماید. اگر مطلب آنقدرها برای ما ارزش ندارد حتی نماینده محل هم نباید شرکت کند، زیرا وقت او هم نباید بی‌خود تلف شود.
از مؤسسین کارخانجاتی که اجازه مونتاژ اتومبیل می‌گیرند، باید تعهد گرفته‌شود که ظرف یک مدت معین وسیله ساخت قسمت عمده‌ای از آن را در خود ایران فراهم نمایند، زیرا اگر ملزم نباشند که این کار را انجام دهند، مدت‌ها از امتیازاتی که از لحاظ عدم پرداخت حقوق گمرکی و غیره به آنها داده شده، استفاده می‌نمایند، در صورتی که منظور ما این است که کم‌کم خود مردم آشنا به ساختن این قبیل چیزها بشوند و در مدت کمی این نوع امور صنعتی را یاد بگیرند، یا لااقل قطعات عمده آن را خودشان در مملکت بسازند.
وزارت فرهنگ باید علاوه بر تعلیمات علمی، روحیه مذهبی و نیروی اخلاقی و معنوی شاگردان را هم تقویت نماید، زیرا وجود ایمان در جوانان و اطلاع آنها بر حقایق تعالیم اسلامی که مترقی‌ترین ادیان جهان است، آنها را مسلماً وطن‌پرست، امین، صدیق و پرهیزکار بار می‌آورد. من معتقدم که از اول خلقت بشر تاکنون هیچ دینی مثل دین مبین اسلام این همه اصول اخلاقی را که توأم با فعالیت دنیوی بوده و با ترقیات زمان هم موافق باشد، در نظر نگرفته‌است. خوشبختانه دین ما با سیر تحولات اجتماعی و سیر تمدن و ترقی بشری موافق و مناسب و منطبق است. حیف است که نونهالان ما از فلسفه و مبانی دین ما اطلاع پیدا نکنند و از کوچکی، روح ایمان حقیقی که موجب سعادت واقعی است، در آنها پرورش نیابد. وزارت فرهنگ باید در اجرای این نظر به نحو شایسته‌ای اقدام نماید و ترتیب کار را طوری بدهد که خود شاگردان برای درک این حقایق و معانی رغبت نشان دهند. پرورش روح اطفال و تهیه مجموعه‌هایی که موجب تقویت ارکان معنوی و اخلاقی و مذهبی باشد، هوشیاری خاص لازم دارد که از عهده هر کس ساخته نیست. بنابراین باید از اطلاعات و افکار کسانی که برای این کار صلاحیت دارند استفاده نمایید و با راهنمایی آنان اقدام کنید.
در موضوع انجام امور ضروری و عام‌المنفعه که باید در قراء و قصبات کشور انجام گردد، مانند ایجاد نیروی برق و احداث جاده‌های فرعی و ساختمان مدارس و درمانگاه‌ها و تهیه وسایل بهداشت و توسعه صندوق‌های روستایی، کراراً تذکرات لازم داده‌ام، ولی هنوز در بیشتر دهات و قصبات اقدام مهمی در این قسمت‌ها صورت نگرفته‌است.
اعتقاد من این است که تا این عوامل در تمام قراء و قصبات صورت عمل به خود نگیرد، ما در تغییر و بهبود زندگی روستاییان که یکی از هدف‌های اساسی است، توفیق پیدا نخواهیم نمود، زیرا وجود نیروی برق است که زندگی ده‌نشینان را به خودی خود تغییر می‌دهد و عوض می‌کند. ایجاد راه‌های فرعی نه تنها رساندن محصولات آنها را به بازار تسهیل می‌نماید، بلکه در اثر آمد و شد با یکدیگر ارتباط اجتماعی و محیط آنها وسیعتر می‌گردد و همان وسعت محیط، سطح معلومات آنها را بالاتر می‌برد. احداث آموزشگاه‌ها، به خصوص آموزشگاه‌های کشاورزی افق فکر دهقانان و اطلاعات کشاورزی آنها را بازتر می‌سازد. فراهم بودن وسایل بهداشت نه تنها قدرت جسمانی آنها را برای کار و کوشش زیادتر می‌کند، بلکه موجب آرامش خیال و رفاه و بهبود معنوی آنها می‌گردد.
بنابراین دولت باید جداً درباره مواردی که اشاره نمودم اقدام و قسمتی از همّ خود را صرف عمران و آبادی دهات نماید تا دو ثلث بیشتر جمعیت مملکت که در محرومیت به سر می‌برند، بیشتر و بهتر در فعالیت‌ها شرکت نمایند و مملکت آبادتر گردد.