بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در میهمانی افطار وزارت دربار شاهنشاهی ۲۵ شهریور ماه ۱۳۲۳
| اشغال ایران به وسیله ارتش بریتانیا و شوروی | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر | سوگند پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی |
بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در میهمانی افطار وزارت دربار شاهنشاهی ۲۵ شهریور ماه ۱۳۲۳
می‌خواهم از این فرصت استفاده کرده چند کلمه راجع به اوضاع کشور صحبت نمایم.
آقایان متوجه هستند که در چه موقع مهمی زیست می‌کنیم و چه تکالیف و وظایف مهمی بر عهده داریم. موقعیت کشور از این لحاظ شایان توجه است که در فتح و پیروزی متفقین خود سهیم بوده و کشور ما پل پیروزی متفقین ما واقع گردید. نزدیک سه سال است ایران وارد صف ملل متفق گردیده و ابتدا بدون اعلان دخول در جنگ و پس از چندی با اعلان دخول در جنگ همکاری صمیمانه‌ای که ارزش بسیار دارد، با دوستان متحد خود داشته و از هیچ گونه فداکاری مضایقه نکرده و با تحمل سختی‌ها و زحمات زیاد، راه‌آهن و سایر احتیاجات را با کمال خوشوقتی در اختیار متفقین گذارده‌است. دول دوست و متفق ما نیز در موارد مختلف کمک‌های ذیقیمت دولت و ملت ایران را تقدیر نموده و علاقمندی خود را نسبت به سعادت و ترقی ملت ایران و جبران خسارات وارده ابراز و اعلام داشته‌اند.
اینک وظیفه ما است که بتوانیم به آنچه شایسته هستیم، نائل گردیم و در کنفرانس صلح جهانی نمایندگانی با نقشه و طرح‌های مفید داشته‌باشیم. برنامه دولت ایران از هم اکنون باید روشن و صریح باشد و در این برنامه تمام نکاتی که بایستی مورد توجه قرارگیرد، معین شود و موقعیت کشور ما و زحمات ملت ما در این جنگ آنچه هست، مشخص و جبران گردد.
اصلاح وضع فعلی باید مورد علاقه هیأت دولت و عموم عناصر کاردان و فعال کشور قرارگیرد. فقر و ناتوانی اکثریت ملت ما را در فشار گذاشته‌است. منابع ثروت باید به کار افتد و ثروت کشور به طریق عادلانه تقسیم گردد و همه مردم از آن بهره‌مند گردند، نه اینکه ثروت در بین طبقاتی از مردم تمرکز داده شود. اولین قدم برای اصلاح حال جامعه، عدالت معنوی است، و در سایه این عدالت می‌توان عدالت اجتماعی به وجود آورد و قوانین مفید وضع کرد تا به وسیله اجرای قوانین، مردم بتوانند در رفاه و آسایش به سر برند و راه تکامل را بپیمایند.
بسیاری از اشخاص، فقدان فرهنگ و عمومیت نداشتن تعلیم و تربیت را موجب انحطاط اخلاقی مردم می‌دانند، عده‌ای نداشتن بهداشت را وسیله بدبختی و عقب‌ماندگی می‌شمارند. با تصدیق به اهمیت این دو موضوع، باید اول متوجه زندگی مردم شد و آنها را سیر نگاه داشت، والا از شکم گرسنه چه توقع و انتظاری می‌توان داشت؟ بنابراین پیداکردن طرقی که وضع زندگی مردم را اصلاح نماید و عدالت معنوی و حقیقی را در بین افراد حکمفرما سازد، از اهم مسائل است.
جای کمال تأسف است در چنین موقعی که کشور ما مراحل دقیقی را طی می‌کند ما مواجه با اختلافات عقیده‌ای و مسلکی هستیم و اوقات گرانبهای کشور صرف مبارزات شخصی و داخلی می‌گردد و حال آنکه هر کشور و ملتی وقتی با مصائبی روبه رو گردید، جدال‌های خانگی را کنار می‌گذارد و از اختلاف نظرها دوری می‌جوید و برای رسیدن به مقاصد عالی‌تری که رفاهیت و سعادت ملت را تأمین می‌کند، مردم آن دست محبت و مودت به یکدیگر می‌دهند و در سایه وحدت و اتفاق کلمه به فعالیت می‌پردازند و این مبارزات را برای روزگار مناسبی می‌گذارند.
امیدوارم همه افراد به اهمیت وضع امروز کشور توجه نموده و هر کس وظیفه ایرانیت خویش را به سهم خود انجام دهد تا بتوانیم ایران عزیزی را که دارای تاریخ برجسته و تمدن قدیم است و در گشایش دهر در سایه همت و غیرت پیشینیان ما دست به دست به ما رسیده، به سلامت و خوبی و محافظت کامل از حقوق آن، به دست آیندگان بسپریم و خدای نخواسته گفته نشود که در سال هزار و سیصد و بیست و چند در اثر عدم لیاقت و شایستگی مردم و متصدیان وقت خدشه و خللی به حقوقی که واجد آن بودیم، وارد آمد و از حق بین‌المللی و سهم خود در این جنگ نتوانستیم آن طور که ذیحق و ذینفع هستیم استفاده نماییم.