بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در باریابی هموندان اتاق بازرگانی و شورای عالی اتحادیه بازرگانی ۳ شهریور ماه ۱۳۳۲
خداوند مملکت ایران را نگاه داشت و امیدوارم ملت ایران را بیشتر قرین سعادت نماید. خوشبختانه قیام ۲۸ امرداد نشان داد که امتیاز طبقاتی در ایران نیست، یعنی در این روز تمام طبقات ملت ایران، زن و مرد، غنی و فقیر، پاسبان و سرباز و ژاندارم و افسر، همه با هم قیام کردند، در صورتی که هیچ یک از دیگری اطلاعی نداشتند و نقشه قبلی طرح نکردهبودند. یک مرتبه قاطبه مردم قیام کردند، و نمیخواهم وارد بحث علت قیام شوم، زیرا این بحث از حوصله صحبت امروز خارج است، ولی میتوان آن را در یک جمله خلاصه کرد و آن این است که ملت ایران به کرّات امتحان هوش و تشخیص خود را دادهاست و آن روز نیز تشخیص داد که حیات مملکت در خطر است، از این رو مردانه قیام کرد و به آن خیمهشب بازی خاتمه داد. البته خواهید پرسید چرا این قدر صبر کردم، چرا تحمل کردم و قبلاً این دولت را برکنار نکردم؟ دلیل آن این بود که ملت ایران نهضتی را شروع کردهبود که تمام طبقات، من جمله خود من دنبال این نهضت بودیم. نهضتی بر ضد خارجی، نهضتی علیه مقاصد امپریالیستی و استعماری و بدیهی است قیام علیه نفوذ بیگانه را همه کس آرزو دارد. آنها هم وعده دادند، میگفتند درهای بهشت را روی ما باز خواهندکرد و ایران را بهشت برین خواهندنمود.
من از صمیم قلب به این نهضت کمک کردم، برای اینکه ملت ایران به هدف نهایی خود برسد. هدفی که قطع نفوذ اجنبی و تأمین منافع ملت را دربرداشت. گذشتِ ایام به مردم فهماند و به جایی رسید که همه فهمیدیم موضوع قطع نفوذ اجنبی نیست، تأمین منافع ملت ایران نیست، بلکه موضوع اصلی همان حرص و طمع شخصی است که حاضرند برای تأمین منافع شخصی خود قانون اساسی را زیر پا بگذارند. من سوگند یاد کردهام که قانون اساسی را حفظ کنم، ولی آنها از من توقع داشتند که آن را ندیده بگیرم.
این جریان هم خوب و هم بد شد، زیرا ملت را فریب دادند و به مردم وعدههای فریبنده دادند ولی کاری انجام نشد، و چه خوب شد که این قیام به دست خود مردم شد. حالیه مملکت در وضع بحرانی است و قطعاً دولت حقایق را در معرض افکار عامه خواهدگذاشت که آنها با مالیه مملکت چهها که نکردند، چقدر اسکناس چاپ کردند، صریحاً به شما بگویم در خزانه پول نیست و شما باید حقایق را به مردم بگویید و محکم بایستید تا به فعالیت هر چه بیشتری دنبال کار بروند و خرابیهای اقتصادی گذشته را بتوان جبران نمود.
باید به طبقات پایینتر توجه کنید. باید خود تجار به نفع طبقات فقیر که متأسفانه فعلاً اکثریت مملکت را تشکیل میدهند کار کنند.
باید کوشش کنید که زندگی عمومی بالا برود. به کمک فقرا بشتابید، به دولت هم کمک کنید زیرا دولت هم همین نظر را دارد. باید مملکتی باقی بماند تا همه از ثروت آن استفاده کنند. پس باید کوشش کنیم که مملکت خود را نگاه داریم.
امروز روز اتفاق، روز اتحاد، روز تشخیص درد و علاج آن است. همیشه در دقایق سخت عنایت خداوندی ایران را از مهلکه نجات داده، ولی باید بگویم که این بار خداوند بیش از همه عنایت و توجه مخصوص به ملت ایران نمود، زیرا خطر فوقالعاده عظیم بود. باید صریحاً گفت که توجه خاص خداوندی به صورت قیام بیسابقه ملت ایران تجلی کردهاست. من مسلمانم و به عقاید مذهبی خودم پابند میباشم، و از شما پنهان نمیکنم که در این سفر که به عتبات مشرف شدم در آن اماکن مقدس از خدای متعال چیزهایی برای سعادت ملت ایران خواستهام که انشاءالله برآوردهگردد.
امیدوارم موفق باشید و این دفعه به یاری خداوند مراقبت دقیق و بیشتری بنماییم که نهضت حقیقی ملت ایران را که متأسفانه در دوره حکومت سابق از محور اصلی خود خارج گردیدهبود، به هدف نهایی که همان سعادت ملت ایران است برسانیم و افتخار ابدی برای ایران عزیز تحصیل نماییم.