بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ شهردار دهلی ۱۳ دی ماه ۱۳۴۷
| برنامه عمرانی چهارم | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر | کنفرانس جهانی حقوق بشر - تهران ۲ تا ۲۳ اردیبهشت ماه ۱۳۴۷ |
بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در پاسخ شهردار دهلی ۱۳ دی ماه ۱۳۴۷
جناب آقای شهردار، ساکنان محترم شهر دهلی،
از اینکه بار دیگر فرصت حضور در این مکان و دیدن و آشناشدن با جمعی از اهالی محترم این شهر را به من داده‌اید، تشکرمی‌کنم. همچنین از خیرمقدمی که به شهبانو و من گفتید اظهار امتنان می‌کنم و به نوبه خود سلام گرم مردم ایران را به اهالی شهر بزرگ و زیبای شما همراه دارم.
صحبت از عظمت و بزرگی دهلی و از ارتباطی که بین دو مملکت ما وجود دارد کردید. عظمت گذشته شهر شما که یکی از آثار آن در همین محل وجوددارد، بر همه کس واضح است.
راجع به گذشته شما باید بگویم شهر دهلی در طول تاریخ خود با ایران ارتباط نزدیک داشته‌است. در طول صدها سال بزرگان بسیاری در رشته‌های مختلف علم و ادب و هنر و عرفان از ایران به هند آمده‌اند و در دهلی سکنی گزیده و همین جا نیز وفات یافته‌اند. برای نمونه می‌توان از عرفای بزرگی چون خواجه نظام‌الدین اولیاء، قطب‌الدین کاشی و سیدعلی همدانی نام برد که اکنون آرامگاه همه آنها در دهلی کهنه واقع است.
بزرگترین چهره‌های عرفانی از قبیل چشتی و نقشبندی و سهروردی به دست عرفای ایران در این شهر رشد و نمو داشته‌اند و در طول لااقل شش قرن دهلی یکی از مراکز بزرگ زبان فارسی بوده‌است. در همین زمان بود که بسیاری از آثار بزرگ زبان سانسکریت در این شهر به فارسی ترجمه شد. مثلاً در دوره سلطان سکندر لودی که با تخلص گلسرخی به فارسی شعر می‌سرود مجموعه‌ای به نام طب سکندری از سانسکریت به فارسی ترجمه گردید. در زمان شاه جهان منظومه بسیار معروف (رامایانا) به فارسی درآمد و خیلی آثار دیگر که از ذکر آنها خودداری می‌کنم.
بعدها بسیاری دیگر از آثار ادبی، از زبان فارسی در دهلی ترجمه شده و به چاپ رسیده‌است و روزنامه‌های متعددی در این شهر به زبان فارسی منتشر گردیده و خیلی از آثار ادبا و عرفا و فلاسفه شما به زبان ما ترجمه شده‌است که در ایران رواج کامل دارد.
این راجع به گذشته بود، اما نه شما و نه ما می‌توانیم فقط به گذشته فکربکنیم. امروز بیش از همیشه ما حس می‌کنیم که احتیاج به روابط نزدیک و دوستانه و صمیمانه بین دو مملکت داریم. البته شکل ارتباطات امروز با گذشته فرق خواهدداشت. ما با حفظ آثار گذشته، امروز می‌توانیم در عین حال دستگاههای صنعتی و فرآورده‌های مختلف مبادله کنیم. امروز در تمام رشته‌های جدید اقتصاد باید کمک یکدیگر باشیم. مملکت بزرگ شما مسئولیتهای تاریخی در پیش دارد. در ایفای نقش تاریخی که به عهده دارید از خداوند برایتان طلب توفیق می‌کنم. پایتخت زیبای شما در آیندۀ هند و در آینده قاره آسیا می‌تواند نقش برجسته‌ای داشته‌باشد.
به این جهت نیکبختی بیشتر و تعالی و عظمت روزافزون اهالی این شهر را صمیمانه خواستارم.