بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در ششمین کنفرانس ارزیابی انقلاب آموزشی کشور رامسر ۱۷ شهریور ماه ۱۳۵۲
| سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر پایه تاریخ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | تصمیم‌های مجلس |
بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در ششمین کنفرانس ارزیابی انقلاب آموزشی کشور رامسر ۱۷ شهریور ماه ۱۳۵۴
گزارش‌هایی که در این جا ارائه شد به منظور رفع نقایص فعلی بود، ولی اگر بخواهیم برداشت جدیدی از انقلاب آموزشی و آینده آموزش مملکت داشته باشیم از طریق یک برنامه ریزی جدید باید تغییرات بنیادی تازه‌ای به کارها بدهیم. موضوعی که در سال گذشته بیشتر مطرح بود و در آن با قاطعیت کامل عمل شد جلوگیری از فعالیت‌های ضد میهنی بود که نتیجه آن را خودتان دیدید. فهمیدن عوامل حقیقی انحراف بعضی از عناصر مشکل است، ولی مسلماً از این چند چیز ناشی می‌شود:
۱- از محیط بی بند و بار مؤسسات آموزشی
۲- عدم کنترل معلم و مربی و کارکنان آموزشی
۳- کوتاهی در شناساندن واقعیت‌های مملکت به مردم و بالاخره قصور خانواده‌ها
این‌ها مطالبی است که بررسی آن‌ها از عهده این کنفرانس خارج است، ولی نکته مهم آن است که مراکز آموزشی و دانشگاهی ما باید محیط وطن پرستی باشند. در محیطی که پرچم ایران برافراشته می‌شود آن محیط باید مثل پرچم نمودار محیط ایرانی و غرور ملی باشد. سیاست آینده ما بر اساس اجتماع امروز اجتماع آینده باید در نظر گرفته شود. عدالت اجتماعی و جنبه‌های روحی جامعه پیشرو باید ملحوظ نظر باشد. کشور ما یک کشور صنعتی خواهد شد و در ایران صنایع تعیین کننده سرنوشت بوجود آمده و خواهد آمد. بنابراین اولویت‌ها باید به طرف آموزش فنی برود و در انستیتوهای تکنولوژی باید تسهیلاتی برای دانشجو و استاد در نظر گرفته شود.
اما در مورد دانشجویان باز هم باید بگویم هر فرد ایرانی که استعداد داشته باشد و البته ما هم وسایل تشخیص آن استعداد را داشته باشیم باید بتواند به تناسب استعدادش تا آخرین مرحله به تحصیلات خود ادامه دهد، چه در ده باشد، چه در شهر، چه پسر، چه دختر، فرقی نمی‌کند! اگر یک پدر خانواده نگذارد دخترش درس بخواهند باید قانوناً از این عمل او جلوگیری شود. هیچکس حق ندارد یک ایرانی را از تحصیل محروم کند. برای این امر اگر لازم باشد قانونی تهیه نمایید تا همانطور که برای قطع درخت قانون گذرانده شد، برای کسی هم که مانع رشد و نمو فکری و روحی اطفال کشور می‌شود باید مجازات قایل شد. پس از اینکه استعداد شخصی را تشخیص دادید، باید دید آیا به درد امور فنی می‌خورد و یا نظری؟ ... بعد وسایل تحصیل او را تأمین کنید. اگر ما تحصیلات مجانی به کسی می‌دهیم آن محصل هم باید تعهد بسپارد که به کشورش چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی خدمت نماید. در مواردی که سازمان‌های خاص احتیاج به افراد داشته باشند می‌توانند حتی در سال‌های آخر تحصیل علاوه بر تحصیلات مجانی پول جیبی هم به آن‌ها بدهند. اگر برای تربیت یک پزشک لااقل چهار صد هزار تومان یا بیشتر از پول مردم کشور خرج می‌شود، آیا او حق دارد که هموطنان خود را از خدمات خود محروم نماید؟ البته حق ندارد، مگر اینکه یا مخارجی را که ملت ایران برایش متحمل شده بپردازد، یا برای خدمت به کشورش از کشورهای خارج بازگردد. دولت موظف است این موضوع را بررسی نموده و تصمیمات لازم را اتخاذ کند. در هر حال باید وسایل تحصیل را برای تمام افراد فراهم آورد و هیچکس نباید مانع تحصیل دیگری شود. هر ایرانی باید به سهم خود به کشور خویش خدمت نماید. اگر تمام افراد ایرانی در زندگی اجتماعی ایران مشارکت کنند ما با ممالک پیشرفته جهان رقابت خواهیم کرد. روش ما در امور مملکتی روش خاص ما است، نه کمونیستی است، نه سرمایه داری، بلکه مخلوطی است از آزادی‌های فردی و قیودی که فرد نسبت به اجتماع دارد.
موضوع دیگر در مورد دانشگاه‌ها کار تمام وقت استاد است که باید بررسی شود آیا در تمام موارد نتیجه خوب از آن گرفته‌ایم یا نه. ضمناً باید مراقب هیئت آموزشی باشند، اما در مورد گزارش ارزشیابی و نمراتی که داده شده است باید در آینده این نمرات توجیه شود، باید دید اشکالات در چه مورد بوده است. آیا مربوط به کمبود استاد است، کتابخانه است، آزمایشگاه است، یا در اثر عدم توجه و مسامحه پیش آمده. اگر نمرات بر اثر قصور و مسامحه از یک حد قابل قبولی پایین تر بیاید مسئولین این امر در هر سطح که باشند مؤاخذه خواهند شد.
در هر حال ما قصور در کارها را نمی‌پذیریم. امر نظارت مسئله‌ای بسیار مهم است و جزء مواد انقلاب ما است. مراکز آموزشی باید از وسایل سمعی و بصری استفاده بیشتری نمایند و از این لحاظ باید با انواع وسایل تکنولوژی آموزشی جدید مجهز شویم. این خود وسیله مؤثری برای جبران کمبود معلم در رشته‌های علمی و فنی است. در مورد بررسی استفاده از ماهواره آموزشی تأکیدات لازم را کرده‌ایم. وقتی صحبت از تلویزیون مدار بسته و باز به میان می‌آید به موضوع استفاده از کاست‌های تلویزیونی نیز باید توجه کرد، زیرا در هر کلاس درس که لازم باشد حتی در سطح دبیرستان و پایین تر، برای کمک به آموزش دانش آموزان می‌توان از آن برای تعلیم بهتر استفاده کرد. در مورد تعلیمات روستایی باید هم کار راهنمایی تحصیلی و هم راهنمایی شغلی را در روستاها انجام بدهیم. از سن ۱۰-۱۲ سالگی باید استعدادها را تشخیص داد و این کار علاوه بر مدرسه با کمک سازمان‌های تعاونی روستایی و خانه‌های فرهنگ روستایی انجام خواهد شد. البته دانشگاه‌های ایران باید به تناسب احتیاجات مملکت توسعه پیدا کنند، اما اگر بخواهیم دانشگاه‌های جدید باز شوند، خوب است اول نقایص موجود را برطرف کنیم و کاری نماییم که هر ریالی که سرمایه‌گذاری می‌کنیم بازده خوبی داشته باشد. بنابراین اول باید مشکلات دستگاه‌های موجود را رفع کنیم، هم از نظر کادر و هم از نظر وسایل آموزشی.
در گزارش‌ها گفته شد که موضوع ارتباط دانشجو با استاد راهنما آنطور که انتظار می‌رفت پیشرفت نکرده است. وظیفه ما در مقابل نسل جوان گفتن است. گفتن واقعیات. ما احتیاج به دروغ و بازی با کلمات نداریم. دوره راهنمایی تحصیلی و شغلی همانطور که گفتم اگر هر دستگاهی در بخش دولتی یا خصوصی احتیاجات خودش را اعلام کند این خود یک نوع راهنمایی است و مخصوصاً باید این کار را از سال‌های آخر دبیرستان شروع کرد. البته وزارت آموزش و پرورش باید وظیفه خود را انجام دهد و در دوره راهنمایی تحصیلی دانش آموزان را در انتخاب رشته کمک کند. در مورد اعضای هیئت امناء در دانشگاه‌های ملی و دولتی سعی کنید اشخاصی را که در هیئت امناء می‌گذارید فقط از یک گروه افراد معین نباشند. هر قدر کار مردم را به خود مردم واگذار کنید بهتر است.
موضوع دیگر پژوهش‌های علمی است که هر دستگاه باید در بخش دولتی یا خصوصی احتیاجات تحقیقاتی خاص خود را تأمین و اعلام کند و برای مطالعه از دانشگاه کمک بگیرد. کما اینکه بعضی از دانشگاه‌های ما درباره موضوع تخلیه رسوبات سدها مطالعه می‌کنند. باید از سایر دانشگاه‌ها نیز برای کارها استفاده کرد. وزیر علوم باید ارتباط دانشگاه‌ها را با بخش خصوصی و بازرگانی که علاقمند به تحقیق هستند هر چه بیشتر تقویت کند. همانطور که چند سال پیش گفتم منظور از تحقیق تقلید نیست. در موارد ضروری می‌توان کار انجام شده‌ای را برای تطبیق با احتیاجات ایران مورد آزمایش قرار داد.
مهم این است که کارهای بدیعی بکنیم که برای پیشرفت مملکت مفید باشد. برای آموزش باید برنامه‌های دراز مدت تهیه کرد. نزدیکی و مواجهه بیشتر ما با اجتماع آزاد باید بوسیله آموزش و با توجه به آینده ایران و پیشرفت آن صورت گیرد. برنامه‌هایی که امروز تهیه می‌شود ده یا ۲۰ سال دیگر نتیجه آن عاید می‌گردد.
در امر آموزش و پرورش اساس کار، تشخیص استعداد هر فرد و پرورش آن است. اگر بتوانیم این وظیفه را به درستی انجام دهیم جامعه ایرانی به حد اعلای ترقی خواهد رسید. این مطالب را که بطور کلی بیان شد مطالعه کنید و نتایج آن را در جلسه بعد ارائه دهید تا تصمیمات لازم اتخاذ گردد. هرگاه وقت برای بحث کامل کفایت ننمود رئوس مطالب را روی کاغذ بیاورید تا بعد هر دستگاه ما آن را مورد مطالعه عمیق‌تر قرار دهد و پیگیر موضوعات مربوط به خود بشود.