بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در باریابی شرکت‌کنندگان خارجی گردهم‌آیی سیاست فرهنگی در کاخ نیاوران ۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۹
| سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بر پایه تاریخ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر بزرگ ارتشتاران | تصمیم‌های مجلس |
بیانات اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر در باریابی شرکت‌کنندگان خارجی گردهم‌آیی سیاست فرهنگی در کاخ نیاوران ۲۹ اردیبهشت ۱۳۴۹
مسلم است که عامل فرهنگ یک رکن اساسی پیشرفت و سعادت جامعه بشری است. بنابراین همه ما وظیفه داریم که در این زمینه منتهای کوشش و علاقه را مبذول داریم. بسیاری از ناراحتی‌ها و آشفتگی‌های دنیای کنونی به نظر من زاییده عدم رشد فرهنگی است. اگر همه افراد این حقیقت را درمی‌یافتند که برای یک زندگی پیشرفته و خوشبخت می‌باید آمادگی لازم برای درک معنویات و زیبایی‌ها داشته باشند، بسیاری از گرفتاری‌هایی که هم‌اکنون تمدن ما را تهدید می‌کند از میان برداشته می‌شد و روح تخریب در برابر احساس واقعی هنر و درک زیبایی‌های طبیعت و زیبایی‌های ساخته بشری تعدیل می‌شد، زیرا اگر خراب کردن برای ساختن چیز بهتری در جای آن باشد، ما همه با آن موافقیم، ولی اگر تخریب فقط به خاطر تخریب صورت گیرد، چطور می‌توان با آن موافق بود.
فرهنگ واقعی، روح احترام به شخصیت انسانی و ارزش‌های عالی و واقعی بشری را بالا می‌برد و در واقع این همان پیام بزرگی است که فرهنگ همیشه به همراه داشته‌است. منتهی مهم این است که روح فرهنگ از صورت یک رینت بیرون بیاید و تبدیل به یک عامل اساسی و جهانی برای توسعه جوامع بشری شود و خوشبختانه این همان هدفی است که اجتماع کنونی شما در پایتخت ما به خاطر آن تشکیل شده‌است. بدیهی است کشور ما با کمال میل حاضر است سهم خود را در این کار پر ارزش به عهده گیرد، زیرا فرهنگ ما فرهنگی کهن و سنن فکری و معنوی ما سنت‌هایی بسیار ریشه‌دار است. هر چند در گذشته متأسفانه دوران انحطاط اجتماعی و مشکلات اقتصادی و عامل بی‌سوادی به فرهنگ اصیل ما لطمه‌های شدیدی وارد کرده‌است با این وصف ما می‌توانیم بر اساس مواریث گذشته به آسانی این لطمات را جبران کنیم و نه فقط زایندگی و خلاقیت فرهنگی خویش را ادامه دهیم، بلکه با استفاده از امکانات فراوان دنیای امروز به بالابردن سطح فرهنگ در تمام جهان نیز کمک کنیم. البته باید ما و شما توجه داشته باشیم که برای تمام طبقات یک ملت و جامعه نمی‌توان روش‌های فرهنگی واحدی را تجویز کرد، زیرا در این مورد برای هر طبقه، از افراد دهکده گرفته تا مراکز بزرگ علمی و اجتماعی برنامه‌هایی جداگانه و مشخص لازم است.
ما باید سطح فکری و معنوی و فرهنگی افراد را بالا ببریم، ولی مفهوم این اصل این نیست که فقط مغز آنها را از محفوظات پر کنیم.
آنچه ما واقعاً می‌خواهیم، این است که به افراد امکان فهمیدن بدهیم و آنان نیز به نوبه خود دیگران را با روح فرهنگ آشنا سازند. افرادی که می‌باید این وظیفه ارشاد را به عهده بگیرند، باید خود تربیت کافی یافته باشند تا بتوانند این ادراک را به دیگران نیز منتقل سازند.
می‌دانید که ما اکنون در دهات ایران خانه‌های فرهنگ روستایی داریم که در زمینه‌ای جدا از مدارس دهکده کار می‌کنند و هدف اساسی این خانه‌های فرهنگ پرورش روح فرهنگ در روستاییان است. نقش مطبوعات و رادیوها و تلویزیون‌ها نیز در این مورد طبعاً مهم است. در این زمینه به نظر ما هر کشوری می‌باید بر اساس سنت‌ها و میراث‌های فرهنگی و با توجه به امکانات و شرایط خاص خود عمل کند، زیرا از این لحاظ همه جوامع امروزی بشری در سطح مساوی نیستند.
می‌دانم که توجه به همین حقیقت، اساس کار شما در مجمع مقدماتی کنونی در تهران و در مجمع اساسی سپتامبر آینده در ونیز است.
بدین جهت برای شما آرزوی موفقیت می‌کنم و امیدوارم کوشش یونسکو توأم با مساعی مستقل یکایک کشورها، باعث شود که همه جوامع بشری بیش از پیش متوجه اهمیت توسعه فرهنگ بشوند و از این راه تمدن کنونی جهان روزبه‌روز بالاتر برود.