بنیاد والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی
| کنگره جهانی پیکار با بیسوادی - تهران ۱۷ تا ۲۸ شهریور ۱۳۴۴ | اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | برنامه عمرانی سوم/سال‌های ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۵ |
بنیاد والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی
فرمان اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر در پایه‌گذاری بنیاد والاحضرت اشرف پهلوی ۲۳ فروردین ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی[۱]
- نظر به علاقه‌ای که به گسترش علم و دانش و شناساندن بیشتر تمدن و فرهنگ ایران به جهانیان و تشویق و یاری پژوهشگران و نیل به آرمان‌های صلح و بهره‌مندی جامعه انسانی از حقوق بشر داریم، به موجب این فرمان مقرر می‌نماییم مؤسسه‌ای به نام بنیاد اشرف پهلوی تأسیس گردد.
- این بنیاد تحت ریاست عالیه خود ما و نیابت ریاست عالیه خواهر گرامی ما، والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی، خواهدبود و طبق اساسنامه پیوست این فرمان که به تصویب ما رسیده‌است، وظایف محول را انجام خواهدداد.
- کاخ نیاوران – به تاریخ بیست‌وسوم فروردین‌ماه دوهزاروپانصدوسی‌وپنج شاهنشاهی
در روز ۲۴ فروردین ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی - والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی اعلام کردند که همه دارایی خود را برای تشکیل بنیاد اشرف پهلوی ویژه ساخته‌اند و فرمودند:
- پس از سی و پنج سال خدمت و کار مداوم و کسب تجربه از مسافرت‌های گوناگون خود و شناخت مسائل و مشکلاتی که انسان‌ها در جوامع امروزی با آن روبرو هستند، بیش از هر وقت دیگر این آمادگی را در خود می‌بینم که به رؤیای دیرینه‌ای که سالیان دراز آن را در سر می‌پروراندم اینک جامه عمل بپوشانم. و شاید این خود حسن تصادفی بود که به خواست خدا در سالی که مردم ایران جشن‌های پنجاهمین سال سلطنت دودمان پهلوی را برگزار می‌کنند، بالاخره موجبات و مقدمات این امر فراهم شد و اینک می‌توانم به عموم هموطنان و جهانیان اعلام کنم که تصمیم گرفته‌ام همه دارایی‌های شخصی خود را به منظور کمک به ترویج و توسعه بیشتر علم و دانش و پیشبرد افکار و نوآوری‌ها و تجربیاتی اختصاص دهم که بتوانند نقشی مؤثر در اعتلای اندیشه و کار انسانی در همه مظاهر آن ایفا کنند. عمر من پیوسته در راه خدمات اجتماعی و انسانی صرف شده است. اگر عمر و مال عزیزترین چیزها در عالم شناخته شده‌اند، برای من مایه بسی افتخار است که اینک می‌توانم هر دو را در خدمت به انسان‌ها، بویژه هم میهنانم، ایثار نمایم. اموالی که به این کار اختصاص یافته است سرمایه بنیادی را تشکیل می‌دهد که چه در حیات من و چه بعد از آن، چه در داخل و چه در خارج از کشور برای پیشرفت هدف‌های انسانی این بنیاد به مصرف خواهد رسید. اساسنامه این بنیاد طوری پیش‌بینی شده است که تحولات طبیعی در ارکان آن خللی وارد نخواهد ساخت و امیدوارم که این بنیاد جاودانه در خدمت مردم ایران باقی بماند. ریاست عالیه این بنیاد همواره با شاهنشاه ایران می‌باشد و امور بنیاد تحت نظر هیئت امنایی مرکب از ۱۵ نفر خواهد بود و یک نفر مدیر عامل اداره امور آن را به عهده خواهد داشت. امیدوارم که همراه با پیشرفت‌های چشمگیری که مردم ما را در زمینه‌های مادی و فنی با سرعتی روزافزون به سوی هدف‌های یک تمدن بزرگ انسانی می‌گشاید، فعالیت‌های این بنیاد به همان گونه ما را به سوی ارزش‌های واقعی میهن پرستی و انسان‌گرایی سوق دهد. آنچه امروز پیش از همه بدان احتیاج داریم، بازگشتی است به خود و جستجویی صادقانه برای بازیافتن رسالتی که خداوند آن را برای هر یک از ما در زندگی ترسیم نموده است. اینک که ما در راه توسعه و اعتلای کشور خود شتابان پیش می‌رویم و در رفع نیازهای اساسی مادی و اقتصادی ملت خود می‌کوشیم، جای آن است که در هر حال معنویات را نیز از نظر دور نداریم و سعی کنیم روزبروز بر گنجینه‌های افتخارآمیز معنوی و اخلاقی که از نیاکان خود به دست آورده‌ایم بیفزاییم و از همان راه نقش تاریخی خود را به شکلی نو در غنی ساختن تمدن جهانی ادامه دهیم. باشد که این بنیاد بتواند سهم کوچکی را در این رسالت ملی ایفا کند. توفیق همکاران را در این راه آرزومندم.
۲۵ فروردین ماه ۲۵۳۵ ساعت ۱۰ بامداد هیئت امنای بنیاد اشرف پهلوی در کاخ نیاوران به پیشگاه شاهنشاه آریامهر باریافتند. در این باریابی که والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی بنیانگذار بنیاد نیز حضور داشتند، شاهنشاه ابراز امیدواری فرمودند که بنیاد با مقررات و نظم خاصی برنامه‌هایی را که در پیش دارد اجرا نماید و هر سال بتواند برنامه‌های خود را گسترش دهد و به صورت بنیادی بین‌المللی در آید. شاهنشاه با تأکید بر این که بنیاد اشرف پهلوی یک بنیاد خیریه نیست و هدف از ایجاد آن کمک به پیشرفت علم و دانش بشری است، یادآور شدند که افراد بسیاری چه در ایران و چه در خارج از کشور ما می‌توانند از امکانات بنیاد برای دانش‌اندوزی و خدمات علمی و فرهنگی استفاده کنند. اعضای بنیاد اشرف پهلوی عبارتند از:
- نخست‌وزیر، وزیر دربار شاهنشاهی، رؤسای مجلسین سنا و شورای ملی، رئیس دیوان عالی کشور، مدیر عامل سازمان شاهنشاهی و خدمات اجتماعی و ۹ شخصیت بصیر و معتمد که به فرمان همایونی به عضویت هیئت امناء درآمده‌اند.
این افراد عبارتند از:
- دکتر منوچهر اقبال، جمشید آموزگار، هوشنگ انصاری، صفی اصفیاء، عبدالمجید مجیدی، مجید رهنما، غلامحسین جهانشاهی، مهناز افخمی، سناتور علی رضایی.
بنیاد دارای یک نفر مدیر عامل است که به پیشنهاد نیابت ریاست عالیه و فرمان همایونی آقای منوچهر پیروز به عنوان نخستین مدیر عامل برگزیده شد و در روز ۲۵ فروردین ماه نیز در باریابی هیئت امناء به پیشگاه همایونی معرفی گردید.
گفتگوی اعلم وزیر دربار با خبرنگاران
آقای علم در گفتگو با خبرنگاران ابراز داشت، هنوز میزان سرمایه بنیاد که کلیه اموال منقول و غیر منقول والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی است معین نشده ولی آنچه در ایجاد این بنیاد حائز اهمیت است نیت خیر و اندیشه پاک والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی است و میزان دارایی معظم‌لها مطرح نیست. البته همان گونه که شاهنشاه آریامهر نیز در باریابی هموندان هیئت امناء فرمودند، بنیاد اشرف پهلوی نیز مانند بنیاد پهلوی که امروز پس از چند سال فعالیت، گسترش چشمگیری یافته است، برنامه‌هایی که در پیش دارد امید است به سطح جهانی برسد و بتواند در پیشرفت فعالیت‌هایی که در زمینه شناسایی تمدن و فرهنگ ایران در سطح بین‌المللی انجام می‌گیرد، واقع گردد. برای من جای کمال خرسندی و افتخار است که امروز درباره یکی از اقدامات بزرگ و انسانی والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی اطلاعاتی از طریق شما در دسترس دانش‌پژوهان و دانشمندان بگذارم.
والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی سراسر زندگی خود را وقف خدمات اجتماعی و انسانی کرده‌اند، از جمله سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی که از برکت آن تمام کشور از خدمات درمانی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار است و همچنین کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی ، فعالیت جهانی کمیته ایرانی حقوق بشر و سازمان زنان ایران که با رهنمودها و سرپرستی معظم‌لها به توفیقات عظیمی دست یافته است و نیز مایه سرفرازی است که والاحضرت به سبب شخصیت برجسته‌ای که در خدمات ممتد اجتماعی و فرهنگی از خود نشان داده‌اند، توانسته در سطح بین‌المللی احترام همگان را نسبت به خود جلب نمایند و سازمان ملل از شخصیت معظم‌لها برای ریاست کمیسیون حقوق بشر، کنفرانس حقوق بشر، کمیسیون رفع تبعیض از زن و بطور کلی مبارزه با سیاست‌های استعماری و نابرابری‌های بین‌المللی استفاده بهره‌مند گردیده است.
اینک والاحضرت به اقدام انسانی، بزرگ و درخشان دیگری مبادرت فرموده‌اند و آن اختصاص تمامی دارایی و مایملک خود به اقدامات خیرخواهانه اجتماعی و فرهنگی است که تحت عنوان «بنیاد اشرف پهلوی» والاحضرت شخصاً تأسیس آن را اعلام فرموده‌اند. دارایی والاحضرت در زمان حیات و بعد از حیات تماماً به این بنیاد منتقل می‌شود. هدف از تأسیس این بنیاد توسعه علم و دانش، شناساندن بیشتر تمدن و فرهنگ ایران به جهانیان، تشویق و یاری پژوهشگران و نیل به آرمان‌های صلح و بهره‌مندی جامعه انسانی از حقوق بشر است وظایف این بنیاد که کوتاهی از آن را یادآور می‌شوم:
۱- کمک به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ایران.
۲- کمک به پژوهش‌های علمی در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی و همچنین کمک به مؤسساتی که این قبیل پژوهش‌ها را انجام می‌دهند.
۳- اعزام دانشجویان و فارغ‌التحصیلان با استعداد جهت ادامه تحصیل و تحقیق به خارج از کشور
۴- اعطای بورس‌های تحصیلی و وام‌های شرافتی به منظور تحصیل در سطح دانشگاهی در داخل و خارج از کشور به ایرانیان با استعداد و خارجیانی که در زمینه شناختن تمدن و فرهنگ ایران تحصیل و تحقیق می‌کنند.
۵- کمک به کتاب‌خانه‌ها و انتشار آثار ارزنده و تحقیقی و علمی
۶- ایجاد کرسی‌های ایران‌شناسی در دانشگاه‌های بزرگ جهان
۷- کمک به مؤسسات علمی و آموزشی و پژوهشی در سراسر جهان مخصوصاً جهان سوم. البته وظایف بنیاد محدود و منحصر به این امور نیست و هر اقدام دیگری که در زمینه هدف‌های بنیاد باشد به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
ریاست عالیه با اعلیحضرت همایونی محمدرضا پهلوی آریامهر شاهنشاه ایران و همواره با پادشاه وقت خواهد بود. نیابت ریاست عالیه مادم‌الحیات با شخص والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی و سپس به شمار یکی از اولاد معظم‌لها یا فرزندان آن‌ها به انتخاب ریاست عالیه خواهد بود. این بنیاد زیر نظر هیئت امنایی اداره می‌شود که شامل شش تن از پایوران کشور و ۹ تن از اشخاص دانا آگاه و درستکار به فرمانی همایونی برگزیده می‌شوند.
کلیه امور اجرایی و اداری بنیاد با یک نفر مدیر عامل بنیاد و نظارت بر امور مالی به عهده یک نفر خزانه‌دار خواهد بود. آقای منوچهر پیروز به فرمان همایونی مدیر عامل و آقای غلامرضا گلسرخی خزانه‌دار بنیاد خواهند بود.
آقای علم در پاسخ خبرنگاری که سئوال کرد آیا بنیاد کمک افراد نیک اندیش را می‌پذیرد گفت: بر پایه اساسنامه بنیاد اشرف پهلوی، هر کس که مایل باشد می‌تواند بنیاد را در اجرای برنامه‌هایی که دارد یاری نماید و همان گونه که شاهنشاه آریامهر ریاست عالیه بنیاد در باریابی هیئت امناء امر و مقرر فرمودند: گزارش‌های پیشرفت کار و ترازنامه بنیاد هر سال به آگاهی همگان خواهد رسید.
در روز ۱۴ اردیبهشت ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی پیام تشکر دانشمندان جهانی به والاحضرت شاهدخت اشرف داده شد. «دیوید سن نیکول» مدیر اجرایی یونیتار (مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی ملل متحد) در نیویورک در دیداری با فریدون هویدا نماینده ایران در سازمان ملل متحد اقدامات خیرخواهانه و انسان‌دوستانه والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی را ستود و از نماینده ایران خواست تا پیام تهنیت‌آمیز وی را به حضور والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی تقدیم دارد. متن پیام چنین است:
- والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی، بدینوسیله صمیمانه‌ترین تبریکات و تشکرات جامعه دانشمندان جهانی را به مناسبت تأسیس بنیاد والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی که نیت آن توسعه و پیشرفت دانش در سراسر جهان است به حضور شما تقدیم می‌نمایم. بدون شک نسل آینده نیز شما را به نیکی یاد خواهند کرد.
- با احترامات عمیق- دیوید سن نیکول- مدیر عالم یونیتار
در روز ۳ خرداد ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی در پاسخ پیام آقای ذوالفقار علی بوتو نخست‌وزیر پاکستان به مناسبت تأسیس بنیاد اشرف پهلوی پیامی فرستادند:
- حضرت ذوالفقار علی بوتو نخست‌وزیر پاکستان از نامه مورخ ۲ مه ۱۹۷۶ شما صمیمانه تشکر می‌کنم و محبتی که از طرف خودتان و سرکار بیگم بوتو به مناسبت تأسیس بنیاد اشرف پهلوی ابراز فرموده‌اید، عمیقانه مرا تحت تأثیر قرار داد. از این فرصت استفاده کرده احساسات بی‌شائبه خود را تجدید و برای سلامتی و توفیق روزافزون در راه خدمت به ملت دوست و برادر پاکستان آرزو می‌نمایم. اشرف پهلوی.
پیام آقای ذوالفقار علی بوتو نخست‌وزیر پاکستان به حضور والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی از این قرار است:
- حضور مبارک والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی. طبق اطلاعی که از طریق سفیر پاکستان در ایران واصل گردیده است اخیراً آن والاحضرت کلیه دارایی شخصی خود را به بنیادی هدیه فرموده‌اید که تحت ریاست عالیه شاهنشاه ایران به بسط و توسعه فرهنگ و دانش خواهد پرداخت. والاحضرت تمام عمر گرانبهای خود را وقف خدمات انسانی و اجتماعی کرده‌اید و با ایجاد این بنیاد که به منظور بالا بردن سطح دانش و فرهنگ بوجود آمده، پسندیده‌ترین و قابل ستایش‌ترین اقدام را معمول فرموده و به سایر خدمات وسیع بشردوستانه خود افزوده‌اید. اجازه فرمایید که از طرف خودم و همسرم به این مناسبت گرم‌ترین تبریکات را به حضور مبارک تقدیم داریم و آرزومند است که این بنیاد بتواند در اجرای نیات عالی والاحضرت توفیق کامل حاصل کنید.
- با تقدیم بهترین مراتب احترام. ذوالفقار علی بوتو