برنامه حمایت از خانواده‌های بی سرپرست
| درگاه والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی | درگاه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | هفته حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست ۱ تا ۶ تیر ماه |
برنامه حمایت از خانواده‌های بی سرپرست
برنامه حمایت از خانواده‌های بی سرپرست در سال ۱۳۵۱ به کوشش والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی در سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی بنیاد نهاده شد. سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی در فروردین ماه ۱۳۲۶ خورشیدی به فرمان اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران بنیاد شد. ریاست این سازمان با اعلیحضرت همایون شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی آریامهر می‌باشد و سرپرستی آن به والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی سپرده شد. این سازمان پس از پایان جنگ جهانی دوم و پایان یافتن اشغال ۴ ساله کشور و بیرون رفتن ارتش متفقین از کشور بنیاد گزارده شد.
خانواده‌هایی که به جهات مختلف نظیر فوت، از کارافتادگی، زندانی شدن، فرار و طلاق و جدایی، سرپرست و نان‌آور خود را از دست داده باشند، جزو افرادی هستند که زیر چتر حمایتی برنامه حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست قرار می‌گیرند، زیرا مسئولان اجرایی این برنامه به مجرد اطلاع یافتن از چگونگی بی‌سرپرستی خانواده که این اطلاعات می‌تواند از طرف افراد خانواده بی‌سرپرست، همسایگان و یا مقامات ذیصلاح ابراز شده باشد، به کمک خانواده بی‌سرپرست خواهند شتافت و با هزینه افراد خیر و نیکوکار و یا هزینه برنامه، خانواده را تحت حمایت قرار خواهند داد و تا زمان بازتوان شدن خانواده، برنامه حمایت، کلیه هزینه‌های آموزش و پرورش، خوراک، مسکن و سایر مایحتاج افراد خانواده بی‌سرپرست را پرداخت خواهد نمود و در عین حال برای بازتوان شدن خانواده تلاش‌های پی‌گیری را انجام می‌دهد.
در خانواده‌های بی‌سرپرست صدمه عمده و اصلی متوجه اطفال، نوجوانان و جوانان بی‌گناه شده است، زیرا این دسته علاوه بر محرومیت‌ها و برآورده نشدن نیازهای اولیه زندگی از مواهب تعلیم و تربیت صحیح و کافی نیز بی‌نصیب مانده‌اند. به همین منظور در اجرای برنامه، توجه خاصی به وضع اطفال، نوجوانان و جوانان از لحاظ تکوین شخصیت و فراهم آوردن موجبات آموزش و پرورش آن‌ها مبذول شده است، بطوری که می‌توان گفت ۷۰ درصد افراد مورد حمایت را این گروه تشکیل داده‌اند.
در عصر رستاخیز، دیگر کودک، نوجوان و جوان بی‌سرپرست در کوچه و بازار اوقاتش را به بطالت نمی‌گذراند و با زشتی‌ها و ناپاکی‌ها خو نمی‌گیرد. اگر در سنی باشد که هنوز فرصت تحصیل داشته باشد، ترتیب تحصیل ابتدایی و متوسطه و سپس تحصیلات عالیه برایش فراهم می‌گردد و اگر مددکار اجتماعی برنامه تشخیص دهد که دیگر فرصت تحصیل ندارد امکاناتی فراهم خواهد ساخت که نوجوان و یا جوان پس از طی دوره ابتدایی و راهنمایی بتواند در کارگاه‌ها و مراکز صنعتی کارآموزی کند، حرفه بیاموزد و سپس جذب بازار کار شود و یا کسب درآمد خانواده خویش را سرپرستی کند و به استقلال اقتصادی و اجتماعی دست یابد.
بازتوانی، نه تن‌پروری
یکی از جنبه‌های بسیار مؤثر برنامه حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست، تکیه بر اصل بازتوانی است، بطوری که این برنامه در طول کمتر از چهار سال توانسته است ۷۳۱ خانواده را به مرحله بازتوانی برساند. هم اکنون این خانواده‌ها بدون نیاز به کمک دیگران می‌توانند روی پای خود بایستند و به زندگی و حیات خویش ادامه دهند.
کیفیت و چگونگی بازتوانی - بازتوانی اعضای خانواده‌های بی‌سرپرست و خودیاری آنان برای آن که بتوانند قدرت شناخت مشکلات خویش را به دست آورند و با پی بردن به توانایی‌ها و استعدادهای نهفته خود در از میان برداشتن مشکلات خویش نقش مؤثری را ایفا نمایند، هدف عمده این برنامه می‌باشد. لذا بازتوانی خانواده‌ها تنها به کمک‌های مالی و جنسی خلاصه نمی‌شود، چه تجربه نشان داده است که روش دستگیری و پرداخت اعانه چه به صورت مستمر و چه به صورت غیر مستمر موجب می‌شود که خانواده‌ها بی‌تحرک، بی‌تفاوت و متکی شوند و هر زمان که کمک‌شان شود مجدداً خانواده‌ها به حالت اول بازگشته‌اند، لذا فعالیت جهت بوجود آوردن تغییر در آن‌ها یکی از کارهای حساس مدد کاران اجتماعی این برنامه می‌باشد.
توسعه برنامه - نخستین بار در سال ۲۵۳۲ برنامه حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست به صورت آزمایشی در ۱۰ شهر به مورد اجرا درآمده و ۱۰۴۶ خانواده بی‌سرپرست را تا پایان همان سال تحت حمایت قرار داد، چون نتایج حاصل از اجرای برنامه آزمایشی در ده شهرستان مطلوب و چشم‌گیر بود، بنا به امر شاهنشاه آریامهر موجبات توسعه آن در دیگر شهرهای ایران فراهم شد، به نحوی که در سال ۲۵۳۲ این برنامه در کلیه مراکز استان‌ها، شهرستان‌ها و شهرهای نیازمند که تعدادشان به سی شهرستان بالغ شد، به مرحله اجرا درآمد و در سال ۲۵۳۴ و در سال ۲۵۳۴ این تعداد به یکصد شهرستان و بخش افزایش یافت. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری تعداد دویست شهرستان و بخش جدید زیرپوشش برنامه حمایت از خانواده‌های بی سرپرست قرار گیرند و برنامه جمعاً ۲۰٬۰۰۰ خانواده بی سرپرست را سرپرستی و حمایت کند.
چتر حمایتی بر سر بی‌پناهان و بی‌سرپرستان
بر پایه آمار تأیید شده ۷۶ درصد از کودکان، نوجوانان و جوانان که به صورت‌های مختلف برای اجتماع مضر تشخیص داده شده‌اند، در جرگه افرادی هستند که از بی‌سرپرستی رنج برده و نبودن سرپرست سبب لاابالی‌گری و بی‌مبالاتی آنان شده است. توجه به رفاه جامعه به موازات دگرگونی‌های بنیادی کشور روز بروز افزایش یافته و بهروزی ملت هر روز به شکل مستدل‌تری مورد عنایت قرار می‌گیرد. در این میان سازمان‌هایی هستند که با الهام از رهبری‌های شاهنشاه آریامهر و مساعی دولت، بدون سر و صدا و با دوری جستن از هرگونه تبلیغ مجدانه پایه‌گذار حمایت‌های اصولی از طبقات مختلف نیازمند جامعه هستند. مدت ۴ سال است که پیرو اوامر بشردوستانه والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی مبتکر طرح و اجرای برنامه‌ای برای حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست شده است.
یک الگوی عالی بین‌المللی
آقای «مک دوگال» رئیس «یونیسف» در منطقه شرق مدیترانه که چندی پیش از کشورمان دیدن می‌کرد، ضمن بازدید از فعالیت‌های برنامه حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست گفت: «یونیسف» برنامه حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی را به عنوان یک الگوی بین‌المللی، به کلیه کشورهای جهان توصیه می‌نماید و درخواست کرده است که کارشناسان این برنامه به کشورهای مورد نظر «یونیسف» سفر نمایند و آموزش‌های لازم را در اختیار مسئولان و مددکاران برنامه‌های مشابه قرار دهند و متقابلاً فرصتی پیش آید تا مسئولان اجرایی کشورهای نیازمند به تهران بیایند تا آنچه را که باید بدانند در این زمینه بیاموزند. افتخارات برنامه حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست به همین‌جا خلاصه نمی‌شود. با توجه به عمر کوتاه این برنامه امروزه در اکثر کشورهای مترقی و پیشرفته جهان صحبت از پدرخوانده‌ها و مادرخوانده‌های این برنامه است، زیرا با بودن مددکاران برنامه، دیگر هیچ کودک و نوجوان ایرانی در صورت فوت پدر و مادر احساس کمبود نمی‌کند. آقای «دیوید گایر» مدیر فدراسیون حمایت کودکان آمریکا ضمن بازدید از فعالیت‌های برنامه گفت: من در کشور شما با ارزش‌های نوین سرشار از خلاقیت و ابتکار در زمینه خدمات اجتماعی مواجه شدم». آقای گایر در پایان نشستی که با مدیر و مسئولان برنامه حمایت داشت تقاضای همکاری‌های بیشتری را فیمابین مؤسسه بین‌المللی خود و برنامه حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست درخواست نمود. در حالیکه جنگ‌های خانمانسور و یا بیماری‌های لاعلاج هر روز هزاران کودک و نوجوان را در گوشه و کنار جهان بی‌سرپرست می‌سازد، برنامه حمایت از خانواده‌های بی‌سرپرست تعدادی کودک و نوجوان را با پدرخوانده و مادرخوانده‌های خود دارای سرپرست می‌کند.