بازدید علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی از برنامه‌های عمرانی دو استان چهارمحال بختیاری و لرستان ۸ خرداد ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
| برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶ | درگاه علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی
دکترای افتخاری و سایر نشان‌های تقدیم شده به علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی |
برنامه عمرانی پنجم/سال ۲۵۳۶ شاهنشاهی |
بازدید علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی از برنامه‌های عمرانی دو استان چهارمحال بختیاری و لرستان ۸ خرداد ماه ۲۵۳۶ شاهنشاهی
بازدید از استان چهارمحال و بختیاری و استان لرستان
یک‌شنبه ۸ خرداد ماه ۲۵۳۶ سفر پنج روزه علیاحضرت شهبانو به دو استان چهارمحال و بختیاری و لرستان جهت بازدید ایشان از این استان‌ها آغاز گردید. در نخستین روز سفر، چند مرکز رفاهی و آموزشی در شهرکرد و روستاهای اطراف مورد بازدید شهبانو قرار گرفت. نمایشگاه نمودارهای برنامه‌های عمرانی استان، زایشگاه بنگاه حمایت مادران و نوزادان در چالشتر، آموزشگاه زراعی شهبانو، مرکز سازمان زنان در شهرکرد و مهدکودک این سازمان، مدرسه عشایری، کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جمعیت بهزیستی و آموزشی فرح پهلوی، دیدنی‌های قریه سامان جهت بررسی مرمت و نوسازی این اثر تاریخی، در نخستین روز سفر پنج روزه مورد بازدید علیاحضرت شهبانو قرار گرفت.
علیاحضرت شهبانو هنگام ورود به استان چهارمحال و بختیاری از گارد احترام سان دیدند و از برابر نمایندگان مردم چهارمحال و بختیاری در مجلس شورای ملی، رئیس دانشگاه اصفهان و رئیس دانشکده دامپروری شهرکرد، معاون استانداری، قضات، مدیران کل و رؤسای ادارات دولتی، اعضای سازمان زنان، اعضای انجمن‌های شهر و شهرستان و استان و سایر مستقبلین عبور فرمودند و هنگام عبور از برابر صف استادان دانشگاه، از رئیس دانشگاه اصفهان در مورد وضع دانشکده دامپروری شهرکرد پرسش کردند. به عرض رسید که نخستین گروه دانشجویان دانشکده دامپروری شهرکرد از اول سال تحصیلی ۳۷ – ۲۵۳۶ پذیرفته خواهندشد.
علیاحضرت شهبانو فرمودند: "علاوه بر دانشکده دامپروری، در سطح پایین‌تر از دانشگاهی نیز باید آموزشگاهی تأسیس شود که در زمینه دامپروری و کشاورزی آموزش‌های لازم را بدهد."
- در مقابل صف مدیران کل و رؤسای سازمان‌های اداری، علیاحضرت شهبانو از مدیرکل کشاورزی و منابع طبیعی استان در مورد وضع کشاورزی استان پرسش فرمودند. به عرض رسید استان چهارمحال و بختیاری از نظر کشاورزی دارای استعداد فوق‌العاده است، ولی در مناطق کوهستانی امکان استفاده از ماشین‌های کشاورزی دشوار است.
علیاحضرت شهبانو پرسیدند: "در مورد قطع بی‌رویه درختان، به خصوص درختان گردو چه اقداماتی در استان شده است؟"
به آگاهی رسید به طور کلی از بریدن درختان جلوگیری می‌شود.
علیاحضرت شهبانو فرمودند: "با اینکه استان از نظر کشاورزی استعداد زیادی دارد، ولی در گزارش‌هایی که برای من رسیده، تأکید گردیده است که علیرغم استعداد منطقه، حتی احتیاجات کشاورزی و مواد غذایی استان، مخصوصاً انواع سبزی‌ها، از اصفهان تأمین می‌شود. در حالی که با توجه بیشتر به بخش کشاورزی و دامداری و آشنا کردن کشاورزان و روستاییان با اصول کشاورزی پیشرفته، می‌توان چهارمحال را در این زمینه به خودکفایی رساند. باید کشاورزی متناسب با آب و هوای منطقه را احیا کرد. شنیده‌ام که قبلاً در این منطقه پنبه به عمل می‌آمده و درخت‌های تنومند گردوی منطقه را به منظور استفاده از چوب آنها قطع کرده‌اند. باید از قطع بی‌رویه درخت‌ها جلوگیری شود و جنگل‌ها احیا گردد."
علیاحضرت شهبانو پس از گذشتن از برابر پیشبازکنندگان یک راست از فرودگاه با خودرو به زایشگاه حمایت مادران چالشتر وابسته به بنگاه حمایت مادران و نوزادان تشریف‌فرما شدند. به دستور علیاحضرت شهبانو، دکتر مجیدی، وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامه و بودجه از بیمارستان یکصد و پنجاه تختخوابی شهرکرد دیدن کردند تا افزایش تخت‌های این بیمارستان را که یکی از تقاضاهای مردم بود، مورد بررسی قرار دهد. پس از این بازدید، مبلغ ۳ میلیون ریال برای گسترش این بیمارستان اختصاص دادند. پس از آن به شهر سامان، واقع در ۱۴ کیلومتری شهرکرد، تشریف‌فرما شدند و به محل قبر دهقان سامانی، شاعر معاصر، تشریف‌فرما شدند. امیرعباس هویدا، نخست وزیر، در این دیدار افتخار حضور داشت.
به هنگام دیدار علیاحضرت شهبانو از یک مدرسه عشایری در شهرکرد، شهبانو دستور فرمودند که ساختمانی مناسب با احتیاجات منطقه برای ایجاد مرکز آموزشی عشایر بنا گردد. در این دیدار یک دختر دانش‌آموز عشایری شهرکرد هدیه‌ای به حضور شهبانو پیشکش نمود.
علیاحضرت شهبانو همچنین به هنگام بازدید از کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، امر به توسعه آن دادند. به دنبال صدور اوامر شهبانو، از محل اعتبارات ویژه منطقه‌ای مبلغ دومیلیون و پانصدهزار ریال برای توسعه این کتابخانه اختصاص یافت.
علیاحضرت شهبانو پس از شنیدن گزارش هموندان انجمن شهر پیرامون دشواری‌ها در شهرکرد، دستور دادند که نخست وزیر امیرعباس هویدا مبلغ ده‌میلیون ریال برای انجام برنامه‌های عمرانی شهرکرد در اختیار شهرداری و انجمن شهر قرار دهد. مسئله راه‌های روستایی و نارسایی‌هایی که در این زمینه وجود دارد، در نمایشگاه برنامه‌های استان چهارمحال و بختیاری به آگاهی علیاحضرت شهبانو رسید، علیاحضرت نیز در اجتماع نمایندگان مردم این استان مسائل مربوط به راه‌های روستایی را مورد بررسی قرار دادند و مقرر داشتند که اعتبار لازم برای رفع این تنگنا در اختیار استان قرار گیرد تا با خودیاری مردم راه‌های روستایی مورد نیاز تأمین گردد.
دوشنبه ۹ خردادماه ۲۵۳۶ علیاحضرت شهبانو در روز دوم سفر خود به استان چهارمحال و بختیاری، از نقاط زلزله‌زده روستای ناغان بازدید فرمودند. شهبانو در همین بازدید کلنگ آغاز ساختمان یکی از پنج شهرک مسکونی زلزله‌زدگان را در نزدیکی ناغان به زمین زدند. شهبانو ضمن گفتگو با زلزله‌زدگان چهار محال و بختیاری، دستور دادند تا اتمام خانه‌های مسکونی آنان، با توجه به نزدیک شدن فصل سرما در این مناطق، سر پناهی برای این افراد ساخته شود. شهبانو در جمع این روستاییان فرمودند که:
- "به امر شاهنشاه آریامهر برنامه خانه‌سازی برای شما آغاز می‌شود، ولی باید در ساختن این مناطق مسکونی شرکت کنید. جاده‌های روستایی را با کمک دولت بسازید، ولی تردید نیست که برای انجام این برنامه‌ها، زمان لازم است. در این مدت کم، تا فرارسیدن سرما که چهار ماه دیگر است، باید برای شما سقفی ساخته شود تا در پناه آن، فصل سرما را بگذرانید. شهرک‌های جدیدتان باید با مطالعه بنا گردد. خانه‌ها در برابر زلزله مقاوم باشد. آداب و رسوم و زندگی خاص شما در این شهرک‌ها با توجه به بهداشت بهتر و سلامت بیشتر در نظر گرفته خواهدشد."
علیاحضرت شهبانو در خصوص دیگر نیازهای عمومی منطقه و تأمین تقاضاهای عمومی اوامری صادر فرمودند و سپس از چادرهای مدرسه راهنمایی تحصیلی دیدن کردند. یکی دیگر از مراکزی که در ناغان مورد بازدید شهبانو قرار گرفت، کارگاه آموزش حرفه‌ای بود. علیاحضرت شهبانو در تقاضای یک جوان روستایی علاقمند به ورزش که خواستار زمین‌های ورزشی بود، دستور دادند:
- "زمین‌های ورزشی که احتیاج به وقت زیاد ندارد، قبل از خانه‌سازی ساخته شود و در اختیار جوانان گذاشته شود. از نیروی جوان و فعال منطقه در نوسازی مناطق زلزله‌زده استفاده شود. عرایض مردم منطقه به وسیله مدیر روابط عمومی جمع‌آوری شود و مورد رسیدگی قرار گیرد."
در بروجن علیاحضرت هیأتی را مأمور کردند تا درخواست‌ها و نیازهای مردم روستا را بررسی نماید. علیاحضرت شهبانو از سازمان زنان شهر بروجن، مدرسه پسرانه فارابی، کارهای نمدمالی و بازار نمدفروشان این شهر بازدید کردند. به امر علیاحضرت شهبانو، مبلغ ده‌میلیون ریال از سوی دولت در اختیار انجمن شهر بروجن قرار گرفت تا برای عمران و آبادانی هزینه شود. شهبانو همچنین دستور دادند که خانه جوانان بروجن نیز از محل اعتبارات دولت ساخته شود. به امر شهبانو، نوجوان معلول بروجنی که با کمک چوبدستی در میان پیشبازکنندگان ایستاده بود، برای درمان و نوتوانی به تهران خواهدآمد. علیاحضرت از سازمان زنان بروجن بازدید نمودند و کلاس‌های حرفه‌ای، سوادآموزی، واحد بهداشت و تنظیم خانواده و سپس مهدکودک این مرکز را مورد بازدید قرار دادند. شهبانو سپس از بازار نمدفروشان و چند کارگاه نمدمالی بازدید نمودند. مدرسه راهنمایی فارابی بروجن بازدید پایانی شهبانو در این شهر بود. شهبانو در کلاس‌های درس حضور یافتند و از نزدیک نحوه تدریس در این مدرسه را مشاهده فرمودند و در آزمایشگاه طبیعی و حرفه‌ای این مدرسه، تأکید کردند که یک آزمایشگاه مرکزی در شهرهای کوچک برای محصلین ساخته شود.
علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی در سفر به استان چهارمحال و بختیاری، از ۱۱ مرکز رفاهی آموزشی و درمانی، نمایشگاه نمودارهای برنامه‌های عمرانی استان، مرکز سازمان زنان شهر کُرد، مهد کودک و کلاس‌های آموزش حرفه‌ای مرکز جمعیت بهزیستی و آموزشی فرح بازدید فرمودند. در مرکز جمعیت بهزیستی دو کودک وابسته به جمعیت در پیشگاه شهبانو و همراهان نقش پزشک و بیمار را بازی نمودند و مورد مهربانی شهبانو قرارگرفتند.
بازدید از استان لرستان
سه‌شنبه ۱۰ خردادماه ۲۵۳۶ علیاحضرت شهبانو در آغاز ورود به خرم‌آباد، در فرودگاه پس از گزارش فرمانده گارد احترام، از این گارد سان دیدند و آنگاه از برابر پیشبازکنندگان گذشتند. علیاحضرت شهبانو در برابر رده روحانیون، به سخنان سیدکاظم طاهری خرم‌آبادی گوش فرا دادند. سیدکاظم طاهری به نمایندگی از سوی جامعه روحانیت لرستان ورود علیاحضرت را به خرم آباد تهنیت گفت و گفت: "علیاحضرتا موقع را مغتنم شمرده پیرامون سخنان جامع الاسراف هنگام شرفیابی خراسان درباره مارکسیست اسلامی چند کلمه‌ای به شرف عرض برسانم. هر جا اسلام هست مارکسیست نیست و هر جا مارکسیست هست اسلام نمی‌تواند باشد، از نظر مذهب چون مارکسیست ماده پرستی است با خداپرستی تباین کلی دارد پس گروهی که مارکسیست اسلامی را دستاویز کرده‌اند جز خود نمی‌توانند کسی را بفریبند."[۱]
علیاحضرت شهبانو در برابر ردیف فرهنگیان پس از آگاهی از دشواری مسکن فرهنگیان، دستور فرمودند:
- "با کمک شرکت تعاونی مسکن فرهنگیان، کمک‌های دولت و مساعدت دبیران و معلمان برای فرهنگیان خانه ساخته شود. امیدوارم که بانک فرهنگیان گشایشی در کار فرهنگیان ایجاد کند."
ورود علیاحضرت شهبانو به خرم‌آباد با پیشباز بی همتای هزاران تن از مردم که دو پشته در خیابان‌ها ایستاده بودند و با شور و هیجان از فرودگاه تا ساختمان استانداری غریو شادی می‌کشیدند و هلهله می‌کردند روبرو شدند. علیاحضرت شهبانو در یک خودروی بازایستاده بودند و به ابراز شور مردم با تکان دادن دست پاسخ می‌دادند.
علیاحضرت شهبانو درنگ کوتاهی در کاخ استانداری داشتند و پس از آن از بیمارستان ۱۴۰ تختخوابی خرم‌آباد، وابسته به جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، بازدید نمودند. سپس به مرکز بررسی و تحقیقات پوستی وابسته به جمعیت کمک به جذامیان تشریف‌فرما شدند و با بریدن نوار سه رنگ این مرکز را گشودند.
علیاحضرت شهبانو از بازارچه آقامیرزا سیدرضا بازدید کردند و پس از شنیدن گزارش شهردار، از لوحه یادبود بازار پرده‌برداری نمودند و پروانه آغاز معاملات بازار را دادند. علیاحضرت شهبانو همچنین به زورخانه حاج اسدالله رفتند و پس از پرده‌برداری از لوحه این زورخانه، به تماشای ورزش باستانی در این زورخانه نشستند. این ورزشگاه سنتی در بازسازی گرمابه ویران شده‌ای که در محله درب دلاکان خرم‌آباد قرار دارد، از سوی شهرداری در فروردین‌ماه امسال از مالکان خریداری و با هزینه‌ای برابر با ۵ میلیون ریال به ورزشگاه باستانی تبدیل شده است. علیاحضرت شهبانو سپس به چایخانه سنتی خرم آباد رفتند، در این چایخانه نورمحمد حسن وند به نمایندگی از سوی عشایر لرستان قطعه شعری که برای ورود علیاحضرت به استان لرستان سروده بود به سبک شاهنامه خوانی آن سرزمین خواند. سپس سید مصطفی سعیدی یکی از نقالان ورزیده کشور چند تابلو از شاهنامه فردوسی را در پیشگاه علیاحضرت شهبانو اجرا کرد. علیاحضرت شهبانو ناهار را در چایخانه سنتی خوردند. این چایخانه یا حوضخانه سنتی خرم آباد در بازسازی گرمابه ویران شده‌ای در سال ۱۳۴۷ ساختمان آن آغاز شده و دو سال کارهای ساختمانی آن به درازا کشیده است. هزینه این بازسازی از سوی شهرداری خرم آباد با بیش از ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال در فراز پارک ساحلی « پل حاج علی اصغر خرم آبادی » بنا شده است.
علیاحضرت شهبانو به مردم لرستان و ایران پیام دادند:
- می‌خواستم از این فرصت استفاده کرده و در شهر زیبای خرم‌آباد و در دامنه کوه زیبای مخمل‌کوه، از استقبال و احساسات مردم قدردانی بکنم و بگویم که این احساسات پرشور و صادقانه‌ای که در این شهر از طرف تمام طبقات مختلف مردم نسبت به شاهنشاه آریامهر و نسبت به میهن عزیزمان ابراز شد، چقدر تحت تأثیر واقع شدم. نظیر این احساسات را در شهرهای چهارمحال و بختیاری نیز که بازدید کردم، مشاهده کردم. امیدوارم هم‌میهنان عزیز من با پشتکار و میهن‌پرستی و همکاری و اشتراک بیشتر کاری کنند که سرزمین زیبای ما روزبه‌روز پیشرفته‌تر و بهتر بشود. از این فرصت استفاده می‌کنم و بار دیگر به مردم می‌گویم که عرایض و نامه‌های خود را به مسئولان بدهند یا به دفتر من بفرستند. سعی نکنند به وسط خیابان بپرند و شخصاً نامه‌هایشان را به دست خود من بدهند. اطمینان می‌دهم که به تمام این نامه‌ها رسیدگی می‌شود و تا آنجایی که تقاضاها منطقی و قابل اجرا باشد، انجام می‌شود. پس بنابراین مجدداً تقاضا می‌کنم سعی نکنید جلوی ماشین بدوید، چون خدای ناکرده ممکن است با اتومبیل‌ها و موتورسواران اسکورت، تصادف کنید. انشاءالله در سفرهای آینده من، مردم این مسئله را رعایت خواهندکرد و مطمئن باشند که نامه‌ها به هر وسیله‌ای که به دفتر من برسد، مورد رسیدگی قرار خواهدگرفت.
سه‌شنبه ۱۰ خردادماه ۲۵۳۶ علیاحضرت شهبانو پس از نیمروز در نشست مشترک انجمن‌های ملی و نمایندگان مجلس شورای ملی و سنا استان لرستان سخنانی ایراد کردند:
- برای انجام برنامه‌های مملکت ثروت انسانی لازم است. اگر تمام سرمایه‌های جهان را هم می‌داشتیم، به تنهایی برای حل مشکلات کافی نیست. راه حل مشکلات را نمی‌توان خرید. شاهنشاه همیشه اوامری در جهت سپردن کار مردم به مردم و دادن مسئولیت به افراد مناطق صادر فرموده‌اند. امیدوارم در برنامه‌ریزی‌ها که با مشارکت خودتان انجام می‌شود، استعداد منطقه و کارهای بنیادی را مورد توجه قرار دهید. اهمیت آموزش را فراموش نکنید که از هر چیز مهم‌تر است، ولی در این زمینه باید مردم مشارکت داشته باشند. این پیغام شاه‌دوستی و میهن‌پرستی همه طبقات را به عرض شاهنشاه خواهم رساند و احساساتی را که مردم نشان می‌دهند، به قلب من می‌نشیند. این احساسات باعث می‌شود تا حد امکاناتم بیشتر و بهتر به هم‌وطنان عزیزم خدمت کنم. هر چه بیشتر باید روستاییان برای مشارکت در حل مسائل روستاهای خود آماده شوند. مشارکت روستاییان در ساختن جاده‌های روستایی موجب می‌شود هم این جاده‌ها با قیمت‌های کمتر تمام شود و هم زودتر آماده بهره‌برداری گردد.
در همین نشست هویدا نخست وزیر با اشاره به این که در سنجش استان لرستان با چند سال پیش این استان، پیشرفت‌ها بسیار آشکار است و در برنامه عمرانی ششم استان لرستان با برنامه گسترده یکی از استان‌های مهم خواهد بود.
عبدالمجید مجیدی گفت دو برنامه اساسی در طول برنامه ششم در این استان اجرا می‌شود که قیافه آن را بکلی تغییر خواهد داد، یکی اتصال محور خوزستان و آذربایجان که تمام این منطقه را به مرکزی صنعتی و کشاورزی مدرن تبدیل می‌کند، دوم شاهراه قم به بندر شاهپور که اولین شاهراه بزرگ تهران به بندر شاهپور است، ولی بایستی مردم لرستان نیز در سرمایه گذاری‌های بخش خصوصی شرکت کنند در غیر این صورت سرمایه گذاران نقاط دیگر کشور متوجه این استان خواهند شد.
در این نشست درباره مسایل بیمارستان‌ها، جاده‌های روستایی، فراهم ساختن آب آشامیدنی، اتصال راه آهن، فاضلاب شهرها نیز گفتگو شد. صدیقیانی استاندار لرستان به آگاهی رساند که امسال ۲۰۱ پروژه گوناگون با بودجه ۱٬۸ میلیارد ریال در این استان با مشارکت مردم اجرا می‌شود.
چهارشنبه ۱۱ خردادماه ۲۵۳۶ علیاحضرت شهبانو در دومین روز سفر خود به لرستان، از پیشرفت طرح توسعه منطقه‌ای «سلسله»، در دو روستای دره تنگ و سراب امیر از توابع الشتر خرم‌آباد دیدن کردند. سپس از اردوگاه پیشاهنگی لرستان بازدید کردند. علیاحضرت در بازدید از دره تنگ علیا، روستایی در ۶۵ کیلومتری خرم‌آباد، مدرسه، خانه بهداشت و مزرعه نمونه‌ای را که به دست مردم ساخته شده، دیدن کردند و خطاب به مردم یاران فرمودند:
- "بسیار خوشحالم که از این طرح «سلسله» و روستای شما دیدن می‌کنم. کمک شما مردم یاران به برادران و خواهران خود که قبلاً آموزش‌های لازم را دیده‌اید، مهم و حائز اهمیت است. آموزش مهمترین و بزرگترین مسئله‌ای است که افراد مملکت ما به آن نیاز دارند. بسیاری از طرح‌های بزرگ اهمیت کار شما را ندارند. پس از انقلاب شاه و ملت و اجرای اصلاحات ارضی، مردم روستاهای کشور ما صاحب زمین شدند، ولی هنوز برای رسیدن به هدف مطلوب راه زیادی در پیش دارند، که اگر کمک و خودیاری روستاییان نباشد، به این پیشرفت نمی‌توان دست یافت. مردم روستاها نباید در انتظار این باشند که متخصصان در رشته‌های مختلف از تهران بیایند و برای آنها آب، برق، بهداشت و آموزش بیاورند. خوشبختانه وظیفه ایرانی بودن حکم می‌کرد که با طرح «سلسله»، شما مردم یاران، دانش‌ها و آموزش‌ها را فرا گیرد و آموخته‌های خود را به جوانان روستاهای خود بیاموزید. روستای شما یک روستای نمونه است. امیدوارم در دیگر روستاهای ایران نیز نظیر این طرح پیاده شود و مردم با زور بازو و کمک مادی خودشان از امکاناتی نظیر روستای شما برخوردار شوند. مشابه طرح «سلسله» به طور نمونه در یکی، دو روستای دیگر ایران نیز عمل می‌شود. امیدوارم که موفقیت باشد که الگو و سرمشق قرار گیرد و نظیر طرح «سلسله» با کمک روستاییان در کلیه روستاهای کشورمان پیاده شود. نباید همیشه به انتظار کمک نشست، بلکه باید خود مردم آستین‌ها را بالا بزنند و کار کنند و به خدا امیدوار باشند.
- ضمن آرزوی موفقیت برای مردم یاران، انشاءالله فرصتی خواهدشد که شاهنشاه آریامهر نیز کارهای انجام شده این روستا را ببینند."
شهبانو همچنین از خانه بهداشت و مدرسه روستای دره تنگ علیا بازدید کردند و سپس به روستای سراب امیر تشریف‌فرما شدند و دستور دادند که قلعه قدیمی الشتر برای موزه روستایی آماده شود.
چهارشنبه ۱۱ خردادماه ۲۵۳۶: علیاحضرت شهبانو هنگام بازدید از موزه قلعه فلک‌الافلاک به پرسش‌های خبرنگاران خارجی از کشورهای امریکا، انگلستان، ژاپن و آلمان فدرال پاسخ دادند. یکی از خبرنگاران خارجی، به جلسه مشترک نمایندگان سنا و مجلس شورای ملی، انجمن‌های استان، شهرستان، شهر و شورای آموزش و پرورش منطقه‌ای که در پیشگاه علیاحضرت شهبانو تشکیل شد، اشاره کرد و ضمن آن درباره برنامه و طرح‌های عمرانی که در استان لرستان انجام خواهدشد، پرسش کرد.
علیاحضرت شهبانو فرمودند: "در جلسه پیرامون برنامه‌ها و طرح‌های عمرانی زیادی صحبت شد که البته انجام این طرح‌ها احتیاج به مطالعات لازم دارد. استان لرستان از نظر کشاورزی و دامداری، منطقه با استعدادی است و طبعاً اکثر این برنامه‌ها مربوط به امور کشاورزی و دامداری خواهدبود. البته برنامه‌ها و طرح‌های دیگری در زمینه رفاه اجتماعی، مراکز نگهداری کودکان و احداث استادیوم ورزشی است. مهمترین مسئله این است که نقاطی را که قبلاً ندیده‌ام، بازدید می‌کنم. سفرهای من به نقاط مختلف کشور این موقعیت را به من می‌دهد که از نزدیک با مردم و مسائل آنان آشنا شوم."
یک خبرنگار زن خارجی پرسید: "این سفرها چه اثری روی شما می‌گذارد؟ آیا بعضی از اوقات افسرده و ناراحت می‌شوید؟"
علیاحضرت شهبانو فرمودند: "برعکس، خوشحال هم می‌شوم، چون می‌بینم که مردم صادقانه ابراز احساسات می‌کنند. احساسات مردم تنها چیزی است که اثر زیادی در من می‌گذارد."
یکی از خبرنگاران خارجی گفت: "علیاحضرتا، سال‌ها است که از بعضی از برنامه‌ها و طرح‌ها انتقاد می‌شود. شما که از نزدیک شاهد پیشرفت امور و اجرای برنامه‌ها هستید، روی این انتقادها چه نظری دارید؟"
علیاحضرت شهبانو فرمودند: "انتقاد حق مردم است. این انتقادها می‌رساند که سطح توقعات مردم بالا است و البته این طبیعی است. هم انتقاد خوب وجود دارد و هم انتقاد بد. بعضی از انتقادها سازنده است و بعضی از آنها بی‌مورد. بعضی از اوقات گروهی از مردم بدون توجه به امکانات کشور و اولویت‌ها انتقاد می‌کنند. این عده توجه ندارند که ما چند سال پیش در چه مرحله‌ای بودیم و امروز در چه مرحله از پیشرفت هستیم. البته همین هم خوب است، چون مردم به آنچه که دارند، قانع نیستند و این باعث پیشرفت است. انتقاد زمانی خوب و سازنده است که افراد به نوبه خود تا جایی که برایشان مقدور است، در پیشرفت کار و اصلاح معایب کوشا باشند، وگرنه کنار نشستن و انتقاد کردن در پیشرفت امور و حل مسائل و مشکلات تأثیری نخواهدداشت. وقتی از نقاط مختلف کشور بازدید می‌کنم و می‌بینم که بسیاری از کارها انجام شده و یا در دست اقدام است، خوشحال می‌شوم. با اینکه از نظر جسمی سفرها تا اندازه‌ای خسته‌کننده است، ولی از نظر روحی برای من پاداش معنوی بزرگی است. من به عینه می‌بینم که کشور ما در حال دست یافتن به پیشرفت‌های شگرف و هدف‌های بزرگ است."
از علیاحضرت شهبانو پرسیده شد: "چه برنامه‌هایی برای شما جالب است؟"
علیاحضرت شهبانو فرمودند: "در این سفر به طور کلی عرایض مردم و تقاضاهای افراد مسئول جمع‌آوری شده است، که در دفتر مخصوص من بررسی و طبقه‌بندی می‌شود. این تقاضاها پس از رسیدگی تحویل گروه مخصوصی در سازمان برنامه استانداری و مسئولان سازمان‌های اداری و محلی خواهدشد. کلیه تقاضاها به طور جداگانه مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و سازمان‌های مسئول به دفتر مخصوص پاسخ می‌دهند، که انجام هر برنامه و یا طرحی چه میزان بودجه احتیاج دارد و از نظر اجرا چه مدت به طول می‌انجامد. این امر به طور دائم پیگیری می‌شود. البته ما همیشه به مردم جواب قاطع می‌دهیم، که انجام تقاضاهای آنان امکان‌پذیر است یا خیر و این تقاضاها را باری به هر جهت تلقی نمی‌کنیم."
خبرنگار ژاپنی گفت: "اگر علیاحضرت شهبانو از ژاپن برنامه بازدید داشته باشند، باعث خوشوقتی ما خواهدبود."
علیاحضرت شهبانو فرمودند: "برنامه‌ای ندارم، ولی امیدوارم که حتماً روزی از ژاپن دیدن کنم."
پنج‌شنبه ۱۲ خردادماه ۲۵۳۶ علیاحضرت شهبانو به بروجرد تشریف‌فرما شدند و از شرکت سهامی زراعی شیروان، بقعه امامزاده جعفر، مسجد سلطانی و پارک شهرداری این شهر دیدن کردند.
علیاحضرت شهبانو دستور فرمودند: "در جهت تأمین آب آشامیدنی مردم تسریع بشود."
سپس به روستای نوژیان، واقع در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد، تشریف‌فرما شدند و از نحوه کار یکی از روستاییان که به طریق محلی نان می‌پخت، دیدن کردند و شخصاً پختن نان لواش محلی را تجربه کردند. شهبانو نخست خمیر را به شیوه نانوای سنتی بریدند و آن را روی پارچه مخصوص پهن کردند و به درون تنور انداختند و پس از چند لحضه نان پخته را با میله مخصوص از تنور بیرون آوردند.
در اجرای اوامر علیاحضرت شهبانو، امیرعباس هویدا، نخست وزیر، مبلغ ۳ میلیون ریال از بودجه دولت در اختیار جمعیت شیر و خورشید سرخ خرم‌آباد قرار داد. همچنین در اجرای امریه شهبانو، یک کودک بی‌سرپرست که مدت چند ماه است در بیمارستان یکصد و چهل تختخوابی خرم‌آباد بستری است، برای مداوای کامل به تهران اعزام شد. علیاحضرت شهبانو همچنین در زمینه تأسیس مدرسه عالی پرستاری وابسته به جمعیت شیر و خورشید سرخ در خرم‌آباد اوامری صادر فرمودند. علیاحضرت سپس از سردخانه مجتمع صنعتی گوشت لرستان بازدید فرمودند. دکتر زعفرانلو، مدیرعامل و رئیس هیأت مدیره مجتمع صنعتی گوشت لرستان، گزارش جامع خود را به عرض شهبانو رساند.
پنج‌شنبه ۱۲ خردادماه ۲۵۳۶ علیاحضرت در پایان سفر پنج روزه خود به استان‌های چهارمحال و بختیاری و لرستان، دستاوردهای این دیدار را برای خبرنگاران روشن فرمودند:
- "در بروجرد احساسات مردم به اوج خود رسیده بود و به این وسیله از احساسات، مهربانی‌ها و میهمان‌نوازی مردم استان‌های چهارمحال و بختیاری و لرستان تشکر می‌کنم، به خصوص نظم مردم نشان می‌دهد که فرهنگ قدیمی دارند. در این سفر به طور کلی تحت تأثیر احساسات مردم در تمام طول مسیر راه‌ها، شهرها و روستاها قرار گرفتم و این وابستگی ملی و همدلی در احساسات آنان نسبت به شاهنشاه و وطن، ثروت بزرگی برای مملکت است که کمتر نظیر این همبستگی در دنیا یافت می‌شود. این همبستگی و یکپارچگی قدرت ایران در راه دست یافتن به پیشرفت است. در این سفرها از نظر شخص من، نکته جالب اینجا است که با مناطقی که آشنا نیستم، آشنایی بیشتر پیدا می‌کنم. زیبایی‌های طبیعی مملکتم را از نزدیک می‌بینم و فرصتی هست که با مسائل و زندگی طبقات مختلف مردم آشنا شوم. واقعاً در این سفرها است که انسان حس می‌کند که با روحیه مردم در مناطق مختلف مملکت بیشتر آشنا می‌شود و این به خود من در تصمیم‌گیری‌ها و مطالعه در زمینه برنامه‌های مختلف رفاهی، فرهنگی و نظایر آن کمک می‌کند. در تهران انسان با مسائلی روبه‌رو هست که فقط مسائل تمام کشور نیست و بلکه با مسائل مختلف خارج از کشور نیز روبه‌رو است، پس طبیعتاً انسان در اینجا با طبیعت و حقیقت بیشتر برخورد می‌کند و بهتر می‌تواند تصمیم بگیرد. در این سفرها مردم خوشحال می‌شوند که ما بیاییم و از نزدیک با آنان آشنا شویم.
- فرصتی است که از خدمات افراد در سازمان‌ها و جاهای مختلف نیز تقدیر و تشویق به عمل آید، چون در تهران فرصت دیدن این افراد خدمتگزار میسر نیست.
- اولویت‌ها
- وقتی که اطلاع داده می‌شود که بازدیدهایی از نقاط مختلف کشور به عمل خواهدآمد، مقدار زیادی از فعالیت‌ها و طرح‌های عمرانی آن شهر که در دست اقدام است، با سرعت و توجه بیشتری انجام می‌شود و معمولاً انجام یک سری از کارها که به خاطر بعضی از مسائل اداری مدتی به تعویق افتاده است، اجرا می‌شود. البته با دیدن مردم از نزدیک و آشنایی با مشکلات آنان، دستوراتی در جهت تأمین بودجه‌های آن دسته از طرح‌ها و برنامه‌های آنان که اولویت دارد، داده می‌شود و فرصتی است که درباره برنامه‌ها و طرح‌هایی که قبلاً درباره آنان صحبت شده، ولی جدی تلقی نشده است، مجدداً تعقیب شود. برای مثال می‌توان گفت که بر اساس مطالعات پژوهشگران ما، مشخص شده است که این مناطق برای کشاورزی و دامداری بسیار مستعد است. بر اساس این مطالعات در مناطقی اقدام شده است، ولی باز این مسافرت‌ها باعث می‌شود که انجام طرح‌ها و برنامه‌ها در استان‌ها دنبال شده و فراموش نشود. البته مردم تقاضاهایی دارند که به وسیله نامه اطلاع می‌دهند. یک تعداد از تقاضاهای مردم به وسیله نمایندگان خودشان در سنا و مجلس شورای ملی یا در انجمن‌های ملی و یا به وسیله مسئولان استانداری و فرمانداری به اطلاع ما رسیده است، سعی خواهدشد تا جایی که امکان دارد و قانون اجازه می‌دهد، به تقاضاهای مردم رسیدگی شود.
- صراحت تقاضاها
- در این سفرها مردم با صراحت تقاضاها و خواست‌های خودشان را مطرح می‌کنند و مسئولان امر نیز حس می‌کنند که به جای سرپوش گذاشتن روی معایب و کتمان مشکلات، بهتر است آن را مطرح کنند و این باعث خوشوقتی است. تقاضای گروهی از مردم تقاضای شخصی است، که اگر خودشان نیز به مراجع دولتی مراجعه کنند، مشکل آنان حل می‌شود، این گروه یا از قوانین کشور بی‌اطلاع هستند و یا به خودشان زحمت نمی‌دهند که کارشان را شخصاً پیگیری کنند و دوست دارند این پیگیری از طریق دفتر مخصوص صورت گیرد. یک سری از تقاضاها از این قبیل است، که با آموزش مردم از تعداد این نوع تقاضاها در آینده کم خواهدشد. چیزی که باعث خوشوقتی است، این است که اغلب مردم برای پیشرفت شهر و روستای خودشان تقاضا می‌کنند. تقاضای آنان جنبه عمومی دارد. درمانگاه، مدرسه و یا کتابخانه می‌خواهند و دیگر به مسئله شخصی خود نمی‌اندیشند. بهداشت و آموزش سطح زندگی مردم نسبت به گذشته به طور محسوس و چشمگیری پیشرفت کرده است."
- گزارش سفر
- پرسش: "آیا گزارش‌های سفر شهبانو به شرف عرض شاهنشاه آریامهر می‌رسد؟"
- شهبانو: "در طول سفر هر روز به حضور شاهنشاه آریامهر تلفن می‌کردم و ایشان را به طور کلی در جریان برنامه‌ها قرار می‌دادم و در بازگشت نیز استنباط خودم را از سفر در ارتباط با مردم و در ارتباط با مناطق مختلف کشور و در ارتباط با سازمان‌های مختلفی که بازدید کردیم، با اعلیحضرت در میان خواهم گذاشت و آلبوم‌های سفر به طور کلی از نظرشان خواهدگذشت. برنامه و طرح‌های در دست اجرا پیگیری خواهدشد و در مورد تقاضاهای اساسی مردم، در صورت لزوم، شاهنشاه اوامری صادر خواهند فرمود. پیشرفت کارها هر چند ماه یک بار پیگیری خواهدشد، که چند درصد از آن انجام شده است. یکی از کارهای مهمی که خوشبختانه در این سفر به نتیجه رسید، مشکل روستاییان اطراف سد «محمدرضاشاه» بود. بیش از شش سال اهالی این منطقه به علت آبخیزداری و جلوگیری از پر شدن سد از ادامه دامداری و زراعت در زمین‌های دیم که شامل بیشتر زمین‌های قابل کشت بود، منع شده و قرق اعلام شده بود و به عده کمی از آنان کمک‌هایی می‌شود. قبلاً مسئولانی فرستادم که در این مورد مطالعه کنند، در نتیجه با موافقت خود روستاییان و امکانات دولت در حال حاضر راه‌حل‌هایی برای این مشکل پیدا شده است، که انشاءالله عملی خواهدشد. این مشکل که شش سال طول کشید، به علت نبودن ارتباط لازم با مردم بود، ولی دیدیم که در اثر این ارتباط، امروز این مشکل حل شد. صرفنظر از خستگی‌های جسمی که در اثر رفتن از محلی به محل دیگر ایجاد می‌شود، این سفرها از نظر شخص من برای آینده یک منبع الهام و قدرت است. قدرت خودم را از خنده‌ها و چهره‌های بشاش مردم و چشم‌های پر احساس آنان می‌گیرم. با سفر و دیدن مناظر طبیعی و شنیدن موسیقی محلی مناطق مختلف، رنگ‌های الوان لباس مردم و رقص‌های زیبا، حس می‌کنم که بیشتر به این زمین و به این آب و خاک بستگی پیدا کردم. در تهران انسان از حقایق به دور است. من علاقه دارم که این بستگی با آب و خاک به طور طبیعی باقی بماند و اطمینان می‌دهم که هیچ وقت گسسته نخواهد شد."
- پرسش: "علیاحضرتا احساس شما از اینکه به همت شما قلعه فلک‌الافلاک به موزه تبدیل شده است، چیست؟"
- شهبانو: "باعث خوشوقتی است که آن زندان باستانی تبدیل به موزه شده است. من اعتقاد دارم که هر چقدر فرهنگ و آموزش بیشتر شود، طبیعتاً دلایلی که افراد به زندان بروند، کمتر می‌شود."
- مردم و زندگی ماشینی
- "متأسفانه در جوامع صنعتی همگام با پیشرفت صنعت و تکنولوژی مردم به دلیل گرفتاری کاری و یا دلایل مختلف دیگر از انسانیت و ارتباط عاطفی که معمولاً بین افراد وجود دارد، فاصله می‌گیرند. خود ما باید اذعان کنیم که آن زندگی صمیمی و آن همبستگی و مهربانی که در روستاها و شهرستان‌های کشور ما وجود دارد، شاید در تهران نیست. دلیلی این بی‌مهری این نیست که محبت از دل مردم ما رفته، بلکه باید گفت که زندگی یکنواخت ماشینی مردم را طوری خسته می‌کند که نه وقت رسیدن به خود دارند و نه وقت برقرار کردن ارتباط انسانی و عاطفی، امیدوارم که پیشرفت‌های صنعتی و تکنولوژی اجتماع ما به روحیه انسانی و ارتباط عاطفی ملت ما لطمه‌ای وارد نسازد. من بارها گفته‌ام که اخلاق و ارتباطات انسانی باید در کلیه سطوح مملکتی و بین تمام مردم کشور رسوخ پیدا کند. برای رسیدن به این هدف، باید از طریق آموزش، مطبوعات، رادیو و تلویزیون انتشار کتاب‌های مخصوص کودکان و بالاخره از طریق مدارس اقدام کرد و با استفاده از این امکانات روحیه انسانی مردم را تقویت کرد."
- شعار اثری نمی‌بخشد
- پرسش: "آیا به نظر علیاحضرت شهبانو در مورد فضیلت مخصوص انسانی، احتیاج به نوعی تبلیغ نیست؟"
- شهبانو: "به اعتقاد من تبلیغات لازم داریم، منتهی نه به صورت شعار، بلکه از راه آموزش و به صورت حقیقی، باید فکر کرد و دید که به چه وسیله‌ای می‌شود روحیه تعاون، درستی و پاک بودن و روحیه همبستگی و یکپارچگی را در مردم تقویت کرد. ایجاد چنین روحیه‌ای با گفتن، نمی‌شود. باید مطالبی در کتاب‌های قصه و کتاب‌های مخصوص کودکان گنجانید و یا برای بزرگسالان با نمایش فیلم و تأترهای آموزنده مخصوص که از روی فکر ساخته شده است، دست به این کار زد. من معتقدم که شعار آن طور که لازم است، اثر نمی‌بخشد و حتی اهمیت را هم از بین خواهد برد. نظیر اشعاری که از بچگی به یاد داریم. این اشعار حاوی پیام‌های اخلاقی و فلسفی فوق‌العاده‌ای هستند، منتهی آنقدر تکرار کرده‌ایم که دیگر به محتوای اصلی آن فکر نمی‌کنیم، بنابراین من فکر می‌کنم افراد نمونه در هر موقعیتی که هستند، می‌توانند که نمونه و الگو برای سایرین باشند. یک معلم خوب برای شاگردانش، یک افسر خوب برای سربازانش، یک پدر و مادر خوب برای فرزندانش، و بالاخره یک مدیر خوب برای کارمندانش، می‌تواند سرمشق خوبی باشد."
- رسیدگی به تمام عرایض
- پرسش: "به عرایض مردم چگونه رسیدگی می‌شود؟"
- شهبانو: "در دفتر من به تمام این عرایض رسیدگی و خلاصه‌ای از آن تهیه می‌شود. به عرایض و تقاضاهایی که قانونی است، عمل می‌شود. بعضی از مردم تقاضاهایی دارند که قانوناً نمی‌شود به آن رسیدگی کرد. فرض کنید سازمانی قوانین استخدامی ویژه‌ای دارد و برای استخدام از داوطلبان مدارک خاصی می‌خواهد، منتهی بعضی از افراد بدون داشتن مدارک لازم خواسته شده، می‌خواهند وارد سازمان شوند. در مورد افرادی که نقص عضو و احتیاج به معاینه دارند، از طریق استانداری‌ها به بیمارستان‌های تخصصی تهران اعزام می‌شوند، که بلافاصله به کار آنان رسیدگی می‌شود. گروهی کمک مالی می‌خواهند، که البته تا جایی که امکان‌پذیر باشد، کمک می‌شود، چون همان طوری دیدید، تعداد تقاضاها و عرایض به حدی زیاد است که بعضی از اوقات نمی‌شود برای جمع‌آوری تقاضاها به هر گوشه از کشور رفت. برای جمع‌آوری و ارزیابی عرایض و تقاضاها باید مددکاران مختلف به دهات و نقاط مختلف بروند. همان طور که در سفر اخیر افرادی مأمور رسیدگی به مسائل بعضی از دهات و نقاط شدند. برای مثال در یک روستای کوچک مردم تقاضا داشتند که چون از خانواده‌ای سرپرستی می‌کنند، نباید به خدمت سربازی بروند. مأموران ژاندارمری مأموریت یافتند که بروند در محل دقیقاً وضع را تحقیق کنند و به افرادی که نان‌آور خانواده هستند، مطابق قانون مساعدت کنند."