آریامهر

کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی

تصمیم‌های مجلس

اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر

قوانین نامگذاری و روزهای ویژه مصوب مجلس شورای ملی

شاهنشاه آریامهر در آغاز بیست و پنجمین سال شاهنشاهی

نشست تاریخی مجلس سنا و شورای ملی در آغاز بیست و پنجمین سال شاهنشاهی آریامهر

شاهنشاه از دبستانی در جنوب تهران بازدید می‌کنند

شاهنشاه از کلاس‌های درس بزرگسالان (اکابر) دیدن می‌کنند

فرمان شاهنشاه ایران: من که به تشکیل سپاه دانش فرمان داده‌ام همه جا به عنوان پرچمدار این جهاد ملی پیشاپیش شما خواهم بود

فرنام آریامهر در نشست هیات اجرایی^[۱] سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد^[۲] برای گرامی‌داشت کارهای شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی در مبارزه با بیسوادی^[۳] در ایران به وسیله رییس هیات اجرایی، وزیر فرهنگ مراکش محمد الفاسی و هم‌بندان هیات اجرایی به شاهنشاه داده شد. ایران تنها کشوری است که تعهد کرده است که ۰،۷٪ از درآمد خود را برای سوادآموزی مردم ویژه سازد.

فرنام "آریامهر" را در روز ۲۴ شهریور ۱۳۴۴ مجلس شورای ملی و مجلس سنا تصویب کرده و به شاهنشاه می‌دهند.

فرنام آریامهر

ساعت ۵ پس از نیمروز ۲۴ شهریور ماه ۱۳۴۴ برای بزرگداشت کارهایی که شاهنشاه در درازای بیست و چهار سال برای ملت و کشور ایران انجام دادند، و ارج نهادن به آغاز بیست و پنجم سال بر تخت نشستن اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی، مجلس سنا و مجلس شورای ملی در ساختمان بهارستان نشست مشترکی برگزار کردند. ریاست این نشست با مهندس شریف امامی رییس مجلس سنا بود. مهندس ریاضی رییس مجلس شورای ملی و سناتورها و نمایندگان مجلس شورای ملی، سفیران کشورهای سراسر دنیا در دربار شاهنشاهی، بزرگان لشکری و کشوری و روزنامه‌نگاران و نمایندگان اصناف و پیشه‌وران و مردم بودند.

نشست با سخنان شریف امامی با تهنیت به شاهنشاه و ملت ایران آغاز شد. سخنوران دیگر چون سناتور محمود جم، هلاکو رامبد نماینده تالش از سوی فراکسیون حزب مردم ، سنتاتور سجادی، بانو شوکت ملک جهانبانی به نمایندگی از سوی زنان ایران، سناتور عباس مسعودی، امیراسدالله موسوی ماکویی به نمایندگی از سوی نمایندگان منفردین مجلس شورای ملی، دکتر سیدحسن حسینی نماینده شهر کرد و دبیر فراکسیون مستقل به نمایندگی از سوی فراکسیون مستقل، محسن خواجه‌نوری نماینده شمیرانات و لیدر فراکسیون پارلمانی حزب ایران نوین، هر یک بخشی از تاریخ پر از فراز و نشیب ایران را بازگو کردند و خردمندی و پایداری و خدمات شاهنشاه را ستودند.

شامگاه به ساعت ۸ نشست پس از یک تنفس کوتاه دوباره برپا شد و مهندس شریف امامی قطعنامه نوشته شده از سوی دو مجلس سنا و شورای ملی را خواند:

به مناسبت آغاز بیست و پنجمین سال سلطنت اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی و به پاس خدمات ارزنده شاهنشاه، مجلسین ایران در جلسه مشترک مورخ ۲۴ شهریور ۱۳۴۴ خود برای تجلیل از این روز تاریخی قطعنامه زیر را تصویب می‌کنند:

۱- مجلسین ایران به نام ملت مراتب حقشناسی و سپاسگزاری خود را به پیشگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران تقدیم می‌دارند.

۲- مجلسین ایران از ابتکارات شاهنشاه برای پیشرفت هدف‌های ملی و اجتماعی پشتیبانی کرده وظیفه خود را برای به نتیجه رسانیدن انقلاب سفید شاه و مردم به نحو احسن ایفا خواهند نمود.^[۴]

۳- مجلسین ایران اقدامات شاهنشاه را در برقراری اصول آزادی و بسط عدالت اجتماعی و تکمیل بنیان مشروطیت ایران ستایش می‌کنند.

۴- مجلسین ایران تدابیر حکیمانه شاهنشاه را در حفظ حدود و ثغور کشور و اقدامات شجاعانه اعلیحضرت را در رفع غائله آذربایجان و اهتمامات مهم و کافی معطم له را در تجدید قوای انتظامی سپاسگزاری می‌کنند.^[۵]

۵- مجلسین ایران از مساعی ثمربخش شاهنشاه در حفظ صلح جهانی و خلع سلاح عمومی و تقویب سازمان ملل متحد و ایجاد رابطه حسن همجواری با همسایگان و دوستی و احترام متقابل با کلیه دول پشتیبانی می‌نمایند.

۶- مجلسین ایران ابتکارات شاهنشاه را در راه مبارزه جهانی با بیسوادی که در پایتخت ایران بنیانگذاری می‌شود از افتخارات ملی خود به شمار می‌آورند.^[۶] ^[۷] ^[۸]

اینک به پاس خدمات گرانبهای شاهنشاه، نمایندگان مجلسین ایران تصویب می‌کنند که عنوان « آریامهر » به اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی تقدیم گردد.

پیشینه

مبارزه با بیسودای در بالای دستور نشست سیزدهمین مجمع عمومی سازمان یونسکو^[۹]در پاریس قرار داشت. در این مجمع عمومی شاهنشاه ایران دست به کاری بس بزرگ و تاریخی زدند که همه آن را یک شاهکار بین‌المللی به شمار آوردند. شاهنشاه ایران محمدرضا شاه پهلوی در روز ۲۷ مهر ۱۳۴۳ برابر با ۱۹ اکتبر ۱۹۶۴ پیامی تلگرافی به همه پادشاهان و پرزیدنت‌ها و سران کشورهای هم‌بند (عضو) یونسکو فرستادند و از ایشان خواستند که مبارزه با بیسوادی را به یک جنبش گسترده همه سویه جهانی درآورند. در این پیام شاهنشاه فرمودند:

«

به مناسبت تشکیل سیزدهمین اجلاسیه کنفرانس عمومی یونسکو و به ویژه به مناسبت موضوع مهم و حیاتی مبارزه بین‌المللی با بیسوادی که در دستور کار آن قراردارد، مایه کمال خوشوقتی من است که از جانب خود و ملت ایران به نمایندگان محترم کلیه دولی که در این نفرانس شرکت دارند درود بفرستم و صمیمانه موفقیت هر چه بیشتر ایشان را در این پیکاری که سعادت آینده جامعه بشری بدان وابسته است آرزو کنم. شاید در تمام تاریخ بشری فرصتی پیش نیامده باشد که جامعه بشریت دست به تلاشی از این عالی‌تر و شرافتمندانه‌تر و انسانی‌تر زده باشد و شاید تاکنون اتفاق نیفتاده باشد که سرنوشت جمعی چنین کثیر از افراد انسانی به نتیجه چنین تلاش و مبارزه‌ای وابسته باشد.

مبارزه‌ای که اکنون با هدایت یونسکو و با همکاری بیشتر ملل و دول جهان در جریان است جهادی است برای آنکه صدها میلیون نفر از افراد بشر را که خود هیچ گناه و تقصیری در تحمل سرنوشتی ظالمانه ندارند از حیثیت و شخصیت انسانی برخوردار سازند. تا وقتی که چنین توده عظیمی از محرومین در روی زمین وجود دارند مسلما وجدان هیچ یک از آنهایی که در پرتو نعمت دانش امکان برخورداری از همه مواهب تمدن و فرهنگ بشری را یافته‌اند، آرام نمی‌تواند بود، زیرا ادامه چنین وضعی در مورد یک قسمت از جامعه انسانی خود به خود سند محکومیت اخلاقی بقیه افراد این جامعه است.

هنگامی که در این تالار در کاخ یونسکو نمایندگان تقریبا همه کشورهای جهان درباره همکاری مشترک برای مبارزه با این بزرگترین بلای تاریخ بشر تبادل فکر و بذل مساعی می‌کنند، ما احساس می‌کنیم که این تالار و این کاخ برای مدتی حکم معبدی را برای تجلی تابناک‌ترین مظاهر فکر و اندیشه بشری پیدا کردن است و یقینن فلسفه کهن ایرانی نیز که بر اساس پیکار پیوسته خیر و شر متکی است جایی بهتر از محفلی که با این هدف تشکیل شده باشد برای تجلی فروغ نیک و راستی نمی‌تواند یافت.

»

روز پسین ۲۸ مهر ۱۳۴۳ در پیام دیگری به مجمع عمومی یونسکو از این سازمان بزرگ آموزشی، علمی و فرهنگی بین‌المللی شاهنشاه وزیران فرهنگ ۱۱۴ کشور هم‌بند یونسکو را برای گفتمان گسترده بین‌المللی درباره مبارزه جهانی با بیسوادی و برای آشنایی با روش کار سپاه دانش ایران برای برگزاری کنگره‌ای در تهران فراخواندند. فراخوان (دعوت) شاهنشاه در نشست ۸ آبان ۱۳۴۳ در کمیسیون آموزش یونسکو و نشست ۲۸ آبان ۱۳۴۳ برابر با ۱۹ نوامبر مجمع عمومی یونسکو با هم‌رایی نمایندگان به تصویب رسید. شاهنشاه در پیام خود به پادشاهان و پرزیدنت‌ها وسران دیگر کشورهای جهان فرمودند:

«

من این پیام را برای جلب توجه خاص آن اعلیحضرت (حضرت) به یک موضوع بسیار مهم بشری که یقین دارم خود آن اعلیحضرت (حضرت) و مراجع مسول دولتی کشورشان کاملا متوجه اهمیت آن بوده و هستند می‌فرستم. این موضوع مسله مبارزه جهانی با بیسوادی به منظور نجات صدها میلیون نفر از افراد جامعه انسانی از بلایی است که در حال حاضر دامنگیر آنهاست.

اگر من به عنوان پادشاه ایران این پیام را برای آن اعلیحضرت (حضرت) می‌فرستم برای اینست که متاسفانه کشور خود من، با وجود سابقه درخشان فرهنگی و مدنی خویش در حال حاضر تا حد زیادی با این بلای بیسوادی دست به گریبان است و به همنی جهت ما دردی را که در این مورد دامنگیر بسیاری از ملل جهان است خیلی خوب احساس می‌کنیم. ما برای مبارزه قاطع و مثر با این درد در کشور خود اقدام به شکل نیرویی به نام "سپاه دانش" کرده‌ایم که قسمتی از بودجه آن از محل اعتبارات نظامی ما تامین می‌شود و تصور می‌کنم که این اقدام تا حد ریادی در دنیا بی‌سابقه بوده است....

»

مجمع عمومی یونسکو قطعنامه‌ای در تاریخ ۲۸ آبان ماه ۱۳۴۳ درباره تصویب برگزاری کنگره وزیران فرهنگ در تهران بیرون داد (صادرکرد):

... با توجه به پیشنهاد بزرگوارانه اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران که دعوت به برگزاری چنین کنگره‌ای در تهران فرموده‌اند، با در نظر گرفتن اعلامیه رییس هیات نمایندگی ایران در سیزدهمین مجمع عمومی یونسکو دایر بر اینکه دولت ایران هزینه برگزاری چنین کنگره‌ای را می‌پذیرد تا تحمیلی به بودجه یونسکو نشود، در مجمع عمومی یونسکو تصمیم گرفته شد که کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی مرکب از وزیران فرهنگ همه کشورهای هم‌بند یونسکو در سال ۱۹۶۵ در تهران تشکیل گردد. از هیات اجرایی دعوت می‌شود که به اتفاق مدیرکل یونسکو و با همکاری دولت ایران تاریخ قطعی تشکیل این کنگره را تعیین نمایند.

برای همگانی کردن آموزش و ریشه‌کن ساختن بیسوادی در کشور و گِردهم‌آوردن همه نیروهای مالی و انسانی برای رسیدن به این آرمان والا و انجام نقش ارزنده کشور ایران در مبارزه بین‌المللی با بیسوادی فرمان تشکیل کمیته‌ای به نام کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی زیر ریاست عالیه شاهنشاه در ۱ دی ماه ۱۳۴۳ از سوی معظم‌له صادر شد و فرمان داده شد که کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی، بی‌درنگ پس از برگزاری، اساسنامه کار خود را نوشته و پس از تصویب شاهنشاه آن را اجرا کند.

برگزیدگان برای کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی: والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی، نخست‌وزیر، وزیر دربار شاهنشاهی، وزیر امور خارجه، رییس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران، وزیر دارایی، وزیر مشاور، وزیر آموزش و پرورش، رییس کمیسیون ملی یونسکو، مدیر عامل سازمان برنامه، رایزن فرهنگی و سخنگوی دربار شاهنشاهی (دبیر کل کمیته) بودند. اساسنامه کمیته که به تصویب شاهنشاه رسید، دربرگیرنده ۱۶ ماده بود.

ماده ۱ - کمیته ملی پیکار با بیسوادی به منظور بسیج کلیه نیروها و منابع انسانی و مالی کشور و هماهنگ کردن فعالیت‌های آنها در راه مبارزه با بیسوادی در ایران و اجرای هدف‌های مبارزه با بیسوادی به فرمان مطاع اعلیحضرت همایون شاهنشاه تشکیل می‌گردد.

ماده ۲ - ریاست عالیه کمیته با شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاه است. اعضای کمیته از طرف معظم‌له تعیین و به فرمان ملوکانه منصوب می‌شوند.

ماده ۳ - کمیته یک سازمان فرهنگی غیرانتفاعی و دارای شخصیت حقوقی است. مرکز کار کمیته در تهران و می‌تواند در سایر نقاط کشور نیز کمیته‌های محلی داشته باشد.

ماده ۴ - وظایف کمیته عبارتست از:

- توسعه و تقویت فعالیت‌های سازمان‌های مختلف دولتی و ملی کشور در امر مبارزه با بیسوادی و هماهنگ کردن آنها

- جلب همکاری و تشریک مساعی عمومی و استفاده از همه عوامل و امکانات اداری و مالی و انسانی کشور در راه پیشرفت این مبارزه

- تامین شرکت موثر ایران در امر مبارزه جهانی با بیسوادی از کلیه جهات بخصوص از راه همکاری در برگزاری کنگره‌ها و کنفرانس‌ها و سمینارهای بین‌المللی آموزش در ایران و سایر کشورها علی‌الخصوص برگزاری کنگره جهانی وزرای آموزش و پرورش کشورهای عضو یونسکو که بر اساس قطعنامه مصوب ۱۹ نوامبر ۱۹۶۴ سازمان تربیتی و علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در شهریور ماه ۱۳۴۴ در تهران تشکیل خواهد شد.