مذاکرات مجلس شورای ملی ۲ امرداد ۱۳۵۲ نشست ۱۲۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری بیست و سوم | تصمیم‌های مجلس | قوانین برنامه‌های عمرانی کشور |
مذاکرات مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی روز سه شنبه (۲) مرداد ماه ۱۳۵۲ نشست ۱۲۱
| جلسه فوق العاده مجلس ساعت ۶ بعد از ظهر بریاست آقای مهندس عبدالله ریاضی تشکیل گردید.. |
فهرست مطالب:
- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل
۱- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
رئیس- اسامی غائبین جلسه قبل قرائت می‌شود.
غائبین با اجازه
- آقایان مهندس اردلان، غلامرضا بهادری، پرویزی، جوانشیر، دکتر سعید حکمت، دیهیم، دکتر سعید، دکتر شریف امامی، حیدر صائبی، دکتر فضل الله صدر، دکتر وجیه الله صدر، مرندی، ناصر زاده، نامور، دکتر گاگیک.
غائبین مریض
- آقایان دکتر اسکوئیان، امام مردوخ، اهری، بدرخانی، دکتر جزایری، دکتر حاتم، تیمسار حکیمی، اسمعیل خزیمه، دکتر رهنوردی، شریفها، فروتن، دکتر فروزین، فرهادپور، سید کاظم مسعودی، مشایخی، دکتر محمد حسن موسوی، مهرزاد، مهندس عطائی.
- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارائی راجع به فروش و خرید نفت بین دولت شاهنشاهی ایران و شرکتهای خارجی والغاء قرارداد کنسرسیوم مصوب ۱۳۳۳ و ارسال به مجلس سنا
۲- طرح و تصویب گزارش کمیسیون دارائی راجع به فروش و خرید نفت بین دولت شاهنشاهی ایران و شرکتهای خارجی والغاء قرارداد کنسرسیوم مصوب ۱۳۳۳ و ارسال به مجلس سنا.
رئیس- وارد دستور می‌شویم، دنباله کلیات لایحه فروش و خرید نفت بین دولت شاهنشاهی ایران و شرکتهای خارجی والغاء قرارداد کنسرسیوم مصوب ۱۳۳۳ مطرح است، آقای حکمت یزدی بفرمائید.
حکمت یزدی- جناب آقای رئیس، همکاران محترم، دیروز که از طرف حزب و فراکسیون مأموریت پیدا کردم که در اطراف این رویداد بزرگ و این لایحه‌ای که مبشر آزادگی، آزادی، حریت، مالکیت و تمام نعم و آثار ناشیه از حریت و مالکیت است، در اینجا عرایضی بنمایم، از قرآن مجید استعانت گرفتم به تیمن این امر به قرآن مجید تفأل زدم، خدای من گواه‌است آیه‌ای که برای شما می‌خوانم در قرآن مشاهده کردم ان الذین قالوا ربناالله ثم استقاموا تتنزل علیهم‌الملئکه الاتخافوا و لا تحزنوا و ایشروابالجنه التی کنتم توعدون (احسنت).
آنان که خدا گفتند و در راه حق مبارزه کردند و مقاومت کردند و استواری و پایداری نمودند فرشتگان خدا بر آنها نازل می‌شود که نترسید محکم باشید خدا پشتیبان شماست و بهشت در انتظار شما (احسنت) این نتیجه پایمردی، نتیجه صفای قلب و نتیجه رهبری صادقانه بزرگ مرد شاهنشاه‌است (احسنت) این ملائکه رحمتند که بر او نازل می‌شوند و به او هشدای می‌دهند پایمردی بخاطر منافع ایران، مقاومت بخاطر عز و شرف این مملکت بهشت، فقط بهشت اخروی نیست، بهشت در همینجا هم هست، بهشت برای یک مملکت استقلال حریت، شرف و تقوی و همه اینها بهشت این مملکت است و ما اکنون در این بهشت هستیم (احسنت) لحظه‌ای تاریخی است، لحظه‌ای است همراه شرف تقوی و فضیلت، لحظه‌ای است که نقش و ترسیم می‌کنیم، تحقق آرزوها و امیدهای نسل حاضر، آینده و گذشته را بر سینه تاریخ، تاریخی نوین، اجازه بدهید بیاد آن رادمردان، بیاد آن مبارزان، بیاد آن روشنفکران، بیاد کارگران، بیاد دهقانانی باشیم که سر به بستر خاک گذاشته و در این آرزو مردند، بآنها بگوئیم سر از خاک بردارید و با ما بعلت تحقق این آرزو دست افشانی و پایکوبی کنید و به نسل آینده هشدار دهیم و از پشت این تریبون اعلام کنیم به نسل آینده، ملت ایران که این بزرگ مرد شاهنشاه ایران محمد رضا شاه پهلوی آریامهر است که تمام سرمایه‌های رقاء و آزادگی، شرف، فضیلت، تقوی را برای تو مهیا کرد (احسنت) تو بدان آن ثمره‌ای که در سالهای بعد می‌بری نتیجه مبارزه ملتی است در طول قرون واعصار به رهبری شاهنشاه، بدان که رایگان بدست نیامده، امروز قرارداد جدید را در دست می‌گیریم، بر مبنای تداعی معانی در خاطره ما خاطره همه مبارزات زنده می‌شود، در یک چشم اشک شوق داریم ودر چشمی دیگر اشک حسرت، اشک شوق از آن جهت که به کمک خداوند بزرگ و به رهبری شاهنشاه به مقصود خود رسیدیم، اشک حسرت از آن بابت که سالها چه قربانیهائی در این راه دادیم، چه ستمهایی بر ما رفت، چه مظالمی بر ما رفت، ولی بهر حال پرونده هفتاد ساله شوم نفت و آثار ناشیه از آن بنا به تصمیم شاهنشاه بزرگ، برای ابد در سینه خاک مدفون شد، امروز روزی است نو و تاریخی است نو، پیغمبر اسلام بعد از آنکه مبارزاتش تمام شد گفت: الیوم اکملت لکم دینکم، امروز روزی است که آن رسالت خودم را تمام کردم و امروز روزی است که شاهنشاه بزرگ ما رسالت تاریخی خود را در مورد نفت باتمام رساندند. دوستان عزیز و همکاران ارجمند من در مورد این لایحه به تفصیل سخن گفتند، از تاریخ نفت، تاریخ قرارداد، از مبارزات ملت ایران، از آرزوهای ملت ایران، همه و همه سخن گفتند، اما بنده اعتقاد دارم بعنوان یک نماینده مجلس در این خانه ملت بایستی بحثی در مورد خود قرارداد بشود، ببینیم در این قرارداد چه بدست آورده‌ایم و این قرارداد حاکی از چه مطلبی است؟ به اعتقاد من بایستی مسأله الغاء قراردا در این لایحه که ماده ۳۱ است، با مسأله انعقاد قرارداد جدید از هم جدا بشود و حتی اعتقاد دارم بعنوان یک رأی تاریخی مجلس شورای ملی اعلام رأی بکند به اینکه این قرارداد ۱۳۳۳ ملغی الاثر است و الغای آنرا اعلام کند بعنوان یک سند تاریخی، چون الغاء این قرارداد یعنی طومار هر گونه قراردادی که کوچکترین خدشه در مالکیت و اعمال مالکیت ما می‌کند بسته شد و لذا تصمیم تاریخی سن موریتس شاهنشاه ما بعنوان بزرگترین تصمیم است، تصمیم حاکی از الغاء. اعتقاد دارم نسبت به این مسأله که ماده ۳۱ قرار داده‌است اعلام رأی جداگانه شود، چون مطلبی است بزرگ، موضوع الغای قرارداد است این یک مطلب چرا برای اینکه تا بحال ما هر قراردادی که داشتیم حتی قرارداد ۱۳۳۳ بنحوی از انحاء در مالکیت مطلق ما و مالکیت طلق ما خدشه وارد می‌کرد، اما از امروز ما دیگر آمر و ناهی هستیم.
قراردادی اگر با دیگران بستیم، قراردادی است در حد خریدار و فروشنده، پس مطلب قرارداد جدید در سایر مواد غیر از مطلب الغاء است، الغاء بسیار مطلب مهمی است، یعنی دیگر ما کوچکترین قراردادی که ادنی خدشه‌ای در مطلب مالکیت ما می‌کند، نداریم، اما در قرارداد جدید به سه مطلب بزرگ برمیخوریم:
- ۱- مالکیت مطلق و اعمال حقوق ناشیه مالکیت تصدی کنترل کلیه ذخایر هیدروکریورها دارائیها و اداره صنعت نفت بوسیله شرکت ملی نفت ایران، پس مطلب اول مالکیت مطلق و اعمال آثار از مالکیت مطلق است.
- ۲- گسترش و بهره برداری از ذخایر هیدروکربن کشور به بهترین وجه بمنظور افزایش حداکثر منافع و رفاه ملت ایران.
- ۳- تعاون به جامعه بشریت و مصرف کنندگان سراسر جهان در حد معقول تعاون، عالیترین مطالب این قرارداد است و احسنت بر تنظیم کنندگان این قرارداد که مسلماً تراوشی است از فکر شاهنشاه بزرگ ما (احسنت) در سه جمله مطلب خلاصه می‌شود، مالکیت و اعمال حق مالکیت، حفظ منافع و بسط رفاه ملت ایران، تعاون با جامعه بشری در حد معقول، بنده این عبارت سوم را که عرض کردم برای آن تز مسخره که درهای چاه را ببندیم که چی؟ ما در قبال به جامعه بشری وظیفه داریم و منافع ما ایجاب می‌کند که بفروشیم، منافع ما ایجاب می‌کند که در بازارهای جهان عرضه کنیم کالای خود را اما نسبت به مسأله اول مالکیت اعمال آثار مالکیت در ماده ۲۴ بقدری عالی این مطلب گنجانده شده، بقدری صریح و مستدل تنظیم شده که واقعاً از لحاظ مدار حقوقی و مسأله حقوقی با بهترین عبارت تنظیم گردیده، می‌گوید: درائیها و وسایل مورد استفاده در عملیات موضوع این قرارداد در مالکیت انحصاری شرکت ملی نفت ایران است و هیچ تعبیری از این قرارداد جایز نخواهد بود که به وجهی از وجوه موهم اعطای حقی به اعضای کنسرسیوم یا شرکتهای بازرگانی باشد که با مالکیت انحصاری شرکت ملی نفت ایران نسبت به دارائیها و وسایل و ذخایر مزبور مغایرت داشته باشد، من دیدم این وسایل جمعی ما به بعضی از سؤالات پاسخ می‌دهند، ما دو دسته سؤال کننده داریم، یک دسته مغرض و میدانیم سؤالات آنها منتجه توافق ارتجاع سیاه و سرخ است، ما با این مغرضین کاری نداریم، مه فشاند نور و سگ عوعو کند، اما با آن دسته از برادرانی که مطالعه کافی ندارند و یا فنی نیستند از پشت این تریبون اعلام می‌کنم که مجلس شورای ملی بر طبق این قرارداد مستدل و بر طبق ماده ۲۴ این قرارداد آنچنان قراردادی را تصویب می‌کند که در آن نوشته شده هر گونه تعبیری که حتی موهم، آقایان به این کلمه توجه فرمائید، حتی موهم، از بین رفتن جزئی از مالکیت ایران باشد آن تعبیر قابل قبول نیست چه می‌خواهید؟ این مالکیت مطلق و ملک طلق، اما در جهت اعمال حق مالکیت ماده ۲ می‌گوید: شرکت ملی نفت ایران مایحتاج داخلی خود را و آن مقدار را که برای صادرات احتیاج دارد استثناء می‌کند، مابقی را در معرض فروش می‌گذارد. اعمال حق مالکیت می‌گوید من نیازهایم را مرتفع می‌کنم و بقیه را بفروش میرسانم. به کی؟ به خریدار مورد اعتماد، این مسئله عنوان حق مالکیت است و اما از جهت قیمت به کلمه اطمینان مندرج در ماده ۶ توجه بفرمائید، ذکر می‌کند رقم مزبور بمیزانی خواهد بود که با در نظر گرفتن کلیه مزایای مالی و مالیاتی که عاید دولت و شرکت ملی نفت ایران می‌شود، برای ایران اطمینان حاصل می‌شود. این از نظر حقوقی بسیار بجای خودش درست استعمال شده، از جهت حفظ منافع حقه و بصرف ملت ایران است. که اطمینان حاصل شود که مجموع مزایا و منافع مالی ایران و شرکت ملی نفت به ایران بموجب این قرارداد کلمه اطمینان سیاق عبارت، نحوه برداشت مطلب، کاملاً بهترین عبارتی بوده‌است که می‌توانست حقوق حقه ملت ایران را حفظ کند. اما در جهت حکومت قوانین ایران این یک سند افتخار است. کدام قراردادی را داشته‌ایم که تاکنون که تن در می‌دادند که قوانین ایران حاکم آمر و ناهی باشد؟ اما در ماده ۲۸ قرارداد مرجع حل اختلاف را هیئت داوران دانسته می‌گوید: آراء و نظر داوران در محدوده قوانین ایران است و اجرای آن نیز بر وفق قوانین ایران است. در ماده ۲۹ می‌گوید مطلب را آقایان حقوقدانان توجه دارند که چقدر مهم است که این قرارداد بر وفق قوانین ایران تفسیر خواهد شد.
حکومت قانون ما بر این قرارداد، تفسیر در محدوده قوانین ایران، رأی داور در محدوده قوانین ایران و اجرای آن در محدوده قوانین ایران خواهد بود. پس ۳ جمله در حد اعلای مطلب از این لایحه‌است: مالکیت مطلق، اعمال حق مالکیت، قدرت فروش در ح اطمینان بخش، قدرت اینکه مازاد مایحتاج را در معرض فروش بگذارد و قوانین ایران حاکم و ناظر بر آن باشد، من مطلب را به اجمال برگزار می‌کنم و بر اعتقاد خود باقی هستم که ماده ۳۱ قرارداد مطلبی است بسیار والا، مطلبی است که به حیات همیشگی قراردادهای مشئوم خاتمه می‌دهد، این مطلب مهمی است که باید از طرف مجلس شورای ملی ایران اعلام رأی بشود و رأی بدهد به الغاء قرارداد مطلب الغاء بالاتر از اینست، الغاء هر گونه قراردادی که کوچکترین خدشه- ای بحق مالکیت یا اعمال حق مالکیت ما احیاناً وارد بکند، ما تاریخ نوی باز می‌کنیم، آن تاریخ برای همیشه بسته شده، آنچه قرارداد داریم در حد قرارداد فروشنده یا خریدار مورد اعتماد است و پس دیگر ما آن چنان قراردادها نخواهیم داشت، بنابراین این سند بزرگ و افتخارآمیز است. من وظیفه دارم که بعنوان نماینده مجلس شورای ملی بهترین تبریکات، صمیمانه ترین تحیات ملت ایران را به خاکپای مقدس شاهنشاه آریامهر عرضه بدارم و چه می‌توانم بکنم جز آنکه از صدای خدای بزرگ، خدای قادر قاهر، خدائی که همه امور بدست او است و خدائی که بهترین حاکم است (صحیح است) از او بخواهم که به چنین شاهنشاه بزرگی که تصمیمش نه تنها رفاه ملت ایران را تأمین می‌کند، بلکه برای رفاه تمام ملل است به چنین بزرگواری طول عمر عنایت کند (احسنت) عبارت خلد الله ملکه بهترین عبارت است، عرض دیگری ندارم (احسنت – احسنت).
رئیس- آقای ریگی بفرمائید.
ریگی- جناب آقای رئیس، همکاران محترم،
برای همه ما افتخار بزرگی است که امروز لایحــه‌ای را تحت بررسی و تصویب قرار می‌دهیم که بموجب آن بندهائی را که متجاوز از ۷۰ سال بر دست و پای اقتصاد نفت ایران بوسیله خارجی بسته شده بود می‌گسلیم و ایران و ایرانی را حاکم بر سرنوشت اقتصاد نفت خود نموده و بر سلطه دیرینه بیگانگان در این قسمت خاتمه داده و زیربنای محکمی برای رشد اقتصادی مداوم و پیشرفت سریع کشور بنیان می‌گذاریم (صحیح است- احسنت).
برای مثال بنده که عمری را در شرکت نفت گذرانده و از نزدیک شاهد و ناظر اعمال بی رویه و دخالتهای ناشایست بیگانگان در نفت خود بوده‌ایم، این قرارداد معنای بیشتری می‌دهد و ما میدانیم که ملت ایران با انعقاد این قرارداد کجا بوده و بکجا رسیده‌است.
بنظر من قطع نظر از ازدیاد درآمد، اگر بموجب این قرارداد، ما فقط موفق شده باشیم دست اجانب را از دخالت در نفت خود کوتاه کرده و به سلطه خارجی خاتمه دهیم، این خود موفقیت بسیار بزرگی است (صحیح است) زیرا ارزش حاکمیت ملل چنان عظیم است که کشورها برای حفظ حاکمیت ملی و پرستیژ خود حتی از بذل جان و مال خود فروگذار نکرده (احسنت) و ما همه روزه نمونه-های بارز آن را در جهان با چشم خود می‌بینیم. ما در شرکت نفت علاوه بر اینکه دیده‌ایم که چگونه ثروت ملی را بیگانگان به تارج می‌برند، شاهد تعدیات و بی اعتنائیها که بیگانگان نسبت به کارکنان ایرانی نفت روا می‌داشتند، نیز بوده‌ایم (صحیح است).
همین جناب آقای دکتر رضا فلاح که بدون تردید یکی از برجسته ترین کارشناسان نفتی جهان است و شرکت نفت ایران امروز بنحو شایسته از وجود ایشان استفاده می‌کند و در آن روزهای سیاه کنار گذاشته شده بود و در حاشیه کار می‌کرد و کسانی از خارجیان در کار نفت امرو نهی می‌کردند که حتی یکنفر از آنها تحصیلات و اطلاعات امثال دکتر فلاح را نداشتند.
بنابراین قراردادی که امروز در اینجا تحت بررسی است و صرفاً تراوش فکر اندیشمند شاهنشاه آریامهر رهبر خردمند ملت ایران می‌باشد (صحیح است) تنها بدلیل خاتمه دادن به تسلط خارجی و انتقال اختیار و حاکمیت ملت ایران بر اقتصاد نفت می‌تواند افتخار بزرگی برای ما باشد (صحیح است- احسنت).
همکاران محترم، چون ناطقین دیگر جنبه‌های مختلف این قرارداد را تجزیه و تحلیل و بعرض شما میرسانند، بنده فقط قسمت مربوط به کسب درآمد ایران را از آن مورد مطالعه قرار داده و بدون اینکه به ارقام و اعداد زیادی اشاره کنم خواهم گفت که پس از تصویب و اجرای این قرارداد، درآمد ملت ایران به چه مقدار بالغ خواهد شد.
چنانکه اطلاع دارید ملت ایران همیشه در طول تاریخ نفت برای ازدیاد درآمد خود تلاش کرده و برای نخستین بار اعلیحضرت فقید رضا شاه کبیر در سال ۱۹۳۴ شرکت سابق نفت انگلیس و ایران را مجبور فرمودند که
درآمد ایران را به بیش از ۲ میلیون لیره استرلینگ افزایش دهد، ولی متأسفانه این ازدیاد درآمد هم بموجب قراردادی که آنوقت وجود داشت، ناچیز بود و تأثیر چندانی در اقتصاد مملکت نداشت، تا اینکه پس از ملی شدن نفت و عقد قرارداد ۱۹۵۴ که سهم ایران بر اساس ۵۰-۵۰ تعیین گردید، درآمد ما از نفت شروع به افزایش کرد. در اینجا خوب است همکاران محترم بدانند که درآمد نفت ایران در تمام طول عملکرد ۵۰ ساله شرکت نفت سابق انگلیس و ایران آنقدر ناچیز بود که حتی با درآمدی که در یکسال بعد از سال ۱۹۶۰ نصیب ایران می‌شد، برابری نمی‌کرد (صحیح است).
متأسفانه چنانکه میدانیم چون قرارداد نفت ۱۳۳۳ با شرکتهای عامل نفت بنام کنسرسیوم نیز آنطور که باید منافع ایران را تأمین نمی‌کرد به ابتکار و پیشوائی ایران و از طریق اوپک و با رهبری شاهنشاه آریامهر قرارداد الحاقی بهمن ۱۳۴۲ با کنسرسیوم منعقد گردید و بموجب آن افزایش درآمدی از قرار هر بشکه ۳/۹۲ سنت که از سال ۱۹۶۴ شروع و به ۱۱/۱۸۷ سنت در سال ۱۹۷۵ بالغ می‌گردید، برای ایران تأمین گردید و اصل ۵۰-۵۰ در واقع به اصل ۴۴-۶۰ بنفع کشور ایران تغییر یافت.
اقدام دیگر در افزایش درآمد ایران در نفت در سال ۱۹۷۰ صورت گرفت که نرخ مالیات بردرآمد از نصف به ۵۵ درصد افزایش داده شد و بالاخره طی مذاکرات مفصلی که در زمستان سال ۱۳۴۹ بین اوپک و شرکتهای نفت در تهران بعمل آمد و پس از آنکه شاهنشاه در اجتماع تاریخی سنا با حضور کلیه وزرای کشورهای عضو اوپک نطق تاریخی خود را ایراد و به شرکتها هشدار دادند مقدمات امضای قرار جدیدی فراهم و درآمد ایران از هر بشکه ۸۷/۳ سنت به ۱۲۸/۶ سنت در بشکه فزونی یافت و در سال ۱۹۷۰ کل درآمد ایران به بیش از ۴۴۳ میلیون لیره استرلینگ بالغ گردید.
همکاران عزیز، بموجب قرارداد جدید اولا در سال جاری اضافه درآمد معادل ۱۲۰ میلیون دلار بابت رقم تعدیلی و همچنین درآمد اختصاصی حاصل از صدور ۲۰۰ هزار بشکه در روز و اضافه درآمد مربوط به اول ژانویه تا ۳۱ مارس ۱۹۷۳ که به تفصیل در قرارداد ذکر گردیده و مورد مطالعه قرار داده‌اند به ایران تعلق خواهد گرفت.
ثانیاً با توجه به اینکه بموجب قرارداد جدید تصمیم گیر نحوه تولید و صدور نفت خود ایران خواهد بود و موازی با احتیاجات عمرانی تولید بالا خواهد رفت، هه ساله درآمد ایران فزونی خواهد داشت. و محتملا در سالهای آینده درآمد ما بالغ ۳۵۰۰ میلیون در سال خواهد شد.
ضمناً چون اختیارات اقتصاد نفت، بموجب این قرارداد از لندن به تهران منتقل و ادراره کامل صنعت نفت بدست مهندسین و کارشناسان ایرانی داده شده‌است و امید است کارآئی تولید نفت از چاهها بالا برود همانطور که جناب آقای نخست وزیر در نطق خود اشاره فرموده‌اند و آقای دکتر فلاح به تفصل وجوه آن را در کمیسیون توضیح و بیان داشتند، اگر کارآئی تولید فقط یک درصد افزایش یابد، درآمدی معادل ۱۰۰۰۰ میلیون دلار در سنوات این قرارداد نصیب ملت ایران خواهد شد، از طرف نباید فراموش کرد که بعد از این قرارداد شرکت ملی نفت ایران در تمام طول عملیات نفتی از تولید و تصفیه گرفته تا حمل و فروش در بازار شرکت خواهد داشت و این امر خود درآمد ما را بالا خواهد برد (صحیح است).
همکاران عزیز، چنانکه بعرض رسید، درآمد ایران بموجب این قرارداد بالا خواهد رفت ولی ما افتخار می‌کنیم که در کشور ما درآمدهای نفت تحت توجهات خاصه شاهنشاه آریامهر و برنامه‌های دولت منحصراً صرف آبادی و عمران مملکت خواهد شد (صحیح است). چنانکه در ده سال اخیر ما توانسته‌ایم با استفاده صحیح از درآمدهای نفتی آنقدر در توسعه اقتصادی کشور توفیق حاصل کنیم که بالاترین رشد اقتصادی جهان را دارا شویم.
در برنامه پنجم که از امسال آغاز شده‌است، در استان بلوچستان و سیستان برنامه عمرانی وسیعی پیش بینی شده و در دست اجرا است، بطوریکه امید است در طول برنامه رقمی در حدود ۵۰۰ میلیون دلار از همین درآمدهای نفتی در استان مزبور خرج شود، ولی متأسفانه کشورهائی هستند که این کار را نمی‌کنند، برای نمونه دولت عراق که در همسایگی ما قرار دارد و با جمعیتی کم و معادل ۱/۳ جمعیت ایران درآمد نسبتاً سرشاری از نفت دارد، مردم نجیب عراق را از هر گونه استفاده صلحجویانه از ثروت ملی خود محروم ساخته و درآمدها را صرف برادرکشی و حتی ارسال اسلحه قاچاق به کشورهای مسلمان و تربیت چریک و آدم کشی می‌کند (صحیح است). ولی ما خوشوقتیم که درآمدهای نفتی ما صرف صلح و آشتی و رفاه و آسایش مردم و دفاع از مملکت می‌شود.
همکاران محترم، در خاتمه در مقام مخبر کمیسیون دارائی می‌خواهم بعرض برسانم که این قرارداد در جلساتی که از ساعت ۹ صبح شنبه شروع و تا ساعت ۸ ادامه داشت، با حضور نمایندگان دولت و شرکت ملی نفت ایران دقیقاً بررسی و مورد رسیدگی قرار گرفت و با توضیحات مفصلی که از طرف آقای وزیر دارائی و مخصوصاً جناب آقای دکتر رضا فلاح و جناب آقای فؤاد روحانی و جناب آقای دکتر مینا و آقای مهندس ایزدی برای اعضاء کمیسیون داده شد، با خوشحالی و مسرت قبول گردید. و اینک امید است این قرارداد که یکی از افتخارآمیزترین لوایح دولت جناب آقای هویدا است، بیادبود این دوره درخشان مجلس شورای ملی مورد تصویب قرار گیرد (احسنت – احسنت).
رئیس- آقای رشیدی بفرمائید.
رشیدی- بنام خداوند بزرگ و بنام شاهنشاه آریامهر،
جناب آقای رئیس، نمایندگان محترم ملت، بنده هم امروز مانند سی میلیون ایرانی علاقمند به رژیم شاهنشاهی و موجودیت کشور خویش با غرور و افتخار و سربلندی و پیروزی بزرگی که در اثر درایت، کیاست و رهبریهای داهیانه شاهنشاه آریامهر در امر نفت نصیب ملت ایران گردیده‌است، از جانب سازمان کارگران ایران و همه زحمتکشان این مملکت به رهبر کبیر انقلاب ایران تبریک و تهنیت عرض می‌نمایم (احسنت). ما پس از بدست آوردن پیروزیهای درخشانی در پرتو انقلاب ایران، امروز به یکی دیگر از بزرگترین پیروزیهای ملی خود در آغاز دهه دوم انقلاب دست یافته‌ایم و ملت سربلند ایران، این پیروزی بزرگ را با شکوه و جلال هر چه تمامتر جشن می‌گیرد و در برابر قدرت خلاقه شاهنشاه سر تعظیم فرود می‌آورد (صحیح است- احسنت). زیرا ما این موفقیت بزرگ و موفقیتهائی که در راه پیشرفت و عظمت این مرز و بوم بدست آورده‌ایم ناشی از فداکاریها، ازخودگذشتگیها و ابتکارات شخص شاهنشاه آریامهر و بیداری و هوشیاری و نیروی تزلزل ناپذیر ملت شریف ایران میدانیم (صحیح است). این پیروزی بزرگ در اثر تلاش و مجاهت چنین ساله رهبر خردمند ملت ایران و پشتیبانی بیدریغ ملت از شاهنشاه خود بدست آمده‌است (صحیح است) در اسفند ماه ۱۳۲۹ بود که ملت ایران با الهام از اندیشه‌های والای شاهنشاه خود صنعت نفت را در کشور ملی اعلام کرد وبا این اقدام توجه همه جهانیان را متوجه این سرزمین کهنسال نمود.
در آنروز نیروهای استعماری با تمام قوا کوشیدند مانع از پیروزی ملت ایران در این امر شوند. اگر چه آنها در این راه موقتاً توفیقی بدست آوردند و نگذاشتند برنامه ملی شدن صنعت نفت بر طبق نیات شاهنشاه و خواست ملت ایران بطور کامل عمل شود، اما ما مفتخر و سربلندیم که در آن زمان تنها کشور و ملتی بودیم که دست به چنین مبارزه بی امانی علیه استعمار زدیم و از آن روز این مبارزه برای بدست آوردن پیروزی کامل ادامه یافت و شاهنشاه ما هموارده در فکر استیفای کامل حقوق ملت ایران در امر نفت بودند و همیشه از هر فرصتی برای حقانیت ملت ایران با رشادت و قاطعیت استفاده کردند (صحیح است) اما شاهنشاه خوب می‌دانستند که برای رسیدن به پیروزی واقعی درکلیه مسائل نیاز به یک انقلاب بزرگ در این مملکت است و این فکری بود که از ابتدای جلوس به مقام سلطنت تعقیب می‌کردند تا اینکه در روز ششم بهمن ۱۳۴۱ دست به انقلابی عظیم و همه جانبه زدند، انقلابی که اوضاع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ایران را یکباره دگرگون ساخت (صحیح است) و پایه‌های ظلم و بیدادگری را در هم فرو ریخت وبنای ایرانی آباد و آزاد نهاده شد (صحیح است) از آنروز ما شاهد و ناظر موفقیتهای عظیم و درخشانی در راه پیشرفت و عظمت کشور خود و تأمین سعادت هر چه بیشتر هم میهنان خویش بوده‌ایم و نیز شاهد و ناظر پیروزیهای ارزنده‌ای در امر نفت نه تنها برای ملت ایران، بلکه با تدابیر شاهنشاه برای سایر کشورهای صاحب نفت بودیم. آرزوی شاهنشاه بزرگ ما حاکمیت مطلق ملت ایران بر صنایع نفت بود که امروز با کمال سربلندی شاهد آن هستیم که ما با این اقدام به سیاست استثماری در امر نفت برای همیشه خاتمه دادیم (صحیح است) و از تلاش و مبارزه چندین ساله خود نتیجه قاطع گرفتیم (صحیح است) اجازه بدهید شمه‌ای از وضع گذشته کارگران و حال، در صنعت نفت به اطلاع شما برسانم. قبل از ملی شدن نفت و حتی بعد از آن روش کمپانیهای نفت یا بقول هم مسلک گرامی جناب آقای هویدا نخست وزیر خدمتگزار ایران، غولهای نفتی، آنچنان کارگران زحمتکش این صنعت را در اسارت درآورده بودند که به هیچکس اجازه کوچکترین اظهار نظری، حتی در کاری که به او محول شده‌است، نمی‌دادند، از داشتن سندیکا و نماینده کارگر و مرجعی که بتواند در مورد منافع کارگران صحبت کنند، محروم بودند، زیرا آنها برای ادامه سیاست نکبت بار خود در این مملکت یا ممالک دیگر به یک چیز نیاز داشت و آن عقب ماندگی، آن اجتماعی از نظر آموزش فکری بود. ولی انقلاب ایران به یکباره به همه این نابسامانیها خاتمه داد و امروز کارگران صنعت نفت، خود صاحب نظر در پیشرفت صنعت نفت هستند (صحیح است).
امروز در پرتو انقلاب ایران و پیروزیهائی که در امر نفت بدست آورده‌ایم، کارگران صنعت نفت با کمال آزادی و صفا و صمیمیت مسائل خود را با رؤسای مربوطه در میان می‌گذارند، بحث می‌کنند، تبادل نظر می‌نمایند، تا آن راهی که زودتر آنان را به مقصود برساند، انتخاب کنند. دیگر کسی در صنعت نفت ایران وجود ندارد که به کارگران صنعت نفت بگوید تو کاره‌ای نیستی و یا تو حق اظهار نظر نداری. من در اینجا لازم میدانم به دولت جناب آقای امیر عباس هویدا صمیمانه تبریک بگویم که این توفیقی را داشتند تا اراده شاهنشاه را در استیفای کامل حقوق حقه ملت ایران در امر نفت به مرحله اجرا درآورند و توفیق دولت ایشان را در راه رسیدن به پیروزیهای عظیمتری از خداوند بزرگ آرزو می‌کنم (احسنت) باید در اینجا از کارکنان صنعت نفت صمیمانه سپاسگزار بود که با بیداری و هوشیاری و علاقمندی هر چه تمامتر باعث سربلندی این صنعت عظیم ملی در سراسر دنیا گشته‌اند (صحیح است). و به حق باید از مدیریت شخص جناب دکتر اقبال که با الهام از نیات شاهنشاه اینچنان در پیشبرد این صنعت مجاهدت نمودند، صمیمانه تشکر کرد (احسنت). من اطمینان دارم و بشما نمایندگان ملت اطمینان می‌دهم که کارگران صنعت نفت از این پس با درک وظیفه مهمی که این پیروزی به آنها محول نموده‌است، شایستگی و لیاقت بیشتری از خود نشان خواهند داد و به کسانی که سعی می‌کنند مانع این پیروزی افتخارآمیز در آینده بشوند، جوابی دندانشکن خواهند داد و کوشش خواهند کرد که روزبروز موجبات افتخار، سرافرازی و پیشرفت و عظمت کشور خویش و این دستگاه عظیم صنعتی کشور را فراهم نمایند. بنابراین سایر کارگران ساراسر کشور همگام با کارگران صنعت نفت این موفقیت بزرگ را جشن می‌گیرند (صحیح است) و بخوبی موقعیت وطن خود را درک می‌کنند و با بیداری و هوشیاری مراقب همه مسائل خواهند بود تا هیچکس نتواند کوچکترین خدشه‌ای در پیشبرد هدفهای ما بوجود آورد (صحیح است) ما دیگر به دوران هفتاد ساله سیاستهای استعماری در امر نفت خاتمه دادیم، بارها گفته‌ایم و باز هم میگوئیم: ما با اتحاد و یکپارچگی تمام پشت سر رهبر کبیر انقلاب ایستاده‌ایم و تمام هدفها و برنامه‌های شاهنشاه را با قاطعیت اجرا می‌کنیم و اگر روزی بنا باشد که کسی در این راه فدا شود، ما کارگران اولین گروهی خواهیم بود که جان خود را در راه حفظ رژیم سطلنت مشروطه ایران و استقلال و تمامیت ارضی این مملکت فدا خواهیم نمود (احسنت) بگذار همه ملل عالم بدانند که امروز دو عامل موجبات بدست آوردن اینهمه پیروزی برای ملت ایران را فراهم ساخته‌است، یکی کیاست و سیاستهای مدبرانه رهبر شجاع انقلاب و بینش و بینائی ایشان در مسائل بین المللی و دیگر اتحاد و همبستگی عمیق ملت ایران با شاهنشاه خود و این ملت نشان داده‌است که هر وقت پای منافع ملی در میان باشد، نه تنها کوچکترین اختلافی نخواهند داشت، بلکه در آن لحظه به تنها چیزی که فکر می‌کنند همان حفظ منافع ملی است (صحیح است) من در اینجا به شما جناب وزیر دارائی صمیمانه تبریک می‌گویم که از موجبات افتخار ملت ایران هستید (صحیح است) همچنین به جناب دکتر اقبال که موجبات افتخار ایران را در صنعت نفت در تمام جهان فراهم کردند، صمیمانه تبریک می‌گویم (احسنت) در خاتمه عرایضم احساسات قلبی همه کارگرانی که قلبشان مالامال از عشق به شاهنشاه و وطن است، به پیشگاه مبارک شاهنشاه تقدیم و سعادت و سلامتی رهبر با تدبیر انقلاب ایران و علیاحضرت شهبانوی نیکوکار و والاحضرت ولایتعهد را از درگاه خداوند متعال آرزومند است (صحیح است) و امیدوارم که همیشه شاهد پیروزیهای ارزنده تری در راه تأمین رفاه و آسایش و سربلندی ملک و ملت باشیم (احسنت- احسنت).
رئیس- آقای دکتر بیت منصور بفرمائید.
دکتر ویلسون بیت منصور- آقای رئیس، نمایندگان گرانقدر ملت ایران،
در طی شش سال افتخار نمایندگی اقلیت شاهدوست و میهن پرست آشوری، کلدانی و سالیان شکوفان انقلاب شاه و ملت، دولت خدمتگزار هم مسلک هویدا همواره مباهی و مفتخر است که لوایحی در جهت تحقق آرمانهای ملی برای تصویب به قوه مقننه عرضه نماید (صحیح است). امروز از سوی نمایندگان اقلیتهای مذهبی این افتخار نصیب اینجانب می‌گردد. در باره لایحه‌ای که در تاریخ مبارزات حقه ملت ایران برای استیفای یکی از اساسی ترین حقوق خود که بگواهی تاریخ همواره نقشهای گوناگونی را در حیات سیاسی ما بعهده داشته، صحبت نمایم (احسنت).
با تصویب این لایحه، پس از هفتاد سال به تسلط خارجی به صنایع نفتی ایران خاتمه داده می‌شود و حاکمیت مطلق ملت ایران بر این صنعت عظیم اعلام می‌گردد (صحیح است) لایحه نفت و آنچه که در آن به سود قشرهای ملت ما است، سخن رفته‌است، ولی سخن ما از توصیف احساسات فوق العاده گروههای مختلف ملی و موکلین ما است که با ارسال نامه و تلگرافهای بیشمار تقاضا دارند که این موقعیت که بزرگترین رویداد تاریخ معاصر ایران است، جشن گرفته شود (احسنت). تردیدی نیست که مسئله نفت با تمام فراز و نشیبهائی که در طول هفتاد سال برای ملت ما داشته‌است، چیزی نیست که بتوان به یادبودی از آن گذشت، بلکه باید همه جهانیان بدانند این موفقیت تنها در اثر بصیرت و لیاقت و هوشیاری شاهنشاه بزرگ بدست آمده و طراح انقلاب بزرگ اجتماعی ایران است که آنچه را دیگران بآسانی و سادگی از دست داده بودند، با مهارت و اندیشمندی پس گـرفتـه‌اند (صحیح است).
در دنیائی که نفت جنبه اقتصادی دارد، همواره نقشهای گوناگونی را در حیات سیاسی ملتها بعهده داشته‌است، بدست آوردن چنین موفقیتی در این لایحه برای ملت ما یک موهبت است و این موهبت را مردم ایران از شاهنشاه بزرگ خود دارد که با بدست گرفتن اختیار اکتشاف، تولید، پالایش، بهره برداری و صدور نفت را سامان داده و برای همیشه به دخالتهای کمپانیهای نفتی پایان بخشیده (صحیح است). قرارداد حاضر نتیجه تلاش و کوشش پیگیر، توسل بتمام تدابیر وابتکارات و بارزه‌ای بی امان و خستگی ناپذیر شاهنشاه برای اثبات حقانیت ایران و تحقق بخشیدن بهدف مبارزات هفتاد ساله ملت ایران برای استیفای کامل منافع مملکت است، از این روست که امروز همه طبقات ملت ایران از خوزستان گرفته تا بلوچستان و از جزیره ابوموسی تا آستارا، مراتب سپاس و تشکر خود را اعلام می‌دارند (احسنت). حق شناسی ایرانیان یک سنن ملی و قومی است و همین حق شناسیهاست که ملت ایران را در میان دیگر ملل، صاحب یک تاریخ مدون و درخشان نموده‌است.
فلسفه قوم ایرانی اعتقاد به سنن و ملیت و اتکاء به فرهنگ و ادب آن در وفاداری به نظام مقدس شاهنشاهی موجب گردیده که ملت ایران در سخت ترین لحظات زندگی خود بر مشکلات فائق آمده و به حیات خود ادامه دهد (صحیح است- احسنت). در این لحظه، تجدید یکی از همان لحظات تاریخی است که با اتکاء به همان فلسفه ایرانی و همبستگی و اتحاد ملی قادر خواهیم بود نه فقط به تحقق آرمانهای ملی خود برسیم، بلکه با قدمهای استوارتر بسوی پیروزیهای باز هم بیشتر گام برداریم (احسنت).
در خاتمه بار دیگر مراتب سپاس و تشکر و بی پایان اقلیتهای مذهبی زردشتیان، ارامنه، کلیمیان و آشوری را که در لوای رژیم شاهنشاهی ایران هم آهنگ و همگام و همصدا با تمام هموطنان خود در سازندگی این کشور بزرگ کوشا هستند، بعرض پیشگاه مبارک شاهنشاه آریامهر میرساند و از درگاه احدیت برای رهبر بزرگ ایران دوام عمر و بقای سطلنت آرزو دارد (احسنت – احسنت).
رئیس- آقای احتشامی بفرمائید.
احتشامی- همکاران عزیز و بویژه هم مسلکان بزرگوارم با بیانات شیوا و رسای خود پیرامون اهمیت و نتایج تاریخی و درخشان قرارداد فروش و خرید نفت، مالکیت مطلق و حاکمیت کامل ایران بر صنایع و منابع نفت حق مطلب را آنچنان ادا کردند که مرا بی نیاز از هر گونه توضیح دیگری می‌کند. ارادتمند فقط در طی چند دقیقه به بحث پیرامون تاریخچه آن می‌پردازم و می‌کوشم تا آنجا که می‌توانم با استفاده از نظرات محققان از زوایای ابهام آمیز آن پرده برگیرم. باشد تا مورد توجه صاحبنظران قرار گیرد. باید بعنوان مقدمه بعرض برسانم که در تاریخچه ایجاد شرکتهای نفتی، بحرانها و فراز و نشیبها و مبارزات پیگیر و پردامنه‌ای بچشم می‌خورد که همه از سودجوئی و افزون طلبی شرکتهای استعمارگر نفتی حکایت می‌کند. ماجرای نفت مانند سایر اموری که در زندگی بشر تحول و دگرگونیهای فراوانی بوجود آورده آغازی آرام و بدون جنجال و هیاهو داشته‌است، فصل تاریخ نفت در جهان از سال ۱۸۷۲ میلادی آغاز می‌شود و در دیباچه آن نام یک انگلیسی بنام «بارون ژولیوس رویتر» بچشم می‌خورد. این مرد با دوراندیشی هر چه تمامتر امتیازی از دولت وقت ایران گرفت که در تمام مناطق ایران در ازای پرداخت چهل هزار لیره طلا به استخراج نفت بپردازد. او با دورنگری به اهمیت و نقش نفت در بکار انداختن چرخهای صنعت بخوبی پی برده و به نقش طلای سیاه در جهان آینده واقف بود.
ولی برنامه او با ناکامی مواجه شد و با تمام جهد و کوششی که بکار بست، نتوانست از امتیاز تحصیل شده بهره برداری کند و چون مردم آن روزگار نفت را یک ماده روغنی بدبو می‌دانستند که مصرف آن فقط افروختن چراغهای نفتی بود، بهمین علت با او همگامی و همکاری نکردند و چون آن مرد وسایل و اعتبار کافی برای اکتشاف نفت در اختیار نداشت، علیهذا دولت ایران امتیاز نامه را ملغی ساخت و رویتر هم که نتوانسته بود بآرزوهای طلائی خود جامه عمل بپوشاند از فرط اندوه درگذشت و فقط وصیت کرد که بر روی سنگ قبر او مشعلی ترسیم کنند و در زیر آن بنویسید:«روشنائی سابق شرق» ولی با مرگ او موضوع پایان نگرفت، بطوریکه سالها بعد، مردی انگلیسی بنام «ویلیام دارسی» که در زمین شناسی اطلاعات جامعی داشت و مرد بسیار ثروتمندی نیز بود، موفق شد در سال ۱۹۰۱ میلادی از ایران امتیاز نفت بگیرد و طی سالها کوشش و مجاهدت سرانجام توفیق یافت در مسجد سلیمان خوزستان به نفت دست یابد ولی او نیز بالاخره امتیاز خود را از دست داد و به انگلستان تفویض کرد و در نتیجه در سال ۱۹۰۹ شرکت نفت ایران و انگلیس تأسیس شد. باید این نکته را هم بعرض نمایندگان محترم برسانم که از زمان رویتر به بعد صنایع در جهان بتدریج به ترقیات فوق العاده‌ای نائل آمد که در نتیجه نقش سازندگی نفت در صنایع بخوبی مسجل گردید زیرا موتور دیزل اختراع شده بود و یک خلبان فرانسوی توفیق یافته بود که با هواپیما از فراز دریای مانش پرواز کند و تعداد زیادی اتومبیل در جاده‌های امریکا و اروپا در حرکت بودند که تمام این اخراعات جدید و چشمگیر از نفت و مشتقات آن تغذیه می‌شدند و بکار می‌افتادند و اما امتیازی که به دارسی تفویض شد و اکنون بعد از ۷۲ سال در این روز تاریخی آن سند ننگین باطل می‌شود و یکی از شومترین امتیازاتی است که در ایام سیه روزی ایران به بیگانگان اعطا شده بود و آنرا باید سندی دال بر انحطاط حکومتی که آنرا اجرا کرده بود دانست و بر اساس همین امتیاز شوم بود که در طول ثلث یک قرن، دارسی و دولت متبوع او و شرکتهای وابسته بآن ۵۶ میلیون و ۱۴۸ هزار تن نفت از معادن ایران استخراج و صادر کردندو در ازای آن فقط سیزده میلیون و هشتصد وبیست هزار لیره پرداختند.
در ژوئن سال ۱۹۱۴ سوء قصد به ولیعهد اتریش در صربستان بتمام زمامداران اروپا هشدار داد که در آستانه جنگ قرار گرفته‌اند. وینسون چرچیل وزیر دریا داری انگلستان که پیش بینی می‌کرد جنگ طولانی خواهد شد به همکاران خود گفت: آقایان جنگ نزدیک است و برای اینکه ما بتوانیم به پیروزی نائل آئیم باید نیروی دریائی مجهزی داشته باشیم که منابع سوختی متعلق بخود داشته باشد. دریاسالاران سخنان او را تأیید و تصدیق کردند و در نتیجه چند روز بعد ۵۱ درصد از سهام شرکت نفت ایران وانگلیس را پشتوانه فعالیتهای خویش قرار داد.
باین ترتیب پایه‌های امپراطوری نفت ساخته شد وپس از جنگ جهانی اول دیگر اهمیت و نقش نفت در جهان صنعت اظهر من الشمس بود. در جنگ جهانی دوم نیز احتیاج کشورهای نفتی هم به نفت فزونی گرفت. مسلماً در جنگ بزرگی که مواد اولیه اساسی ترین نقش را در نیل به پیروزی ایفا می‌کند، اهمیت نفت و سوخت و بنزین بخوبی مسلم و محرز بود با اینکه کارشناسان عقیده داشتند که این تب و تاب جنگ است که دول متخاصم را به زیاده طلبی در نفت وادار می‌کند ولی پس از پایان جنگ نیز از اهمیت نفت در جهان صنعت کاسته نشد و پیش بینی کارشناسان درست از آب درنیامد، زیرا بموجب آمار میزان واستخراج نفت بطور تصاعدی بالا رفت بطوریکه در سال ۱۹۴۵ که از معادن نفت خاور میانه ۲۶ میلیون تن استخراج می‌شد این رقم در سال ۱۹۵۷ به ۱۹۰ میلیون تن افزایش یافت و از سال ۱۹۴۵ تا ۱۹۵۸ تولیدان نفت خاور میانه از ۷/۵ درصد به ۲۵/۴ درصد کل تولید نفت جهان رسید. آری از هر چه بگذری سخن دوست خوشتر است بهتر است به نفت ایران برگردم.
سرانجام در دنبال مبارزات پیگیری که بعمل آمد نفت ایران از تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ مطابق با ۱۵ مارس ۱۹۵۱ با تصویب مجلس شورای ملی ایران ملی شد و یکی از آرزوهای شاهنشاه برآورده شد (صحیح است) و به عمر طولانی شرکت نفت ایران و انگلیس پایان داد و این اولین گام اساسی برای اعاده حقوق واقعی ملت ایران در مورد نفت محسوب می‌شود. در دنبال آن شرکت ملی نفت ایران بوجود آمد و حفر اولین چاه اکتشافی نفت در منطقه قم آغاز گردید حاجت به توضیح نیست که اضافه کنم در سال ۱۳۳۳ پس از ملی شدن صنعت نفت و تشکیل شرکت ملی نفت ایران قرارداد جدیدی با کنسرسیوم بامضاء رسید که البته با توجه به اوضاع و احوال آنروز اگرچه ایده آل نبود، ولی برای رهائی از بن بستی که بوجود آمده بود شاید راه حل منحصر به فرد محسوب می‌شد (صحیح است) پس از الغای قرارداد مزبور شرکت ملی نفت ایران همواره کوشید با امضای قراردادهای جدید با شرکتهای مختلف نفت وجود داشت فروریزد امضای قراردادهای انقلابی با موسسه نفتی ایتالیائی آجیپ را که بر مبنای مشارکت ۲۵-۷۵ بنفع ایران بود باید در رأس این قراردادها نام برد.
و اکنون باید بر این نکته تکیه کنم که پس از انقلاب سفید شاه و ملت که بیش از پیش موجبات تحکیم و تشیید پیوند و همبستگی عمیق و تاریخی بی سابقه‌ای بین شاه و مردم را فراهم آورده بود (صحیح است) و زمینه از هر جهت برای تحقق یافتن آرمانهای ملی آماده بود این فرصت بدست آمد که ایران در امر نفت بسوی استقلال کامل و تام و تمام گام بردارد که عالیترین مظهر این پیوند برای نیل بآن هدف مقدس بیانات مهم و تکان دهنده‌ای بود که رهبر عالیقدر ایران در کنگره بزرگداشت نخستین دهه انقلاب ایران ایراد فرمودند (صحیح است) و دو راه در مقابل کنسرسیوم قرار دادند و اکنون موجب کمال خوشوقتی و مباهات است که اعلام دارم رهبریهای خردمندانه شاهنشاه آریامهر مؤثرترین عاملی بود که سرانجام شرکتهای عامل نفت را در ایران به تمکین در برابر خواسته‌های حقه و اصولی ایران وادار کرد (صحیح است) و در نتیجه ایران به یک پیروزی بی سابقه چشمگیر و غرورآفرین تاریخی در امر نفت نائل آمد (صحیح است) بموجب قانونی که امروز بتصویب مجلس شورای ملی می‌رسد ایران بر کلیه منابع نفتی خود حاکمیت مطلق می‌یابد و تثبیت مالکیت ایران بر ذخائر عظیم طلای سیاه ایران تحقق می‌یابد (صحیح است).
بموجب آمار رسمی که از طرف بانک صادرات و واردات آمریکا منتشر شده بیش از ۱۱ درصد از منابع کشف شده نفت جهان و تقریباً در همین حدود منابع گاز آن یعنی بیش از هفتاد میلیارد بشکه نفت و دویست ترلیون فوت مکعب گاز طبیعی درایران وجود دارد که پس از امضای قرارداد جدید و الغای قرارداد با کنسرسیوم همه و همه در اختیار ایران قرار می‌گیرد که ایران می‌تواند با حاکمیت مطلق و مدیریت کامل از آن برای توسعه و تعمیم برنامه‌های اقتصادی و صنعتی بهره برداری کند (صحیح است- احسنت). من اکنون وظیفه خود میدانم بنمایندگی از جامعه مطبوعات و بویژه سندیکای نویسندگان و خبرنگاران ایران و فرهنگیان خدمتگزار، این موفقیت عظیم افتخارآمیز را به پیشگاه شاهنشاه آریامهر که به ثمر رسیدن سیاست منطقی و مدبرانه شان در عرضه نفت از هر جهت مورد تأیید عموم ملت ایران است تبریک عرض نمایم (احسنت) و توفیق روزافزون عموم خدمتگزارانی را که در تحقق بخشیدن به نیات بلندشاهنشاه خدمت و مجاهدت کرده‌اند از خداوند متعال آرزو نمایم (احسنت) باید اکنون بعرض نمایندگان محترم برسانم در عین حالی که کنسرسیوم تسلیم نظرات اصولی ایران شد بعضی از جراید جیره خوار شرکتهای نفتی در کشورهای اروپائی در مقام الغای شبهه و سمپاشی برآمدند که بدون تردید رأی قاطع مجلسین ایران و استقبال بی نظیر و باشکوهی که بپاس حقشناسی هنگام بازگشت شاهنشاه به ایران از طرف ملت ایران بعمل خواهد آمد بارزترین پاسخ دندانشکنی به این گونه غرض ورزیها خواهد بود، در پایان عرایضم از حترام و تجلیلی که امروز رئیس جمهور و دولت آمریکا از شاهنشاه آریامهر مظهر قومیت و ملیت ایران بعمل آوردند و همچنین از بزرگداشتی که سناتور همفری اخیراً در طی مصاحبه‌ای از رهبر بزرگ ایران نمودند تشکر می‌کنم. و یقین دارم این سفر مهم رهبر عالیقدر ایران نیز نتایج بسیار درخشانی برای ایران خواهد داشت (صحیح است) همچنین از طرف نمایندگان حزب مردم در سیستان و بلوچستان و اعضای حزب مردم در این دو استان که با تقدیم تلگرامهای متعددی مراتب حقشناسی خود را به پیشگاه شاهنشاه معروض داشته‌اند مراتب را بعرض نمایندگان محترم میرسانم. از الطافتان متشکرم (احسنت – احسنت).
رئیس- نظر دیگری در کلیات لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به ورود در شور ماده واحده رأی می‌گیرم خانمها و آقایانی که موافقند خواهش می‌کنم قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد ماده واحده مطرح است نظری نیست؟ (اظهاری نشد) پیشنهاد رسیده قرائت می‌شود.
پیشنهاد می‌نماید عنوان و متن ماده واحده لایحه قرارداد فروش و خرید نفت بشرح زیر اصلاح شود: لایحه قانون فروش و خرید نفت بین دولت شاهنشاهی ایران وشرکتهای خارجی و الغاء قرارداد نفت با کنسرسیوم مصوب سال ۱۳۳۳.
ماده واحده- قرارداد دولت ایران با کنسرسیوم نفت مصوب آبان ماه ۱۳۳۳ و ملحقات آن لغو می‌گردد و به دولت اجازه داده می‌شود قرارداد ضمیمه مربوط به فروش و خرید نفت را که بین دولت شاهنشاهی ایران و شرکت ملی نفت از یک طرف و شرکتهای خارجی نامبرده در قرارداد مزبور از طرف دیگر منعقد و امضاء شده‌است بموقع اجرا بگذارد.
رئیس فراکسیون پارلمانی حزب ایران نوین در مجلس شورای ملی- مصطفی الموتی.
رئیس فراکسیون پارلمانی حزب مردم در مجلس شورای ملی- هلاکو رامبد.
رئیس- آقای دکتر الموتی بفرمائید.
دکتر الموتی- از روزی که از طرف دولت خدمتگزار هویدا این لایحه افتخارآمیز به ساحت مقدس مجلس شورای ملی تقدیم شده بود، دوستان فراکسیونیها و دوستان اقلیت معتقد بودند مراتبی که در ماده ۳۱ قرارداد منعکس است و آن لغو قرارداد کنسرسیوم و ملحقات آن است در متن ماده واحده گنجانده شود. در کمیسیون دارائی هم صحبت شد و دوستان ما و دوستان اقلیت هم متفق القول بودند، بهمین دلیل با اینکه در متن قرارداد ماده ۳۱ هست بنده عین ماده ۳۱ را می‌خوانم «بدینوسیله قرارداد کنسرسیوم که تاریخ اجرای آن هفتم آبان ۱۳۳۳ بوده با الحاقیه‌ها و اصلاحات و ترتیبات مربوطه خاتمه داده می‌شود و قرارداد حاضر با ترتیبات مربوط به خود از تاریخ تصویب جایگزین آن می‌گردد. ایران و شرکت ملی نفت ایران از یکطرف و اعضای کنسرسیوم و شرکتهای بازرگانی از طرف دیگر توافق دارند که این قراردا بمنزله تسویه منصفانه و مناسب و قطعی کلیه دعاوی و مطالبات و مسائل حل نشده میان آنان در تاریخ تصویب این قرارداد می‌باشد» بهمین دلیل بین فراکسیون حزب ایران نوین و حزب مردم جلساتی داشتیم و این متن را تهیه کردیم، تصور ما این است که این متن بهتر می‌تواند آنچه را که دولت کوشش و تلاش کرده و قرارداد افتخارآمیزی تهیه نموده رساتر بیان کند. خوشبختانه وقتی با جناب آقای دکتر آموزگار وزیر دارائی هم صحبت کردیم ایشان هم مراتب را تأیید کردند و این متن تقدیم شد برای ما و همه افراد ملت ایران افتخارآمیز است که امروز قرارداد نفتی با کنسرسیوم مصوب آبان ماه ۱۳۳۳ و ملحقات آن لغو می‌شود (احسنت) در عین حال دولت و ملت ایران با الهام از اندیشه‌های شاهنشاه که اراده فرمودند آن قرارداد لغو شود، ترتیب تازه‌ای برای حفظ کامل حقوق حقه ملت ایران داده شده که این مراتب که مربوط به فروش نفت است در قرارداد منعکس است، با تشکر از همه نمایندگان از اکثریت و اقلیت مسلماً همانطور که ما همیشه در مصالح ملی مملکت اتفاق عقیده داریم، اقلیت و اکثریت این افتخار امروز هم در تاریخ ایران نصیب هر دو فراکسیون یعنی ایران نوین و فراکسیون مردم شده و بنام همه نمایندگان این مجلس ثبت خواهد شد. (احسنت- احسنت).
رئیس- نظری نسبت به این پیشنهاد نیست؟ (اظهاری نشد) باین پیشنهاد رأی می‌گیریم خانمها و آقایانیکه موافقند خواهش می‌کنم قیام فرمایند (همه نمایندگان برخاستند) باتفاق آراء تصویب شد. کلیات آخر لایحه مطرح است، آقای دکتر متین بفرمائید.
دکتر متین- جناب آقای رئیس، نمایندگان محترم، از ساعت ۹ صبح امروز تا الآن که ساعت ۷ و ربع بعدازظهر است، ۱۸ نفر از نمایندگان دانشمند و سخنگو و سخنور اکثریت واقلیت آنچه را که باید و شاید در اطراف این لایحه مهم و ارزشمند برای سعادت و سربلندی و ترقی ایران لازم بود، از پشت این تریبون و ساحت مقدس مجلس شورای ملی بعرض ملت ایران رساندند. امیدوارم که سعی همه نمایندگان وطندوست و شاهدوست و پرکار در راهی که رفته‌اند مأجور باشد، بنده آخرین نفری هستم که در کلیات آخر لایحه در اطراف این لایحه بزرگ و عالی و بی نظیر مطالبی بعرض نمایندگان مجلس میرسانم، ولی اجازه می‌خواهم قبل از شروع سخنانم سه بیت بسیار عالی و وصف الحال که انطباق کامل با روحیه و وضع ما در این ساعت مقدس و عزیز دارد اشاره کنم.
- صبــح امروز خــدایــا چه مبارک بدمیــد
- که همی از نفسش بوی عبیر آید و عود (احسنت)
- گــر کسـی شکـر گزاری کند این تعمت را
- نتوانــد کـه همـه عمر برآیـد بسجــود (آفرین)
- حسرت مادر گیتی همه وقت آن بوده‌است
- کـه بزایـد چـو تو فرزنـد مبارک مولـود (احسنت)
اکنون در همین ساعت که شاهنشاه محبوب آریامهر و شهبانوی نیکوکار بنا بدعوت رسمی رئیس جمهور آمریکا و بانو درکشور امریکای شمالی تشریف دارند و از همین لحظه مسافرت رسمی رهبر ارجمند و اندیشمند ایران شروع می‌شود، رجاء واثق و یقین دارم که این مسافرت مثل همه مسافرتهای معظم له برای ملت و مملکت ایران متضمن خیر وبرکت خواهد بود و لذا باید دعا کنم و بگویم هر کجا هست خدایا بسلامت دارش (احسنت).
همین چند دقیقه قبل همکار عزیزم آقای معیری یک بیت شعر به بنده دادند که آنهم بدنباله همین شعر با مضمون دیگری است که برای نمایندگان محترم قرائت می‌کنم:
- یارب آن شاه سفرکرده که نور دل ماست
- همه جا سایه لطف تو دنبالش باد (احسنت).
اما خبر مسرت بخش دیگری برای شما نمایندگان محترم که با جان و دل عاشق رهبر خردمند خود هستیم بعرض میرسانم. دوست عزیزم مظهری رئیس روابط عمومی حزب پاسدار انقلاب از ساعت ۳ بعد از ظهر در سازمان مرکزی حزب پای تلویزیون نشسته بود که در ساعت پنج و نیم به وقت تهران که شاهنشاه ارجمند و شهبانوی نیکوکار ما بکاخ سفید تشریف فرما میدشند و حضرت پرزیدنت نیکسون و بانو نیکسون با چه جلال و عظمتی از شاهنشاه و شهبانو استقبال کردند، این مراسم را ببینند، در همین لحظه ۲ مطلب بسیار مهم و ارزنده که از هر لحاظ ارزش جهانی دارد از دهان و از فکر و از قلب پرزیدنت نیکسون خارج شد و به شاهنشاه ما گفت: انقلابی که شما در دنیا پایه آنرا کار گذاشته‌اید و عمل کرده‌اید و نتایجی که از این انقلاب گرفته‌اید، در تاریخ هیچ ملتی سابقه ندارد. باز حضرت رئیس جمهور به شاهنشاه ما گفت: که من همیشه از نصایح عالی و بزرگ شاهنشاه ایران سرمشق می‌گیرم و آویزه گوش و هوش خود قرار می‌دهم (احسنت) احسنت و هزار احسنت به چنین شاهنشاهی که در پهنه گیتی دارای چنان ارزش جهانی و بزرگی است (آفرین) لایحه مهم و انقلابی فروش و خرید نفت که هم اکنون با تصویب نمایندگان مجلس با ماده واحده‌ای برای لغو قرارداد ۱۳۳۳ افزوده شد و با توضیحی که جناب رئیس فراکسیون ما دادند اگر مختصر کمبودی داشت به مرحله کمال رسید، باعث الغاء سیستم بهره برداری تحمیلی ۷۲ ساله صنعت ثروت سرشار نفت ایران است به همت و اراده والا و نیروی عظیم فکری و شهامت و کیاست و فراست شاهنشاه آریامهر تدوین و اینهمه موهبت و سرفرازی را نصیب ملت نجیب و کهنسال ایران کرده‌است (صیحح است).
هر وقت خداوند بزرگ به ملتی توجه خاصی نماید، برای اداره و ارشاد و بهزیستی و ترقیات او رهبری اندیشمند می‌آفریند و در جمع آن ملت علم می‌کند که بتواند رسالت ملی خود را بنحو احسن انجام و ملک و ملتی را مثل ملت ایران امروز خوشبخت و سعادتمند و موفق نماید، زیرا: حکمت محض است این لطف جهان آفرین خاص کند بنده‌ای مصلحت عام را (احسنت) توجه عمیق به نطق شیوا و مستدل نخست وزیر خدمتگزار زمان تقدیم لایحه نفت و سخنان منطقی نمایندگان مجلس در کمیسیون دارائی و مطالب پر مغز و پر معنی نمایندگان اکثریت و اقلیت در عظمت و درستی و استحکام این لایحه قانونی در جلسه امروز اینجانب قادر نخواهم بود از عهده ستایش شاهنشاهی که مبتکر و طراح این لایحه قانونی عظیم است برآیم زیرا: در مجلسی که خورشید اندر شمار ذره‌است خود را بزرگ دیدن شرط ادب نباشد(احسنت) از روز تقدیم این لایحه به مجلس شورای ملی برای استیفاء حقوق حقه مغضوبه ۷۲ ساله ایران و اطلاع ملت ایران از این موهبت بزرگ چنان شور و هیجانی توأم با شعف و خوشحالی در این مملکت در بین ملت حقشناس ایران بوجود آمده که در دورترین نقاط ایران، در روستاها، شهرهای بزرگ و کوچک و پایتخت تمام طبقات مردم بدست افشانی و پایکوبی و برگزاری جشن و سرور و شادمانی مشغولند و برای این موهبت بزرگ غریو شادی و شادمانی همه مردم ایران و از تمام نقاط کشور بگوش می‌رسد (صحیح است).
اظهار نظر مردم کوچه و بازار و نویسندگان نظریه یکدست و یکپارچه و یک جهت جرائد کشور مقالات دانشمندان و اساتید و نوشته‌های روزنامه‌ها و دانشجویان دانشگاهها که همیشه بزرگترین مدافع حقوق حقه ایران در زمینه‌های سیاسی – اقتصادی و غیره بوده‌اند آنقدر مهم وعالی بود که اثرات آن در همه کشورهای دنیا منعکس گردید و حتی روزنامه‌های خارجی این شهامت وشجاعت و اقدام صریح و قاطع پادشاه جوانبخت ایران زمین را برای بدست آوردن حقوق حقه ایران ستوده‌اند (صحیح است).
در سابق بیگانگان و کشورهای استعماری نمی‌گذاشتند که ما حاکم بر استحصال و استخراج و استفاده از منابع طبیعی و خداداد خود باشیم. مدت چهل سال نگذاشتند آهن خود را استخراج کنیم. از معادن سرشار مس خود بهره برداری نمائیم، خوشبختانه بخواست خداوند بزرگ و به اراده توانای شاهنشاه آریامهر این ذخایر عظیم و ثروت لایتنای بدست آنها نیفتاد. آنها خوب می‌دانستند که اگر ما موفق شویم از نفت، آهن، مس و سایر مواد معدنی و ثروت سرشار خود بهره برداری کنیم تمام خصوصیات اقلیمی و نژادی ایران و ایرانیان هزاران مرتبه از آنان جلوتر، برتر، و بالاتر است۰۰۰۰ ولی آنها آمدند نفت ما را در طول ۷۲ سال به یغما و غرت بردند و از بهره سرشار آن برای خود کشوری آباد و مرفه ساختند، ولی ملت ایران باقی و پابرجا و استوار و زنده و سرفراز ماند (صحیح است).
تا اینکه پادشاه ارجمندش با اعلام انقلاب سفید اجتماعی ایران توانست در جمیع شئون به پیشرفت و ترقی نائل شود (احسنت) آهن خود را خودش استخراج کند، معادن عظیم مس را بدست ملت ایران بهره برداری نماید. نفت این ثروت عظیم و پراهمیت را در این روز تاریخی بمعنی واقعی کلمه در ملکیت خود بگیرد و با اینهمه ذخائر و ثروت ایرانی آباد و آزاد و مهد امنیت بسازد که زبانزد کشورهای جهان و بالاخص کشورهائی باشد که هنوز در لهیب استعمار و یا شبه استعمار می‌سوزند و قادر نیستند از منابع طبیعی و خدادادی کشورشان مثل ایران استفاده کنند.
آن کشورها با عطشی فراوان در آرزوی این هستند که روزی برنامه اصیل انقلاب سفید اجتماعی ایران را در کشور خود پیاده کنند، آنرا الگو وسرمشق خود قرار دهند شاید بتوانند دنیای بهتری که استعمار و استثمار گران اجازه داشتن آنرا نمی‌دهند برای خود بسازند. در تاریخ ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران این لایحه بزرگتیرن، بالاترین و برترین سند افتخاری است که در سایه اندیشه شاهنشاه محبوب ما آریامهر نصیب ملت ایران شده‌است (صحیح است- احسنت). پادشاه ما واقعاً وبحق شاه شاهان است (صحیح است) زیرا هیچ پادشاهی از ۲۵۰۰ سال قبل تاکنون در طول مدت سطلنت خود اینهمه عظمت و مجد و سرافرازی و افتخار نصیب ملتش نکرده‌است (صحیح است).
انقلاب سفید شاه و ملت و اثرات آن در دهه‌ای که گذشت نمونه‌های بارز خدمات ارزنده و تاریخی شاهنشاه آریامهر به ملت ایران بوده‌است (صحیح است).
و اما ببینید که ثمرات این انقلاب سفید در دهه دوم وظیفه آن با چه عظمت و بزرگی شروع شده که شاهکار آن لایحه تاریخی نفت است که حیثیت سیاسی و اجتماعی و ملی و اقتصادی ایران صد در صد تحصیل گردیده و شهرت جهانی این موفقیت بزرگ به اوج عظمت خود رسیده‌است (صحیح است). اینهمه ترقیات، پیشرفتها و عظمت و بزرگیها که برای ملت ایران بدست آمده مرهون تلاش و کوشش خستگی ناپذیر ۳۲ سال سلطنت پرافتخار و موفق شاهنشاه ماست که بحق شاه شاهان است و ما باید با دل و جان بکوشیم که شکر اینهمه نعمت را بجای آزیم و لذا باید عرض کنم (صحیح است – احسنت). از دست و زبان که بر آید کز عهد ه شکرش بدر آید (احسنت).
این لایحه پر اهمیت و پر برکت نفت، این سند پر افتخار تاریخی بزرگترین حماسه ملی ماست. وصف اینهمه شور و شعفی که از استیفای کامل حقوق حفه ملت ایران در امر نفت به رهبری شاهنشاه آریامهر و اداره کلیه امور آن بوسیله مهندسان و تکنیسینهای ایرانی در میان کارگران، مردم شهری، دانش آموزان ودانشجویان، اصناف، بازرگانان، کارمندان دولت، بانوان و کشاورزان بوجود آمده در این محضر امکان پذیر نیست.
این قدرت و بزرگی و دانش پادشاه جوانبخت ما بود که توانست با اتکاء به نیروی خداوندی و پشتیبانی بیدریغ ملت ایران موجبات لغو قرارداد ۱۳۳۳ را فراهم آورد و اعمال حاکمیت مطلق و اداره صنایع و منابع ملی نفت ما را فراهم فرمایند (صحیح است).
از پشت این تریبون از طرف همه ملت ایران از پیشگاه خداوند بزرگ مسئلت می‌نمایم که به شاهنشاه محبوب و ارجمند ما سلامتی و طول عمر عنایت فرماید را بتواند همه آرزوهای ملت نجیب و کهنسال ایران با یکی بعد از دیگری همانطوری که در دهه ول انقلاب بوقوع پیوست در دهه دوم نیز جامه عمل بپوشاند (انشاءالله) در طول ۹ سال واندی زمامداری نخست وزیر خدمتگزار با الهام از نیات عالی و بلند شاهنشاه، مملکت ایران را بنحو شایسته‌ای اداره نمود، موفقیتهای زیادی نصیب ملت ایران گردید (صحیح است).
ولی این موفقیت بزرگ و چشمگیر در امر مالکیت کامل و مطلق اقتصادی و سیاسی و فنی نفت و بالاخص در شروع دهه دوم انقلاب آنچنان شایان توجه‌است که بحق می‌توان گفت با تصویب یکپارچه این لایحه قانونی ورق زرین دیگری بر کارنامه درخشان دولت خدمتگزار هویدا افزوده شده‌است (صحیح است).
ما در دهه اول انقلاب شاهد موفقیتهای زیادی بودیم ولی هیچکدام مانند این موفقیت نیست و در این خصوص نخست وزیر خدمتگزار شاهنشاه آریامهر و ملت در نطق خود و در کمیسیون ۱۱ ساعته دارائی برای رسیدگی لایحه نفت گفت:
«مسئله نفت از نظر سیاسی به مرحله پایان خود رسیده‌است».
زیرا این لایحه نه تنها جنبه اقتصادی دارد بلکه از نظر سیاسی سالها آرزوی دیرینه ملت ایران بوده‌است که روزی حاکم و صاحب واقعی منابع عظیم نفت خود باشد و آنرا بدست افراد متخصص و صالح ایرانی استخراج کند بهر کس و بهر کشور که مایل است آنرا بفروشد (صحیح است). این پیروزی بزرگ که بابتکار شاهنشاه نصیب ملت ایران شده و معظم له آنرا تدوین فرمودند و بصورت این لایحه قانونی از جانب دولت تقدیم مجلس شورای ملی شد و مسلماً باتفاق آراء تصویب می‌شود: (گشایش فصلی درخشان در اقتصاد ملی و سیاسی ایران است) و لذا:
ملت ایران باید هر لحظه شکر باری تعالی بجای آرد که در دنیای پرتلاطم امروز، کشور ایران آنچنان مهد امنیت و آرامش و ثبات سیاسی و اقتصادی است که به اراده توانای شاهنشاه عزیز ما و خواسته ملت شاهدوست و وطنپرست ایران بزرگترین حقوق غاصبــه ایران به مالکیت ملت ایران درآمد و هر ایرانی اعم از زن و مرد، برنا و پیر از صمیم قلـب شـب و روز بجــان شاهنشــاه ما دعا می‌کند و از خداوند بزرگ برای رهبر اندیشمند ایران طــول عمر و سلامتی مسئلت می‌نماید (صحیح است) و یکدل و یکزبان می‌گوید:
شاهنشاها:
- من چه در پای توریزم که پسند تو بود،
- سر و جان را نتوان گفت که مقداری هست
در خاتمه عرایضم از جناب آقای دکتر منوچهر اقبال مدیر عامل شرکت ملی نفت که در امر نقض قرارداد ۱۳۳۳ زحمات فراوانی کشیده‌اند از طرف ملت ایران و نمایندگان مجلس تشکر می‌کنم (صحیح است) و همچنین از جناب آقای دکتر رضا فلاح دانشمند و متخصص امر نفت که از خدمتگزاران صمیمی شاهنشاه هستند و در این امر مهم مملکتی سهم بسزائی دارند به ایشان هم از طرف ملت ایران و نمایندگان مجلس شورای ملی تبریک می‌گویم و موفقیت هر چه بیشتر این آقایان را در خدمت به شاهنشاه آریامهر و ملت ایران آرزو می‌کنم (احسنت – احسنت).
رئیس- نظر دیگری در کلیات آخر لایحه نیست؟ (اظهاری نشد) نسبت به این لایحه با ورقه اخذ رأی می‌شود.
(اسامی آقایان نمایندگا به ترتیب آتی وسیله «آقای مهندس صائبی» اعلام شد و در محل نطق اخذ رأ بعمل آمد).
- آقایان سجادی، دکتر غنی، کورس، خانم جهانبانی، دکتر ضیائی، مهندس فروهر، دکتر خطیبی، دکتر عدل، دکتر یزدان پناه، دکتر الموتی، دکتر دادفر، مهندس علی برومند، دکتر نجیمی، خانم نیره سعیدی، ناصرزاده، مهندس سهم الدینی، ملک افضلی، عبدالحسین آموزگار، شیخ بهائی، مجید موسوی، دکتر قهرمان، ذوالفقاری، مافی، دکتر پرتو اعظم، دکتر کفائی، شاهنده، دکتر رشتی، مهندس جلالی نوری، محمد ولی قراچورلو، مجد، دکتر متین، کیوان، عباس میرزائی، صائب، دکتر بیت منصور، پزشکی، مهندس معینی زند، رضوی، اخلاقی، توسلی، ریگی، دکتر انوشیروانی، اسعد رزم- آراء، محسنی مهر، دکتر امامی خوئی، ایمان زهرائی، بختیاری پور، دکتر صفائی، صدقیانی زاده، دکتر شمس، دکتر معظمی، نیک پور، دکتر اعتمادی، انشاء، فهیمی، مهندس قادرپناه، کمالوند، دکتر مدنی، شهرستانی، دکتر حبیب اللهی، تیمسار همایونی، دکتر کیان، کاسمی، دکتر علومی، مهندس فیروز عدل، مصطفوی، حیدرقلی برومند، مهندس احتشام شهیدی، حق شناس، خانلر قراچورلو، شاخوئی، پدرامی، بهنیا، کلانتر هرمزی، اسدی لنگرودی، مهندس زاهدی، خانم آصف- زاده، احمد، اولیاء شیرازی، مهندس نظمی، دکتر پناهی، پسیان، پروین، دکتر بیگلری، دکتر بهزادی، نیک روش، محدث زاده، اولیاء بدر صالحیان، خانم پیرنیا، دکتر یحیی بهبهانی، مهندس پروشانی، جهانشاهی، دکتر رفیعی، جندقی، مهاجرانی، دکتر عظیمی، خانم ابتهاج سمیعی، دکتر موثقی، شیخ الاسلامی، فیاض، دکتر امین، دکتر صالحی، معیری، حیدر صائبی، امیر احمدی، بوداغ زاده، پوربردباری، دکتر بازرگانی، خانم امیر ابراهیمی، پیرزاده، اوحدی، خانم اقبال، اسلامی نیا، دکتر پیر، پیمان، دکتر تنکابنی، دکتر توانا، جعفری، مهندس جلالی، خانم مزارعی، جهانی، چنگیزی، خانقاهی، حیدری، مهندس کیا، کمالاتی، کسرائی، خانم دکتر دولتشاهی، خانم صفی نیا، موسوی ماکوئی، ایلخانی پور، مهندس عنایت بهبهانی، دکتر حبیب بهبهانی، دکتر سعید بهادری، دکتر برزگر، دکتر برادر، مهندس بدیعی، زهتاب فرد، حکمت یزدی، تژده، بختیاریها، خانم اسدی، اخوی، دکتر ابوالهدی، دکتر آزاد، اکبر، محمد علی آموزگار، احتشامی، امیرعلم خزیمه، مهندس خسروی، تیمسار خطیب شهیدی، خورشید، داروئی، دشتی، احمدی، دکتر منتظری، دکترراد، رشیدی، دکتر رشید یاسمی، دولو، ادیب سمیعی، مهندس اربابی، زرین پور، دکتر زهرائی، دکتر رازانی، سراج- الدینی، خانم دکتر سرخوش، سعادت، سعادت فرد، دکتر سنگ، دکتر شکرائی، حی، دکتر صمد زاده، دکتر قاسم صوفی، رامبد، فخر طباطبائی، فضائلی، ظفر، طباطبائی دیبا، عبدالحسین طباطبائی، صادقی، موقر، شیخ رضائی، سمیعی، کریم بخش سعیدی، ساگینیان، کشفی، دکتر رئیسی، ضیاء رضوی، رهبر، دکتر نصیری، دکتر نایبی، دکتر ناوی، ناروئی، میرافضل، مهدوی اردستانی، فریدونفر، خانم زاهدی، فرنود، مهندس فرخ، فتوحی، غضنفری، دکتر عسگری، عزیز مرادی، خانم دکتر طالقانی، علی طباطبائی، خانم ضرابی، طلوعی، خانم دکتر صنیع، دکتر سعید حکمت، دکتر محققی، نجد شیبانی، فیصلی، قاضی زاده، قدردان، کورانلو، مهندس نصر، دکتر لقمان ادهم، سعید وزیری، بوشهری، دکتر مرتضوی، دکتر وفا، اکبر مسعودی، مظاهری، مظهری، مهندس عبدالحمید معینی، دکتر وزیری، پوربابائی، دکتر وحیدنیا، دکتر خسروی کردستانی، مهندس ریاضی، مهندس صائبی، زعفرانلو، خانم بزرگ نیا، عبدالهادی آقایان، عبدالعباس طرفی، دکتر بوذرجمهر مهر.
(آراء مأخوذه شماره شد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید).
- آراء موافق: ۲۳۸ رأی.
رئیس- لایحه با ۲۳۸ رأی موافق باتفاق آراء تصویب شد، برای تصویب مجلس سنا فرستاده می‌شود.
موافقین
- آقایان مهندس قادرپناه، کمالوند، دکتر مدنی، مهندس معینی زند، شهرستانی، دکتر حبیب اللهی، تیمسار همایونی، دکتر کیان، کاسمی، دکتر علومی، مهندس فیروز عدل، مصطفوی، حیدر قلی برومند، مهندس احتشام شهیدی، حق شناس، خانلر قراچورلو، شاخوئی، پدرامی، بهنیا، کلانتر هرمزی، اسدی لنگرودی، مهندس زاهدی، خانم آصف زاده، احمد، اولیاء شیرازی، مهندس نظمی، دکتر پناهی، پسیان، پروین، دکتر بیگلری، دکتر بهزادی، نیک روش، محدث زاده، اولیاء، بدرصالحیان، خانم پیرنیا، دکتر یحیی بهبهانی، مهندس پروشانی، جهانشاهی، دکتر رفیعی، جندقی، مهاجرانی، دکتر عظیمی، خانم ابتهاج سمیعی، دکتر موثقی، شیخ الاسلامی، فیاض، دکتر امین، دکتر صالحی، معیری، حیدر صائبی، امیر احمدی، بوداغ زاده، پوربردباری، دکتر بازرگانی، خانم امیر ابراهیمی، پیرزاده، اوحدی، خانم اقبال، اسلامی نیا، دکتر پیر، دکتر سنگ، دکتر شکرائی، حی، دکتر صمد زاده، دکتر قاسم صوفی، رامبد، فخر طباطبائی، فضائلی، ظفر، طباطبائی دیبا، عبدالحسین طباطبائی، صادقی، موقر، شیخ رضائی، سمیعی، کریم بخش سعیدی، ساگینیان، کشفی، دکتر رئیسی، ضیاء رضوی، رهبر، دکتر نصیری، دکتر نایبی، دکتر ناوی، ناروئی، میرافضل، مهدوی اردستانی، فریدونفر، خانم زاهدی، فرنود، مهندس فرخ، فتوحی، غضنفری، دکتر عسگری، عزیز مرادی، خانم دکتر طالقانی، علی طباطبائی، خانم ضرابی، طلوعی، خانم دکتر صنیع، دکتر سعید حکمت، دکتر محققی، نجد شیبانی، فیصلی، قاضی زاده، قدردان، کورانلو، مهندس نصر، دکتر لقمان ادهم، سعید وزیری، بوشهری، دکتر مرتضوی، دکتر وفا، اکبر مسعودی، مظاهری، مظهری، مهندس عبدالحمید معینی، دکتر وزیری، پوربابائی، دکتر وحیدنیا، دکتر خسروی کردستانی، مهندس ریاضی، مهندس صائبی، زعفرانلو، خانم بزرگ نیا، عبدالهادی آقایان، عبدالعباس طرفی، دکتر بوذرجمهر مهر، پیمان، دکتر تنکابنی، دکتر توانا، جعفری، مهندس جلالی، خانم مزارعی، جهانی، چنگیزی، خانقاهی، حیدری، مهندس کیا، کمالاتی، کسرائی، خانم دکتر دولتشاهی، خانم صفی نیا، موسوی، ماکوئی، ایلخانی پور، مهندس عنایت بهبهانی، دکتر حبیب بهبهانی، دکتر سعید بهادری، دکتر برزگر، دکتر برادر، مهندس بدیعی، زهتاب فرد، حکمت یزدی، تژده، بختیاریها، خانم اسدی، اخوی، دکتر ابوالهدی، دکتر آزاد، اکبر، محمد علی آموزگار، احتشامی، امیرعلم خزیمه، مهندس خسروی، تیمسار خطیب شهیدی، خورشید، داروئی، دشتی، احمدی، دکتر منتظری، دکترراد، رشیدی، دکتر رشید یاسمی، دولو، ادیب سمیعی، مهندس اربابی، زرین پور، دکتر زهرائی، دکتر رازانی، سراج الدینی، خانم دکتر سرخوش، سعادت، سعادت فرد، سجادی، دکتر غنی، کورس، خانم جهانبانی، دکتر ضیائی، مهندس فروهر، دکتر خطیبی، دکتر عدل، دکتر یزدان پناه، دکتر الموتی، دکتر دادفر، مهندس علی برومند، دکتر نجیمی، خانم نیره سعیدی، ناصرزاده، مهندس سهم الدینی، ملک افضلی، عبدالحسین آموزگار، شیخ بهائی، مجید موسوی، دکتر قهرمان، ذوالفقاری، مافی، دکتر پرتو اعظم، دکتر کفائی، شاهنده، دکتر رشتی، مهندس جلالی نوری، محمد ولی قراچورلو، مجد، دکتر متین، کیوان، عباس میرزائی، صائب، دکتر بیت منصور، پزشکی، رضوی، اخلاقی، توسلی، ریگی، دکتر انوشیروانی، اسعد رزم آرا، محسنی مهر، دکتر امامی خوئی، ایمان زهرائی، بختیاری پور، دکتر صفائی، صدقیانی زاده، دکتر شمس، دکتر معظمی، نیک پور، دکتر اعتمادی، انشاء، فهیمی.
رئیس- آقای دکتر آموزگار فرمایشی دارید بفرمائید.
دکتر آموزگار (وزیر دارائی)- بنده وظیفه خود میدانم به نمایندگی از طرف دولت از مقام معظم ریاست وکلیه نمایندگان محترم بویژه آنان که با بیانی پرشور و دلنشین و شورانگیز و پر احساس در باره این قرارداد مهم سخن گفتند تشکر کنم و از اینکه این قرارداد باتفاق آراء به تصویب مجلس شورای ملی رسید سپاسگزاری بکنم امیدوارم که دولت و شرکت ملی نفت ایران با اجرای صحیح این قرارداد توفیق خدمت بیشتری پیدا کند (احسنت – آفرین).
- طرح گزارش کمیسیون دارایی و بودجه و انتخاب ۱۵ نفر مستشار اصلی و ۵ نفر مستشار جانشین دیوان محاسبات
۳- طرح گزارش کمیسیون دارائی و بودجه و انتخاب ۱۵ نفر مستشار اصلی و ۵ نفر مستشار جانشین دیوان محاسبات.
رئیس- گزارش کمیسیون دارائی و بودجه مبنی بر معرفی چهل نفر از مستخدمین رسمی دولت بعنوان نامزدهای مستشاری دیوان محاسبات جهت انتخاب ۱۵ نفر بعنوان مستشار اصلی و ۵ نفر بعنوان مستشار جانشین مطرح است قرائت می‌شود.
گزارش از کمیسیون دارائی به مجلس شورای ملی.
کمیسیون دارائی در جلسات عدیده با حضور آقای دکتر کاشفی معاون وزارت دارائی گزارش شماره ۱۱۷۱۵ مورخ ۱۳۵۲/۴/۱۹ تقدیمی از طرف وزیر دارائی مبنی بر معرفی چهل نفر از مستخدمین رسمی دولت بعنوان نامزدهای مستشاری دیوان محاسبات که بموجب ماده ۵ قانون دیوان محاسبات در جلسه روز سه شنبه ۱۳۵۲/۴/۱۹ تقدیم مجلس شورای ملی شده و بشماره ۸۱۲ چاپ گردیده‌است مورد بحث و بررسی قرار داد و نتیجه رسیدگی بشرحی است که ذیلا باستحضار می‌رسد:
از نظر انطباق شرایط پیش بینی شده درقانون دیوان محاسبات برای احراز مقام مستشاری با رسیدگیهائی که بعمل آمد ازنظر کمیسیون کلیه معرفی شدگان واجد شرایـط پیش بینی شده در قانون می‌باشند. ضمناً با توجه به توضیحات نماینده دولت و بررسیهائی که بعمل آمد فهرستی حاوی اسامی بیست نفر (۱۵ نفر بعنوان مستشار اصلی و ۵ نفر بعنوان مستشار جانشین) در کمیسیون دارائی تنظیم گردید که بانضمام فهرست ۲۰ نفر بقیه که کلیه آنها واجد شرایط لازم برای انتخاب شدن می‌باشند به ضمیمه این گزارش تقدیم ساحت مقدس مجلس شورای ملی می‌شود تا نسبت به انتخاب ۲۰ نفر مستشاران مورد نظر از بین کلیه معرفی شدگان بهر نحوی که مجلس محترم مصلحت بدانند اقدام شود.
مخبرکمیسیون دارائی – امان الله ریگی.
گزارش از کمیسیون بودجه به مجلس شورای ملی.
کمیسیون بودجه در جلسات عدیده با حضور آقای دکتر کاشفی معاون وزارت دارائی گزارش تقدیمی از طرف وزیر دارائی مبنی بر معرفی چهل نفر از مستخدمین رسمی دولت بعنوان نامزدهای مستشاری دیوان محاسبات را مورد رسیدگی قرار داد و گزارش کمیسیون دارائی را در این مورد تأیید کرد. اینک گزارش آنرا به مجلس شورای ملی تقدیم می‌دارد.
مخبر کمیسیون بودجه – صدری کیوان.
رئیس- سه نفر به قید قرعه انتخاب می‌شوند که با آقای مهندس صائبی از هیئت رئیسه در امر اخذ و استخراج آراء نظارت بفرمایند.
(اقتراع بعمل آمد آقایان شیخ الاسلامی – علی طباطبائی – محمود طلوعی انتخاب شدند).
اسامی خانمها و آقایان نمایندگان بترتیب زیر وسیله آقای مهندس صائبی (منشی) اعلام و در محل نطق اخذ رأی بعمل آمد.
- آقایان سجادی، دکتر غنی، کورس، خانم جهانبانی، دکتر ضیائی، مهندس فروهر، دکتر خطیبی، دکتر عدل، دکتر یزدان پناه، دکتر الموتی، دکتر دادفر، مهندس علی برومند، دکتر نجیمی، خانم نیره سعیدی، ناصرزاده، مهندس سهم الدینی، ملک افضلی، عبدالحسین آموزگار، شیخ بهائی، مجید موسوی، دکتر قهرمان، ذوالفقاری، مافی، دکتر پرتو اعظم، دکتر کفائی، شاهنده، دکتر رشتی، مهندس جلالی نوری، محمد ولی قراچورلو، مجد، دکتر متین، کیوان، عباس میرزائی، صائبی، دکتر بیت منصور، پزشکی، مهندس معینی زند، رضوی، اخلاقی، توسلی، ریگی، دکتر انوشیروانی، اسعد رزم آرا، محسنی مهر، دکتر امامی خوئی، ایمان زهرائی، بختیاری پور، دکتر صفائی، صدقیانی زاده، دکتر شمس، دکتر معظمی، نیک پور، دکتر اعتمادی، انشاء، فهیمی، مهندس قادرپناه، کمالوند، دکتر مدنی، شهرستانی، دکتر حبیب اللهی، تیمسار همایونی، دکتر کیان، کاسمی، دکتر علومی، مهندس فیروز عدل، مصطفوی، حیدر قلی برومند، مهندس احتشام شهیدی، حق شناس، خانلر قراچورلو، شاخوئی، پدرامی، بهنای، کلانتر هرمزی، اسدی لنگرودی، مهندس زاهدی، خانم آصف زاده، احمد، اولیاء شیرازی، مهندس نظمی، دکتر پناهی، پسیان، پروین، دکتر بیگلری، دکتر بهزادی، نیک-روش، محدث زاده، اولیاء، بدر صالحیان، خانم پیرنیا، دکتر یحیی بهبهانی، مهندس پروشانی، جهانشاهی، دکتر رفیعی، جندقی، مهاجرانی، دکتر عظیمی، خانم ابتهاج سمیعی، دکتر موثقی، شیخ- الاسلامی، فیاض، دکتر امین، دکتر صالحی، معیری، حیدر صائبی، امیر احمدی، بوداغ زاده، پوربردباری، دکتر بازرگانی، خانم امیر ابراهیمی، پیرزاده، اوحدی، خانم اقبال، اسلامی نیا، دکتر پیر، پیمان، دکتر تنکابنی، دکتر توانا، جعفری، مهندس جلالی، خانم مزارعی، جهانی، چنگیزی، خانقاهی، حیدری، مهندس کیا، کمالاتی، کسرائی، خانم دکتر دولتشاهی، خانم صفی نیا، موسوی ماکوئی، ایلخانی پور، مهندس عنایت بهبهانی، دکتر حبیب بهبهانی، دکتر سعید بهادری، دکتر برزگر، دکتر برادر، مهندس بدیعی، زهتاب فرد، حکمت یزدی، تژده، بختیاریها، خانم اسدی، اخوی، دکتر ابوالهدی، دکتر آزاد، اکبر، محمد علی آموزگار، احتشامی، امیرعلم خزیمه، مهندس خسروی، تیمسار خطیب شهیدی، خورشید، داروئی، دشتی، احمدی، دکتر منتظری، دکترراد، رشیدی، دکتر رشید یاسمی، دولو، ادیب سمیعی، مهندس اربابی، زرین پور، دکتر زهرائی، دکتر رازانی، سراج- الدینی، خانم دکتر سرخوش، سعادت، سعادت فرد، دکتر سنگ، دکتر شکرائی، حی، دکتر صمد زاده، دکتر قاسم صوفی، رامبد، فخر طباطبائی، فضائلی، ظفر، طباطبائی دیبا، عبدالحسین طباطبائی، صادقی، موقر، شیخ رضائی، سمیعی، کریم بخش سعیدی، ساگینیان، کشفی، دکتر رئیسی، ضیاء رضوی، رهبر، دکتر نصیری، دکتر نایبی، دکتر ناوی، ناروئی، میرافضل، مهدوی اردستانی، فریدونفر، خانم زاهدی، فرنود، مهندس فرخ، فتوحی، غضنفری، دکتر عسگری، عزیز مرادی، خانم دکتر طالقانی، علی طباطبائی، خانم ضرابی، طلوعی، خانم دکتر صنیع، دکتر سعید حکمت، دکتر محققی، نجد شیبانی، فیصلی، قاضی زاده، قدردان، کورانلو، مهندس نصر، دکتر لقمان ادهم، سعید وزیری، بوشهری، دکتر مرتضوی، دکتر وفا، اکبر مسعودی، مظاهری، مظهری، مهندس عبدالحمید معینی، دکتر وزیری، پوربابائی، دکتر وحیدنیا، دکتر خسروی کردستانی، مهندس ریاضی، مهندس صائبی، زعفرانلو، خانم بزرگ نیا، عبدالهادی آقایان، عبدالعباس طرفی، دکتر بوذرجمهر مهر.
(آراء مأخوذه و مهرهای تفتیشیه شماره شد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید).
- اوراق رأی ۲۲۶ رأی.
- مهره تفتیشیه ۲۲۵ مهره.
(یک رأی اضافه از طریق قرعه برداشته شد).
رئیس- استخراج آراء در خارج از جلسه علنی انجام خواهد شد و نتیجه در جلسه آینده مجلس شورای ملی اعلام می‌شود.
- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده – ختم جلسه
۴- قرائت دستور و تعیین موقع جلسه آینده – ختم جلسه.
رئیس- دستور جلسه فوق العاده آینده قرائت می‌شود.
۱- گزارش شور دوم شورای نظارت بر گسترش شهر تهران شماره ترتیب چاپ ۸۳۸.
۲- گزارش شور اول تشکیل صندوق رفاه دانشجویان شماره ترتیب چاپ ۸۳۵.
۳- گزارش شور دوم اجازه واگذاری هفتصد هکتار از اراضی منابع ملی شده به شرکت سهامی معادن مس سرچشمه کرمان شماره ترتیب چاپ ۸۲۹.
۴- گزارش شور دوم بیمه اجباری کارگران ساختمانی شماره ترتیب چاپ ۸۲۵.
۵- لایحه دو فوریتی معافیت بعضی از کالاها از پرداخت حق الثبت سفارش کالا شماره ترتیب چاپ ۸۴۰.
رئیس- بقیه لوایحی که در دستور امروز بود جزو دستور جلسه آینده قرار دارد با اجازه خانمها و آقایان جلسه فوق العاده امشب را ختم می‌کنیم جلسه فوق العاده بعد ساعت ۹ صبح روز پنجشنبه خواهد بود.
رئیس مجلس شورای ملی- عبدالله ریاضی