مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ بهمن ۱۳۰۴ نشست ۲۴۱
| مجلس شورای ملی مجموعه قوانین دوره قانونگذاری پنجم | تصمیم‌های مجلس | قوانین بنیان ایران نوین مصوب مجلس شورای ملی |
| نمایندگان مجلس شورای ملی دوره قانونگذاری پنجم |
مذاکرات مجلس شورای ملی ۱ بهمن ۱۳۰۴ نشست ۲۴۱
جلسه۲۴۱
صورت مشروح مجلس مورخه پنجشنبه اول بهمن ماه۱۳۰۴مطابق ششم رجب المرجب۱۲۴۴.
مجلس دوساعت وبیست دقیقه بعدازظهربه ریاست آقای تدین تشکیل گردید (صورت مجلس سه شنبه بیست ونهم دیماه راآقای آقامیرزاشهاب قرائت نمودند)
رئیس-آقای شوشتری (اجازه)
شوشتری-قبل ازدستورعرض دارم.
رئیس-آقای حاج حسن آقاملک.
حاج حسن آقاملک-قبل ازدستورعرض دارم.
رئیس-آقای طهرانی.
آقاشیخ محمدعلی طهرانی-قبل اردستورعرض دارم.
رئیس-آقای رضوی.
رشوی-بنده هم قبل ازدستورعرض دارم.
رئیس-آقای آقاسیدیعقوب.
آقاسیدیعقوب-بنده عرضی ندارم.
رئیس-آقای غلامحسین میرزامسعود.
غلامحسین میرزامسعود-دردستورعرض دارم.
رئیس-آقای اتحاد.
اتحاد-بنده هم دردستورعرض دارم.
رئیس-آقای کازرونی.
کازرونی-بنده دیگرعرض ندارم.
نسبت به صورت مجلس ایرادی نیست؟
(گفته شدخیر)
رئیس-صورت مجلس تصویب شد. آقای شوشتری (اجازه)
شوشتری-بنده وقت گرانبهای مجلس رانمیخواهم تلف کنم خیلی به اختصارازمقام محترم ریاست مجلس شورای ملی سه جمله رااستدعاواستفاده می‌کنم خوبست دراین موقع که آقای وزیرفوئدعامه تشریف دارندقدری به عرایض بنده دقت بفرمایند چندجلسه قبل ازاجازه استدعاکردم دراین موقع هم عرض می‌کنم حوزه انتخابیه بنده که استرآباداست پس ازاین سختی هاکه یک سال دچارشده وبه حمدالله دولت موفق شدوصحراراامنیت دادیک صدمات فوق العاده به یک عده ازاهالی استرآبادواردشده ازحیث سوزاندن دهات کشتن رعایاوبالاخره بردن ملک آقای آقامیرزامحمدمهدی مجتهدوغیره که درسرحدتراکمه واسترآبادواقع بوده دراین موقع وزارت مالیه فشارآورده است به عنوان خالصه انتقالی مبالغی ازسنه قبل وامسال ایشان مطالبه می‌کند درصورتی که اساساًموضوع منتفی است ملکشان رفته وازهستی ساقط شده اندبنده اینجااستدعامیکنم که طرف توجه واقع شودکه دولت عطف توجهی بکندشایدبرای این بیچاره‌های فلک زده یک تکلیفی معین شوددیگر مسئله نیم عشراوقاف است آن جلسه هم عرض کردم این مسئله بااین که ازمجلس نگذشته چهارسال فشارآورده اندوبا کمال سختی مردم راحبس میکنندمیبرندنگاه میدارندومطالبه میکننداین که عایدی نیست آخرعایدی پیداکردن وزارت مالیه وکمیسیون محترم آمریکائی برای مملکت این است؟ قضیه دیگرکه لازم است آقای وزیرفوائدعامه توجه بفرماینداین است که اهالی سی وپنج شش هزارتومان پول دارندوتاجلوی گردنه زرین کل ازاین طرف شوسه شده واز بسطام تاگردنه زرین کل ازآن طرف ویک گردنه زرین کل است که این وسط باقی مانده که بیش ازبیست وپنج شش هزراتومان خرج نداردواگراینجاشوسه شودموتورمستقیماًواردصحرامیشوداگردرست تحقیق بفرمایندبازشدن راه صحرا برای مرکزطهران ازحیث آذوقه ازحیث غله ازحیث بسط تمدن درصحراازهرجهت هم مردم آنجارامستغنی میکنندوهم مردم صحراراهم یک راهی شوسه شده دراین موقع که درکمیسیون بودجه هفتادوپنج هزارتومان ازحقوق یک اشخاص غیرمستحقی کسرشده این راه هم بیست وپنج شش هزارتومان بیشترخرج نداردخوبست این راه راصاف کننداستدعای بنده همین است.
جمعی ازنمایندگان-دستور.
رئیس-وارددستوربشویم.
بعضی ازنمایندگان-بلی
. رئیس-آقای رهنما (اجازه)
رهنما-راپرت راجع به چراغ برقهای شهرهای ایران چون حاضرنیست آقایان اگرموافقت بفرمایندبرای جلسه بعدبماندو راپرت هائی که حاضراست یکی لوله بیجارخاله است یکی هم لایحه توسعه اقتصادی جزودستورشود.
رئیس-پیشنهادی ازطرف جمعی ازآقایان راجع به دستوررسیده است قرائت می‌شود (به مضمون ذیل قرائت شد)
امضاءکنندگان ذیل پیشنهاد می‌کنیم لایحه قانونی راجع به تمبرفردوسی امروزجزءدستورشود
افسر. دیبا.
رئیس-آقای افسر (اجازه).
افسر-عرض کنم البته اهمیت فردوسی محتاج به این نیست که بنده چیزی عرض کنم. راجع به مخارج این مسئله که چطوربایدساخته شوداین رادرنظرگرفته اندواین مسئله رانسبت به سایرلوایح مقدم میدانم. برای این که این تمبربه یادگارتاریخ نهصدساله اواست و اگرامسال بگذردموع میگذردوبایدصدسال دیگرصبرکردکه هزارسال بشود. هزارساله اش کنندوقبرش ازمیان میرودبهترین ترتیب به عقیده بنده این است که آقایان اجازه بفرمایندپنج دقیقه هم بیشتروقت لازم نداردوبربودجه مملکت هم چیزی نمی افزایدواگرتصورکرده انددرخارجبرتمبرخواهندافزودخیربرتمبرهم نخواهندافزودودرموقعش بنده توضیح خواهم داداگرموافقندبرسایرمطالب مقدم باشد.
رئیس-آقای شوشتری (اجازه)
شوشتری-مخالفم. بنده جواب مختصری می‌دهم. عمرمجلس کوتاه است بنده هم به فردوسی معتقدم ولی خوب است معتقدباشیم به یک اصلی که همان دستوری که معین شده دراین جلسات همان رامطرح کنیم که بتوانیم یک کاری صورت بدهیم واین به عقیده بنده یک کارفوری فوتی هم نیست.
رئیس-رأی می‌گیریم به پیشنهادآقای افسر. آقایانی که موافقندقیام فرمایند
(اغلب نمایندگان قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. خبرکمیسیون بودجه راجع به این پیشنهادقرائت می‌شود.(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده واحده-مجلس شورای ملی به وزارت مالیه اجازه میدهدازعوائد خالص فروش تمبری که به نام فردوسی اشاعه خواهدشدآنچه زائدبرعوائداستعمال معمولی پستخانه است برای ساختن مقبره فردوسی تخصیص دهد.
رئیس-آقای افسر که موافقند. آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی-موافقم.
رئیس-آقای آقاسیدیعقوب.
آقاسیدیعقوب-موافقم.
رئیس-آقای دکترآقایان.
دکترآقایان-موافقم.
رئیس-آقای تقی زاده.
تقی زاده-موافقم.
رئیس-آقای نظامی.
نظامی-موافقم.
رئیس-آقای شیروانی.
شیروانی-بنده می‌خواهم ازآقای مخبربپرسم این تمبرراکی اشاعه می‌دهد؟ کسی امتیازگرفته است یادولت اشاعه می‌دهد؟
میرزاعبدالله خان معتمدمخبرکمیسیون-درکمیسیون هم این مسئله مذاکره شدوتوصیحات داده شدبه هیچ وجه کسی غیرازدولت اشاعه نخواهددادومخصوصاًاداره پست ووزارت مالیه متصدی خواهندبود.
رئیس-رأی گرفته میشودبه این ماده واحده باورقه.(اخذآراءبه عمل آمد)
رئیس-اخذآراءتمام شد (استخراج آراءبه عمل آمدوهشتادویک ورقه سفیدتعدادشد)
رئیس-عده حضار۹۳به اکثریت۸۱ رأی تصویب شد.
اسامی رأی دهندگان –آقایان:ملاعبدالعزیزمفتی، میرزاعبدالله خان معتمد، آقاسیدحسن خان اجاق، افشار، محمدولی میرزافیروز، میرزا حسن خان پیرنیا، اسمعیل خان قشقائی، میرزاآقاخان عصرانقلاب، کازرونی الموتی، دولت آبادی، میرزاحسین خان پیرنیا. حیدرقلی میرزاحشمتی، افسر، رهنما، شوشتری. میرزاحبیب الله خان کمالوند، تقی زاده، سلیمان میرزا، میرزائی، یاسائی، آشتیانی، یحیی زنگنه، آقامیرزاشهاب الدین، زاهدی، میرزامحمودخان وحید، امیرحسین خان بختیاری، آقاشیخ هادی طاهری، آقارضامهدوی، ایزدی، روحی، صدرائی، سیدعلاءالدین بهبهانی، دست غیب، میرزایوسف خان قائم مقام، میرزارضا خان حکمت، میرزامحمدخان مصدق، سیدابوالفتوح، ناصرندامانی، دکترامیراعلم، کی استوان، میرزاسیداحمداحتشام، دکتر آقایان، سیدابراهیم ضیاء، میرزاصادقخان اکبر، دکترضیائی، شیخ الاسلام ملایری، میرزاسیدحسن خان زعیم، طباطبائی دیبا، طهرانی، علیخان اعظمی، حبیب الله خان شادلو، میرزاسیداحمدبهبهانی، حاج حسن آقاملک، شیروانی، میرزامحمدتقی ذوالقدر، فرمند، حاج شیخ عبدالرحمن صالحی، حاج سیدمحمدسلطانی، محمدتقی خان اسعد، میرزامحمدخان معظمی، میرزاعبدالحسین صدر، آقاسیدکاظم یزدی، فرج الله خان کردستانی، آصف، سیدکاظم خان اتحاد، میرزاحسن خان اسفند یاری، سهراب زاده، میرزاسیدحسن کاشانی، هایم، آقارضاتجدد، اکبرمیرزا، میرزامحمدنجات، عباس میرزافیروز، آقاسید یعقوب، حاج میرزااسدالله خان کردستانی، میرزاعلیخان خطیبی، سلطان ابراهیم خان افخمی، سیف الله خان اسکندری، سهراب خان ساکینیان، حاج میرزااحمدخان اتابکی، میرزایدالله خان
رئیس-آقای اتحادراجع به دستورفرمایشی داشتید؟
اتحاد-قبل ازآن که نظرخودم رادردستوربه عرض آقایان برسانم ازآقایان اجاره می‌خواهم سوءتفاهماتی راکه در بیانات جلسه گذشته بودرفع کنم. بعدازاین که بنده ازاطاق جلسه خارج شدم بعضی ازرفقابه من فرمودندکه نسبت به بعضی ازآقایان حمله شده است بنده می‌خواستم عرض کنم که بنده درظرف این مدت نسبت به تمام آقایان ارادت داشته‌ام وهیچ مقصودحمله به هیچ کدام ازآقایان نداشته‌ام ومخصوصاًنسبت به بعضی آقایان ازقبیل آقای رضوی نهایت ارادت رادارم وامیدوارم که هیچ وقت ارادت خودم رانسبت به آقایان فراموش نکنم. مقصودازاین مسئله که بنده تعقیب می‌کنم خداشاهداست که ازبرای خودم نیست وازبرای خودم نظری ندارم ولی اگرروزی به اداره تقاعدوزارت مالیه تشریف ببرید خواهیددیدکه چه مصائبی درآنجابرای مأمورین تولیدشده وروی مشکلاتی که درقانون استخدام پیش آمده چقدربه این مردم صدمه می‌زنند. بیشتراین صدمات متوجه مأمورینی است که درولایات بوده‌اند. چون اغلب اشخاصی که ازمرکزمأموریت داشته اندغالباًاحکام وزارتی دردست دارندولی مأمورین ولایات چون دستشان به وزارت خانه هاووزراء نمیرسدیک احکامی دردست آنهاهست ویک سوابقی دارندوهیچ کس به حرف آنهاگوش نمی‌دهد. علت این که بنده این ماده راانتخاب کردم این بودکه یک روزی حضرت آقای پیرنیا (موتمن الملک) درکمیسیون نظامنامه که داشتیم آنجا اظهارفرمودندکه درقوانین اروپاگاهی ملاحظه میشودکه یک ماده ازنقطةنظرسیاق عبارت وجمله بندی شبیه به تمام قانون نیست علت این که یک قانون همیشه درحال تکامل است این است که قانونی که وضع میشودیک نواقصی دارد. وقتیکه یک نفروکیل یادولت میخواهدآن رااصلاح کندبه طورکتره‌ای نمی آیدتمام قانون راعوض کند. آن ماده رااستخراج می‌کند. به جای آن یک ماده که به نظرخودش میرسدکه رفع معایب رابکندوضع وبه مجلس تقدیم میکندواین هم البته عملی تراست برای این که ملاحظه میفرمائیدکمیسیون قانون استخدام مجبوربودبه تمام قانون رسیدگی کندوازاین جهت وقت اجازه نداد که راپرت بدهد
یکنفرازنمایندگان-داده است.
اتحاد-بلی تازه داده است وچندماه رابه قیدفوریت پیشنهادکرده. بعضی ازآقایان تصورفرمودنداین طرحی که تقدیم شده است بدون مطالعه بوده است. درصورتی که این طورنیست. بنده این طرح راخدمت آقای رئیس آقای تدین دادم ملاحظه کردندخدمت آقای پیرنیاوآقای مدرس فرستادم ملاحظه کردند آقای حائری زاده طرح رادیدندورفتندباماده۷۲ قانون استخدام تطبیق کردندباآقای افسرمذاکره کردیم وبعضی کلمات راجرح وتعدیل کردیم آقای یاسائی همینطورطرح دیدندویک جمله علاوه کردند.
یک نفرازنمایندگان-همه دیدند.
اتحاد-بلی همه دیده اندبنده مقصودم این است که این سوءتفاهم رارفع کنم که آیاممکن است ۹۰نفریک چیزی رانفهمیده امضاءکنندوتمام آقایان فهمیدندوامضاءکردند. ولی عجالتاًچون آقای وزیرفوائدعامه یک مطالبی راباری تعیین دردستورتقاضاکردندوبنده هم ایشان رادوست دارم وهم به این مطالبی که پیشنهادکرده اندعلاقه دارم به این جهت راجع به قبل ازتنفس تقاضانمیکنم. ولی ازآقایان اجازه بفرمایندبعدازتنفس این یک ماده مطرح شودواگربعضی کلماتش یابعضی عباراتش خراب باشدبدباشدواسباب بدبختی باشدیااسباب خرج دولت باشدچون طبع وتوزیع شده است. آقایان می‌توانندپیشنهادکنندمعایبش رفع وضمناًیک خدمت ویک ثواب بزرگی نسبت به یک عده مردم شده است.
رئیس-علی ای حال تعیین تکلف آن موکول به بعدازتنفس است حبرکمیسیون فوائدعامه راجع به ماده سیزدهم عصاره سوس مطرح است.(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده سیزدهم-انتقال این امتیازبه هرنحوی ازانحاءبه اتباع خارجه یاسرکشت‌های خارجی ممنوع وموجب الغاءامتیازخواهدبودولی درصورتی که موافق ماده۷شرکتی تشکیل شوداتباع خارجه هم می‌توانندازاسهام شرکت مزبوره خریداری نمایندمشروط براین که هیچ وقت مجموع اسهامی که به خارجه منتقل میشودبه اندازه ترسدکه اکثریت آراءمجموع عمومی شرکت رابه اتباع خارجه بدهد.
تبصره-درهرحال شرکاءغیرازایرانی نبایدبه هیچ وجه دارای اکثریت آراءمجمع عمومی باشد.
رئیس-آقای دکترآقایان (اجازه)
دکترآقایان-عرضی ندارم.
رئیس-آقای کازرونی.
کازرونی-موافقم.
رئیس-آقای طهرانی.
طهرانی-موافقم.
رئیس-آقای تجدد.
تجدد-بنده بااساس ماده موافقم ولی اینجا عقیده دارم کلمه مجموع اشتباه نوشته شده وکلمه مجمع بایدباشددوقسمت اول نوشته است: (مشروط براین که هیچ وقت مجموع اسهامی که به خارجه منتقل میشودبه اندازه‌ای نباشدکه اکثریت آراءمجموع عمومی شرکت) واین نقطه مجموع غلط است ومجمع عمومی باید نوشته شودوعقیده دارم که تبصره هم زیادی است.
رهنمامخبرکمیسیون فوائدعامه-دراین قسمت یک اشتباهی درعبارت شده است وصحیح است بایدعمومی نوشته شودولی درقسمت دیگریعنی تبصره اصل ماده راتحکیم میکندکه دیگرهیچ جای نگرانی باقی نباشد.
جمعی ازنمایندگان-مذاکرات کافی است.
رئیس-کافی است؟
(گفتندبلی)
رئیس-پیشنهادآقای آقامیرزاشهاب (به مضمون ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهادمیکنم لفظ اسهام بدل به سهام شود.
آقامیرزاشهاب-برای این که جمع که درعربی استعمال میکنندسهام است واسهام غلط است بنده پیشنهادمیکنم دراین ماده وموادهم اگراین لفظ هست تبدیل به سهام شود. یک چیزدیگرهم می‌خواستم عرض کنم که آقایان گفتندمذاکرات کافی است. دراین ماده اگرمجموع آراءآنهادرمجمع عمومی زیادترشدچه می‌شود؟ آنوقت چه می‌شود؟ درجائی قیدنشده است که موجب بطلان این امتیازونسخ امتیازبشودهمینقدرنوشته است نبایستی بشود. امااگرشدچه میشودهیچ ذکری ندارد. این راهم آقایان درنظربگیرندکه یک چیزهائی راکه میگویندنبایدبشودوقتی که شدآنوقت چه بشود. اینجاقیدشده است که مجموع آراءنبایستی مال خارجه هابیشترباشد. حالااگربیشترشدهیچ قیدی اینجانداردکه موجب نسخ والغاءاین امتیازمیشود.
مخبر-آن قسمت راجع به سهام راقبول کردولی راجع به قسمت دوم گمان می‌کنم محتاج نباشدچون اگریک ماده ازاین قانون راعمل نکرده اندمثل این است که قانون راعمل نکرده اندووقتی که قانون راعمل نکرده انددولت اساساًحق داردلغوکند.
بعضی ازنمایندگان-لغوهم هست.
مخبر-وبه قول آقایان لغوهم هست بنابراین قسمت محتاج نیست حالااگربازهم به احتیاط زیادمحتاج است وآقایان بخواهندموافقت بکنندوقتی که رأی بدهندالبته قبول می‌شود.
رئیس-پیشنهادآقای قشقائی (به شرح ذیل خوانده شد) درماده ۱۳رب السوس عوض خریداری نوشته شودکه تحصیل نمایند.
رئیس-آقای قشقائی (اجازه)
قشقائی-اینجااجازه داده نشده است که زیادترخریداری نمایندولی ممکن است به عنوان مصالحه یابخشش وغیره واگذارشوداین است که بنده پیشنهادکردم که عوض خریداری نمایندنوشته شودتحصیل نمایند.
وزیرفوائدعامه-ماده رابخوانید.
رئیس-عبارت ماده یک مرتبه دیگرخوانده می‌شود.(مجدداًقرائت شد)
رئیس-آقای شیروانی (اجازه)
شیروانی-بنده اجازه نخواسته‌ام.
رئیس-آقای مخبرعقیده کمیسیون چیست؟
مخبر-نمیدانم مقصودازاین پیشنهادتحصیل نمایندیاخریداری نمایندچیست؟ علی ای حال برای تحصیل یاخریداری همه کس به هرشکلی می‌تواندیاخریداری نمایدیاتحصیل کندیاببخشدولی بعدازآن که ماده قیدکرده است که نبایدبیش ازاین مقدارآراءمنتقل شود حالاآن سهام یابخشش شده باشدیاخریداری حدش این است که نرسدبه آن حدی که اکثریت آراءراببرد پس مابایداینجاخیلی شرح بدهیم که تعارف نباشدخریداری نباشدتحصیل نباشد. هیچ احتیاج به اینهانداریم آن قسمت ماده داردکه بایدبه حدی نرسدکه درمجمع اکثریت آراءراببردوقتی که این طور شدبه هرنحوی باشدنخواهدبود.
رئیس-رأی گرفته میشودبه قابل توجه بودن این پیشنهاد. آقایانی که قابل توجه میدانندقیام فرمایند (کسی برنخاست)
قشقائی-مستردداشتم.
رئیس-بعدازرأی گرفتن.
پیشنهادآقای طهرانی به شرح ذیل خوانده شد.
بنده پیشنهادمینمایم که درآخرمادهاضافه شود:والااین امتیازملغی خواهدبود.
طهرانی-قانون همیشه یک ماده جزائی بایدداشته باشدودراصول جزائی اگرموضوع معین نشده باشدغلط است وحکم اواگرمعین نشده باشداثربرش مترتب نیست. اینجاالبته ازهریک ازمواداصولاًوقتی متخلف شدآن امتیازملغی است لکن چون یک نظریاتی بالخصوص دراین امتیازپیداشده است برای حساسین ازوکلاء.
شوشتری-همه حساسند.
طهرانی-آقای مخبرهم که قبول کردندبنابراین اگراین هم اضافه شودضرری ندارد.
مخبر-بنده همانطورکه عرض کردم دراینجانظری نیست البته همانطورکه فرمودندما هم مخالفتی نداریم آقای آقاسیدیعقوب هم همین پیشنهادراکرده اندمنتهی اگراین عبارت رادرذیل تبصره بگذارندبهتر است درهرحال شرکای غیرایرانی نبایددارای اکثریت آراءمجمع عمومی شرکت باشندوالااین امتیازملغی خواهدبود.
طهرانی-بنده قبول کردم درآخرتبصره اضافه شود.
رئیس-پیشنهادآقای آقاسیدیعقوب هم درهمین زمینه است.
آقاسید یعقوب-آقای مخبرکه قبول کردنداین راکه من پیشنهادکردم.
رئیس-اظهارات آقای مخبردائربرقبول پیشنهادآقای طهرانی بود.
(پیشنهادآقای آقاسیدیعقوب به شرح ذیل قرائت شد)
بنده پیشنهاد می‌کنم که درذیل تبصره اضافه شود:
چنانچه اکثریت آراءباخارجی باشدشرکت باطل وموجب الغاءامتیازخواهدبود.
رئیس-آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب- بنده همانطورکه آقای مخبراظهارکردندنظرم این بودکه درتبصره ذکرشودوهمان راقبول کردند.
رئیس-پس همان پیشنهادآقای طهرانی می‌شود. یک مرتبه دیگرماده بااصلاحاتی که شدقرائت می‌شود.(به شرح آتی خوانده شد) انتقال این امتیازبه هرنحوی ازانحاءبه اتباع خارجه یاشرکتهای خارجی ممنوع وموجب الغاءامتیازخواهدبودولی درصورتی که مطابق ماده هفتم شرکتی تشکیل شوداتباع خارجه هم می‌توانندازسهام شرکت مزبوره خریداری نمایندمشروط براین که هیچ وقت مجموع سهامی که به خارجه منتقل میشودبه اندازه نرسدکه اکثریت آراءمجمع عمومی شرکت رابه اتباع خارجه بدهد.
تبصره-درهرحال شرکاءغیرایراتی نبایدبه هیچ وجه دارای اکثریت آراءمجمع عمومی باشندوالااین امتیازملغی خواهدبود.
رئیس-آقای سهراب زاده، پیشنهادشماهم درهمین زمینه است. رأی گرفته میشودبه ماده سیزدهم وتبصره به ترتیبی که قرائت شد. آقایانی که موافقندقیام فرمایند.
یاسائی-بنده پیشنهادتجزیه کرده بودم
(اکثرنمایندگان قیام نمودند)
رئیس-آقای یاسائی پیشنهادتجزیه کرده بودند
. بعضی ازنمایندگان-موقع گذشت. رأی داده شد.
رئیس-شوردرکلیات لایحه است. آقای دکترآقایان.(اجازه)
دکترآقایان-موافقم.
رئیس-مخالفی ندارد.
آقاسیدیعقوب بنده عرض دارم.
رئیس-بفرمائید.
آقاسیدیعقوب-آقای وزیرفوائدعامه تشریف دارندوخیلی خوب شدکه شوردرکلیات این لایحه بودمافوق العاده علاقه داشتیم که یک امتیازی به دست مجلس وبه دست وزرای ایران به خودایرانیهاداده شودمسلم است که تمام ماهایعنی قانون اساسی مشروطیت ایران این مسئله راملزم کرده است که تمام امتیازات بایدازاین راه بیایدوبرود به کمیسیون وبعدبیایدبه مجلس ووکلابیایندپشت تریبون صحبت‌هاشان رابکنندوتصویب شود غیرازاین امتیازی. چیزی. در بین نوده رسمیت نداشته است. غرض این بودوصحت مادراین امتیازبرای خاطراین است که هم وزیرمکرردراین مسئله اظهارکرده است وهم عقیده مااین بوده است که امتیازات دردوره مشروطیت هرچه هست برای آن ازمجلس شورای ملی بایدامتیازداده شودبه همین جریانی که است وگمان نمی‌کنم دراین باب کسی مخالفتی داشته باشد. این است که (دراین بین صحبت هائی پیش آمدکه گمان می‌کنم مربوط به این موضوع نباشد) وزیرفوائدعامه خوبست نسبت به یک جریاناتی که دروزارت فوائدعامه هست یک تحقیقاتی بکنندوبدانندکه هرچه رابایدازمجرای خودش عمل کنند.
وزیرفوائدعامه- آقامخالفتی که نفرمودندکه بنده چیزی عرض کنم. خیلی متشکرم ازاظهارلطفی که نسبت به بنده به طورسربسته فرمودند ولی درضمن بایدبگویم بنده هیچ وقتی (بازهم تکرارمیکنم) هیچ وقت یک کاری که ازروی منطق وازروی عقل وازروی دلیل (نه هووجنجال) ازروی دلیل وازروی سندبشوددرش ایرادگرفت بنده نکرده‌ام واززمانی هم که بنده آمده‌ام نشده است ونخواهدشد. استدعامیکنم که بعدازاین مسائل به طورکنایه صحبت نشودمن یقین دارم که ایشان نظری نداشتندولی ممکن است که این عبارت کوتاه کنایه درخارج یک صورت هائی پیداکندوبه یک طرزدیگری تعبیرشوددرصورتی که قطع هم دارم که اکثریت نمیخواهددرباره بنده یک همچوتعبیراتی بشود.
جمعی ازنمایندگان-مذاکرات کافی است.
رئیس-رأی گرفته میشودبه این قانون که مشتمل برپانزده ماده است. آقایانی که تصویب میکنندقیام فرمایند
(اکثرقیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. خبرکمیسیون فوائدعامه راجع به لوله نفت بیجارخاله مطرح است موادش قرائت می‌شود (به شرح ذیل قرائت شد)
ماده اول-مجلس شورای ملی تصویب مینمایدکه شرکت سهامی سوئدوایران تاپانزده سال دیگراز تاریخ انقضای اجازه اول مصوب ۲۶رمضان ۱۳۲۹ازلوله‌های نقف بیجارخاله تامخزن باغ شاه استفاده نماید.
ماده دوم- شرکتهای اسهامی سوئدوایران باهمان شرایط اجازه نامه۲۶رمضان۱۳۲۹مجازاست مخزن نقت خودراکه دربیرون شهررشت ودرباغشاه واقع است به وسیله امتدادلوله به مخزن داخل شهررشت متصل نمایدمدت استفاده ازاین لوله تامدت استفاده درلوله بیجارخاله تامخزن باغشاه خواهدبود.
ماده سوم-شرکت اسهامی سوئدوایران مکلف است که برای هرپوت نفت که ازلوله هاعبورمیکندیک شاهی وپانزده صدم شاهی به خزانه دولت بپردازد. بقیه موادهمان است که مجلس شورای ملی درتاریخ۲۶رمضان۱۳۲۹تصویب کرده است فقط درماده چهارم آن اجازه نامه کلمه‹‹کارکذاری›› به نماینده دولت تغییریافت.
رئیس-شوردرکلیات است. آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب-موافقم.
رئیس-آقای دکترآقایان.
دکترآقایان-عرضی ندارم بعدازیک مخالف عرض می‌کنم.
رئیس-آقای روحی (اجازه)
روحی-بنده تقاضامیکنم آقای وزیرفوائدعامه یاآقای مخبردراین موضوع یک توضیحات جامعی بدهندکه اصل قضیه راکه شایدبعضی آقایان هم نمیدانندمسبوق بشوندکه این موضوع چه بوده وعایدات دولت دراین باب چه بوده وبالاخره چه باید بشودبعدازاین توضیح بنده موافقم.
رهنمامخبر-نماینده محترم آقای روحی راجع به این قصیه توضیحاتی خواستندکه بنده یک قسمت ازآن راکه مربوطبه کمیسیون بوده است عرض می‌کنم دراین کتاب قانون یک اجازه نامه هیت که آقایان نمایندگان البته قرائت فرموده انددرصفحه۴۶۸ راجع به اجازه امتدادلوله نفت بیجارخاله درآن تاریخ مجلس شورای ملی به کمپانی نوبل اجازه امتدادلوله نفتی میدهدکه به وسیله آن لوله نفتهائی که واردمیشودبالوله بیاورندبه طرف رشت والبته این مسئله برای تسهیل حمل ونقل وبرای این که یک متاعی ارزان تمام شودبهترین وسیله بوده است. به همین جهت مجلس شورای ملی آن قانون راتصویب میکندوبه اداره کمپانی نوبل اجازه میدهدکه نفتهائی که ازبادکوبه حمل میشودبه واسطه همان لوله حمل کنندوبیاورندبه نقاطی که آن لوله کشیده شده است. این قانون یک مدتی داشته است ولی قبل ازاین که مدت این قانون منقضی بشودکمپانی نوبل میایدوحق خودش راوتمام آن قسمتهای لوله وتشکیلاتی که مال اوبوده است میفروشدبه یک کمپانی سوئدی که اسم آن کمپانی اسونکاایران بوده است. اساساًاین اجازه هم یک اجازه انحصاری نیست. اگرآقایان نمایندگان محترم متوجه باشندطوری نیست که فقط این شخص بایداین کاررابکند. خیریک کسی دیگرهم یک اجازه دریک فرسخی. دوفرسخی. پانزده متری همانجاهم بخواهدبگیردمانعی نداردواین اجازه مانع الغیرنیست ودیگری هم می‌تواندیک لوله بکشدواین عمل رابکند. وقتی کمپانی نوبل قسمت خودش رامیفروشدبه کمپانی سوئدوایران وزارت خارجه هم تصدیق می‌کند. دراینجایک ماده داردکه اگربعدازانقضاءآن مدت دیگراجازه آن راندادندکمپانی حق داردلوله‌های خودش رابااسباب هائی که درانجاداردببرد. وآن ماده راهم که بتصیب مجلس شورایملی رسیده است می‌خوانم ماده سه مدت این اجازه پانزده سال خواهدبودوپس ازانقضای مدت برادران نوبل باید تمام لوله ممنده واشیاء منقوله خودرابرداشته وفقط پل وعمارتی راکه برای محافظت لوله بنانموده اندبه صاحبان املاک بلاعوض واگذارکنند مگردرموردی که بااجازه دولت به دیگری انتقال یابد. این ماده سه اصل قانون مصوبه مجلس است پس بنابراین چندچیزدراینجا معلوم می‌شود. یکی این که این اجازه، اجازه انحصاری نیست وامتیازی نیست که منحصربه اوباشدوهرکس دیگری هم بخواهدیک امتیازی بگیردولوله بکشدمانعی نداردوآنچه راکه مجلس تصویب کرده یاتصویب بکندمانع ازاین کارنخواهدبود. قسمت دوم این است که این کمپانی سوئدوایران یک کمپانی بی طرفی است که نسبت به سرمایه آنها ونسبت به ملت آنهاهمیشه درافکارعمومی یک نظریات مساعدی بوده ویک نظریات ترس وواهمه درکارنبوده است. شایدنسبت به بعضی هااین نظریات باشدونسبت به بعضی هانباشدواین ازآن بعضیهائی است که این نظریات درباره اونیست حالاهم که میخواهنداجازه راتمدید بدهندآمده اندیک مبلغی هم زیادکرده اندبنده آن قسمتش رادرست اطلاع ندارم ولی برای هرپوط نفط یک شاهی وپانزده صدم شاهی اوراملزم کرده نادبدهد. حالامصرف این رابرای معارف رشت است. برای موسسات آنجا است بنده اطلاع درستی ندارم ولی همین قدر میدانم که این پول را دولت می‌گیرد. پس قضیه این بوده است و خلاصه اینکه اساساً یک کمپانی نوبلی یک اجازه پانزده ساله داشته است و قبل از آنکه مدتش منقضی شود آمده است تمام دستگاه خودش را فروخته است به یک کمپانی سوئدی به اسم اسونکا ایران و دولت هم آمده است برای اینکه او می‌خواهد تجدید کند این را قبول کرده است که برای هر بوتی یک شاهی و پانزده صدم شاهی بدهد و این اجازه هم هچ مانعی نخواهد بود یرای اینکه دیگری هم یا یک سرمایه دار داخلی هم بیاید و این عمل را بکند.
رئیس –آقای افسر (اجازه)
افسر – در اینجا نوشته است باقی مواد موافق آن موادیست که در رمضان ۱۳۲۹ گذاشته است. در کمیسیون یک اعتباراتی بناشد اصلاع نشود که بر حسب پیشنهاد بنده بود یعنی در یکی از مواد قانون ۱۳۲۹ نوشته شده بود که اگرتجار ایرانی خواستند نتهای خودشان را تحویل بدهند باید با کرجی حاضر کنند و تحویل او بدهند و او در شهر رشت تحویل بدهد. در کمیسیون پیشنهاد کردیم که این کلمه اصلاح شود. آقای وزیر هم مساعدت کردند و کمیسیون هم رای داد که این لفظ با کرجی از آنجا حذف شود نفت خودشان را به هر وسیله که ممکن است تحویل بدهند واختصاص به کرجی نداشته باشد و آن عبارت حذف شد وآقای مخبر گویا فراموش کرده باشند یا از قلم افتاده است حالا اگر اصلاح می‌شود بفرمائید و الا بنده مخالفم.
وزیر فوائد عامه- پیشنهادی را که می‌فرمایند صحبتش شد و چون لازم بود که مذاکراتی بکنیم بنده عرض کردم که خوبست خود آقای افسر این مسئله را در مجلس پیشنهاد مذاکره بفرمایند آن وقت بنده قبول می‌کنم لذا حالا پیشنهاد بفرمایند بنده هم قبول می‌کنم.
رئیس- علی ای حال این موادی که در این راپرت اشاره به آنها شده است باید یکی یکی به عرض مجلس برسد در آن موقع ممکن است حرف زد.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس- رأی می‌گیریم برای ورود در شور مواد آقایانی که موافقند قیام فرمایند.
(اکثر برخاستند)
رئیس –تصویب شد. ماده اول (شرح ذیل خوانده شد)
ماده اول مجلس شورای ملی تصویب می‌نماید که شرکت اسهامی سوئد وایران تا پانزده سال دیگر از تاریخ انقضای اجازه اولی مصوب ۲۶ رمضان ۱۳۲۹ از لوله‌های نفت بیجار خاله تامخزن باغشاه استفاده نماید.
رئیس- آقای کازرونی (اجازه).
کازرونی-این شرکت اسهامی سوئدوایران یک شرکت معروف ومشهوریست که محتاج به توصیف نیست؟ بااین که شخص مخصوصی است ورئیس خصوصی دارد؟ وبالاخره حرف اینجاست که شماامتیازبه یک اشخاص غیرمعلوم مجهولی می‌دهید. بنده گمان می‌کنم دراینجا بایدتصریح شودکه امتیازگیرنده کیست واسمش چیست قیدیک شرکت اسهامی که این اسهام هرروزه قابل نقل وانتقال باشدخوب نیست.
مخبر-عرض کنم که این شرکت موهوم نیست وبه تصدیق وزارت خارجه هم رسیده است واسمش هم دراینجاهست (سوئدوایران) وبه فرانسه هم نوشته شده است (اسکونکاایران) والبته وزارت خارجه هم یک شرکت موهومی راچطورمی‌توانسته است تصدیق کند؟
رئیس-آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب-موافقم.
رئیس-آقای ارباب کیخسرو (اجازه)
ارباب کیخسرو-اینجادر قانونی که قبلاًگذشته دوحق قرارشده است یکی درماده سه برای مالکین ویکی درماده پنج راجع به تجاردر قسمت ماده پنج بنده خواستم به شکل سؤال ازآقای وزیرفوائدعامه سؤال کنم. برحسب اطلاعاتی که دارندآیا راجع به این قسمت جریانهای گذشته صحیح بوده است وآیاشکایاتی بوده است ودرقسمت ماده سه هم نمیدانم که اینجا ممکن بودیک نظریه اتخاذبشودکه حقوق مالکین تأمین بشود؟ یعنی دراینجاقرارداده اندکه عمارات وپل بعدازپانزده سال به مالکین واگذارشود مگرباشرطی که آخرآن میاید:بدیهی است درآنوقتی که این نظرگرفته شده است حساب آنهم شده است که آن چیزهائی که بایدبه مالکین واگذارشودمدت استعمالش چقدرخواهدبود. حالاپانزده سال دیگرکه مدت امتدادداده شودآیاتصورمیشودکه درآخرپانزده سال دوم چیزی ازآنهاباقی خواهدماندکه به دست مالکین داده شود؟ آیاممکن نبوددراینجایک شرطی بشودکه بعدازپانزده سال به چه شکلی آنهابه دست مالکین برسد؟ که فعلاًمالکین هم بعدازسی سال بتواننداستفاده ازاینها بکنند؟
وزیرفوائدعامه-بنده اطلاعی ازاین قسمت ندارم که شکایات خیلی واردوقابل ملاحظه درسابق شده است یانه ولی اساساًنماینده محترم خودشان این مسئله رادرنظرخواهندگرفت که اولاًاین یک امتیازی نیست وگفتگوی این است که عوض این که باچارپاحمل ونقل نفت بشودیک کسی هم بیایدیک لوله بکشدحالااگراین مسئله عیبی داردنمیدانم. امااساساًممکن است دراین بین یک اختلافی باشدیانباشدومحل اختلاف وموردنزاع بین اشخاص بشود. ولی البته شرط این است که به این شکلی که درماده چهارنوشته شده عمل شودواگرکمپانی برخلاف این شرط عمل کردمثلاًبایددولت اقدام کندرفع شکایات وارده رابکندولی اگربرخلاف عمل نکردوشکایاتی که میکنندبی مورداست البته این شکایات هم نبایدبشود. امادرقسمت مالکینی که فرمودنداین ابنیه بعدازپانزده سال درچه حالی خواهدبودمسلماًکمپانی آن بناهائی که میکنندلازم داردوطبعاًوقتی که مشغول کاراست بایدیک طوری بکندکه بناقابل انتفاع باشدیعنی مخروبه نباشد و بالاخره قابل استفاده باشد. ولیکن اساساً بنده این را عرض کنم که به آن اندازه که تسهیل حمل ونقل از ایران از هر جهت. به هر شکلی به آن اهمیت می‌دهیم به همان اندازه اهمیت به این نمی‌دهیم که یک چهار تا اطاقی که آنجاست به مالکین داده شود یا داده نشود.
رئیس-ماده دوم (به شرح آتی خوانده شد)
ماده دوم – شرکت سهامی سوئی ایران با همان شرایط اجازه نامه ۲۶ رمضان ۱۳۲۹ مجاز است مخزن خود را که در بیرون شهر رشت ودر باغ شاه واقع است به وسیله امتداد لوله به مخزن داخل شهر رشت متصل نماید مدت استفاده از این لوله تف استفاده از لوله بیجار خاله تا مخزن باغ شاه خواهد بود.
رئیس –آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی عرضی ندارم.
رئیس- آقای آقا سید یعقوب (اجازه)
آقا سید یعغوب – عرضی ندارم.
رئیس-آقای افسر (اجازه)
افسر در این اینجا نوشته شده است. شدکت اسهامی سوئد وایران ومعلئم نیست تبعه چه دولتی است چون ممکن است. مثلاًاین کمپانی سوئدی باشد ولی تبعه ایران باشد بنایراین لازم است معلوم شود که تبعه سوئد است یا تبعه دولت دیگر وخوبست توضیح بدهند گه تابع کدام یک از ممالک است چون در کمیسیون معلوم نشد که به کمیسیون خارجه هم رفته یا نه؟ خوبست توضیح بدهند که تابع کدام یک از ممالک است و مرکزش کجا است؟
رئیس- آقای دکتر آقایان (اجاره)
دکترآقایان-مطابق قوانین تجاری دنیا هر شرکتی تابعیت آن مملکت را دارد که مرکزش در آنجا واقع است. بنابراین شرکت سوئد وایران که مرکزش در مملکت سوئد تشکیل شده است دارای تابعیت قطعی دولت سوئد است. مخصوصاًاین قضیه از مدت یکسال ونیم در وزارت خارجه دقت شد و وافعاً دقت را به درجه رساندید که اسباب زحمت شد معذالک بعد ثابت شد که این کمپانی یک کمپانی سوئدی است.
جمعی از نمایندگان – مذاکرات کافی است.
رئیس-کافی است مذاکرات؟
(گفتند بلی)
افسر – ینده مخالفم با کفایت مذاکرات.
رئیس بفرمائید
افسر-یک مطلبی که بالاخره راجع به تابعیت است چون در خارج معین شده در اینجا ننویسند این صحیح نیست واین ماده از مواد عادی نیست وهنوز بنده متقاعد نشده‌ام چطور مذاکرات کافی است.
رئیس-شور اول است ممکن است در شور دوم دقت هائی که لازم است بشود معذلک رأی می‌گیریم به کفایت مذاکرات آقایانی که مذاکرات را کافی میدانند قیام فرمایند.
(عده قیام نمودند).
رئیس-کافی است
. خطیبی-کافی نیست.
رئیس-اشتباه شد کافی نبود. آقای تجدد.(اجازه)
تجدد ینده –یک مطلبی را خواستم تذکر بدهم. به طوریکه آقا فرمودند مطابق قانون تجارت هیچ شرکتی در ایران تاسیس نمی‌شود و مگر اینکه مرکز آن شرکت در اینجا باشد وخودش هم تابع فوانین مملکتی باشد. اینجا نوشته می‌شود شزکت سوئد وایران در صورتیکه مرکزش جای دیگری است. آن وقت مجلس شورای ملی نباید یک همچو شرکتی را تصویب بکند در صورتیکه در قانون تجارت تصویب کرده است که هیچ شرکتی در ایران منعقد نمی‌شود مگر اینکه مرکزش در ایران باشد بنا بر این تصور می‌کنم این مخالف با قانون ایران باشد. بعلاوه معلوم نیست این اجاره نامه در کمیسیون خارجه یا نرفته. قاعدتاً اینطور امتیازات و این جور اجازه‌ها که داده می‌شود باید به کمیسیون خارجه هم برود. در آنجا مطرح شود و تشخیص ملیت را کمیسیون خارجه بدهد و اگر کمیسیون خارجه تصویب کرد آنوقت راپورت بدهند لذا باید از دستور خارجه شود تا به کمیسیون خارجه برود یعد به مجلس بیاید ومطرح بشود.
وزیر فوائد عامه –خیلی بنده متاسفم وقتی که بنای کار می‌شود اشکالات را از اطراف بر می‌داریم چهار دستی جمع می‌کنیم ومی آوریم روی هم می‌ریزیم. آقا خودشان عضو کمیسیون عدلیه بودند یک اشتیاه بزرگی کرده‌اند و آن این که شرکتی که در ایران بخواهد تشکیل شود باید مرکزش در ایران باشد و به آن ترتیبی است که می‌فرمایند نه اینکه هر شرکتی در هر جای دنیا تشکیل شد باید مطابق قوانین ما باشد. در این شرکتهای خارجی هستند که می‌آیند اینجا مثلاً اجازه می‌گیرند که ما می‌خواهیم اینجا اتومبیل رانی بکنیم. این باعث این نباید بشود که مرکزش را حتماً بیاورد اینجا ویک شرکت ایرانی بشود. و بعلاوه راجع یه آن قسمتها ی دیگر هم که فرمودند از مقام ریاست تذکر ماده شد که اگر یک چیزها ی دیگری هم باشد ممکن است در کمیسیون برای شور دوم دقت شود این خبری است که یکسال پیش از این ماده شده. خیلی وقت است این خبر داده شده ودر شور دوم ممکن است خبر دیگرش که کمیسیون خارجه است آنرا هم بیاورند به علاوه این اجازه لوله کشی است. امتیاز نیست و هر کس هم می‌تواند بیاید اجازه بگیرد یک حقی نیست که یک اشخاص را منع کرده باشد. بنابراین اشکالی ندارد و مدتش هم دارد سر می‌آید بایدکمپانی تکلیفش را بفهمد اسبابش را بر دارد ببرد یا بماند مشغول کارش باشد.
رئیس-ماده سوم.(به شرح ذیل قرائت شد)
ماده سوم-شرکت سهامی سوئدوایران مکلف است که برای هرپوط نفت که ازلوله هاعبورکندیک شاهی وپانزده صدم شاهی به خزانه دولت بپردازدبقیه موادهمان است که مجلس شورای ملی درتاریخ۲۶ رمضان ۱۳۲۹ تصویب کرده است فقط درماده چهارم آن اجازه نامه کلمه (کارگزاری) به (نماینده دولت) تغییریافت.
رئیس-آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی-اگرچه ممکن است درمقابل این عرض بنده جواب ماده شودکه طرف قبول نمیکندلیکن بنده بنابریک اطلاعاتی که دارم میدانم طرف قبول میکندوبایستی هم خیلی زودقبول کند. بنده عرض می‌کنم این مبلغی که میدهدخیلی کم است وحقش این است که به جای یک شاهی وپانزده صدم صددینارباشدیااقلاًهفتادوپنج دینارباشددیگرده دینارش راکم کردن یعنی چه؟ درصورتی که مااطلاع داریم که یک منافع زیادی میبردواگراین کمپانی دولت ایران رادرمنافع آن شریک میکردخیلی خیلی پیش ازاینهاعایددولت میشددرهرصورت بنده خواستم پیشنهادکنم که اقلاًهفتادوپنج دینارباشد.
مخبر-هرچندبنده نفهمیدم که مقصودآقای نماینده محترم چیست البته اگردولت ایران بتوانددرتمام شرکتهای دنیا شرکت کندکه منافع ببردبنده هم رأی خواهم دادولی بالاخره برای یک اجازه جزئی که نمیشوددرتمام قسمتهایش دخالت کردکه ازش منفعت برداین یک لوله ایست که کشیده میشودوبایدسرمدت هم لوله‌هایش راجمع کندببردوبرای هرپوط نفت هم یک شاهی وپانزده صدم شاهی هم میدهدحالا شانزده صدم وهفده صدم وبالاتربدهداین دامنه اش خیلی وسیع است ولی قبول نمی‌کند.
بعضی ازنمایندگان-مذاکرات کافی است.
رئیس ـ آقای آقامیرزاشهاب (اجازه)
آقامیرزاشهاب-بنده هم باکفایت مذاکرات مخالفم وهم باماده اگرآقایان مذاکرات راکافی میدانندکه هیچ والاعرایضم رابکنم.
بعضی ازنمایندگان-بفرمائید.
آقامیرزاشهاب-موادمختصری در مجلس می آیدوماهم میگوئیم مذاکرات کافی است ورأی می‌دهیم میروددرصورتی که بنده ازاشخاصی هستم که درست موضوع رامتوجه نمی‌شوم. حالامیترسم بگویندجسارت کردی ولی بعضی دیگرهم شایدمثل بنده ملتفت نشده باشند. اینجا دولت یک امتیازیعنی یک اجازه داده است به برادران نوبل که یک لوله بکشندازبیجارخاله تارشت بنده باآن مخالف نیستم ومخالف تجدیداین اجازه نامه هم نیستم ولی درآن موادی که نوشته شده است برادران نوبل نوشته شده ولواین که خالادرخارج یک شرکت سهامی باشد ولی ماآنهارابه اسم برادران نوبل نوشته‌ایم اینجایک مرتبه تبدیل شده است به شرکت اسهامی سوئدوایران ومن هیچ نمی‌فهمم که شرکت اسهامی سوئدوایران کجااست شرایطش چیست مرکزش کجااست اعضایش کیست؟ ایرانی چقدرسهم دارد؟ سوئدی چقدرسهم دارد؟ یک مرتبه مابرادران نوبل راتبدیل کنیم به شرکت اسهامی سوئدوایران واینجادرپرانتزهم نوشته است اسونیسکاپرشیا. به علاوه این ماده سوم که دراینجامطرح است وبایدیک شاهی وپانزده صدم شاهی به دولت بدهداین یک چیزی است که درواقع بایستی به مرایده گذاشته شودوببینندکسی بیشترازاین قبول میکندیانه؟ واین یک شاهی وپانزده صدم ازمجاپیداشده است؟ دیگراین که درماده ششم این اجازه نامه مینویسدمکه بعدازپانزده سال عماراتی که دراراضی صاحبان ملک ساخته شده است متعلق به صاحبان ملک است. فقط صاحبان اجازه داردلوله‌هایش راجمع کندوببرد. این اجازه که تجدیدمیشودبازاین عمارات تاپانزده سال دیگرمتعلق به اوست وهمین طورکه ازبابت زمین بایداجاره بدهدمیبایستی ازبابت این عمارات هم بعدازتاریخ پانزده سال یک اجاره به اشخاص بدهد. خوبست آن راهم درنظربگیرندواین موضوع راکه عرض کردم آقای مخبر تشریف نداشتند ممکن است مجدداًتوضیح بدهندکه یک مرتبه چطورشدبرادران نوبل راتبدیل به شرکت سهامی سوئدوایران کردید.
مخبر-بنده ازآخرفرمایشات نماینده محترم شروع می‌کنم ویکی یکی آنچه راکه بنده اطلاع دارم توضیح می‌دهم اولاً فرمودندآیااین موضوع رابه مزایده گذارده اندیانه؟ برای استحضارخاطرمحترمشان عرض می‌کنم هرکس بخواهدبیشتر بدهدممکن است اجازه بگیردولوله اش رابکشدوممکن است شرکتهائی پیداشودکه به جای یک شاهی وپانزده صدم بدهنددولت هم به آنهااجازه میدهدبنابراین ازمزایده هم بالاتراست. مانعی هم نداردهرکس ممکن است برودویک تقاضا نامه بدهد. آن به مجلس بیایدوتصویب شود. پس بنابراین مزایدادرموقعی که یک چنین چیزی رایک نفرامتیازبگیردوبه دیگری این اجازه داده نشودولی وقتی که بناباشدبه دیگری هم این اجازه داده شوداشکالی نخواهدبود. حالاآمدیم سراین قسمت که فرمودندعمارات وپلهارابعدازانقضاءمدت اجازه اولی چه بایدکردوآیاتکلیف پلهاوعمارات چیست تکلیف آنهادرماده سوم معین شده است وبنده آن راقرائت می‌کنم میگوید:مدت این اجازه پانزده سال خواهدبودوپس ازانقضای مدت برادران نوبل باید تمام لوله ممتده واشیاءمنقوله خودرابرداشته فقط پل وعماراتی راکه برای محافظت لوله بنانموده اندبه صاحبان املاک بلاعوض واگذارکنندمگردرموردی که بااجازه دولت به دیگری انتقال یابدپس بنابراین دراینجادوقسمت است. اگردولت به آنهااجازه نمیدهدآنهاحق دارندلوله هارابردارندوببرندوپل وعمارات رابه مالکین بدهند. اگرمجلس این طورتصویب میکندکه هیچ والااگردولت ومجلس معتقدندکه این اجازه رابایدتجدیدکردآنوقت نخواهندگفت که این ملک رابه صاحب ملک واگذارکند. اماقسمت اول که فرمودندچطورمؤسسه نوبل تبدیل به شرکت اسونکاایران شد؟ البته یک نوبلی بوده وکارمیکرده است بعدیک شرکت به نام شرکت سوئدآمده است وازاوحقوقش راخریده است واین خریداری هم باتصویب وزارت خارجه شده است واین راوزارت خارجه یک مؤسسه سوئدی تشخیص داده است وهنوزهم سوئدی است. حالااین شرکت اسونکاایران آمده است ومجدداًاجازه میخواهدوالاآن هم صاحب مؤسسه نوبل نیست بلکه ازشش ماه ویک سال قبل هم نوبل نبوده است ومدتش هم داردمنقصی میشوداگر مجلس اجازه بدهدبه کارش ادامه خواهددادواگراجازه ندهدلوله‌هایش رابرمیداردومیبردوپلهاراهم به صاحبان املاک واگذارمیکند.
جمعی ازنمایندگان-مذاکرات کافی است.
رئیس-موادی که دراین راپورت به آن اشاره شده است به عرض مجلس می‌رسد.
ماده چهارم دراین راپورت نیست ولی درقانون سابق هست قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
ماده چهارم-درهرهفته اداره نوبل بایدربع آن مقدارنفطی راکه ممکن است ازلوله جاری شودبرای تجارنفت فروش اتباع داخله جریان دهدوترتیب تقسیم جریان این مقدارنفت راتجارداخله باکمپانی نوبل به اطلاع کارگزاری گیلان خواهنددادمشروط براین که تجارمزبورنفط خودشان راباکرجی دربیجارخاله حاضرنمودوازاداره نوبل دررشت به وسیله بشکه مخصوص خودویا به واسطه لوله که ازانبارنوبل به انبارهای شخصی خودخواهندساخت تحویل بگیرند.
رئیس- آقای کازرونی (اجازه).
کازرونی-بنده فقط باکلمه کارگذارمخالفم.
رئیس-درراپورت اصلاح شده وبه نماینده دولت تبدیل شود. آقای افسر (اجازه)
افسر-اگرلفظ کرجی حذف شده است عرضی ندارم. رئیس-هنوزبه آن ماده نرسیده‌ایم.
وزیرفوائدعامه-درهمین ماده است ولی گمان می‌کنم راهش این باشدکه آقایک پیشنهادی بفرمایندکه کلمه کرجی برداشته شود.
رئیس-آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیغقوب-موافقم.
رئیس-آقای شیخ جلال (اجازه)
آقاشیخ جلال-بنده می‌خواستم ازموقع استفاده کنم ویک سؤالی بکنم راجع به این موضوع. یک دوسیه مفصلی دروزارت خارجه ویک دوسیه مفصلتری درکارگذاری رشت ویک جریانات خیلی خیلی بدی دراین وضعیات بوده است آیاکمیسیون آن دوسیه رامطالعه کرده است یاخیر.
مخبر-بنده خیلی ممنون می‌شدم که آقای آقاشیخ جلال راجع به آن دوسیه یک اطلاعات بیشتری بفرمائید. یااین که تشریف بیاورنددرکمیسیون وروی آن قسمتهائی که میفرمایندانگشت بگذارندکه اعضای کمیسیون ببینندومستحضرشوند.
رئیس-دیگرمخالفی ندارد.
بعضی ازنمایندگان-خیر.
رئیس-ماده پنجم قرائت می‌شود.(به شرح زیرخوانده شد)
ماده پنج-اشخاصی که حق حمل ربع نفت رادرهرهفته بااین لوله دارندازتجارداخله بایدبرودوبا تجارتحانه‌های خارجه رسماًشراکت نداشته باشند
. رئیس-آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی-عرضی ندارم.
رئیس-ماده ششم (اینطورخوانده شد)
ماده۶قرارکرایه نفتی راکه تجارداخله به توسط لوله جاری میکننددولت باکمپانی نوبل به طورعدالت ورعایت طرفین خواهدداد.
رئیس-آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی-عرضی ندارم.
رئیس-آقای آقاسیدیعقوب
آقاسیدیعقوب-عرضی ندارم.
رئیس-ماده هفتم (به شرح آتی خوانده شد)
ماده۷-دهنه لوله که اداره نوبل خواهدکشیددو گره ونیم خواهدبود.
رئیس-مخالفی ندارد (گفتندخیر)
رئیس-ماده هشتم (به شرح ذیل خوانده شد)
ماده۸-مستحفظی لوله مزبوربامالکین اراضی است عملجات ومستحفظین تماماًاتباع دولت عیه خواهندبودوحقوق مستحفظی ازکمپانی نوبل به رضایت آنان اداخواهدشد.
رئیس-آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی غرضی ندارم.
رئیس-آقای آقاسیدیعقوب (اجازه).
آقاسیدیعقوب-این ماده اگرمربوط به قانون قدیم است به عقیده بنده باید تغییرش بدهندهرچیزی درمملکت دولت باشد. برای چه مستحفظین باید صاحب اراضی باشنداین معنی ندارد.
وزیرفوائدعامه-این مسئله که آقافرمودندصحیح است که حفظ تمام چیزهابادولت است ولی دراینجایک قراری صاحبان املاک باشرکت گذاشته‌اند ویک مبلغی کمپانی به آنهامیدهدهیچ ضرری متوجه کسی نمی‌شود.
رئیس-آقای افسر (اجازه)
افسر-موافقم.
رئیس-آقای عدل.(اجازه)
عدل-بنده هم بااین ماده مخالفم برای این که این هم مثل سیم تلگراف است اگردوذرع ازآن رامأمورمیرودتوی آن ده صدتومان جریمه می‌گیرد. مخبر-اولاًبایدتوضیح بدهیم که بقیه موادهم خوانده میشودواگرآقایان نظریاتی دارندپیشنهادبفرمایندتامادرشوردوم آنهارا اصلاح کنیم. راجع به محافظت لوله هاهم خودصاحب ملک به کمپانی قراری میدهدکه درماه مبلغی ببردولوله هاراحفظ کندوبه قول بعضی منفی بافهای سابق هرساعت مأموردولت نیایداینجاوبگویداین لوله زنگ زده است واسباب زحمت مردم بشوداین قانون میگویدخودکمپانی باصاحب ملک قراربدهندوتابه حال هم همینطورشده است.
جمعی ازنمایندگان- مذاکرات کافی است.
رئیس-ماده نهم (اینطورخوانده شد)
ماده۹-اداره نوبل نمی‌تواندبه هیچ اسم ورسم به عنوان خسارت لوله یاغیرآن ازصاحبان اراضی یااولیای دولت علیه ایران ادعای خسارتی بنماید. هرگاه اختلافی مابین کمپانی نوبل وصاحبان اراضی یامستحفظین لوله روی بدهدتسویه آن درکارگذاری خواهدشدوکمپانی نوبل حق هیچگونه تعرض مستقیماًبه آنهانخواهدداشت.
رئیس-آقایان دکترآقایان وافسرموافقند. آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب-چون آقای وزیرفوائدعامه وآقای مخبرفرمودنداین همان لایحه سابق است که خوانده می‌شود. بنابراین بایددراین موادهم کار گذاری بنمایند. دولت تبدیل شودوبرادران نوبل راهم تبدیل به شرکت سوئدوایران بنمایند.
رئیس-پیشنهادی هم کرده‌اید.
آقاسیدیعقوب-راجع به ماده هشت است.
رئیس-به کمیسیون ارجاع میشودماده دهم (اینطورخوانده شد)
ماده دهم-این اجازه به هیچ وجه قابل انحصارنیست ودولت علیه می‌تواندبه هرکس بخواهداجازه نمدیدلوله برای نفت بدهد.
رئیس- آقای آق سیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب-عبارت ماده که نوشته است این اجازه شامل انحصارنیست این مال دوره دوم است خوبست تغییرکندونوشته شودکه این اجازه انحصاری نیست.
رئیس-اگراصلاح عبارتی داریدپیشنهادبفرمائیدشور اول این لایحه تمام شدرأی گرفته میشودبه شوردوم این لایحه. آقایانی که موافقندقیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-تصویب شدچنددقیقه تنفس داده می‌شود (دراین موقع جلسه برای تنفس تعطیل وپس ازیک ربع ساعت مجدداًتشکیل گردید)
رئیس-پیشنهادآقای یاسائی قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده می‌شود)
بنده تقاضامیکنم طرح قانونی راجع به اصلاح ماده۷۱قانون استخدام کشوری که دوفوریت آن تصویب شدبعدازتنفس جزءدستورومطرح شود.
یاسائی-آقایان محترم همه متوجه به اصلاح این ماده هستندوراپورتی که ازکمیسیون تجدیدنظردرقانون استخدام داده شده ودرهرده دوازده ماده است ودوشورداردبنده تصورمیکنم بالوایحی که درکمیسیون هامتراکم است مانتوانستیم موفق بشویم که این ماده رااصلاح کنیم دوفوریت آن هم درمجلس تصویب شده است ومیبایستی مقدم برسایرچیزهامطرح شود. این است که بنده تقاضامیکنم الان مطرح شودودرپایان هم اگرنظریاتی دارندبفرمایندواین ماده اصلاح شودویک عده بدبخت از بدبختی نجات بیابندوبه علاوه آقایان درنظربگیرندکه تاریخ ۹۹دراین مملکت یک تاریخ مشعشعی است وبرای مستخدمین دولت یک تاریخ شومی شده است درصورتی که آن تاریخ ابتدای نهضت اخلاقی دراین مملکت بوده است.
رئیس-آقای ملافرج زاده (اجازه)
ملافرج الله-بنده قانون استخدام رادارای معایبی میدانم به نظرخودم به علاوه راپورتش ازکمیسیون بیرون آمده است وتحت طبع است. به عقیده بنده آن بایدبه مجلس بیایدوهرکس هرنظری داردبگویدویک مرتبه آن قانون اصلاح شودواین که یکماده آن اصلاح شودوباقی بماندمن مخالفم ومعتقدم که آن راپورت بااین ماده اصلاحیه یک مرتبه به مجلس بیایدووقتی هم نمی خواهدالان درتحت طبع است وممکن است برای جلسه آتیه جزءدستورشودوهرکس نظریاتی دارداظهارکند.
وزیرفوائدعامه-بنده می‌خواهم دراینجادومسئله رابه عرض آقایان برسانم یکی این که یک لایحه اقتصادی داریم که بنده تقاضاکردم جزءدستورشودوازحیث آبادی مملکت اهمیت فوق العاده داردوبایدسعی شودکه تصویب شود. دیگراین که آیاتصورنمیکنیدکه دراین لایحه که آقای یاسائی پیشنهادکردندجزءدستورشودلازم است نظردولت هم جلب شودوبالاخره یک مسئله‌ای است که خیلی مربوط به کاردولت است واگرنظردولت جلب نشودبنده میدانم چه اشکالات بزرگی تولیدخواهدشد. بنابراین بنده معتقدم که اگرموافقت بفرمائیدنظردولت هم جلب شودپس ازآن درمجلس مطرح شودبهتراست چون تصویب این لایحه ممکنست باعث زیادی مخارج شودوممکن است درسال یکی دوکرورتفاوت پیداکند. به هرحال بنده می‌خواهم وارددرجزئیاتش بشوم فقط عرض می‌کنم که تأمل بفرمائیدتانظردولت هم جلب شودوازطرف دیگرموافقت بفرمائیدکه لایحه اقتصادی جزءدستورشود.
رئیس-آقای امامی (اجازه)
امامی-راپورتی که ازطرف کمیسیون داده شده است واصلاحاتی که درقانون به عمل آمده باحضورتمام نمایندگان دولت وحضورنماینده فوائدعامه بوده است وباجلب نظرآنهااصلاح شده است اگرطرح قانونی آقای اتحادمطرح میشودازطرف همان اشخاصی که این طرح راامضاءکرده اندیک اصلاحی هم تقدیم مجلس خواهدشدکه عیتاًهمان ماده اصلاحی کمیسیون خواهدبوددراین مانعی نیست که عین همان طرح شود.
رئیس-بااین حال دراین که این طرح طبعاًملزم یک مخارجی خواهدبودهیچ تردیدی نیست ونسبت به مخارج بایدنظردولت هم جلب شودمعذلک رأی می‌گیریم.
یاسائی-ممکن است جلسه آتیه جزءدستورشود.
رئیس-پیشنهاددیگرازطرف جمعی ازآقایان شده است قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
این بنده پیشنهادمینمایم لایحه معلمین مدرسه صنعتی دردرجه اول جزءدستورگذاشته شود. طهرانی، یدالله نظامی، سلطانی، یعقوب الموسوی.
رئیس-آقای دکترآقایان (اجازه)
دکترآقایان- دراین که قبل ازآخردوره بایدکنترات این آقایان بگذردوبه علاوه مایک عده مستخدمین هم داریم که کنترات آنهاهم داردمنقصی میشودولازم است برای تجدیدکنترات آنهایک فکری کردتابه مجلس ششم برسیم. بنابراین بنده پیشنهادمیکنم آقایان هم موافقت بکنندکه یک جلسه معینی برای این کاریعنی تکلیف مستخدمین و معلمین که کنتراتشان لازم است تصویب شودمعلومشود.
رئیس-رأی گرفته میشودبه پیشنهادآقایان. اشخاصی که موافقندقیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. لایحه کنترات معلمین صنعتی ایران وآلمان مطرح است نسبت به دونفرآنهالایحه اش حاضراست جزءکمیسیون بودجه راجع به ویلهلم مایرمعلم نجاری برای مدرسه صنعتی قرائت می‌شود.(به شرح ذیل خوانده شد)
ماده اول-دولت مجازاست مسیوویلهلم مایرتبعه دولت آلمان راازپانزدهم شهریور۱۳۰۴الی انقضاءسه سال برای معلمی نجاری مدرسه صنعتی دولتی استخدام نماید.
ماده دوم-حقوق مسیومایردرسال دوهزارویکصدوشصت تومان است که ازقرارماهی یکصدوهشتادتومان به مشارالیه پرداخته خواهدشد.
ماده سوم-مبلغ دویست وپنجاه تومان به مسیو مایرخرج سفربرای آمدن به ایران ودرموقع ختم قراردادهمین مبلغ برای مراجعت به مشارالیه تأدیه شود.
ماده چهارم-دولت مجازاست سایرشرایط ومقررات استخدام مسیومایررادرحدودقانون۲۳عقرب۱۳۰۱تعیین نموده وقراردادمشارالیه راامضاءنماید.
رئیس-شوردرکلیات است آقای رهنما (اجازه)
رهنما-موافقم.
رئیس-آقای ضیاء.
ضیاء-موافقم.
رئیس-آقای کازرونی.
کازرونی-موافقم.
رئیس-آقای دست غیب.
دست غیب-موافقم.
دکترآقایان-مخالفی ندارد.
رئیس-بنده وظیفه‌ام این است که بپرسم. رأی گرفته میشودبرای شوردرمواد. آقایان موافقین قیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. ماده اول به مضمون سابق خوانده شد)
رئیس-آقای رهنما (اجازه)
رهنما-موافقم.
رئیس-آقای آقاسیدیعقوب.
آقاسید یعقوب-موافقم.
رئیس-آقای تجدد
رئیس-آقای شوشتری.
شوشتری-موافقم.
رئیس-آقای آقاشیخ جلال (اجازه)
آقاشیخ جلال-تاریخ طبع این لایحه درمطبعه مجلس بیست ویکم دیماه است وتاریخ کنترات پانزدههم شهریوریعنی چندماه قبل است وازچندماه قبل دولت این کارراکرده وهالاازمجلس تصویبش رامیخواهداین چه مشکلی است؟
میرزاعبدالله خان معتمدمخبرکمیسیون بودجه-خاطرمحترم آقایان نمایندگان مستحضراست که مدرسه صنعتی راازچندی قبل وزارت معارف درنظرداشت که تشکیل شودومعلم آن راازسابق دعوت کرده بودولی ازهمان پانزدهم شهریورمشغول کاربوده است ودرمدرسه صنعتی هم خدماتی کرده است بنابراین هیچ اشکالی باقی نمی‌ماند.
رئیس-رأی گرفته میشودبه ماده اول. آقایانی که تصویب میکنندقیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. ماده دوم قرائت می‌شود (به شرح سابق قرائت شد)
رئیس-آقای رهنما (اجازه)
رهنما-موافقم.
رئیس-آقای کازرونی.
کازرونی-موافقم.
رئیس-مخالفی ندارد
(گفته شدخیر)
رئیس-رأی گرفته میشودبه ماده دوم. آقایان موافقین قیام فرمایند (عده کثیری قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. ماده سوم (به تفصیل گذشته خوانده شد)
رئیس-آقای رهنما (اجازه)
رهنما-موافقم.
رئیس-آقای کازرونی (اجازه)
کازرونی-برای ایاب وذهاب این شخص پانصدتومان معین شده. البته خیلی خوب است وامیدوارم سایرکنتراتهاهم که بعدهابه مجلس نیایدازاین مبلغ تجاوزنکند. این هم آدم است وسایرین هم آدم هستنداین هم اروپائی است باقی اروپائی درهرصورت مخارج خوردن وکرایه وهرچیزبرای نوع بشرمساوی است وبنده امیدوارم درآتیه هم کنترات هایمان همین نوع باشدولی چون دراینجابه عنوان مخالف قیام کردم خواستم ببینم این آدم راازآلمان جلب کرده اندیااین که دراینجابوده واستخدامش کرده انداگر ازآلمان اوراجلب کرده اندالبته بنده موافقم واگردرهمین جااستخدام شده این مبلغ دویست وپنجاه تومان ورودیش را البته حذف خواهندکرد.
مخبر-اولاًاین شخص راجلب نکرده اندتبعه آلمان هم هست وسابقاٌهم درآلمان بوده است که بااجازه مجلس بیاید اینجاومشغول کارشود.
کازرونی-بسیارخوب موافق شدم
. رئیس-مخالفی ندارد؟
(گفته شدخیر)
رئیس-رأی گرفته میشودبه ماده سوم. آقایانی که تصویب می‌کنند
(اغلب برخاستند)
رئیس-تصویب شدوماده چهارم قرائت می‌شود.(کمافی السابق قرائت شد)
رئیس-مخالفی ندارد؟
(گفته شدخیر)
رئیس-رأی گرفته میشودبه ماده چهارم. آقایانی که تصویب میکنندقیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-نصویب شد. شوردرکلیات است مخالفی ندارد؟
آقاسیدیعقوب- بنده مخالفم.
رئیس-بفرمائید.
آقاسیدیعقوب-دراینجاازصحبتی که آقای آقاشیخ جلال فرمودندوجوابی که مخبردادند برای بنده سوءظن تولیدشد. این است که مخصوصاًحالاکهآقای وزیرداخله وآقای وزیرفوائدعامه هم تشریف دارندعرض می‌کنم که دولت بایدیک ترتیبی بکندیعنی اول یک کاری رانکندبعدکنترات رابیاوردبه مجلس ازقرارمعلوم این شخص درشهریورماه دعوت شده است. پس چراکنتراتش راحالاتصویب کنیم وبنده گمان می‌کنم که خوددولت همدراین مسئله موافق باشدکه هیچکس نمی‌تواندبه کرسی بنشیندمگراین که کنتراتش قبلاًازتصویب مجلس گذشته باشد.
مخبر-همانطوریکه نماینده محترم اظهارفرمودندعرض می‌کنم که البته این اصل رعایت شده ومیشودولی این شخص برای خریدماشین آلاتی که برای مدرسه صنعتی تهیه شده یک اقداماتی کرده وبرای آوردن ماشینهاهم خوداین شخص متصدی بوده وازآنجاحرکت کرده واینجاآمده است. بنابراین دولت ناچاراست که به اوحقوق بدهدقبلاًهم اوراکنترات نکرده است.
رئیس-آقای ارباب (اجازه)
ارباب کیخسر. -بنده موافقم.
رئیس-مخالفی ندارد؟(گفته شدخیر)
رئیس-رأی گرفته میشودبه این لایحه که مشتمل برچهارماده است باورقه.(اخذآراءبه عمل آمد)
رئیس-اخذاوراق رأی تمام شد. (استخراج آراءبه عمل آمدنتیجه به طریق ذیل حاصل شد)
ورقه سفیدعلامت قبول۸۵ ورقه کبودعلامت رد۱.
رئیس-عده حضار۹۲بااکثریت۸۵ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین آقایان:میرزائی، میرزاحبیب الله خان کمالوند، شوشتری، میرزاشهاب الدین، زاهدی، اتحاد، ناصرندامانی، سلیمان میرزا، میرزایوسف خان قائم مقام، آشتیانی، آقاسیدمصطفی بهبهانی، میرزاسید احمدبهبهانی، حائری زاده، طبطبائی دیبا، حاج شیخ عبدالرحمن صالحی، سلیم ایزدی، دست غیب، صدرائی، آقارضا مهدوی، میرزامحمدخان مصدق، محمدولی خان اسدی، حاج میرزاعلیرضا، شیخ جلال الدین میرزارضاخان افشار، میرزاعبدالله خان معتمد، محمدولی میرزافیروز، یحیی زنگنه، میرزازین العابدین رهنما، علیخان اعظمی، کی استوان، میرزاعبدالحسین صدر، شیخ هادی طاهری، محمدهاشم میرزاافسر، میرزاعلیخان خطیبی، آقارضاتجدد، هایم، اکبرمیرزا، حسن علی خان فرمند، میرزامحمدتقی ذوالقدر، عباس میرزافیروز، سلطان ابراهیم خان افخمی، فرج الله خان آصف کردستانی، آقاسیدحسن مدرس، میرزاصادقخان اکبر، میرزاسیدحسخان زعیم، دکترضیائی، شیخ الاسلام ملایری، دکترامیرخان اعلم، میرزامحمدخان وکیل، میرزارضاخان حکمت، آقاسیدحسن تقی زاده، میرزامحمودخان وحید، میرزاحسن خان پیرنیا، حاج میرزایحیی دولت آبادی، سیدابوالفتوح علوی، شیروانی، میرزامحمدخان معظمی، غلامحسین میرزامسعود، میرزاعبدالله یاسائی، میرزاعلی کازرونی، سیدعلاءالدین بهبهانی، میرزاسیدحسن کاشانی، عصرانقلاب، سهراب خان ساکینیان، شیخ محمدعلی طهرانی، روحی، میرزاحبیب الله خان شادلو، سیدابراهیم ضیاء، آقاسیدکاظم یزدی، میرزاجوادخان امامی، میرزا سیداحمداحتشام، محمدخان اسعد، ارباب کیخسرو، حیدرقلی میرزاحشمتی، سلطانی، میرزاحسنخان پیرنیا، میرزامحمدنجات، ملاعبدالعزیزمفتی، دکترآقایان، میرزاآقاخان دیوانبیگی، میرزااحمدخان اتابکی، سیف الله خان اسکندری، حاج میرزااسد الله خان، امیرحسین بختیاری، میرزایدالله خان.
مخالف آقای آقاشیخ محمدعلی الموتی.
رئیس-خبرکمیسیون بودجه راجع به استخدام هرهیس آلمانی برای معلمی آهنگری مدرسه صنعتی قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
ماده۱-دولت مجازاست مسیوهرهیس تبعه دولت آلمان راازتاریخ ۲۰اردیبهشت ۱۳۰۴برای مدت سه سال استخدام نماید.
ماده(۲)حقوق مسیوهرهیس درسال دوهزاروصدوسصت تومان خواهدبودکه ماهیانه به مشارالیه تأدیه خواهدشد.
ماده(۳)مبلغ دویست و پنجاه تومان مخارج مسافرت به مسیوهرهیس داده میشودودرموقع ختم قراردادمعادل همین مبلغ برای معاودت اوخرج سفرتأدیه خواهدشد.
ماده(۴)دولت مجازاست درحدودماده(۲)قانون۲۳عقرب۱۳۰۲راجع به کنترات مستخدمین خارجه سایرشرایط استخدام مسیوهرهیس تبعه دولت آلمان رامعین وقرارداداوراامضاءنماید.
رئیس-شوردرکلیات است. آقای رهنما (اجازه)
رهنما-موافقم
. رئیس-آقای شیروانی.
شیروانی-موافقم.
رئیس-آقای دکترآقایان.
دکترآقایان-موافقم.
رئیس-آقای تجدد.
تجدد-موافقم.
رئیس-آقای مصطفوی.
مصطفوی-موافقم.
رئیس-آقای ضیاء.
ضیاء-موافقم.
رئیس-مخالفی ندارد؟
(گفته شدخیر)
رئیس-رأی گرفته میشودبه شوردرمواد. آقایانی که موافقندقیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. ماده اول قرائت می‌شود.(به شرح سابق خوانده شد)
رئیس-آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب-این ماده اول رابنده درکمیسیون بودجه هم عرض کردم الان هم اینجااشاره کردم که بایددولت مکلف باشدتااجازه ازمجلس نگرفته کسی رانیاوردحالادرآن راپورت آقای مخبرفرمودندکه این شخص ماشین آلات راحمل نموده واسبابهاراآورده است به بندرپهلوی بنده عقیده‌ام این ایت دراین مدتیکه مشغول خدمت بوده حق به اوبدهندولی نه به عنوان کنترات وحقوقش راکه درکنترات معین میشودحالابدهندکه بااجازه مجلس باشد. دیدیدکه بنده درکلیاتش موافق بودم ولی دراینجاناچارم که این عرض رابکنم برای اینکه هیئت دولت هم اینرادرنظربگیرندکه بعدازاین کاملاًمراقب باشندکه یک کاری قبلاًنکرده باشندبعدبیایندمارادریک امرواقعی گرفتارکنند.
کفیل وزارت معارف-قبلاًبتیدعرض کنم که دولت مادام که مجلس کنتراتی راتصویب نکرده است حقوق نمیدهداول ماازمجلس اجازه می‌خواهیم اگرتصویب کرد بعدحقوق می‌دهیم. اماای که ملاحظه میفرمایندکه اینهاحرکت کرده اندوآمده اندبه واسطه تأکیداتی بودکه ازطرف خودآقایان نمایندگان میشدراجع به تشکیل مدرسه صنعتی که خیلی تأکیدکردندوبعدهم کنترات رئیس مدرسه راتصویب فرمودندوبه دولت هم تأکیدکردندکه بایدوسائل کاررافراهم کنیدومعلمین دیگرراهم بیاورید. این لوایحی راهم که ماتقدیم کردیم اول سال بودالااین که به واسطه کارهای فوق العاده به تعویق افتاده است البته چون حرکت کرده اندوآمده انداینجابایدبه اینهاحقوق دادوبه عقیده بنده هیچ وجهی بهترازاین کنترات نیست که ازروی آن به آنهاحقوق داده شود.
جمعی ازنمایندگان-مذاکرات کافی است.
رئیس-رأی گرفته میشودبه ماده اول. آقایانی که موافقندقیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد.
مخبر-بنده می‌خواستم تقاضاکنم لفظ مسیوحذف شودچون هرهم به معنی آقااست.
رئیس-ماده دوم قرائت می‌شود (به مضمون سابق خوانده شد)
رئیس-آقای ارباب (اجازه)
ارباب کیخسرو-اینجالازم بودشغلش هم نوشته شودچون درماده اول ذکرنشده خوب است اینجاذکرشودبرای چه شغلی
مخبر-ممکن است علاوه شودحقوق هرهیس معلم آهنگری
. رئیس-آقای آقامیرزاشهاب (اجازه)
آقامیرزاشهاب-یک اصلاح عبارتی دیگرهم این ماده میخواهدوآن این است که گفته شده دوهزاروصدوشصت تومان دوهزارویکصدو شصت تومان بایدتوشته شود.
رئیس-مخالفی ندارد؟
(گفته شدخیر)
رئیس-ماده به طوری که اصلاح شده قرائت می‌شود (به شرح ذیل خوانده شد)
ماده۲-حقوق هرهیس معلم آهنگری درسال دوهزارویکصدوشصت تومان خواهدبودکه ماهیانه به مشارالیه تأدیه خواهیشد.
رئیس-رأی گرفته میشودبه ماده دوم. آقایانیکه موافقندقیام فرمایند
(اغلب برخاستند)
رئیس-تصویب شد. ماده سوم قرائت می‌شود.(کمافی السابق خوانده شد)
رئیس-اقای کازرونی (اجازه)
کازرونی-موافقم.
رئیس- آقای آقاسیدیعقوب (اجازه)
آقاسیدیعقوب-بنده خوایتم عرض کنم (درکمیسیون بودجه هم عرض کردم به جائی نرسید) آیااگراین شخص بخواهداینجابماندبازهم این پول رابهش میدهندیاخیروقتی خواست برودبهش میدهندازایران که کسی درنمیرود.
رئیس-آقای کازرونی.
کازرونی-البته اقای آقاسیدیعقوب ملاحظه فرموده اندکه مااین شخصی رابرای مدت معینی استخدام کرده‌ایم ودرمدت معین هم بهش حقوق می‌دهیم بعدازآنکه مدتش منقضی شدبه اختیارخودش است یامیماندیتمیرود. آن وقت البته جنابعالی هم درمجلس هستیداگرمقتضی شدمجدداًاستخدامش می‌کنیم اگرمقتضی نشدردمیکنیم.
جمعی ازنمایندگان-مذاکرات کافی است.
رئیس-پیشنهادآقای امامی قرائت می‌شود.(به شرح ذیل حوانده شد)
بنده تبصره ذیل راپیشنهادمیکنم. تبصره-درصورتی که مسیوهرهیسقبل ازانقضاءمدت کنترات مایل باشدبه کنترات خودش خاتمه دهدحق اخذمخارج مراجعت رانخواهدداشت.
امامی-دراینجاتوضیح مفصلی ندارم برای این که درغالب کنتراتهاپیش بینی شده است که اگرصاحب کنترات قبل ازانقضاءمدت کنتراتش خواست به کنترات خودش خانمه بدهد تکلیف چیست؟ آیابازاین حقوق به اوتأدیه خواهدشدیاخیر؟ وچون درآن کنترات هااین شرط شده بودخوب است دراینجاهم پیش بینی شود.
مخبر-این قسمت جزءشرایط فرعیه کنترات هااست ومطابق قانونی که گذشتوظیفه وزارتخانه است وخودشان پیش بینی خواهندکرد.
رئیس-جزوشرایط فرعیه که نیست آن شرایطی که راجع به خرج وپول است درآن قانون تصریح داردکه به مجلس بیایدرأی بدهد.
مخبر-قبول می‌کنم.
کفیل وزارت معارف-این کنترات هاکه تابه حال میگذشته است وروی یک اصلی بوده است که تابه حال تصویب میشده است واین شرط رادراین کنترات استثناًنمیشودگذاشت وبه علاوه یک شخصی که ازمخلی پامیشودمیآیدبه مملکتی کارمیکنداگریک موقعی هم بایک دلائلی نتوانست به کارخودش ادامه بدهدودولت هم تصدیق کردبایستی این قدرمساعدت کردوخرج سفرش رابهش دادکه مراجعت کند.
رئیس-عقیده کمیسیون چیست؟
مخبر-قبول کردم.
رئیس-یک مرتبه دیگرتبصره به عرض مجلس می‌رسد (به شرح سابق قرائت شد)
کازرونی-بنده مخالفم.
رئیس-بفرمائید.
کازرونی-عرض می‌کنم دراینجاهمچومینمایدکه این شخص حق داردقبل ازاین که مدت استخدامش تمام شودخاتمه به خدمت خودش بدهدوبرمددرصورتی که مایک همچوچیزی رانبایدقبول کنیم. شخصی راکنترات کرده‌ایم به موجب سندی برای مدت سه سال ودراین مدت یک حقوقی هم برای اومقررشده است وبایدتاانقضای مدت کنتراتش کاربکندبنابراین دراینجاذکراین مسئله لزومی نداردوالا ازاین طرف هم بایدذکرشودکه اگرچنانچه دولت ایران خواست خاتمه بدهدبه کنترات اوقبل ازانقضاءمدت چنین وچنان باشدودرهرصورت بنده محتاج نمیدانم ذکرچنین چیزی رادرماده.
رئیس-آقای دست غیب (اجازه)
دست غیب-مثل معروف این است (کاسه ازآش گرمتر) برای خاطراین که این ماندن درایران یابرایش صرفه داردیاندارد. اگردلش میخواهدمیمانداینجاوبه دولت وملت ایران خدمت کندمیماندالبته وقتی که کنتراتش تمام شدخرج سفرش رامیگیردو می‌رود علی ای تقدیربرای مستخدمی که میل نداردخدمت کندیعنی وقتی که تصودکردبه اندازه خرج سفرش می ارزدکه صرف نظرکندومیل کردبرودیک جای دیگرخدمت کندوبرایش بیشترفایده ندارداین منطقی نیست که دویست وپنجاه تومان هم خرج سفربگیردوبرودواین تبصره خیلی خوب تبصره ایست ومفیداست.
رئیس-آقای تجددپیشنهادتجزیه کرده‌اند. اول رأی گرفته میشودبه ماده۴. آقایانی که تصویب میکنندقیام فرمایند.
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. رأی می‌گیریم به تبصره. آقایانی که موافقندقیام فرمایند.
(اکثرقیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. رأی گرفته میشودبه مجموع ماده۳ وتبصره. آقایان موافقین قیام فرمایند.
(غالب نمایندگان برخاستند)
رئیس-تصویب شد. ماده چهارم (به تفصیل گذشته قرائت شد)
رئیس-آقای آقامیرزاشهاب (اجازه)
آقامیرزاشهاب-بنده یک اصلاح عبارتی نوشته‌ام وآن این است که ۲۲عقرب ۱۳۰۲اشتباهاًچاپ شده است باید۱۳۰۱باشد.
مخبر-صحیح است.
رئیس-این هم اصلاح میشودرأی گرفته میشودبه ماده چهاربااین اصلاح. آقایان موافقین قیام فرمایند
(اغلب قیام نمودند)
رئیس-تصویب شد. شوردرکلیات است مخالفی ندارد؟ آقای ارباب (اجازه)
ارباب کیخسرو-بنده راجع به این تبصره اجازه خواستم نوبت به بنده نرسیداین تبصره به خودی خوددرقانون آمدن بنده آن رازائدمیدانم ومضرمیدانم این تبصره اختیارمیدهدکه یک کسی باپول این مملکت بیایدوبعدازاین که اراده دیگری کردفقط خرج برگشتن نداشته باشدبه علاوه آن لایحه هم که قبل ازاین گذشت همچوشرطی نداشت بنده معتقدم که یک همچوشرایطی درکنتراتهابایک جزئیات دیگری لازم است که ذکرشودکه اگریک جهاتی برای اوپیداشدوآن جهاتش هم مسموعست ودولت قبول کرددولت بپذیرداگردولت قبول نکردچه شود. واگریک جهات دیگرپیداکردچه بشود. این شقوق مختلفه دارد. وبالاخره حالاکه مجلس رأی دادعقیده بنده این است که شرایط جزئیش راهم ذکرکنند
رئیس-آقای رضوی (اجازه)
رضوی-بنده هم یک سؤالی داشتم مخبر-بیاناتی که آقای ارباب فرمودندصحیح است ولی بنده این تبصره راقبول کردم نظرم این بودکه هرگاه این مستخدم درموقعی که شرائط کنتراتش رامینویسندشخصاً خواست به کنتراتشان خاتمه بدهددراین موقع البته حق اخذخرج مسافرت رانخواهدداشت ووقتی حق اخذ خرج سفر خواهدداشت که مطابق شرائط کنترات رفتارکرده باشد.
رئیس-آقای رضوی (اجازه)
رضوی-بنده خواستم ازآقای مخبروآقای کفیل وزارت معارف سؤال کنم که شغل اینهاراخوب بودمعین کنندکه چه کاری کنندنوشته شده است برای صنف آهنگری یانجاری. خوب اینهاشاگردقبول میکنندیانمیکنند. وبالاخره بایدفهمیدکه ایناه چه می‌کنند
(همهمه نمایندگان)
رضوی-آقایان بگذاریدعرض بنده تمام شودآن وقت بفرمائیدمدرسه رنگرزی که چندین سال است دائراست هنوزماندیده‌ایم که یک شاگردی تربیت کرده باشدوبه جائی فرستاده باشداستدعامیکنم یک کدام ازآقایان شرح بدهند که این شخص شغلش چیست.
کفیل وزارت معارف-بنده ممکنست پروگرام مدرسه صنعتی رتخدمت آقای رضوی تقدیم کنم که به دقت ملاحظه بفرمائیدوظائف این معلمین چیست.
جمعی ازنمایندگان-مذاکرات کافیست.
رئیس-رأی گرفته میشودبه این لایحه باورقه که مشتمل برچهارماده است (اخذآراءبه عمل آمد)
رئیس-اخذاوراق رأی تمام شد.(استخراج آراءبه عمل آمدونتیجه به طریق ذیل حاصل شد)
ورقه سقید۸۲وکبود۱.
رئیس-عده حضار۹۲به اکثریت ۸۲ رأی تصویب شد.
اسامی موافقین آقایان:فرج الله خان آصف کردستانی، مدرس، تجدد، حاج میرزاعلیرضا، آشتیانی، میرزا محمدخان مصدق، قائم مقام، طباطبائی دیبا، فرمند، میرزاسیدحسن کاشانی، اکبرمیرزا، هایم، شیروانی، نجات، سیدابراهیم ضیاء، میرزاصادقخان اکبر، سلطانی، عباس میرزا، ناصرندامانی، میرزاسیداحمدبهبهانی، میرزامحمدتقی ذوالقدر، آقاسید مصطفی بهبهانی، دکترآقایان، افسر، شیخ الاسلام ملایری، زعیم، دکترضیائی، طهرانی، دگترامیراعلم، امیرحسین خان بختیاری، دست غیب، حاج شیخ عبدالرحمن صالحی، سلیم یزدی، روحی، صدرائی، محمدولی میرزا، محمدولی خان اسدی، مفتی، دیوانبیگی، میرزامحمودخان وحید، میرزایدالله خان، امامی، میرزاسیداحمداحتشام، محمدتقی خان اسعد، حاج میرزا اسدالله خان، عصرانقلاب، حبیب الله خان شادلو، سهراب خان، ارباب کیخسرو، افشار، اتابکی، اسکندری، آقاسیدعلاءالدین بهبهانی، زاهدی، شوشتری، میرزائی، کمالوند، میرزامحمدخان وکیل، کازرونی، میرزاعبدالحسین صدر، اتحاد، سلیمان میرزا، میرزارضاخان حکمت، سلطان ابراهیم خان افخمی، میرزاعلی خان خطیبی، میرزاشهاب الدین، دولت آبادی، رهنما، میرزا حسین خان پیرنیا، تقی زاده، آقاشیخ هادی طاهری، میرزاعبدالله خان معتمد، حیدرقلی میرزاحشمتی، شیخ جلاا الدین، آقا سیدکاظم یزدی، یحیی زنگنه، میرزامحمدخان معظمی، یاسائی، کی استوان، میرزاحسین حان پیرنیا، سیدابوالفتوح.
مخالف- آقای آقاشیخ محمدعلی الموتی.
رئیس-بعضی ازآقایان تقاضاکرده اندلایحه توسعه اقتصادی جزءدستورامروزشودوبعضی ازآقایان تقاضا کرده اندجزءدستورجلسه آتیه شود. عده‌ای هم تقاضای ختم جلسه کرده‌اند. گمان می‌کنم ختم جلسه مقدم باشد.
بعضی ازنمایندگان-صحیح است.
وزیرفوائدعامه-البته رأی آقایان که همیشه مطاع ومتبع است. ولیکن بنده میخواه معرض کنم که آقایان این مسئله رادرنظربگیرندکه اگرامروزهم ممکن نیست این کارراشروع کننددرجلسه آتیه بازدراول مجلس یک کارهای دیگری نیایدوچون وقت خیلی کم است تمنامیکنم الان لایحه راجزءدستورآتیه بگذارند که زودتربگذرد.
وزیرمالیه-راجع به ذبایح چون دراغلب نقاط یک ترتیباتی معمول بوده است وشکایتی ازطرف مردم میشده است وزارت مالیه درنظرگرفته است که ترتیبی کندکه تفییری درآن قانون داده شودومالیاتی که ماخودمیشوددر سرحدگرفته شودولایحه آن راتقدیم می‌کنم واستدعامیکنم این لایحه به فوریت بگذرد.
رئیس- عده برای رأی کافی نیست. ممکن است درجلسه آتیه به فوریت این لایحه رأی بگیریم. پیشنهادآقای طهرانی هم که راجع به اضافه شدن عده جلسات است موکول به بعدمیشود.
بنابراین جلسه آتیه همان روزیکسنبه مطابق معمول دستورهمان لایحه اقتصادیات وبقیه دستورامروز
(مجلس سه ربع بعدازظهرختم شد)
رئیس مجلس شورای ملی سیدمحمدتدین.
منشی م. شهاب. منشی علی خطیبی.