محمدرضا شاه پهلوی آریامهر
اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشداران در روز ۴ آبان ۱۲۹۸ خورشیدی در تهران زاده شد.[۱] وی فرزند رضا خان یکی از افسران قزاق بود. محمدرضا در شرایط بسیار دشوار ایران به دنیا آمد، فقر و گرسنگی و قحطی همه جا را فرا گرفته بود. بیماریهای واگیردار گوناگون چون تراخم، مالاریا، طاعون، تیفوس و آبله را چیزی جلودارشان نبود . آموزش و بهداشت نبود. تنها مکتبهایی زیر نظر آخوندها وجود داشت. آبان ۱۲۹۴ دوباره ارتش روسیه بخش شمالی ایران و همچنین تهران را تسخیر کرد ( جنگ جهانی اول) و سپس در آبان ۱۲۹۵ ارتش انگلیس، جنوب ایران را به تصرف انگلستان درآورد و بدین ترتیب ایران بر اساس قرارداد ۱۹۰۷ بین انگلیس و روسیه به دو بخش تقسیم شد. اکتبر ۱۹۱۷ (مهر ۱۲۹۶) انقلاب اکتبر در روسیه به انجام رسید و دستاورد آن ۱۲ اسفند ۱۲۹۶ روسیه قرارداد صلحی با دولت آلمان امضا کرد و جنگ جهانی اول بین این دو کشور به پایان رسید. ارتش روسیه که در ایران بود منحل شد و از ایران خارج شد و تمامیت ایران به اشغال انگلیس درآمد. نیروهای انگلیسی تا باکو پیشروی کردند تا معادن نفت روسیه در باکو را تسخیر کنند. ارتش سرخ شوروی منابع باکو را از تصرف قوای انگلیس درآورد و به شمال ایران گیلان و آذربایجان و کردستان حمله کرد و با همکاری میرزا کوچک خان جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران را بر پا کردند.
به فرمان احمدشاه رضا خان سال ۱۲۹۹ میرپنج شد. سوم اسفند ۱۲۹۹ رضا خان میرپنج با دوهزار و پانصد سرباز نقطههای استراتژیک تهران را در دست گرفت و کابینه سپهدار اعظم سقوط کرد. ۶ اسفند ۱۲۹۹ به فرمان احمدشاه سیدضیا رییس دولت شد و مجلس شورای ملی دوره چهارم تشکیل شد.[۲]. رضا خان میرپنج به فرمان احمدشاه فرانام صردارسپه را گرفت و فرمانده کل قوا و وزیر جنگ شد. ۷ اسفند هیات وزیران قرارداد ۱۹۱۹ ایران و انگلیس را که در کابینه وثوقالدوله به تصویب رسیده بود لغو کرد. کابینه سید ضیا پس از سه ماه برکنار شد و ۲ آبان ۱۳۰۰ قوامالسطنه مامور تشکیل کابینه شد.[۳] و رضا خان سردار سپه در مقام وزیر جنگ باقی ماند. عهدنامه دوستی منعقده بین دولت علیه ایران و جمهوری شوروی روسیه در ۲۳ آذر ۱۳۰۰ به تصویب مجلس شورا ملی رسید. در فصل ششم این عهدنامه[۴] دولت شوروی برای خود این حق را قائل میشود هر گاه ممالک ثالثی بخواهند به وسیله دخالت مسلحه سیاست غاصبانه را در خاک ایران مجریدارند یا خاک ایران را مرکز حملات نظامی بر ضد روسیه قرار دهند که دولت شوروی حق خواهد داشت قشونخود را به خاک ایران وارد نماید.
۳۰ خرداد ۱۳۰۰ به دستور سردار سپه یاغیان گیلان سرکوب شدند و سردار سپه قوای میرزا کوچک خان و ارتش سرخ ایران را شکست سختی داد و میرزا کوچک خان جنگلی فراری شد و ۷ تیر ۱۳۰۰ نامه وی به لنین که درخواست پشتیبانی بیشتر کرده بود چاپ شد. سردار سپه نیروی هزار نفری کمونیست که دوباره حمله به گیلان را آغاز کرده بود شکست داد و ۲۵ تیر ۱۳۰۰ آشوب طلبان فارس قلع و قمع شدند و در فارس آرامش برخوردار شد. ستون نظامی که به دستور سردار سپه به کردستان رفته بودند آشوبگران را درهم شکستند و امنیت و آرامش در آن سامان برقرار شد. در درازای مجلس چهارم و آشوب و نابسامانی در کشور مشیرالدوله [۵] ، قوامالسلطنه [۶] و مستوفیالممالک [۷] نخست وزیر شدند و سردار سپه در همه کابینه ها در مقام وزیر جنگ باقی ماند و با یاغیان، ایل نشنیان، خیانتکاران با پشتیبانی ارتش سرخ و دیگر مزدوران که برای جدا سازی استان های گوناگون برای خود ارتش ساخته بودند می جنگید و آرامش را در ایران برقرار کرد.
منبع
- ↑ پانویس:زندگینامه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی را تنها با دریافتن چگونگی شرایط سیاسی و اجتماعی واقتصادی ایران باید خواند
- ↑ پروگرام کابینه سیدضیاالدین طباطبایی
- ↑ پروگرام کابینه آقای قوامالسلطنه ۱۳۰۰
- ↑ عهدنامه دوستی منعقده بین دولت علیه ایران و جمهوری شوروی روسیه
- ↑ ابراز اعتماد به کابینه آقای مشیرالدوله ۱۳۰۰
- ↑ پرگرام کابینه آقای قوامالسلطنه ۱۳۰۱
- ↑ پروگرام کابینه آقای مستوفی الممالک ۱۳۰۱