کنگره جهانی پیکار با بیسوادی - تهران ۱۷ تا ۲۸ شهریور ۱۳۴۴

کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی

درگاه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر سخنرانی‌های محمدرضا شاه پهلوی

برنامه عمرانی سوم/سال‌های ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۵

شاهنشاه در تالار مجلس سنا کنگره را می‌گشایند

از چپ: دکتر بوشهری، والاحضرت اشرف، شاهنشاه، شهبانو، محمد الفاسی رییس هیات اجرایی یونسکو و هویدا

کنگره در کاخ سنا برگزار می‌شود

پیام اوتانت دبیرکل سازمان ملل به کنگره جهانی

روز ۱۷ شهریور ماه ۱۳۴۴ برابر با ۸ سپتامبر ۱۹۶۵ کنگره جهانی پیکار با بیسوادی در میان آفرین باد وزیران و بزرگان فرهنگی ۸۶ کشور هموند سازمان ملل متحد و با سخنان اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی در تالار مجلس سنای ایران گشوده شد. کنگره جهانی پیکار با بیسوادی از اندیشه‌های خردمندانه شاهنشاه ایران در پیکار بین‌المللی با بیسوادی است که در ایران برگزار شد و بزرگترین رویداد سازمان ملل متحد در سال ۱۹۶۵ میلادی خوانده شد. از سال ۱۹۶۶ برابر با ۱۳۴۵ خورشیدی روز هشتم سپتامبر برابر با ۱۷ شهریور به عنوان روز بین‌المللی مبارزه با بیسوادی در همه کشورها روز جهانی پیکار با بیسوادی نامگذاری شد.

۲۷ مهر ماه ۱۳۴۳ با برگزاری سیزدهمین مجمع عمومی یونسکو در پاریس، اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران در پیامی که به ۱۱۵ پادشاهان و پرزیدنت‌ها و دیگر سران کشورهای جهان دادند، خواستار بسیج جهانی همه منبع‌های ملی و بین المللی برای مبارزه با بیسوادی و رهایی بیش از یک میلیارد تن بی سواد شدند و پیشنهاد فرمودند که بخشی از بودجه نظامی کشورها به جای هر پیکار دیگر در راه پیکار با بیسوادی به کار افتد.

شاهنشاه در پیام دیگری نیز به مدیرکل یونسکو رُنه ماهو درباره پیکار با بیسوادی نوشتند.

۲۸ مهر ماه ۱۳۴۳ در روز گشایش سیزدهمین مجمع عمومی یونسکو در پاریس پیام شاهنشاه به مجمع عمومی خوانده شد که در آن فرمودند:من صمیمانه آرزومندم که در سراسر جهان قسمتی از بودجه‌های نظامی به جای هر پیکار دیگری در راه این پیکار معنوی بکار افتد، و همکاری صمیمانه همه دُوَل و ملل توأم با راهنمایی‌ها و مساعی خستگی ناپذیر یونسکو راه را برای پیروزی بشریت مترقی در بزرگترین و مقدس‌ترین پیکار تاریخ انسانی هموار سازد. در روز ۳۰ آبان ماه ۱۳۴۳ مجمع عمومی یونسکو پیشنهاد اعلیحضرت شاهنشاه ایران را درباره پیکار بین‌المللی با بیسوادی و برگزاری کنفرانس بین المللی وزیران فرهنگ کشورهای جهان را در تهران برای ۱۷ شهریور ماه تا ۲۸ شهریور ماه ۱۳۴۴ تصویب کرد.

هیات‌های نمایندگی جهان در تهران

اروپا

آلمان غربی ۸ نماینده - اتحاد شوروی - اتریش ۶ نماینده - اسپانیا ۳ نماینده - انگلستان ۶ نماینده - اوکراین ۴ نماینده - چکسلواکی ۴ نماینده - ایتالیا ۱۰ نماینده - بلغارستان ۲ نماینده - بیلوروسی ۳ نماینده - دانمارک ۳ نماینده - رومانی ۵ نماینده - سوئد ۳ نماینده - سویس ۲ نماینده - فرانسه ۹ نماینده - فنلاند ۲ نماینده - قبرس ۱ نماینده - لهستان ۳ نماینده - مجارستان ۲ نماینده - نروژ ۱ نماینده - هلند ۶ نماینده - یوگسلاوی ۴ نماینده - یونان ۳ نماینده

آمریکا

آرژانتین ۲ نماینده - اکوادور ۲ نماینده - ایالات متحده آمریکا ۹ نماینده - برزیل ۵ نماینده - پاناما ۲ نماینده - پرو ۳ نماینده - کانادا ۶ نماینده - کلمبیا () نماینده - کوبا ۳ نماینده - گواتمالا ۳ نماینده - مکزیک ۶ نماینده - ونزوئلا ۲ نماینده - هندوراس ۳ نماینده

آفریقا

الجزایر ۳ نماینده - اتیوپی ۲ نماینده - بوروندی ۲ نماینده - تانزانیا ۱ نماینده - تونس ۶ نماینده - داهومی ۱ نماینده - زامبیا ۳ نماینده - ساحل عاج ۲ نماینده - سنگال ۱ نماینده - سودان ۴ نماینده - کامرون ۲ نماینده - کنگو ۵ نماینده - کنیا ۱ نماینده - گابن ۳ نماینده - گینه ۲ نماینده - لیبریا ۱ نماینده - لیبی ۱ نماینده - ماداگاسکار ۱ نماینده - مالاوی ۱ نماینده - مالی ۲ نماینده - مراکش ۳ نماینده - موریتانی ۱ نماینده - نیجر ۶ نماینده - نیجریا () نماینده

آسیا

اردن هاشمی ۳ نماینده - اسراییل ۸ نماینده - افغانستان ۴ نماینده - پاکستان ۵ نماینده - تایلند ۴ نماینده - ترکیه ۴ نماینده - چین ملی ۳ نماینده - ژاپن ۷ نماینده - سوریه () نماینده - سیلان ۲ نماینده - عراق ۵ نماینده - عربستان سعودی ۱۰ نماینده - فیلیپین ۳ نماینده - قطر ۳ نماینده - کویت ۴ نماینده - لائوس ۲ نماینده - لبنان () نماینده - مالزی ۳ نماینده - نپال ۲ نماینده - ویتنام ۴ نماینده - هندوستان ۶ نماینده

اقیانوسیه

استرالیا ۴ نماینده - نیوزیلند ۶ نماینده

افزون بر این هیات‌های نمایندگی دیده‌وران (ناظرین) ویژه واتیکان و نمایندگان ۹ سازمان آموزشی غیردولتی وابسته به سازمان ملل متحد و نمایندگان سازمان ملل متحد و بیش از ۶۰ تن از نمایندگان و کارشناسان یونسکو نیز در کنگره شرکت دارند.

ورود اعلیحضرتین به مجلس سنا و گشایش کنگره

اوتانت دبیرکل سازمان ملل وارد تهران می‌شود

جمعیت خوئینی‌ها ورود شاهنشاه و شهبانو را به مجلس گلباران می‌کنند

وزیران فرهنگ ۸۴ کشور در پیشگاه همایونی

میهمانی کاخ گلستان

در برابر در ورودی مجلس سنا پرچم سه رنگ شیر و خورشید نشان ایران و ۱۱۸ کشور هموند یونسکو و پرچم سازمان ملل متحد در اهتزاز بود. مردم در دو سوی خیابان چشم به راه ورود شاهنشاه و شهبانو بودند. ساعت ۹ و ۴۸ دقیقه خودروی شاهنشاه پدیدار شد و مردم با شور و هیجان بی مانندی ابراز شادمانی می‌کردند. شاهنشاه و شهبانو و والاحضرت اشرف پهلوی در برابر در ورودی سنا از خودرو پیاده شدند. در این هنگام جمعیت خوئینی‌های زنجان با نهادن تاج گل بزرگی که در میان آن شعار مبارزه با بیسوادی قرارداده شده بود ورود شاهنشاه و شهبانو را گلباران کردند. آنگاه شاهنشاه از گارد احترام سان دیدند و سپس هویدا نخست‌وزیر، دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش و آقای « رنه ماهو » مدیر کل یونسکو به پیشباز شاهنشاه و شهبانو رفتند.

ساعت ده بامداد شاهنشاه و شهبانو و والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی نایب رییس کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی در ایران وارد تالار مجلس سنا شدند و در این هنگام همه وزیران و باشندگان از جای برخاستند و با هیجان ابراز شور و شادمانی کردند. شاهنشاه و شهبانو و والاحضرت اشرف پهلوی در جایگاه ویژه جای گرفتند و سپس آقای « محمد القاسی » رییس اجرایی یونسکو، هویدا نخست وزیر و رنه ماهو مدیر کل یونسکو و دولئون دبیر کل کنگره نیز پشت میز ویژه نشستند. دکتر بوشهری دبیر کل کمیته اجرایی کنگره، دکتر لقمان ادهم رییس تشریفات دربار شاهنشاهی و نبیل رییس دفتر علیاحضرت فرح پهلوی شهبانوی ایران پشت سر اعلیحضرتین قرارگرفتند.

آنگاه مدیر کل یونسکو رسمیت کنگره را به آگاهی رساند و شاهنشاه سخنرانی خود را به زبان فرانسه آغاز کردند که همزمان به زبان‌های انگلیسی، اسپانیایی و روسی برگردانده می‌شد. شاهنشاه فرمودند:

سه سال پیش بود که ما به منظور مبارزه قاطع با بی‌سوادی و تسریع در توسعه آموزش ابتدایی در دورترین نقاط کشور سازمانی به نام سپاه دانش بوجود آوردیم. افراد این سپاه را جوانانی تشکیل می‌دهند که دوره خدمت وظیفه خود را می‌گذرانند و قسمتی از اعتبارات لازم آن‌ها از بودجه نیروهای مسلح کشور تأمین می‌شود.

ارزیابی فعالیت‌های سه ساله اول این سپاه دانش نشان داد که خوشبینی ماه در این مورد کاملاً بجا بوده است و نتایجی که ما به دست آوردیم ما را تشویق کرد که این آزمایش را ادامه دهیم و بر کمیت و کیفیت آن بیفزاییم. ولی جهشی که در زمینه توسعه اقتصادی و اجتماعی ما آغاز شده ما را وادار کرد که راه‌های دیگری نیز برای پیشرفت آموزش در کشور خود پیدا کنیم. ضرورت ایجاب می‌کرد که ما این حمله را در آن واحد از جهات مختلف انجام دهیم یعنی در همان ضمن که کودکان خویش را تعلیم می‌دهیم بی سوادی را در نزد بزرگسالان نیز ریشه کن کنیم.

بدین منظور بود که یک کمیته ملی مبارزه با بی سوادی برای تسریع در پیشرفت این نهضت ایجاد گردید ولی وسعت و دامنه کوشش ملی ما را در این زمینه هر چه باشد نمی‌توانیم این حقیقت بارز را فراموش کنیم که موضوع بی سوادی مانند مسئله توسعه اقتصادی در درجه اول یک مسئله بین‌المللی است که با همه مردم جهان ارتباط دارد....

مسئله بی سوادی مسئله‌ای است که ماهیت جهانی دارد و به ناچار می‌باید به مقیاس جهانی مورد مطالعه قرار گیرد و برای مبارزه با آن یک تلاش جهانی انجام پذیرد.

از همین نظر بود که من در آستانه سیزدهمین مجمع عمومی یونسکو پیامی به کلیه سران کشورهای عضو این سازمان فرستادم و تشکیل کنگره حاضر را پیشنهاد کردم.

آیا اگر بخواهیم که هر کشوری در عرض دوازده ماه فقط از هزینه نظامی چند ساعت خود صرفنظر کند و آن را در راه یکی از ثمربخش ترین سرمایه گذاری‌های تاریخ جهان یعنی در راه صلح و سعادت جامعه بشری بکار برد تقاضای دشواری کرده‌ایم؟

ما از جانب خود این کار را در زمینه ملی عملی کرده‌ایم و با کمال میل حاضریم آن را در زمینه بین‌المللی نیز در راه مصالح همه ملل جهان عملی سازیم، زیرا همچنانکه گفتیم بی سوادی بلایی جهانی است که از میان بردن آن نیز کوششی جهانی را به مقیاس جهانی ایجاب می‌کند.

سخنان شاهنشاه بیش از ۲۰ دقیقه به درازا کشید و در پایان باشندگان ایستاده دقیقه‌ها کف زدند و ابراز احساسات کردند. آنگاه رنه ماهو مدیرکل یونسکو از سوی سازمان آموزشی و علمی و فرهنگی ملل متحد از آمدن اعلیحضرتین به کنگره جهانی پیکار با بیسوادی و از میهنان‌نوازی دولت و ملت ایران سپاسگزاری نمود. رنه ماهو توجه ویژه شاهنشاه ایران به پیشرفت آرمان‌های یونسکو در برگزاری کنگره را ستود و گفت:

اعلیحضرتا

پیش از اینکه اعلیحضرت نشست را ترک فرمایند این جانب از سوی سازمان یونسکو که در آن سرافرازی خدمت داشته و بی گمان در این باره سخنگوی آن هستم از پیشگاه ملوکانه پروانه می‌خواهم با بیان نارسای خود سپاسگزاری‌های ژرف خویش را به پیشگاه آن اعلیحضرت ابراز دارم و احساسات همه نمایندگان شرکت کننده در این کنگره را منعکس کنم.

ما از بلند همتی و میهمان نوازی ملت ایران که از کهن ترین آداب و رسوم مردم این کشور است سپاسگزاریم. ما از این توجه و بلند همتی و میهمان نوازی پیش از برگزاری کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی نیز همواره برخوردار بوده‌ایم چه دولت ایران هزینه آماده سازی و برگزاری این کنگره را که مسئولیت معنوی و فنی آن با یونسکو است را به دوش گرفته است ولی سپاس اساسی ما به ویژه برای توجهی است که آن اعلیحضرت پیوسته نسبت به کوشش‌های یونسکو در این امر حیانی پرداخته‌اند و می‌دارند.

اعلیحضرتین از نمایشگاه جالبی که وزارت آموزش و پرورش از کارهای سپاهیان دانش و مبارزه با بیسوادی برپاکرده بودند بازدید فرمودند و ساعت یازده از مجلس سنا بیرون رفتند. همزمان، کنگره همچنان به گفتگوها درباره گام‌های آغازین کنگره پرداخت. آقای محمد الفاسی رییس هیات اجرایی یونسکو به زبان فرانسه سخنانی ایراد کرد. آنگاه نماینده اکوادور پیشنهاد کرد که دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش به ریاست نشست‌های کنگره برگزیده شود. این پیشنهاد از سوی نمایندگان پذیرفته شد. آنگاه دکتر هدایتی در کرسی ریاست قرارگرفت و در سخنانی از برگزاری کنگره جهانی پیکار با بیسوادی در تهران و استقبال دولت‌های جهان از ابتکار شاهنشاه ابراز سپاسگزاری و خوشوقتی کرد.

در این هنگام پیام‌های سران کشورها خوانده شد. نخست پیام نخست‌وزیر ژاپن، سپس پیام پرزیدنت پاکستان و هندوستان خوانده شد. آنگاه نمایندگان اکوادور و واتیکان سخنانی ایراد کردند. در همه سخنرانی‌ها نمایندگان از فراخوان اعلیحضرت شاهنشاه ایران در برگزاری این کنگره سپاسگزاری کردند و ابتکار شاهنشاه را ستودند. نیمروز نشست به پایان رسید و ساعت ۱۵ کار خود را پی گرفت.

دومین نشست کنگره جهانی پیکار با بیسوادی ساعت ۱۵ برگزار شد و تا ساعت ۱۸ و سی دقیقه به درازا کشید. در این نشست پیام ویژه اوتانت دبیرکل سازمان ملل متحد خوانده شد:

بهترین ادعیه خود را به مناسبت اینکه اعضای کنگره به دعوت فرخنده اعلیحضرت همایون شاهنشاه در تهران جمع شده‌اند تا مسله دشوار بیسوادی را که هنوز بسیاری از ملل عضو سازمان ملل متحد با آن دست بگریبانند مورد گفتگو قراردهند تقدیم می‌دارم. در سال‌های گذشته مجمع عمومی سازمان ملل متحد نقش حیاتی آموزش و پرورش، از جمله نیاز به افزایش سواد در میان سالمندان را تاکید کرده است. دوره اجلاسیه آینده سازمان ملل متحد بار دیگر مسئله بیسوادی را عنوان می‌کند و من به دستاوردهای کنفرانس شما چشم دوخته‌ام.

سپس گزینش شش تن نایب رییس انجام شد و ۱- « اتک موبوآ » وزیر آموزش کامرون ۲- « یایا سوریا » وزیر آموزش و پرورش سیلان ۳- پروفسور « لویچی گوی » وزیر آموزش و پرورش ایتالیا ۴- « لقدر » هموند هیات نمایندگی مراکش ۵- « یانز » وزیر آموزش و پرورش مکزیک ۶- « محمود مساوی » وزیر آموزش و پرورش تونس برگزیده شدند. هم چنین « الابونه ار » وزیر آموزش و پرورش اوکراین به سمت نایب رییس کنگره و آقای پروفسور مخبر کنگره برگزیده شدند. آنگاه وزیران آموزش و پرورش ایتالیا، مکزیک، مالاوی، سیلان و اسپانیا سخنرانی کردند. وزیر آموزش و پرورش ایتالیا در سخنان خود ابراز داشت که نوآوری شاهنشاه درباره ویژه ساختن بخشی از بودجه نظامی جهان به مبارزه با بیسوادی بسیار مهم و جالب است که باید در کنگره به دقت بررسی و دنبال شود.

محمد الفاسی رییس اجرایی یونسکو گفت: سخنرانی شاهنشاه بسیار مهم است و پیشنهاد ویژه ساختن بخشی از بودجه‌های نظامی کشورهای در راه مبارزه با بیسوادی یکی از مهمترین مسئله‌های مردم جهانست.

سپس نمایندگان به کاخ گلستان رفتند و در مهمانی که از سوی امیرعباس هویدا نخست وزیر برپا شده بود شرکت جستند.

پنجشنبه ۱۸ شهریور ماه ۱۳۴۴

نشست کنگره در مجلس سنا

تمبریادبود کنگره

کنگره در ساعت ۹ و سی دقیقه بامداد نشست هیات رییسه کنگره به ریاست دکتر هدایتی و شش تن نایب رییسان و رنه ماهو مدیر کل یونسکو و محمد الفاسی رییس هیات اجرایی یونسکو برگزار شد. رنه ماهو پیشنهاد کرد که والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی نایب رییس کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی در نشست پس از نیمروز سخنرانی نمایند. سومین نشست کنگره در تالار کاخ سنا برگزار شد. نخست پیام پادشاه نپال و پرزیدنت تونس خوانده شد و سپس نمایندگان کشورهای چین، سازمان خواربار جهانی، ژاپن و فرانسه نیز سخنانی ایراد کردند.

در نشست پس از نیمروز والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی نایب رییس کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی سخنرانی رسایی ایراد کردند و فرمودند:

مبارزه بر علیه بیسوادی مبارزه‌ای است که دارای جنبه‌های گوناگون می‌باشد و می‌بایستی در تمام جبهه‌ها شروع گردد، این نبردی است بی امان که در آن توقفی وجود ندارد زیرا در صفوف عظیم عالم بشریت که در راه تحصیل و تسخیر دانش قدم بر می‌دارد، شایسته نیست که گروهی با گام‌های بزرگ پیش روند و گروه دیگر در تاریکی جهل باقی بمانند. من مطمئن هستم که مباحثات شما راه را برای تجهیز جهانی انرژی‌ها و منابعی که بدون آن پایان دادن بیسوادی امکان پذیر نیست هموار خواهد بود.

امیدوارم که شما بتوانید اولین قدم را در راه مبارزه جهانی بر علیه بیسوادی که فوریت و اهمیت آن چه توسط سازمان ملل و چه توسط کنفرانس عمومی یونسکو تایید گردیده است بردارید. امروز بیش از یک سوم اهالی دنیا که تشنه دانش و کسب علوم هستند نگاه خود را متوجه نشست‌های کنگره شما نموده و انتظار دارند که در آن کارهای مثبتی انجام داده شود و ما نمی‌توانیم آنها را ناامید سازیم.

هیات‌های نمایندگی ۸۶ کشور در کنگره جهانی عصر به پیشگاه شاهنشاه بار یافتند.

سپس به والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی نایب رییس کمیته ملی پیکار با بیسوادی شناسانده شدند. ساعت ۱۹ وزیران فرهنگ و رییس هیات‌های نمایندگی کشورهای جهان در میهمانی که والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی برگزار کردند شرکت جستند.

آدینه ۱۹ شهریور ماه ۱۳۴۴ در قزوین

ساعت ۸ و سی دقیقه بامداد وزیران فرهنگ ۸۶ کشور، شرکت کننده در کنگره جهانی پیکار با بیسوادی رهسپار قزوین شدند تا خود از کارهای ارزنده کمیته ملی پیکار با بیسوادی بازدید کنند. ساعت یازده و سی دقیقه اتوبوس به قزوین رسید. نخست در جای تیپ پیاده پهلوی از وزیران فرهنگ پذیرایی شد و تیمسار سرتیپ حجت فرمانده تیپ پیاده پهلوی به وزیران فرهنگ و همراهانشان خوش‌آمد گفت. سپس میهمانان در باشگاه افسران ناهار خوردند و از ساعت ۱۳ و سی دقیقه به ده گروه بخش شدند. وزیران فرهنگ و سران فرهنگی جهان از کارهای سپاهیان دانش، کمیته ملی مبارزه با بیسوادی و برنامه‌های عمرانی در قزوین و دهات پیرامون آن بازدید کردند.

شنبه ۲۰ شهریور ماه ۱۳۴۴

به آگاهی رسانده شد که چون ۵۴ تن از شرکت کنندگان در کنگره درخواست سخنرانی کرده‌اند بر پایه تصمیم هیات رییس کنگره، به مجمع عمومی یک روز افزوده شد و کنگره از بامداد روز دوشنبه به سازمان دادن کمیسیون‌ها خواهد پرداخت.

ششمین نشست عمومی کنگره جهانی پیکار با بیسوادی به ریاست دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش در کاخ مجلس سنا برگزار شد. نخست نماینده کنگره درباره برنامه مبارزه با بیسوادی در کشور خود سخن گفت و سپس آقای اندرسن وزیر آموزش و پرورش دانمارک از فراخوان سخاوتمندانه شاهنشاه ایران سپاسگزاری کرد. آقای « بالارد » رییس هیات نمایندگی استرالیا گفت نظر ما بر این است که هر کشور هزینه‌های مبارزه با بیسوادی کشور خود را فراهم سازد و بی گمان سازمان‌ها و بلندپایگان بین المللی باید در برداشتن این بار گران همکاری کنند.

در نشست پس از نیم روز دکتر هدایتی پیشنهاد هیات رییسه کنگره درباره برگزیدن یک کمیته برای نوشتن گزارش‌ها و برنامه‌های کنگره را پیش کشید و کنگره، نمایندگان این کمیته را برگزیدند.

وزیر آموزش و پرورش تونس در سخنان خود به ابتکار شاهنشاه در برگزاری کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی اشاره کرد و سپاسگزاری هیات نمایندگی تونس را ابراز داشت. آنگاه رنه ماهو مدیر کل یونسکو رشته سخن را به دست گرفت و درباره بازدید نمایندگان جهان از قزوین گفت که آنچه که بازدید شد بیش از اندازه امتظار بود و کارهای سپاه دانش و آموزگاران داوطلب و گرایش نوآموزان به یادگیری و سازمان یافتگی کلاس‌ها همه بازدید کنندگان را شگفت‌زده کرد. وی هم چنین بیانات والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی در روز پنجشنبه گذشته را ستود و افزود که هیات نمایندگی ایران بر آن است که پیشنهاد کند که یونسکو یک مرکز پژوهشی پیکار با بیسوادی در تهران برپاسازد.

وزیران فرهنگ پاکستان، لیبریا، و نمایندگان کانادا و گابن پیرامون مبارزه با بیسوادی بیاناتی ایراد کردند و ستایش ملت‌های خود را در باره کارهایی که برای ریشه کن ساختن بیسوادی انجام می‌یابد را ابراز داشتند.

دکتر طبا نماینده سازمان جهانی بهداشت موافقت سازمان جهانی بهداشت را درباره مبارزه با بیسوادی و نقش مادران در بهداشت خانواده را بیان نمود و پیوند کارهای سازمان جهانی بهداشت را برنامه پیکار جهانی با بیسوادی را روشن ساخت.

مستر «هاردی براند کمب » رییس هیات نمایندگی امریکا پیام پرزیدنت امریکا را خواند و برپایی کنگره جهانی تهران را تهنیت گفت و افزود: ما به اهمیت مبارزه با بیسوادی به خوبی آگاهیم و همه کوشش خود را در این راه بکار خواهیم بست.

آقای « دیاک » نماینده موریتانی و در پایان آقای « عیسی کی تا » وزیر آموزش و پرورش نیجریه از میهمان نوازی دولت ایران سپاسگزاری کردندو ابراز امیدواری نمودند که کنگره تهران به انجام برسد و رهنمودهای مناسب برای ریشه کن ساختن بیسوادی برگزیده شود.

ششمین نشست کنگره در ساعت ۱۹ پایان یافت و همه نمایندگان و هموندان هیات‌های نمایندگی از ساعت ۱۹ و سی دقیقه در میهمانی که از سوی رنه ماهو مدیر کل یونسکو در هتل هیلتو برگزار شده بود شرکت کردند.

یکشنبه ۲۱ شهریور ماه ۱۳۴۴

در هفتمین نشست نمایندگان مالی، گینه، روسیه سپید، رومانی، اکوادور، مالزی، واتیکان، ونزوئلا و سودان سخنانی ایراد کردند.

نیمروز نمایندگان عشایر استان پارس که برای باریابی به پیشگاه شاهنشاه برای آغاز بیست و پنجمین سال بر تخت نشستن شاهنشاه به تهران آمده بودند، وارد کاخ سنا شدند و جامه محلی زنان و مردان عشایر پارس مورد ستایش نمایندگان خارجی قرارگرفت.

هشتمین نشست کنگره در ساعت ۱۵ برگزار شد. در این نشست نمایندگان ویتنام و اتحادیه‌های جهانی آموزگاران سخنانی ایراد کردند. آنگاه هیات رییسه کمیته‌های سه گانه کنگره جهانی پیکار با بیسوادی برگزیده شدند:

• کمیته شماره ۱: نماینده افغانستان رییس - نماینده نیجریه نایب رییس و نماینده فرانسه منشی
• کمیته شماره ۲: نماینده اکوادور رییس - نماینده ترکیه نایب رییس و نماینده مالی منشی
• کیمته شماره ۳: نماینده رومانی رییس - نماینده زامبیا نایب رییس و نماینده فنلاند منشی

پس از گزینش کمیته‌ها نماینده سازمان جهانی تعلیم و تربیت کاتولیک‌ها، نماینده فدراسیون‌های بین المللی سندیکاهای کارگری مسیحی، نماینده سازمان جهانی برنامه‌های غذایی، وزیر آموزش و پرورش کامرون، وزیر آموزش و پرورش آرژانتین، رییس هیات نمایندگی برزیل، رییس هیات نمایندگی کلمبیا، رییس هیات نمایندگی لیبی، وزیر آموزش و پرورش عربستان سعودی و وزیر آموزش و پرورش نپال سخنانی ایراد کردند.

ساعت ۱۸ و سی دقیقه نشست عمومی پایان یافت.

در ساعت ۲۱ شامگاه بار دیگر نشست عمومی کنگره جهانی پیکار با بیسوادی برگزار شد. در این نشست که تا ساعت یک بامداد به درازا کشید نمایندگان: سینگال - عراق - ایران - اتحادیه زنان کاتولیک والسته به سازمان - آلمان - تانزانیا - سوییس - اتیوپی - گانا - ساحل عاجل - تایلند و لبنان بیاناتی ایراد کردند. نشست‌های عمومی کنگره در اینجا پایان یافت. نمایندگان همه ابتکار شاهنشاه ایران را در برگزاری بزرگترین کنگره فرهنگی جهان را ستودند و سپارش همایونی را درباره ویژه ساختن بخشی از بودجه‌های نظامی به مبارزه جهانی با بیسوادی را تایید کردند.

دوشنبه ۲۲ شهریور ماه ۱۳۴۴

از بامدادان کمیسیون‌های سه گانه در تالارهای ویژه خود در مجلس سنا آغاز به کار کردند. در این کمیسیون‌ها نمایندگان و کارشناسان همه کشورهای شرکت کننده از جمله ایران شرکت دارند.

کمیته تحریر

کمیته تحریر که یکی از مهمترین کمیته‌های کنگره جهانی تهران است به ریاست محمد الفاسی رییس اجرایی یونسکو از روز سه شنبه کار خود را آغاز خواهد کرد و روزهای چهارشنبه و پنجشنبه نیز نشست خواهد داشت.

ساعت یازده بامداد روز شنبه دوباره مجمع عمومی کنگره تشکیل می‌شود و در نشست‌های علنی بامداد و ایوار (عصر ) گفتگوهای کمیسیون‌ها پیش کشیده و درباره آنها گفتگو می‌شود. پس از تصویب قطعنامه کنگره روز یکشنبه ۲۸ شهریور ماه ۱۳۴۴ قطعنامه را به چاپ خواهد رسانید.

در نشست پس از نیمروز کمیسیون‌های شماره ۱ و شماره ۲ کنگره جهانی گفتگوها را دنبال کردند. آگاهی نامه‌ای از سوی کنگره درباره ریشه‌کن کردن بیسوادی در جهان و هم‌چنین فراهم ساختن بودجه نیازین بیرون داده شد. مدیرکل یونسکو نیز به آگاهی رساند که اگر کوششی در دراز زمان و با شکیبایی انجام شود تا پایان قرن بیستم بیسوادی در دنیا ریشه‌کن می‌شود.

سخنگوی هیات نمایندگی ایران درباره گفتگوها در کنگره و کمیسیون‌ها گفت:

کمیسیون شماره ۱ کنگره که امور مالی و اقتصادی مبارزه با بیسوادی را بررسی می‌کند گفتگوهای خود را درباره پیوند دادن برنامه‌های همگانی ساختن آموزش و پروژه‌های گسترش اقتصادی دنبال کرد. ریاست این نشست با نماینده افغانستان بود. در این نشست دکتر احسان نراقی استاد دانشگاه و نماینده ایران پیرامون آموزش گروه سنی ۱۰ تا ۱۴ سال گزارش رسایی ایراد کرد.

در کمیسیون شماره ۲ که رییس آن هیات نمایندگی اکوادور بود درباره کتاب‌های درسی و نوشتارهای خواندنی برای نوسوادان و روش‌های نوین آموزش سالمندان گفتگو شد.

درخواست کشورها

مدیر کل یونسکو به آگاهی رسانید که رویهم رفته ۴۰ کشور درخواست کرده‌اند که به عنوان پروژه‌های آزمایشی برگزیده شوند و ۱۶ کشور نیز درخواست کردند که هیات‌های پژوهشی پروژه‌های نیازین در آن کشورها بررسی نمایند و به آن کشورها بفرستد.

رنه ماهو مدیر کل یونسکو درباره فراهم ساختن بودجه گفت که بودجه بستگی به پیروزی کشورها در این است که بتوانند کار مبارزه با بیسوادی را بخش جدانشدنی گسترش و پیشرفت خود قراردهند و هر کشور روشن سازد که در برنامه‌های عمرانی خود چه اندازه ارزش برای مبارزه با بیسوادی می‌نهد و چنانچه مبارزه با بیسوادی بخشی از برنامه‌های عمرانی بشود نیازی به منبع مالی نوینی نخواهد بود. آنچه مرا بر می‌انگیزاند همدلی است که ته تنها میان کشورهایی که به درد بیسوادی دچار هستند وجود دارد، بلکه همدلی میان کشورهایی که دیگر بیسواد ندارند که دست‌آورد آن کشورهایی که نیاز به کمک دارند و کشورهایی که آماده دادن کمک هستند می‌باشد. ریشه‌کن ساختن بیسوادی هم در درازای برنامه آزمایشی و هم پس از آن نیازمند کوشش بلند زمان همراه با شکیبایی می‌باشد. از دیدگاه من اگر تصمیم بگیریم می‌توانیم تا سال ۲۰۰۰ میلادی یا زودتر از آن بیسوادی در جهان را پایان دهیم.

سه‌شنبه ۲۳ شهریور ماه ۱۳۴۴

نماینده عراق در کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی در سخنانی گفت که دولت عراق هر گونه پیشنهاد کشور ایران در زمینه ویژه ساختن بخشی از هزینه‌های نظامی و به کار بردن آن در برنامه مبارزه با بیسوادی را ارج می‌نهد. وی افزود: نخست پروانه می‌خواهم از سوی حضرت عبدالسلام عارف پرزیدنت و هم چنین دولت و ملت عراق به اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران و دولت ایران و برادران ایرانی خود صمیمانه تهنیت بگویم و سپاسگزاری خود را در برگزاری این کنگره و از پذیرایی و میهمان‌نوازی آنان ابراز دارم. من هم‌چنین می‌خواهم که بدانید حضرت عبدالسلام عارف پرزیدنت عراق گرایش ویژه‌ای به این کنفرانس دارند و ما به پیروزی این کنگره وابستگی فراوان داریم و خواهان شرکت کوشای خود در آن هستیم. ویژه ساختن بخش خیلی کوچکی از هزینه‌های تسلیحاتی جهان می‌تواند آرمان پرارج و ارزنده این کنگره را به انجام برساند و بتواند انگیزه بُرنده‌ای در بهبود وضع بشر و کمک به هم‌اندیشی (تفاهم) انسانی باشد.

کمیسیون شماره ۱ در ساعت ۱۰ بامداد آغاز به کار کرد و درباره فراهم ساختن هزینه‌های برنامه مبارزه با بیسوادی به گفتگو نشست. نماینده کانادا در این نشست گفت که نیازین اینکه کشورهای پیشرفته بتوانند در هزینه‌های برنامه مبارزه با بیسوادی شرکت کنند، روشن ساختن هزینه پایانی هر برنامه می‌باشد و اینکه پس از پیاده کردن برنامه، دست‌آورد آن چه می‌باشد. در آموزش سواد نباید تنها سویه‌های (جنبه) اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی آن در به شمار آوریم بلکه سویه‌های سیاسی آن به ویژه در کشورهای در حال رشد اهمیت به سزایی دارد.

نماینده استرالیا هنگام گفتگو درباره برنامه مبارزه با بیسوادی و بستگی آنها به رشد اقتصادی گفت: نباید فراموش کرد که مبارزه با بیسوادی کاری است موقتی و تا زمانی دنبال می‌شود که ملت‌ها بتوانند وسایل آموزش همه کودکان را در مدرسه‌ها فراهم سازند بنابراین پیش نیاز ریشه کن ساختن بیسوادی گذشتن از مال و کوشش است.

نماینده انگلستان گفت: شوربختانه دیدگاه‌های دانشمندان اقتصاد با دیدگاه ما نمایندگان که بیشتر در دستگاه‌های آموزش و پرورش هستیم و سوادآموزی را پیش نیاز رشد اجتماع و حق هر انسانی می دانیم کمی فرق دارد. دانشمندان اقتصاد به آموزش بزرگسالان که با شتاب سبب افزایش نیروی تولید آنها می‌شود اهمیت بیشتری می‌دهند، رویهم رفته می‌توان گفت اگر بخواهیم یک جامعه باسواد داشته باشیم باید به آموزش و پرورش در دبستان و دبیرستان بیشتر توجه کنیم و اگر بخواهیم بازده را بالاببریم باید آموزش بزرگسالان را بیشتر مورد توجه قراردهیم.

در کمیسیون شماره ۳ نماینده ایران پیشنهاد کرد که کارشناسان مبارزه با بیسوادی ایران برای کمک به کشورهای دیگر آماده هستند. در نشست‌های بامداد و پس از نیمروز کمیسیون شماره ۳ نمایندگان عراق و افغانستان ابتکار شاهنشاه ایران را در بنیاد سپاه دانش و فراخواندن ملت‌های دنیا به کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی ستودند. در این کمیسیون درباره همکاری‌های منطقه‌ای دوسویه گفتگو شد. در آغاز نماینده پاناما بایستگی همکاری‌های منطقه‌ای و دوسویه را یادآور شد و ابراز داشت که برای جلوگیری از هدر شدن وقت و پول از تجربه‌های دیگر کشورها بهره‌برداری شود و روش‌های سودمند آموزشی میان آنان داده و گرفته شود.

آنگاه نماینده ایران گفت که برای پیروزی در همکاری‌های بین المللی در برنامه‌های مبارزه با بیسوادی بایستی تجربه‌های کشورهای دیگر در دسترس گذاشته شود. وزارت آموزش و پرورش ایران به سبب تجربه‌هایی که در این زمینه اندوخته است آمادگی دارد کارشناس به کشورها بفرستد.

سخنران دیگر پس از نماینده ایران، نماینده دفتر همکاری‌های آموزشی قاره آمریکا بود که از تجربه‌های خود در زمینه همکاری‌های بین المللی سخن راند.

سپس نماینده کامرون به روشن ساختن دشواری‌های کشور خود و دیگر کشورهای افریقایی پرداخت و بایسته بودن همکاری‌های منطقه‌ای را برای مبارزه با بیسوادی یادآور شد. آنگاه نماینده کشور اردن، نمایندگان مالاوی، لیبی، کوبا و عراق نیز یادآوری‌هایی درباره چگونگی همکاری‌های منطقه‌ای و دوسویه نمودند.

نماینده کشور افغانستان در سخنان خود گفت ما علاقه بسیاری به روش کار سپاهیان دانش پیداکرده‌ایم، افزون بر بازدید همگانی روز آدینه گذشته از دهکده قزوین به چند دهکده دیگر در جاهای دیگر رفتیم و کار سپاهیان دانش را دیدیم. ابتکار شاهنشاه و تجربه‌های ایران برای ما بسیار گرانبهاست، ما برای برنامه‌های مبارزه با بیسوادی از این تجربه‌ها بهره خواهیم گرفت و آنها را بکار خواهیم بست.

دوازدهمین سخنران کمیسیون شماره ۳ نماینده برزیل بود. آنگاه نماینده یونسکو از پیشنهاد نماینده ایران درباره فرستادن کارشناس سپاه دانش و آموزش عشایری سپاسگزاری کرد و ابراز امیدواری نمود که کمک ایران تنها به کشورهای همسایه آن نباشد بلکه سراسر جهان باید بتواند از تجربیات و کارشناسان ایران بهره‌مند شود.

سپس نمایندگان کشورهای مالاوی، توگو، اردن، کامرون و سودان سخنرانی کردند و نماینده شوروی نیز گفت که کمک به کشورهای توسعه نیافته باید غیرمشروط باشد و دولت شوروی از فرستادن کارشناس و یا پذیرش کارآموز دانشجو را پشتیبانی می‌کند.

نماینده انگستان در این باره گفت: کمک کشورهای پیشرفته بهتر است گروهی و هماهنگ باشد.

نمایندگان کشورهای رومانی، نیوزیلند، چکسلواکی، ایتالیا نیز هر یک آمادگی خود را برای فرستادن کارشناس و کمک دیگر به برنامه‌های مبارزه با بیسوادی به آگاهی رساندند. نماینده چکسلواکی پهرست نام‌های شماری از کارشناسان برجسته کشور خود را خواند و گفت همه این کارشناسان آماده‌اند تا هر کشوری که نیاز داشته باشد فرستاده شوند.

آنگاه نمایندگان کشورهای ملی، توگو، اردن، فیلیپین، و نماینده سازمان خواربار جهانی و هم چنین نماینده یونیسف و عربستان سعودی بیاناتی ایراد کردند.

نماینده عربستان سعودی ابتکار شاهنشاه ایران را برای برگزاری کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی ستود و گفت: بی گمان فراخوان شاهنشاه ایران از ملت‌های جهان برای مبارزه با بیسوادی خطر بزرگ بیسوادی را ملت‌ها بیش از پیش آشکار ساخت.

در کمیسیون شماره ۲ کنگره هیات نمایندگی ایران قطعنامه‌ای به چاپ رساند:

با توجه به اهمیت فائق مسله تعلیم و تربیت زنان که مسئولیت سنگین پرورش نسل‌های آینده را عهده دار هستند توصیه می‌شود که:

۱- در تهیه کتب و مواد خواندنی مخصوص زنان نوسواد، توجه خاص به احتیاجات زنان شده، مطالب مفیدی چون اصول بهداشت و تغذیه صحیح و تربیت کودکان در برنامه ایشان منظور گردد.

۲- روش‌های تعلیم سواد به زنان با احتیاجات و انگیزه‌های خاص زنان انطباق یابد.

۳- در تعلیم و تربیت زنان بزرگسال توجه به تربیت اجتماعی و مدنی ایشان بشود تا زنان نه فقس در زندگی خانوادگی بلکه در حیات اجتماعی مصدر فعالیت و خدمات نمایانی گردند.

چهارشنبه ۲۴ شهریور ماه ۱۳۴۴

در کمیسیون شماره ۱ که ساعت ۹ و سی دقیقه بامداد برگزارگردید گفته شد در درجه نخست همه دستگاه‌های اقتصادی باید بدانند که باسوادی بزرگسالان رشد اقتصادی مردم و سازمان‌های اقتصادی را در پی دارد بنابراین هر دستگاهی می‌باید که در این راه از دادن کمک‌های مالی کوتاهی نکنند. مبارزه با بیسوادی از پایه تنها به دستگاه‌های فرهنگی بستگی ندارد بلکه وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دیگر نیز در کار همکار و هنباز (شریک) هستند و خود مردم نیز باید به سودمندی سواد داشتن پی ببرند. کشورهای گسترش یافته بانک‌ها و سازمان‌های بین المللی نیز باید به کمک‌های بیافزایند چون گسترش اقتصادی ملت‌های در حال رشد سبب افزایش مصرف آنها و داد و ستدهای بازرگانی می‌گردد.

نماینده نیجریه گفت: پروژه سپاه دانش و برنامه مبارزه با بیسوادی را در ایران تایید و ستایش می‌کنیم.

در کمیسیون شماره ۲ که ساعت ۹ و سی دقیقه برپا شد نماینده ایتالیا درباره اهمیت ابزارهای دیداری و شنیداری در آموزش بزرگسالان به ویژه بانوان که زمان بیشتری برای گوش دادن به رادیو دارند سخن راند وی افزود که آموزش بانوان از دیدگاه آموزش کسانی سزاوار و شایسته برای جامعه بسیار اهمیت دارد و آموزش از رادیو می‌تواند نقش کارآیی در این باره داشته باشد.

نماینده گواتمالا نیز پیرامون پیشنهاد خود در روز گذشته سخنانی ایراد کرد و گفت مبارزه با بیسوادی باید بخشی از برنامه آموزش و پرورش بزرگسالان باشد.

نماینده اتیوپی نیز در پذیرش گفتگوهای کمیسیون گفت که بر پایه آزمایشی که در اتیوپی انجام یافته است رادیو در آموزش نوسوادان و خواندن گفتارهای مورد گرایش آنان بسیار کارآ بوده است.

در این نشست چند تن از نمایندگان کشورها درباره نوشتارها برای خواندن و کتاب‌های درسی گفتگو کردند و باورشان بر این بود که بهره‌مندی از ابزار شنیداری و دیداری باید با نامه نگاری همراه باشد تا آشکار گردد بهره‌مندی درست از آموزش از سوی رادیو و تلویزیون انجام می‌گردد یا نه؟ رییس جلسه پیشنهاد کرد که درباره تعریف « باسوادی سودبخش » دیدگاه‌ها شنیده شود.

نمایندگان چند کشور گفتند که همراه بودن برنامه‌های مبارزه با بیسوادی با آموزش حرفه‌ای دانش آموزان آنان را بر می‌انگیزاند که پیوسته به کلاس‌ها بیایند و حرفه‌ای را بیاموزند که به کار و پیشه آنان پیوند دارد.

نماینده یونسکو گفت که خواستگاه با سوادی سودبخش این است که آموزشی که به بزرگسالان بیسواد داده می‌شود باید از دیدگاه نظری و عملی با کار و حرفه نوسوادان وابسته باشد تا در زندگی روزانه آنان کارآمد باشد. این روش ابزار مناسب برای کار و آموزگار کارشناس نیازدارد. نماینده یونسکو درباره روش گزینش و روش همگانی گفت که بر خلاف دیدگاه نماینده کوبا این دو روش با از هم جدا نیستند یعنی اگر زمانی در کشوری یک منطقه، همچون منطقه نمونه برگزیده شود تا مبارزه با بیسوادی در آنجا انجام یابد بدین معنا نیست که در سایر جاها برنامه مبارزه با بیسوادی انجام نیابد، بنابراین می‌توان روش گزینش و روش همگانی (عام) را در یک کشور همزمان با هم پیاده کرد.

نماینده ایران درباره پروژه سودبخش گفت در ایران برنامه بزرگ سپاه دانش برای روستاییان باسودای سودبخش است زیرا افزون بر خواندن و نوشتن در زمینه کشاورزی بهداشت و عمران روستایی، آموزش‌های سودمندی از سوی سپاهیان دانش به روستاییان چه خردسال و چه بزرگسال داده می‌شود، در شهرهای ایران شرکت ملی نفت ایران، شرکت واحد اتوبوسرانی و یکان‌های ارتش کوشش کردند که کتاب‌های درسی و نوشتارها برای خواندن را با کار و پیشه آنان برابر سازند و کارهایی را که آنان بدان برتری می‌دهند و گرایش دارند را عملی آموزش دهند. برای بانوان برنامه‌های بی شماری در دست اجرا است و کتاب‌های ویژه‌ای برای آنان نوشته خواهد شد.

نماینده توگو ابراز داشت کشورهای صنعتی و پیشرفته هرگز درنگ نکردند که برنامه‌های مبارزه با بیسوادی آنها با گسترش صنعتی و اقتصاد همراه باشد بنابراین کشورهای در حال رشد هم نباید زمان را هدر بدهند که روش باسوادی سودبخش را عملی سازند، اساسی ترین وظیفه برای کشورهای در حال رشد این است که نخست زمینه سواد را برای همه مردم فراهم سازند سپس به پیاده کردن باسوادی سودبخش بپردازند اگر مردم از باسواد شدن بهره‌برداری نکنند دنبال سواد نخواهند رفت چگونه یک روستایی که می‌بیند فرزند دیپلمه او بیکار مانده است گرایش پیدا می‌کند که خود دنبال سوادآموزی برود.

پنج‌شنبه ۲۵ شهریور ماه ۱۳۴۴

بامدادان تلگرامی از سوی کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی به پیشگاه شاهنشاه ایران فرستاده شد:

پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه

هیات رییسه کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی در نشست فوق‌العاده بامداد پنجشنبه ۲۵ شهریور ماه به نمایندگی از طرف ۸۶ کشور حاضر در کنگره تهران به چاکر ماموریت داده است که با کمال احترام صادقانه‌ترین و پرشورترین تبریکات نمایندگان کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی را به مناسبت آغاز بیست و پنجمین سال سلطنت فرخنده اعلیحضرت همایون شاهنشاه به پیشگاه ملوکانه معروض دارد و به عرض مبارک شاهانه برساند که نمایندگان ۸۶ کشور عضو کنگره از اینک از نزدیک در شادمانی زایدالوصف ملت ایران به مناسبت این روز فرخنده سهیم و شریک می‌باشند ابراز مسرت می‌نمایند.

دکتر هادی هدایتی رییس کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی

شنبه ۲۷ شهریور ماه ۱۳۴۴

نشست عمومی کنگره جهانی پیکار با بیسوادی به ریاست دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش در کاخ سنا برگزار شد.

نخست نمایندگان سویس و آرژانتین پیرامون بهبودی نیروهای ملل در راه مبارزه با بیسوادی سخنانی ایراد کردند، آنگاه رنه ماهو مدیرکل یونسکو گفت:

ما همه نیروهای ملل را برای ادامه راهی که از تهران آغاز شده است دعوت می‌کنیم.

کنگره تهران تشخیص داده است تجهیز نیروهای انسانی و استفاده از افکار عمومی برای پیشرفت برنامه‌های مبارزه با بیسوادی ضروری است.

سپس نمایندگان کشورهای نیجریه، مالی و عربستان سعودی پیرامون چگونگی بالابردن افکار عمومی سخن راندند و نماینده گواتمالا پس از سخنان بسیار برانگیزنده‌ای گفت:

هرگز احساساتی عالی تر و بالاتر از آنچه هنگام دیدن رژه افراد سپاه دانش به من دست داد در تمام عمرم در من ایجاد نشده بود افکار عمومی مردم گواتمالا بدون هیچگونه ملاحظات سیاسی این مبارزه مقدس را تایید می‌نمایند.

روز جهانی مبارزه با بیسوادی

نماینده کشور اردن گفت:

با اعتقاد به اینکه کنگره جهانی پیکار با بیسوادی پیروز شده است اراده همه ملت‌ها را جهت ریشه‌کن کردن بیسوادی جلب کند و قطعنامه‌های آموزنده‌ای به تصویب برساند و با توجه به اینکه کوشش‌های کنگره برای از بین بردن بیسوادی برای نیل به هدف باید تشدید و تقویت شود کنگره تصویب می‌کند که روز تاریخی هشتم سپتامیر که کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی از سوی شاهنشاه ایران گشایش یافت به عنوان روز بین المللی مبارزه با بیسوادی اعلام شود و از طرف همه کشورهای جهان مراسمی به این مناسبت برگزار گردد.

بر پایه این تصمیم از سال ۱۹۶۶ (برابر با ۱۳۴۵ خورشیدی) روز هشتم سپتامبر برابر با ۱۷ شهریور به عنوان روز بین‌المللی مبارزه با بی سوادی در همه کشورها آیین ویژه‌ای برگزار خواهد شد.

پیشنهاد نماینده اردن با کف زدن ممتد همه نمایندگان تصویب شد. بدین ترتیب کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی روز هفدهم شهریور ماه را روز مبارزه با بیسوادی برگزید و تعیین کرد که هر سال آیینی در این روز برگزار شود.

یکشنبه ۲۸ شهریور ماه ۱۳۴۴

نشست پایانی کنگره جهانی پیکار با بیسوادی ساعت ۱۵ با بودن والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی و به ریاست دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش در کاخ سنا برگزار شد. در این نشست گزارش‌های چگونگی کارها، جارنامه‌ها (اعلامیه) و پیشنهادهایی که در درازای نشست‌های کنگره در کمیسیون‌های سه‌گانه مورد بررسی قرارگرفته بود برای تصویب نهایی خوانده شد و پس از ویرایش و بازنویسی نمایندگان به تصویب رسید.

سپس قطعنامه‌ای که نمایندگان کشورهای کانادا، گواتمالا، اردن، نپال، نیجریه و لهستان پیشنهاد کرده بودند پیش کشیده شد:

کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی مراتب امتنان و سپاسگزاری خود را به پیشگاه اعلیحضرت همایونی شاهنشاه ایران، برای برگزاری کنگره و دعوت نمایندگان به تهران تقدیم می‌دارد و از علاقه معظم له بسیار سپاسگزار است. کنگره مراتب سپاس خود را از دولت و ملت ایران برای پذیرایی گرمی که نمودند تقدیم می‌دارد. کنگره هم چنین از نمایندگان و شخصیت‌های ایرانی که در درازای نشست‌های کنگره از ته دل همکاری کرده‌اند تشکر می‌نماید و نیز از مدیر کل یونسکو و از نمایندگان این سازمان برای کوشش‌هایی که در فراهم ساختن مقدمات کنگره انجام داده‌اند از ژرفای دل سپاسگزار است.

درباره این قطعنامه نمایندگان کانادا و گواتمالا سخنانی ابراز داشتند و از شاهنشاه و دولت و ملت ایران سپاسگزاری کردند. آنگاه نماینده اردن گفت: من به نام کشورهای عربی از شاهنشاه ایران که با بیانات خود الهام‌بخش نمایندگان کنگره شدند سپاسگزاری می‌کنم، یک دلی و تلاش شاهنشاه و دولت و ملت ایران در مبارزه با بیسوادی سرمشق خوبی برای همه ملت هاست.

نمایندگاه نپال و نیجریه نیز در بیاناتی از شاهنشاه و ملت ایران سپاسگزاری کردند. نماینده لهستان در کنار اشاره به پیروزی‌های کنگره تهران گفت: احساسات پاک ملت ایران به مناسبت آغاز بیست و پنجمین سال سلطنت شاهنشاه و دیدن کار سپاهیان دانش در ما اثر بسیار نیکویی گذاشت و من از ته دل به مردم ایران تهنیت می‌گویم. برای ما تهران سمبل صمیمیت و هم چنین کوشش‌های کارساز جهانی در راه برانداختن نادانی و بیسوادی باقی خواهد ماند.

پس از بیانات نماینده ترکیه درباره قطعنامه اصلی کنگره رای فرجامین گرفته شد و قطعنامه در میان کف زدن‌های پیوسته نمایندگان و به هم‌رایی (اتفاق آرا) نمایندگان تصویب شد.

پس از تصویب قطعنامه، امیرعباس هویدا نخست وزیر در سخنانی از همه نمایندگان و بزرگان فرهنگ کشورها که در تهران گرد آمده بودند سپاسگزاری نمود:

بسیار مفتخرم از اینکه امروز در آخرین نشست کنگره شما شرکت می‌کنم و پیروزی‌های شما را با توجه به اهمیت این موضوع تبریک می‌گوییم. اجازه می‌خواهم توجه شما را به یک نتیجه که به نظر من راه حل اساسی مسئله را تشکیل می‌دهد جلب کنم و آن عبارتست از ارتباطی که میان بیسوادی و پیشرفت عمومی وجود دارد. کشور ما مانند بیشتر کشورهایی که به این کنگره نماینده فرستاده‌اند مبارزه بزرگی را برای توسعه و پیشرفت آغاز کرده است. ما با قدم گذاشتن در راه اصلاحات انقلابی که به وسیله شاهنشاه مقرر گردیده، با تصمیم قاطع این مشکل بزرگ را به سهم خود از میان برداشته‌ایم. شاهنشاه تصمیم گرفته‌اند به علل اصلی عقب ماندگی یعنی مسئله اساسی ترکیب اجتماعی حمله شود.

در این هنگام امیرعباس هویدا درباره مبارزه با بیسوادی در ایران با همه ریزگان (جزییات) آن سخنان رسایی ایراد کرد و از هیات‌های نمایندگی برای شرکت در کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی سپاسگزاری کرد و ابراز امیدواری نمود که دست‌آوردهای این کنگره به سود ملت‌های جهان باشد.

نخست وزیر ادامه داد:

ما کوشش می‌کنیم حداکثر بهره را از گزارش‌های کنگره ببریم و از هم اکنون شاهنشاه تصمیم گرفته‌اند که جایزه‌ای به ارزش یک میلیون فرانک قدیم فرانسه برای این کار در نظر بگیرند، این جایزه سالانه به شخص یا موسسه‌ای که بهتر در راه مبارزه با بیسوادی گامی کارآ برداشته باشد داده خواهد شد. جایزه نامبرده را ما در اختیار یونسکو خواهیم گذاشت و یونسکو مامور اعطای آن خواهد بود.

در این هنگام رنه ماهو مدیرکل یونسکو از گردهم‌آیی نمایندگان جهان در تهران ابراز خوشوقتی کرد و گفت:اگر عوامل و اقداماتی که شما در این راه بکار خواهید انداخت ادامه یابد بیسوادی از صحنه گیتی رخت بر خواهد بست.

رنه ماهو از شاهنشاه و نخست وزیر و وزیر آموزش و پرورش ایران بسیار سپاسگزار کرد و ابراز امیدواری نمود که در نشست شورای اجرایی یونسکو که به زودی در پاریس برپا خواهد شد پاره‌ای از کارها از راه اجرای مصوبات این کنگره بدون از دست دادن وقت انجام شود.

دکتر هدایتی رییس کنگره در سخنان خود گفت: در این کنگره که به ابتکار شاهنشاه برپا شد، ما همه جنبه‌های مبارزه با بیسوادی را بررسی کردیم همه دشواری‌ها و هم چنین راه حل‌های آن را بررسی نمودیم، ما گونه‌های همکاری‌های بین المللی را از مد نظر گذراندیم و نقش کشورهای پیشرفته و در حال توسعه را مطالعه کردیم، به نظر من گفتگوها بسیار مثبت بود و به نتایج کارسازی دست یافتیم پیوند میان تعلیمات همگانی و تعلیمات بیرون از آموزشگاه در راه هدف مشخصی دیده شد. افزون بر این توضیح کافی داده‌ایم که چرا مبارزه با بیسوادی در راه تحقق هدف‌های توسعه اقتصادی کارآ است. نتیجه دیگری که از مذاکرات خود به دست آوردیم تاثیر شرکت اتحادیه‌ها، سندیکاها، انجمن‌های صنفی و کارگری و زنان در پیش بردن برنامه‌های مبارزه با بیسوادی است.

ما هم چنین به این نتیجه رسیدیم که مبارزه با بیسوادی تنها در یک کشور معین مورد نظر نیست بلکه در این امر باید به سراسر جهان نظر افکند، بنابراین ما به همکاری بین المللی و همکاری‌های منطقه‌ای و قراردادها و توافق‌های دو جانبه اهمیت خاص نهاده‌ایم زیرا این همکاری‌ها ما را به هدف‌های خود نایل می‌گرداند.

این نتایج درخشان و مفید از این کنگره بدست آمده است و یقین دارم که شما با من در تقدیر از مدیر کل و رییس شورای اجرایی و کارکنان یونسکو هم آوازند.

در این هنگام رییس کنگره از بودن والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی ابراز خوشوقتی کرد و نمایندگان برای والاحضرت ابراز شور و هیجان نمودند.

آخرین نشست عمومی کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی در ساعت ۱۸ و ۳۰ دقیقه شامگاه در میان کف زدن‌های پیوسته نمایندگان پایان یافت. پس از پایان نشست فیلم رنگی و زیبایی که از جریان ورود هیات‌های نمایندگی به تهران و نشست‌های عمومی کنگره و کمیسیون‌ها و میهمانان و بازدید از قزوین و هم چنین شرکت در رژه سپاه دانش برداشته شده بود نمایش داده شد آنگاه نمایندگان فرهنگ ملت‌های جهان به میهمانی دکتر هدایتی وزیر آموزش و پرورش رفتند.

قطعنامه کنگره جهانی پیکار با بیسوادی در تهران

کنگره جهانی وزیران آموزش و پرورش برای مبارزه با بیسوادی

• با توجه به اینکه استفاده کامل از منابع انسانی عامل اساسی ترین جامعه بشری است.

با توجه به اینکه رشد و توسعه مستلزم بسیج کلیه استعدادها و امکانات افراد است.

با توجه به اینکه سواد نه تنها یکی از حقوق اساسی بشر است بلکه در عین سرمایه‌گذاری ثمربخشی است که برای توسعه اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی ضرورت دارد.

با توجه به اینکه بیسوادی مسئله‌ای جهانی است که حل آن مستلزم همکاری نزدیک کلیه دولت‌ها و ملت‌ها است.

با توجه به اصول مصرحه در پیام تاریخی اعلیحضرت همایون شاهنشاه دایر بر اینکه کلیه دولت‌های جهان حقا می‌باید مبالغ وافی‌تری برای از میان بردن بیسوادی در جهان منظور دارند، و از جمله تا آنجا که ممکن است قسمتی از مخارج نظامی خود را به تامین این هدف اختصاس دهند.

۱- رهبری الهام بخش اعلیحضرت همایون شاهنشاه را که در پیام تاریخی معظم له نیز منعکس است مورد قبول قرار می‌دهد و ارزش تجارب سپاه دانش ایران را تایید می‌نماید.

۲- از مدیرکل یونسکو دعوت می‌نماید که با مشاوره با دولت‌های عضو یونسکو امکانات تشدید مبارزه با بیسوادی را با رعایت تمام اصول و مراتب مذکور در فوق مورد مطالعه و بررسی قرار دهد و گزارشی در این باره به مراجع صلاحیتدار یونسکو تسلیم کند

۳- به تمام سازمان‌های بین المللی که مستقیم یا غیرمستقیم در این مسئله ذینفع هستند توصیه می‌نماید که برای نیل بدین هدف مساعی و کوشش‌های خویش را گسترش و تقویت کند و از سایر سازمان‌های بین المللی نیز دعوت می‌کند که چه از نظر معنوی و چه از نظر مادی سهم خود را در کوشش‌هایی که برای ریشه‌کن کردن بیسوادی صورت می‌گیرد برعهده گیرند.

۴- به تمام سازمان‌های ملی و خصوصی از قبیل کمیته‌های ملی مبارزه با بیسوادی و سندیکاها و موسسات مذهبی و اصناف و مجامع تعاونی و بنیادها و غیره توصیه می‌کند که چه از نظر معنوی و چه از نظر مادی در راه تامین هدف عالی ریشه‌کن کردن بیسوادی سهم خود را برعهده گیرند.

جایزه محمدرضا پهلوی جایزه جهانی پیکار با بیسوادی

کشور ایران افزون بر آنکه نوآور و میزبان گردهم‌آیی بزرگ تهران بود، در راه به انجام رساندن رهنمون‌های کنگره بر پایه همکاری و کمک بین‌المللی در راه ریشه‌کن کردن بیسوادی، کارهای گوناگونی انجام داد که می‌توان ویژه ساختن هزینه یک روز بودجه نظامی کشور، چاپ رایگان میلیون‌ها پوشینه (جلد) کتاب برای کشورهای آسیایی و کمک‌های مادی و معنوی به اجرای پروژه‌های آزمایشی را می‌توان نام برد. ولی برجسته‌ترین کاری که در زمینه کشیدن توجه جهانیان و برانگیزاندان کسان، سازمان‌ها و موسسه‌های دولتی و غیردولتی انجام یافت جایزه‌ای پنج هزار دلار امریکا به نام « جایزه محمدرضا پهلوی » بود که همزمان با برگزاری کنگره در تهران، از سوی شاهنشاه آریامهر به یونسکو داده شد تا بنا بر رای و گزینش آن سازمان، هر ساله به کسان برجسته و یا سازمان‌هایی که کاری ارزنده در زمینه مبارزه با بیسوادی انجام داده باشند داده شود.

ویژه ساختن این جایزه از سوی شاهنشاه ایران نمودار اندیشه‌های تابناک و گرایش درونی شاهنشاه به والایی ارزش انسان و از میان برداشتن بیسوادی در جهان است. هیات داوران این جایزه از سوی مدیر کل یونسکو و از میان کسان نامی در جهان تعیین می‌شوند. از نخستین سال برپایی این هیات و اجرای این برنامه، والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی از ایران، به مناسبت شخصیت ممتاز جهانی و کوشش‌هایی که در سطح ملی و بین‌المللی در زمینه حقوق بشر و پیکار با بیسوادی انجام دادند به ریاست عالیه هیات داوران برگزیده شدند و تا سال ۲۵۳۷ شاهنشاهی این سمت را داشتند. هیات داوران بر پایه مقررات ویژه‌ای که نوشته شد در امرداد هر سال نشستی برگزار می‌کردند و برندگان این جایزه را بر می‌گزیدند.

دادن جایزه محمدرضا پهلوی در روز ۱۷ شهریور ماه برابر با ۸ سپتامبر هر سال که همزمان با برگزاری کنگره جهانی مبارزه با بیسوادی در تهران بود و بر پایه تصمیم کنفرانس عمومی یونسکو به « روز جهانی پیکار با بیسوادی » شناخته شد انجام می‌پذیرد. نامزدهای دریافت این جایزه باید یا در کار سوادآموزی کارهای ارزنده و کارساز انجام داده باشند و یا در اجرای برنامه‌های ملی و محلی پیروزی بدست آورده باشند. افزون بر آن، کسانی که ابزار کار آموزشی و یا ابزار ویژه برای پیکار با بیسوادی فراهم ساخنه و یا در کارهای پژوهشی مانند زبان‌شناسی، بهبود روش‌ها، ارزشیابی و غیره خدمتی انجام داده باشند که در رشد و پیشرفت کشور در سطح ملی و یا محلی بتواند کارساز باشد، می‌توانند نامزد دریافت جایزه محمدرضا پهلوی باشند.

نام برندگان جایزه هر سال در روز ۱۷ شهریور به آگاهی می‌رسید. « جایزه محمدرضا پهلوی » سبب شد که همه ملت‌ها از دیدگاه‌ها و نوآوری‌های دولت‌های دیگر در زمینه مبارزه با بیسوادی آگاه شوند و داد و ستد و جابجایی اطلاعات و تجربه‌ها در سنجه گسترده جهانی انجام یابد.

The Mohammed Reza Pahlavi Prize for Literacy, 1967-1978

created by the Government of Iran

named after the Royal Host of the World Conference of Ministers of Education on the Eradication of Illiteracy, Tehran, Iran, 1965

منبع

‎