کارخانه لیلاند موتور
| انقلاب شاه و ملت | درگاه اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر | کارخانه‌ها و پیشرفت‌های صنعتی ایران در نخستین دهه انقلاب شاه و ملت ۱۳۵۱ - ۱۳۴۱ خورشیدی |
کارخانه لیلاند موتور - کارخانه لیلاند موتور یکی از هزاران پدیده و دستاورد انقلاب شاه و ملت است که در سال ۱۳۴۴ ساختمان آن آغاز شد و پس از ۱۶ ماه بهره‌برداری از این کارخانه انجام یافت. پیشتر کارخانه لیلاند کارخانه کوچکی در خیابان قزوین بود که در آن کامیون مونتاژ می‌شد. زمانی که سیاست صنعتی دولت بر ساخت خودرو و کامیون قرار گرفت گرفت مهندس اسدی دارنده کارخانه پروانه‌ای به دست آورد و بر پایه معیارهایی که گزارده شده بود ۱۹ قلم از بخش‌های گوناگون کامیون در کارخانه لیلاند ساخته شد که رویهم رفته دربرگیرنده ۱۸۶۰ قطعه برای هر کامیون می‌باشد. پروانه‌ای که از سوی وزارت اقتصاد برای این کارخانه صادر شد دربردارنده ۱۵۰۰ دستگاه کامیون سنگین و ۱۵۰۰ دستگاه وانت‌های از ۱٬۵ تُن به بالا در سال می‌باشد.
از آغاز سال ۱۳۵۱ ورود هر گونه ترابر (وسیله نقلیه) سنگین که همانند آن در ایران ساخته می‌شد بازداشته شد و به همه سازمان‌های دولتی سپارش شد تا کامیون‌های ساخت ایران را خریدارای نمایند. این کار به دارندگان صنعت ترابری دلگرمی بیشتری داد که برای ساختن قطعه‌های یدکی سرمایه‌گذاری کنند و هم چنین قیمت‌های خود را پایین بیاورند.
بازده کارخانه لیلاند بیشتر کامیون باری به گنجایش ۱٬۵ تُن تا ۲۲ تنی و کامیون‌های کمپرسی از ۵ تُن تا ۲۰ تن و هم چنین کامیون‌های آب پاش و تانکرهای ترابر مایعات از ۲۰۰۰ لیتر تا ۱۸٬۰۰۰ لیتر بود.
از سال ۱۳۴۸ کارخانه آغاز به ساختن کامیون‌های ویژه چون کامیون‌های زباله‌بَر به گنجایش ۲۰ ، ۳۰ و ۵۰ یاردی و کامیون لجن کِش به گنجایش ۸۰۰ گالن و ۱۵۰۰ گالن و هم چنین ماشین‌های آتش نشانی به گنجایش ۴۰۰ و ۱۰۰۰ گالن با دستگاه کف و پودر می‌باشد.
از آنجا که بدنه سازی کامیون‌ها و ترابرهای سنگین کار دست است، کارخانه توانست با بکار گرفتن دستگاه‌های مدرن، مهارت کارگران ایرانی را به آن اندازه برساند که بازده کار آنها همانند بازده کارگر در کشورهای صنعتی گردد. چنانچه بهای تمام شده کامیون‌های آتش نشانی و اتوبوس‌های دو طبقه ۳۵٪ ارزانتر از همتاهای وارداتی آن گردید.و تولید این دو ترابر سنگین بی چون و چرا اقتصادی است.
درباره موتورهای لیلاند، وزارت اقتصاد از سال ۱۳۴۷ بر پایه برنامه ریخته شده ایی و پس از بررسی کامل موتور لیلاند را که شناخته شده بود برای ساخت موتور درون کشور برگزید. بر این پایه شرکتی به نام « شرکت سهامی لیلاند دیزل ایران » با سرمایه پانصد میلیون ریال و با مشارکت کمپانی لیلاند انگلستان و چندین سازمان دولتی و ملی ایران بنیاد نهاده شد. برای ساختن دو مدل موتورهای دیزل ۴۰۱ و ۶۸۰ در ایران کارخانه‌ای در تبریز راه اندازی شد ولی هنگام بررسی‌های دوباره روشن شد که ساخت این دو گونه موتور به دلیل کمی فروش در ایران از دیدگاه اقتصادی بازدهی ندارد و سودبری آن بسیار اندک است. بنابراین، برای اینکه از سرمایه گزاری‌های انجام شده بهره برداری زیادتری نمود، پیشنهاد شد که ساخت موتورهای دیزل کوچک برای وانت‌ها و تراکتورهای کشاورزی به وزارت اقتصاد واگذار شود. سپس بر پایه یک پروژه تکمیلی دیگری، ساخت تراکتورهای مارک لیلاند نیز پیشنهاد گردید.
برای صنایع جوان ایران با توجه به میزان محدود مصرف در درون کشور، اقتصادی نیست که با در صد بالای ساخت آغاز کرد، بلکه باید تولید قطعه‌هایی که ساخت آن با صرفه تر و اقتصادی است بالا برده شود و زیادی تولید صادر شود و به جای آن قطعه‌هایی که تولید آن اقتصادی نیست وارد نماییم. بدین سان می‌توانیم همراه با صنعتی نمودن کشور روی یک روش درست بهای تمام شده تولیدات را در سطح رقابت بین المللی قرار دهیم.
گام نخست برای پیشبرد صنایع داخلی کشور پشتیبانی و تشویق کارخانه داران است. دیگر پشتیبانی پیوسته از صنایع داخلی است، تا زمانی که صنایع جوان دارای ریشه‌ای پایدار گردند. سوم اصل زبردستی فنی و دانش فنی است که خوشبختانه با هوشمندی کارگر ایرانی بسیار آسان است. دیگر کمک‌های مالی مانند دادن وام‌های ارزان و بلند مدت به ویژه برای سرمایه در گردش کارخانه.
جشن بزرگداشت دهمین سالگرد انقلاب شاه و ملت در کارخانجات لیلاند با بودن مهندسین، کارمندان، و کارگران شرکت‌های وابسته به گروه لیلاند و هم چنین شماری از سرپرستان شهرداری پایتخت و شرکت واحد اتوبوسرانی برگزار شد. در این جشن مهندس شاهمیری رییس کارخانه در سخنرانی رسا دگرگونی‌ها و پیشرفت‌های ایران که از دستاوردهای انقلاب شاه و مردم می‌باشند را بازگفت و روشن ساخت. وی گفت:
- ده سال در طی قرون و اعصار تاریخ ملت‌ها زمان بسیار ناچیزی است ولی در این مدت کوتاه، ثمرات انقلاب شاه و مردم که اساس و بنیان آن را دست توانای معمار لایق و حکیم مدبر و دلسوز ایران پی‌ریزی گردیده است، به قدری در شئون مختلف کشور موثر واقع شده که چهره اقتصادی و حیات سیاسی و اجتماعی ما را به کلی دگرگون کرده و نام ایران و ایرانی را در دنیای امروز پر ارج ساخته و کشور ما را به مرز مجدد و عظمت باستانی خود رسانیده است.
در پایان مهندس شاهمیری از کوشش‌های خستگی ناپذیر و شاه دوستانه آقایان مراد پناهپور رییس هیات مدیره و مهندس اسدی مدیر عامل قدردانی کرد. ۱۱۱۰ - ۹