معادن - برنامه عمرانی پنجم
| برنامه‌های عمرانی کشور | تصمیم‌های مجلس | برنامه عمرانی پنجم ۱۳۵۲ - ۱۳۵۶ |
فصل دهم - معادن
هدف های اساسی
شناخت منابع و ذخائر معدنی نخستین گام در راه بهره‌برداری از معادن کشور می‌باشد. در برنامه پنجم هدف کلی این بخش آن است که فعالیت معدنی به‌صورت یک فعالیت مرتبط و هم بسته یا بخش صنعت و سایر فعالیت‌های اقتصادی کشور درآمده و اثرات آن در اقتصاد داخلی نمایان گردد.
به این منظور:
:- الف : مطالعات زمین‌شناسی و تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی کشور در مساحتی حدود ۷۰۰ هزار کیلومتر مربع که هنوز مورد مطالعه زمین‌شناسی قرار‌نگرفته است انجام خواهد گرفت و نقشه‌های زمین‌شناسی کشور به مقیاس:
(۲۵۰).(۱) و (۱۰۰).(۱) و (۵۰).(۱) هزارم بر حسب ضرورت تهیه خواهد شد.
- - ب : حداقل در ۲۵ درصد از مساحت کشور (۴۰۰ هزار کیلومتر مربع) به ترتیب اولویت، پژوهشهای معدنی اصولی در دو مرحله شامل مرحله‌اکتشافات مقدماتی و عمومی و مرحله اکتشافات تفصیلی در نقاط و حوزه‌هایی که علائم و آثار قابل ملاحظه معدنی مشاهده گردیده انجام خواهد شد.
- - پ : از معادن مکشوفه کشور اعم از سنگ مس، سنگ آهن، ذغال‌سنگ، سرب، روی و کرومیت که ذخائر و شرایط آنها معلوم شده است بهره‌برداری به‌عمل خواهد آمد و با تبدیل مواد اولیه معدنی بالاخص آنهایی که تا کنون مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند به کالاهای قابل مصرف در داخل کشور و قابل‌صدور به خارج، ارزش افزوده حاصل از تولیدات معدنی مستقیماً عاید اقتصاد کشور می‌گردد. اهم این معادن به شرح زیر می‌باشند.
* معادن مس سرچشمه - میدوک - چهارگنبد - عباس‌آباد و مزرعه.
- معادن ذغال‌سنگ چغارت و بافق - تنگه‌زاع و گل‌گوهر.
- معادن ذغال‌سنگ کرمان و جبال البرز و شاهرود.
- معادن خاک نسوز و مواد فرعی ذوب آهن.
- معادن سرب نخلک و قنات مروان.
- معادن کرومیت.
- معدن طلای موته.
- معادن متفرقه و معادن جدیدالاکتشاف.
سیاست ها و خط مشی کلی
خط مشی‌ها و سیاستهای کلی مربوط به معادن در برنامه پنجم به شرح زیر می‌باشد:
:الف - تقویت بنیه مالی سازمان زمین‌شناسی کشور به منظور تأمین کادر فنی و تجهیزات لازم.
- ب - استفاده از روشهای جدید متداول در دنیا از طریق جلب خدمات مؤسسات خارجی و مهندسین مشاور ذیصلاحیت به منظور انجام اکتشافات‌اصولی معدنی.
- پ - بهره‌برداری از منابع کشف شده معدنی از طریق تشویق بخش خصوصی و در صورت لزوم رأساً توسط بخش دولتی.
- ت - ایجاد امکانات زیربنایی توسط دولت از قبیل شبکه راه‌های معدنی و تأمین آب و برق و تسهیلات حمل و نقل مواد معدنی و کمک به امر‌خانه‌سازی کارگران معدن.
- ث - آموزش و تأمین کادر فنی معدن در سطوح مختلف توسط بخش دولتی.
- ج - کمک دولت به بهره‌برداران خصوصی معادن از طریق عملیات گمانه‌زنی به منظور ذخیره‌یابی معادن و همچنین ارائه روش استخراج معدن و‌مطالعات معدنی کانه‌آرایی.
- چ - کمک مالی دولت به بخش خصوصی از طریق ایجاد صندوق خاص معادن و یا ایجاد شعب معدنی در بانکهای تخصصی موجود با توجه به آنکه‌ذخیره معدن را به عنوان وثیقه قبول نمایند.
- ح - تجدید نظر در سازمانهای معدنی کشور.
- خ - تجدید نظر در قوانین و مقررات مربوط به بهره‌برداری معادن به منظور ایجاد تسهیلات لازم و تشویق و ترغیب بخش خصوصی جهت‌سرمایه‌گذاری در معادن و توجه به صادرات بیشتر.
هدف ها و برنامه های مشخص
برنامه معادن که بر پایه اصول اساسی فوق‌الذکر تهیه گردیده است بخش معادن کشور را به هدفهای کمی زیر خواهد رساند:
- الف - رشد متوسط ارزش افزوده معادن به قیمتهای ثابت معادل ۲۲،۳ درصد در سال تعیین شده است.
- ب - صادرات سنگهای معدنی با رشد سالانه‌ای برابر ۱۳،۷ درصد افزایش خواهد یافت.
- پ - مواد اولیه مورد نیاز کارخانه ذوب آهن آریامهر و کارخانه ذوب مس سرچشمه و همچنین مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های ذوب آهن از طریق‌احیاء مستقیم از معادن کشور تأمین خواهد گردید و در صورت مثبت بودن نتایج مطالعات فنی و اقتصادی احداث کارخانه‌های ذوب و تغلیظ روی و‌سرب و تهیه فروکرم مواد معدنی مورد نیاز این کارخانه‌ها در داخل تأمین می‌گردد.
سرمایه گذاری و اعتبارات عمرانی
:الف - میزان سرمایه‌گذاری معدنی و هزینه‌های اکتشافی و زمین‌شناسی طی برنامه ۵۰ میلیارد ریال پیش بینی گردیده که حدود ۹۴ درصد آن ( ۴۶،۵ میلیارد ریال) از محل اعتبارات عمرانی تأمین خواهد شد و بقیه توسط بخش خصوصی انجام می‌گیرد.
- ب - سرمایه‌گذاریهای معدنی دولت در برنامه پنجم به منظور تجهیز و بهره‌برداری معدن مس سرچشمه، معادن سنگ آهن ذغال‌سنگ و سایر مواد‌معدنی مورد نیاز کارخانه‌های ذوب آهن، انجام بررسیهای زمین‌شناسی، اکتشافات معدنی و کمک فنی به بهره‌برداران معادن خصوصی صورت خواهد‌گرفت.
- پ - دولت از اعتبارات عمرانی مبلغ ۲ میلیارد ریال از طریق ایجاد صندوق خاص معادن و یا ایجاد شعب معدنی در بانکهای تخصصی موجود، به امر‌تجهیز و بهره‌برداری معادن توسط بخش خصوصی به صورت وام و مشارکت کمک خواهد کرد.
همچنین در تهیه شبکه راه‌های معدنی، تأمین آب، برق و تسهیلات مربوط به حمل و نقل مواد معدنی، دولت رأساً و یا مشترکاً با بخش خصوصی‌همکاری خواهد نمود.
- ت - کل اعتبارات معادن از ۱۷،۳۰ میلیارد ریال در برنامه چهارم به ۴۷،۳۵ میلیارد ریال در برنامه پنجم بالغ می‌گردد.
جدول شماره (۱) کل اعتبارات معادن و جداول شماره (۲ و ۳) سرمایه‌گذاری در معادن را طی برنامه پنجم نشان می‌دهند.
جدول: دوره ۲۳ - جلد ۸ - صفحه ۴۴۳۷ الی ۴۴۳۹