مصاحبه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با سردبیر روزنامه یوگسلاوی بوربا ۵ آبان ماه ۱۳۴۶

درگاه علیاحضرت شهبانو فرح پهلوی

تاجگذاری اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوی آریامهر مصاحبه‌های محمدرضا شاه پهلوی آریامهر

درگاه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر

از مصاحبه اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوی آریامهر با سردبیر روزنامه یوگسلاوی بوربا ۵ آبان ماه ۱۳۴۶

دو کشور ایران و یوگسلاوی دارای چیزهایی شبیه به یکدیگر هستند. ما با مشکلات مشابهی روبه‌رو هستیم و می‌توانیم با مبادله تجربیات خویش یکدیگر را کمک کنیم. ما خوشحال خواهیم‌شد که از رئیس‌جمهوری کشور شما هر چه زودتر پذیرایی کنیم و ضمن ادامه گفتگوهای خویش، آنچه را که سرگرم انجام آن در ایران هستیم به ایشان نشان دهیم.

اقدام پریزیدنت تیتو در پیشنهاد یک راه حل صلح‌آمیز برای بحران خاورمیانه، در اصل مورد استقبال ایران قرارگرفت. نظریاتی که مارشال تیتو ابرازکردند در حقیقت حیاتی‌ترین پیشنهادها برای به دست آوردن نتیجه قطعی جهت رفع بحران است، و همانطوری که ایشان اظهارداشتند، هیچ نوع تصرفات ارضی با قدرت اسلحه قابل شناسایی نیست و یک راه حل دائمی باید برای از میان بردن اختلاف اعراب و اسرائیل پیداشود و تمام اینها باید در چهارچوب منشور ملل متحد انجام گیرد.

ایران به خاطر رشته‌های مذهبی و نزدیکی و همجواری، نسبت به اعراب دارای حس همدردی است. هر چند که ما این احساس همدردی را نسبت به اعراب پنهان نکردیم، معذلک نمی‌توانستیم نسبت به عقایدمان در اینکه هیچ کشور حق تهدید کشور دیگری را به نابودی ندارد، صورت فریبنده‌ای بدهیم. ما با توجه به بعضی از جنبه‌های سیاست اعراب با آنان اختلاف داریم، اما به نظر می‌رسد که هم‌اکنون جنبه‌های مثبتی در این زمینه در میان اعراب وجوددارد.

آینده نمی‌تواند نسبت به اعراب دشمن باشد، زیرا تعداد آنان به سرعت افزایش می‌یابد و نزدیک به رقم یک‌صدمیلیون تن می‌رسد.

از طرف دیگر ما سیاست فعلی اسرائیل را یک سیاست کوته‌نظرانه تلقی می‌کنیم و به همین جهت است که تشخیص خویش را از چنین اوضاع ناخوشایندی نه تنها پنهان نمی‌کنیم، بلکه به صورت آشکارا ابرازمی‌داریم. من امیدوارم که این اوضاع برای مدت زیادتری ادامه نیابد، وگرنه موقعیتی به وجود خواهدآمد که در آن قدرتهای بزرگ دخالت خویش را در مسایل کشورهای کوچک از سر خواهندگرفت. البته شاید در مرحله فعلی از لحاظ رفع بحران این دخالت لازم باشد، ولی اعتقاد ما بر این است که در دنیا راهی نیز وجوددارد که در آن باید دلیل و برهان و تساوی ملتها و احترام به حاکمیت یکدیگر حکمفرما باشد.

در پاسخ سؤال شما درباره امکان شرکت یوگسلاوی در فعالیتهای اقتصادی ایران ما فکر می‌کنیم که طرحهای معدنی در ایران بتواند مورد توجه سرمایه‌گذاران و متخصصان یوگسلاوی قرارگیرد. اخیراً معادن غنی مس در کرمان کشف‌شده و گزارشهایی که دریافت‌داشته‌ایم بسیار امیدبخش و نشان‌دهنده این است که این معادن محتملاً دنباله رشته خاکهای غنی مسی آفریقا است. علاوه بر این، در نقاط دیگر معادن فلزی و غیرفلزی موجوداست.

برای بهره‌برداری از این منابع ما نیازمند به همکاری شرکتها و متخصصان از کشورهای دوست هستیم و به همین دلیل است که خوشوقت خواهیم‌شد که کارشناسان یوگسلاوی نیز در این امر سرگرم شوند.

دلبستگی و علاقه ما نسبت به اجرای ترقیات ناشی از این برنامه‌های انقلابی و نتایج مفیدی که از آن حاصل می‌گردد به خوبی قابل درک است. طی چند ماه آینده ما اجرای برنامه تازه پنج ساله عمرانی را شروع خواهیم‌کرد. این برنامه یک برنامه بسیار بلندپایه‌ای است و برنامه‌های بعدی به مراتب بلندپایه‌تر از آن خواهدبود.

تصمیم ما بر این است که طی ده سال آینده ایران بتواند به تعدادی از کشورها، از جمله کشورهای جدید آفریقا و حتی چند کشور بزرگ آسیا کمک کند. در این برنامه‌ها، نسبت به صنایع نفت و پتروشیمی درجه اول اهمیت داده شده‌است.

ما انتظارداریم در ده سال آینده به تولید سالانه چهار و شاید پنج میلیون تن آهن نائل شویم.

برنامه‌های الکتریکی کردن و ساختمان راه‌ها و دیگر برنامه‌های نوسازی به همین ترتیب بسیار بلندپایه و در معرض انتظارات خوش‌بینانه می‌باشد.

منابع آب از نظر ما برای عمران تمام مملکت به صورت خاصی حائز اهمیت است و استفاده معقولانه از آن لازم‌الاجرا است. بدین منظور برای استفاده کامل از تمام منابع آب، ما به گذراندن قوانین تکمیلی در جهت برنامه انقلاب ملی مبادرت ورزیدیم که به موجب آن تمام منابع آب ملی اعلام گردید و این قدم قطعی دیگری در محو نابودی حاکمیت مالکان بزرگ بر توده‌های روستایی است.

علاوه بر این ما سرگرم ایجاد زمینه‌هایی در این باب برای تحقیقات علمی و امکانات بیشتر استفاده از زمین و آب برای کشت محصولات متناسب در مناطق معین هستیم. البته ممکن است مناطقی باشد که بهره‌برداری از آنها به خاطر اینکه در سطح بالاتری از کشاورزی بدون بهره خواهدبود صرفنظر گردد.

به علت خطری که در تقسیم اراضی به قسمتهای کوچکتر اتفاق می‌افتد، ما به فکر تشکیل شرکتهای سهامی زراعی برای حفظ و حمایت و توسعه تولیدات افتادیم. این شرکتها در میان روستاییان نوع خاصی از همکاری به وجود خواهدآورد و به طور شایسته‌تری مطابق احتیاجات و مفهومات و آداب و رسوم کشاورزان ما خواهدبود.

یکی از مواد دوازده‌گانه انقلاب ملی که اعلام کردیم، این بود که کارگران را در سود ویژه کارخانجات به میزان بیست درصد سهیم ساختیم. نتایج اولیه این تصمیم مفید بود، معذلک کوشش ما در بالابردن سطح زندگی کارگران بر اساس توسعه شرکتهای تعاونی بیمه اجتماعی و شاید آماده‌کردن فروش سهام در بین اعضای یک کارخانه تمرکز خواهدیافت.

ما تمام این اقدامات را متقبل می‌شویم که این احساس در کارگران به وجود نیاید که به عنوان یک طبقه فقط در راه هدفهای سیاست بهره‌برداری و منفعت‌سازی خدمت می‌کنند.

تصمیم ما بر این است که طی ده سال بی‌سوادی از ایران محوگردد. از این نظر قوانینی گذرانده شده که به موجب آن جوانانی که دوره متوسطه یا تحصیلات بالاتری را طی کرده‌اند خدمت نظام خود را در واحدهای مخصوصی به نام «سپاه دانش» بگذرانند. این عده ابتدا یک دوره کارآموزی چند هفته‌ای را خواهندگذراند و بعداً به شهرهای دورافتاده و دهکده‌ها و مناطقی که بی‌سوادی گسترش دارد و معلم کافی موجود نیست، اعزام می‌شوند. اعضای سپاه دانش این وظیفه را دارند که کودکان و خردسالان را در به پایان رسانیدن و تکمیل دوره‌های تحصیلی عادی آنان همراهی کنند و به تشکیل و تدریس در دوره‌های مخصوصی برای باسوادکردن بزرگسالان اقدام نمایند.

این سپاه همچنین به ساختمان مدارس و دیگر ساختمانهای ضروری مردم اقدام می‌کند.

تصمیم بر این است که سپاه دانش با استفاده از فعالیت و نیرو و خدمت دوشیزگان توسعه یابد. دوشیزگان نیز در واحدهای مخصوصی با وظایف مشابه سرگرم می‌شوند، ولی خدمت آنان به طور کلی در میان طبقات زنان و دختران بی‌سواد است و از طرف دیگر مثل پسران به نقاط دورافتاده اعزام نخواهندگردید. البته چنانچه آنان شخصاً مایل به رفتن به این نقاط و دیگر مناطقی که پدران و مادران یا اقوامشان زندگی می‌کنند باشند، در آن صورت مانعی در بین نخواهدبود.

دوشیزگان همچنین در برنامه‌های بهداشتی و اجتماعی و فارغ‌التحصیلان دانشگاهها نیز در زمینه متناسب خدمت خواهندکرد.

این یک راه متممی برای به وجود آوردن کادر مناسب در برنامه‌های وسیع تحصیلی و باسوادی عمومی می‌باشد که به رفرم ما قدرت خواهدبخشید. ما همچنین به ایجاد سپاه بهداشت با وظایف مشابه و مخصوصی اقدام کرده‌ایم و به همین ترتیب توجه مخصوصی به ایجاد کادرهای مورد نیاز برای اجرای برنامه عمرانی آینده مبذول می‌کنیم.

به زودی الزامات و تعهدات مخصوصی در کارخانجات برای تشکیل دوره‌های کارآموزی حرفه‌ای متخصصان تازه اقتصاد به وجود خواهیم‌آورد و امیدواریم با بالابردن سطح عمومی زندگی در ایران قسمت عمده‌ای از متخصصان تحصیل کرده ما که هم اکنون در خارج کار می‌کنند، تصمیم به بازگشت به ایران بگیرند.