مشروطه:درونمایه وبگاه مشروطه
| مشروطه:سیاست‌ها و رهنمودها | درونمایه وبگاه مشروطه |
| وبگاه مشروطه یک کتابخانه دیجیتال است. متن‌های گردآوری شده در این کتابخانه دربرگیرنده کتاب‌ها، روزنامه‌ها، هفته‌نامه‌ها، جنگ‌ها، ماهنامه‌ها، سالنامه‌ها، سندها و بنچک‌ها و دیگر نوشتارهای آزاد که به چاپ رسیده و در مالکیت عمومی قرار دارند، می‌باشند. این صفحه دربرگیرنده استانداردها و سیاست‌هایی است که می باید در نوشتارها ویکی‌نبشته رعایت شود. |
استانداردها و سیاست‌های درونمایه وبگاه مشروطه
نوشتارها، عکس‌ها، و دیگر آثار دیداری و شنیداری که در ایران پدیدآمده و به چاپ رسیده‌اند بر اساس قوانین زیر در وبگاه مشروطه نوشته می‌شوند:
- قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸/۱۰/۱۱ و
- قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب ۱۳۵۲/۱۰/۶ و
آخرین دگرگونی در ماده ۲ قانون حق مولف که در تاریخ ۳۱ امرداد ماه ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است.
آثار فارسی که برای نخستین بار در کشورهایی غیر از ایران چاپ شده‌اند، مشمول قوانین حق تکثیر همان کشورها می‌شوند. ویکی‌نبشته‌ی فارسی، از حق تکثیر تمام آثار پشتیبانی می‌کند.
آثار دست‌اول
آثاری که ویرایشگران وبگاه مشروطه پدیدآورده‌اند و چاپ نشده‌اند در وبگاه مشروطه وارد می شوند.
آثار پدیدآمده تا پیش از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی
بر پایه ماده ۱ قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی :
ماده ۱‐ حق تکثیر یا تجدید چاپ و بهره‌برداری و نشر و پخش هر ترجمه‌ای با مترجم یا وارث قانونی او است. مدت استفاده ازاین قانون که به وراث منتقل می‌شود از تاریخ مرگ مترجم سی سال است.
هرگونه اثر نوشتاری یا رونوشت اثر دیداری یا شنیداری که تا پیش از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی (برابر با ۲۲ اگوست ۲۰۱۰ میلادی) پدید آمده و به چاپ رسیده است را می توان در ویکی‌نبشته آورد اگر سی سال از درگذشت نویسنده یا پدیدآورنده آن گذشته باشد.
آثار پدیدآمده پس از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی
آثاری که پس از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی پدیدآمده و به چاپ رسیده‌اند را می توان پنجاه سال پس از درگذشت نویسنده یا پدیدآورنده در ویکی‌نبشته آورد. این قانون همچنین درباره آثاری که پیش از ۳۱ امرداد ۱۳۸۹ خورشیدی پدیدآمده یا به چاپ رسیده‌اند صدق می کند اگر نویسنده یا پدیدآورنده هنوز سی سال از درگذشتش نگذشته باشد.
اسناد
اسناد دارای یکی از ویژگی‌های زیر می‌باشند:
- ۱. اسنادی که یکی از ارگان‌های رسمی دولتی یا خصوصی آن را پدید آورده‌است.
- ۲.اسنادی که خود گواه و شاهد خود هستند و در چهارچوب جریان رویداد یا رخدادی پدید آمده‌اند.
این اسناد می‌توانند دربرگیرنده قوانین اساسی، قراردادها و معاهدات تا نامه‌نگاری‌ها و خاطرات شخصی باشند. در این رده می‌توان موادی را که از نگاه تاریخی در دسترس نیستند مانند گفتگوهای تلفنی تاریخی، پروتکل دادگاه‌ها، و رونوشت عملیات‌های نظامی و غیره را نیز قرار داد. اسناد را باید بی کم و کاست به شکل نخستین و بدون هیچ‌گونه ویرایش که به کم کردن متن یا اضافه کردن بدان انجام یابد به وبگاه مشروطه افزود. منبع اسناد باید نوشته شود تا دیگران بتوانند از درستی متن سند آورده شده در وبگاه مشروطه اطمینان یابند، افزودن اسکن اسناد از بایدهای ویکی‌نبشته می باشد. بیان و نوشتن باورهای شخصی سند نیستند.
آثار تحلیلی و هنری
آثار تحلیلی آثاری چاپ شده می باشند که متن آن فراگیرنده اطلاعاتی است که از دیگر منابع گردآوری شده و آنرا بررسی می‌کند. هر اثر غیرداستانی که درباره‌ی موضوعی ویژه پس از رویداد آن نوشته شده‌باشد در این رده قرار می‌گیرد.
آثار تحلیلی و همچنین آثار هنری باید در رسانه‌ای چاپ شده باشند که دربرگیرنده نقد ادبی و هنری و نظرهای ویرایشی اثر نیز باشد.
آثاری که نگارنده و چاپ کننده آن یکی باشند در این رده نمی‌آیند.
بالابردن ارزش اطلاعات یک متن
می‌دانیم که وبگاه مشروطه جایی نیست که ویرایشگران بخواهند آثار خود و یا متن‌های نو را به آن بیفزایند. راه‌های دیگری هست که می توان ارزش اطلاعاتی یک اثر را بالا برد همانند ترجمه‌ها، گزارمان و عکس‌ها و مواد دیداری و شنیداری.
ترجمه
وبگاه مشروطه تنها آثاری که به زبان پارسی هستند گردآوری می‌کند. وبگاه مشروطه، ترجمه‌ی فارسی متن‌های غیرفارسی و همچنین ترجمه‌های دو زبانه که زبان اصلی ترجمه، پارسی باشد را نیز گردآوری می‌کند.
در مورد ترجمه‌ها، بالاترین برتری در وبگاه مشروطه به ترجمه‌هایی داده می‌شود که پیشتر چاپ شده‌است و در مالکیت عمومی قرار گرفته باشند.
افزون براین فراموش نکنیم که متن‌های بسیاری به زبان‌های دیگر چاپ می‌شوند که هیچگاه به زبان پارسی ترجمه نمی‌شوند. بنابراین وبگاه مشروطه به همکاران و ویرایشگران خود پروانه می‌دهد که این گونه آثار در وبگاه مشروطه وارد شوند. در اینجا می باید استانداردهای ترجمه را پاس داشت.
- ۱ - حق تکثیر: آثاری که در حق مالکیت عمومی قرارندارند را تنها با گرفتن پروانه از دارنده حق تکثیر می توان ترجمه کرد
- ۲ - سرصفحه و رده: ترجمه‌هایی که از کارهای ویرایشگران و نویسندگان وبگاه مشروطه می باشند می باید سرصفحه‌ای را داشته باشد که به روشنی میان این ترجمه و ترجمه‌های چاپ شده پیش از آن تمییز داده شود. هم‌جنین این ترجمه از ویکی‌نبشته می باید رده:برگردان‌ها را نیز داشته باشد.
- ۳ - کنترل درستی متن ترجمه شده: هر کار ترجمه شده‌ایی می باید از سوی دو نفر، یک پارسی زبان و یک نفر که زبان مادری‌اش زبان متن اصلی می باشد خوانده شود و درستی متن ترجمه شده را تایید کنند.
گزارمان
گزارمان (Annotation) یادداشتی است که به شناسه یک کتاب در یک فهرست، سیاهه کتابه‌های خواندنی، کتابشناسی و غیره افزوده می‌شود و ویژگی‌های کتاب , ریزه‌کاری‌های موضوعی و هدف آن را بیان می‌کند.
گزارمان‌ها شاید به سبب دشواری‌های حق تکثیر، یا به‌روز نبودن و یا نیاز به گسترش، قابل استفاه نباشند. این در مورد آثار قدیمی (مانند کلیله و دمنه) بسیار دیده می‌شود.
گزارمان‌ها می‌توانند دربرگیرنده اطلاعات افزون شده پیرامون متن خودِ اثر، پانویس‌هایی که در باره واژه‌ها یا پاراگراف‌ها، منابع، بخش‌های اثر، چکیده‌ها، مرجع‌ها، بخش‌بندی و عنوان‌های بخش‌ها، دیباچه‌ها، ملخص‌ها، فهرست‌ها، تصاویر یا غیره باشد.
هدف از آنچه که در بالا گفته شد این است که گزارمان‌ها می باید از متن اصلی کتاب یا هر اثری جدا باشند و بدان گزندی نرسانند.
چندرسانه‌ای
عکس‌ها، تصویرها، نمودارها، مواد دیداری و شنیداری که بدان چندرسانه‌ای می‌گوییم، می توانند به ارزش اطلاعاتی و جلوه یک اثر بیافزایند. جندرسانه‌ای نه تنها می تواند دربرگیرنده عکس‌ها و طراحی‌های چاپ شده از خود اثر یا درباره اثر باشد که به حق تکثیر نیازی ندارند بلکه دربردارنده دیگر فرم‌هایی از اثر اصلی همچون مواد دیداری و شنیداری، نمودارها و دیگر متن‌های وابسته به آن نیز هست.
مواد چندرسانه‌ای که به متون اضافه می‌شوند، تا حد زیادی می‌توانند به افزایش کیفیت و جلوه‌ی نمایشی اثر کمک کنند. این مواد محدود به عکس‌ها یا شکل‌هایی که توسط کتاب یا درباره‌ی آن (خارج از محدوده‌ی حق تکثیر) ارائه شده‌اند نیست و کاربران می‌توانند صدای ضبط‌شده، نمودار یا هر نوع مطلب چندرسانه‌ای دیگری را مشروط به داشتن ارتباط با متن مذکور و رعایت حق تکثیر به آن اضافه کنند.
آثار نامجاز
در درازای تاریخچه کوتاه وبگاه مشروطه آثار زیرین پروانه ورود به وبگاه مشروطه را نگرفته‌اند:
تبلیغ و اگهی
وبگاه مشروطه هیچ‌گونه متن تبلیغی، اگهی و پیام بازرگانی را نمی‌پذیرد. تنها اثری چاپ شده درباره تبلیغ و اگهی را می توان به وبگاه مشروطه افزود. اگهی‌ها درباره آثاری که به تازگی زیر چاپ رفته‌اند جایی در وبگاه مشروطه ندارند. همچنین اگهی‌هایی که درباره آثاری باشد که زیر چتر قانون حق تکثیر قراردارند و افزون بر این، آثاری که در مالکیت عمومی قرارداشته باشند پروانه ورود به وبگاه مشروطه را ندارند
اگهی‌ها و این‌گونه پیام‌ها را کسانی که قوانین ویکی‌نبشته را زیر پا می‌گذارند به گونه پیوند بیرونی یا جمله‌های نوشته شده در متن وارد می کنند.
آثار ناشناخته
پیش‌نیاز آگاهی از چگونگی حق تکثیر یک اثر دانستن اطلاعات درست درباره نگارنده و پدیدآورنده آن است. بیشتر متن‌ها دارای نگارنده شناخته شده (یک فرد، یک گروه، یا اداره، دفترهای دولتی و غیره) می باشند. از سوی دیگر، متن‌ها و آثاری وجود دارند که نام پدیدآورنده آن در درازای زمان گم شده است. این متن‌ها اگر دارای ارزش و بار تاریخی و حق تکثیر آزاد باشند را می توان به وبگاه مشروطه افزود.
متن‌هایی که نگارنده آن ناشناخته است و به ویژه ارزش تاریخی نداشته باشند و حق تکثیر آن روشن نباشد. جایی در وبگاه مشروطه ندارند.
متن‌های در تغییر
یادآوری می کنیم که هدف وبگاه مشروطه گردآوری و نگهداری از آثار چاپ شده به فرم و متن بکار برده شده در چاپ بنیادی آن است. این بدین معنا است که آثاری که متن آن پیوسته تغییر می یابد که دربرگیرنده متن‌هایی است که می باید به‌روز درآورده شوند و یا باید همواره بهتر و روان‌تر گردند و یا بدان افزوده شوند در وبگاه مشروطه جایی ندارند..
چند نمونه برای روشن شدن آنچه که در بالا نوشتیم:
- ۱- متن‌هایی که پایان ندارند: متن‌هایی هستند که چندین نگارنده برای گسترش و پایان دادن روی آن کار می کنند
- ۲- گردآوری‌ها: متن‌هایی هستند که هرگاه اطلاعات نوینی پیدا شود پیوسته متن آن می باید به‌روز در آورده شود
- ۳- فهرست‌ها:
مواد مرجع
وبگاه مشروطه آثار مرجع را گردآوری نمی‌کند مگر آنکه بخشی از یک اثر چاپ شده باشند.
نمونه‌هایی از مواد مرجع که در وبگاه مشروطه جایی ندارند را می توان در زیر بدان اشاره کرد:
- ۱- فهرست‌ها : فهرست‌هایی را یک ویرایشگر خود برپایه سلیقه خود گردآورده است.
- ۲- فرمول‌ها و ثابت‌های ریاضی (مانند رقم‌های عدد پی π)
- ۳- جدول‌های آماری، داده‌ها و نتیجه‌های گردآوری شده که اگر بخشی از یک اثر اصلی و بزرگ نباشند
- ۴- رمزنویسی‌ها، رمزنگاری‌ها
- ۵- برنامه‌نویسی به رمز زبان رایانه